startfile.txt

Pro manko de unu voĉo denove estis malaprobita de la ŝtataj instancoj la nova statuto de Pola Esperanto-Asocio. 
La statutoŝanĝo jam pli frue unufoje fiaskis pro interna opozicio, kaŭzante kaoson. 
Pola Esperantisto malfruas preskaŭ duonjaron, kaj nova redaktoro mankas.
Statuta kaoso daŭras en Pola Esperanto-Asocio

Dum aŭtuno 2012 demisiis ĉiuj ĉefaj funkciuloj de Pola Esperanto-Asocio, kaj dum duonjaro la asocio eĉ ne havis prezidanton. 
En januaro 2013 fine estis elektita nova estraro, kiun interalie eniris du estraranoj de TEJO: 
Paweł Fischer-Kotowski kaj Łukasz Żebrowski. 
Kiel prezidanto estis elektita Stanisław Mandrak.

La kaoso estis kaŭzita de konflikto ĉirkaŭ malsukcesinta provo modernigi la strukturon de la organizaĵo, tiel ke la membroj povu aliĝi rekte al la asocio, kaj ne al la regionaj filioj. 
La unua decido pri ŝanĝo de statuto estis oficiale kontestita de interna opozicio. 
La neaktiva estraro ne respondis ĝustatempe oficialan leteron pri la temo, kaj tial la ŝanĝo de statuto estis deklarita nevalida.

La peza malnova strukturo de la asocio, bazita sur regionaj filioj kaj kunsido de regionaj delegitoj kiel la ĉefa decida organo, laŭ la majoritato de la aktivuloj tamen ne plu taŭgas por ŝrumpinta asocio sen ŝtataj subvencioj - sed kun modernaj komunikiloj. 
La ĉefa tasko de la nova estraro tial estis efektivigi la statutoŝanĝon, laŭ kiu ne plu estu bezonataj kunvenoj de delegitoj, kaj la supera decida organo de la asocio estu kunveno de individuaj membroj.

Nova formala decido pri la statutoŝanĝo tial estis farita la 19-an de januaro en eksterordinara kunveno de delegitoj de la regionaj filioj. 
Sed fine de aprilo la aktivuloj de Pola Esperanto-Asocio ricevis malagrablan surprizon: 
post longa esploro oficiala instanco denove konstatis, ke la decido pri statutoŝanĝo ne estis farita en leĝa ordo, ĉar mankis la postulata dutriona majoritato, kaj sekve la ŝanĝo ne validas.

La landa kunveno de la delegitoj kiu aprobis la statutŝanĝon estis kvoruma, sed en la koncerna voĉdono ne partoprenis ĉiuj ĉeestantoj, kaj sekve la decido ne povas esti konsiderata valida pro la manko de unu pora voĉo, klarigas estrarano Paweł Fischer-Kotowski.

Por plian fojon provi eliri el la sakstrato, la estraro de PEA decidis, ke kadre de la Pola Esperanto-Kongreso fine de junio ankoraŭfoje okazu la "landa kunveno de delegitoj", kiu laŭ la valida statuto estas la supera decida organo de PEA. 
La oficialaj invitiloj estis dissenditaj lastmomente, ĉar laŭ la valida statuto tio devas okazi 60 tagojn antaŭ la kunveno.

Espereble la tria provo estos sukcesa. 
La instancoj kiuj okupiĝas pri la ŝanĝoj en la registroj (konsisto de la estraro, ŝanĝo de la statuto, fondo aŭ malfondo de filio ktp.) bedaŭrinde ne funkcias tre rapide kaj tio aldone prokrastas la tutan procezon, klarigas Paweł Fischer-Kotowski.

La unua provo ŝanĝi la statuton estis farita jam komence de la jaro 2012.

Al la problemoj de PEA aldoniĝas la konsiderinda malfruo de la formale dumonata revuo Pola Esperantisto, kies unua numero por 2013 ĝis nun ne aperis – kaj manko de redaktoro por la revuo. 
La ĝisnuna respondeculo, Barbara Pietrzak, antaŭ du monatoj informis la estraron de PEA, ke ŝi ne plu pretas okupiĝi pri la revuo, sed anstataŭanto ne estis trovita.

Efektive jam en marto mi kun bedaŭro informis pri mia rezigno, kvankam kun la rezervo pri eventuala helpo. 
Ankoraŭ ne estis alprenita decido pri nova redaktoro, ŝi skribas responde al demando de Libera Folio.
La prezidanto de Pola Esperanto-Asocio, Stanisław Mandrak, ne respondis al demandoj de Libera Folio, senditaj la 4-an de majo.

Ĉu Esperanto estas zombia lingvo? 
Kial 90 procentoj de ĉio estas merdo? 
Kaj finfine, ĉu eblas ion fari pri tio? 
Jen pri kio ekcerbumis Jorge Camacho post la apero de sia nova poemaro, konstatante ke informo pri apero de libro aŭ pri baldaŭa rokkoncerto en Esperanto ĉiam surprizas normalulojn, kiuj kredis la lingvon delonge entombigita. 
Sed ankaŭ deinterne la movado povas aspekti zombia.
La zombia lingvo

Zombia esperantisto kantas. 
Foto: 
Wikimedia/Alterna2

Ni komencu klarigante la signifon de la vorto zombio laŭ la vikipedia artikolo pri ĝi: 
kadavro vekita per sorĉo al kvazaŭa vivo de sklava obeado al la volo de mastro; figure, homo aganta kvazaŭ meĥanike, sen propra volo.

Figure, do, nuntempe oni ofte parolas pri homoj zombie, senanime laborantaj en fabrikoj kaj oficejoj; pri homoj konsumantaj varojn, aĉetantaj kaj elspezantaj, aŭ televidantaj, kiel zombioj.

Kiel diris la hispana poeto, tradukisto kaj eseisto Jorge Riechmann en intervjuo, ekzistas ankaŭ “zombiaj konceptoj, kiuj ŝajnas vivaj, signifantaj la samon kiel antaŭ duona jarcento – sed ne estas tiel” (kaj tuj poste li menciis la koncepton progreso).

Nu, ankaŭ Esperanton oni povas rigardi zombiaĵo: 
la zombia lingvo.

Kiurilate zombia? 
Unue, multaj “normaluloj” surpriziĝas aŭdante pri publikigo de libro verkita en Esperanto (des pli se poemaro! 
) aŭ pri koncerto de rokmuzika E-bando; ili kredadis la lingvon, la aferon Esperanto morta, kaj jen tamen ĝi plu vivas, aŭ almenaŭ moviĝas simile al estulo vivanta, kiel filmaj zombioj faras.

Tia povus esti la deekstera zombieco (aŭ malzombieco) de nia lingvo.

Deinterne la situacio imageblas preskaŭ inverse. 
Esperanto kaj esperantismo estas lingvo, afero, movado de la deknaŭa kaj la dudeka jarcentoj. 
En la dudekunua, la ekstera vesto de la afero restas grandparte la sama, malgraŭ teknikaj novaĵoj kiel retpoŝto kaj la interreto: 
simboloj, flago, himnoj; Zamenhof-kulto; finvenkismo; landaj kaj internaciaj asocioj; naciaj kaj internaciaj kongresoj; la ĉiamaj diskuttemoj; neologismofobio ktp.

Ni esperantumas simile kiel antaŭ 50, 75 aŭ eĉ 100 jaroj, kredante nian aferon same reala kiel tiam, kvankam kerne ĝi jam mortis antaŭ tre longe, kaj nur niaj aktivaĵoj plu tenas ĝin viva, fikcie, inercie, zombie (sen)viva.

Ĉu tro pesimisma vidpunkto? 
Ni komparu Esperanton kun ĝia literatura kuzo sciencfikcio. 
Laŭ la tiel nomata leĝo de Sturgeon, 90% de la tiuĝenra literaturo estas merdo. 
Ĉi leĝo ricevis la nomon el tiu de la usona sciencfikcia verkisto Theodore Sturgeon, kiu tamen tuj aldonis ke, laŭ la samaj kriterioj, ankaŭ 90% de kino, de beletro aŭ de konsumvaroj estas merdo. 
Alivorte, ke sciencfikcio havas similan nivelon de kvalito kiel ĉiaj ceteraj, “normalaj” aferoj.

Simile ni povus diri ke, jes ja, Esperanto zombias, sed ke ankaŭ 90% de ĉio niamonda montriĝas kompareble zombia, aŭ eĉ pli! 
Ni pensu ekzemple pri la katolika eklezio, kun papoj kaj episkopoj travestiantaj sin kiel bizancajn imperiestrojn (ni prefere eĉ ne menciu la fosilian dogmaron kiun ili prezentas kiel sanktan veron).

Do kion ni faru? 
Mi mem ne scias, sed eble iuj aliaj povas proponi respondojn.
Dum la ĵusa Indonezia Esperanto-kongreso estis fondita landa Esperanto-asocio. 
La kongreson ĉeestis reprezentanto de la ministerio de eksteraj aferoj, kiu diris, ke oni proponos kurson de Esperanto al indoneziaj diplomatoj. 
Ni intervjuis Heidi Goes, kies instruvojaĝoj kondukis al la vigliĝo de la movado.
La movado en Indonezio reviviĝas

La Indonezia kongreso

En la iama nederlanda kolonio Indonezio ekzistis relative aktiva Esperanto-movado, kiu tamen preskaŭ estingiĝis en la 1960-aj jaroj. 
Post kelkaj instruvojaĝoj de la belga esperantisto Heidi Goes en la lastaj jaroj reaperis ĝermoj de movado. 
Ŝi estis multfoje intervjuata en indoneziaj amaskomunikiloj, faris lecionojn en universitatoj, kaj dum ŝia lasta vojaĝo okazis sukcesa Indonezia Esperanto-kongreso.

Heidi Goes estis unu el la prelegantoj dum la malferma tago en la Centra Oficejo de UEA fine de aprilo. 
Libera Folio kaptis la okazon por intervjui ŝin pri la evoluoj en Indonezio.

Libera Folio: 
Ĉu vi havas personan rilaton al Indonezio? 


Heidi Goes: 
Jes, mi havas tie tri patrinojn, kaj bedaŭrinde nur du patrojn, ĉar unu jam forpasis. 
Mi loĝis tie dum unu jaro, per kultura interŝanĝprogramo, tuj post la mezlernejo en la lerneja jaro 1994-95.

Libera Folio: 
Kaj poste vi revenadis kelkfoje? 


Heidi Goes: 
Nur en 2004 mi revenis la unuan fojon. 
Post mia jaro en Indonezio mi ekstudis en universitato kaj akiris tri diplomojn, ĉar mi volis studi pli kaj pli. 
Kaj intertempe mi ankaŭ naskis mian filon kaj ne multe povis vojaĝi. 
Kiam mi ja vojaĝis, tiam al Afriko, ĉar miaj studoj temis pri Afriko.

Libera Folio: 
Kiam vi lernis Esperanton? 


Heidi Goes: 
En 1990.

Libera Folio: 
Kiam vi ekhavis la ideon kombini Esperanton kaj Indonezion? 


Heidi Goes: 
Mi verkis mian disertaĵon pri Esperanto en Afriko. 
Jarojn poste UEA petis min reverki ĝin en Esperanto por eldoni libroforme. 
Tio estis en 2006, mi faris tion, ĝi eldoniĝis en 2007, kaj por tiu reverkado mi faris esplorojn en bibliotekoj kaj arkivoj. 
Mi tiom ŝatis la esploradon, ke mi volis tuj havi novan temon. 
Do mi elektis Indonezion, ĉar mi konas ĉiujn fontolingvojn -  Esperanton, la nederlandan kaj la indonezian. 
Malmultaj aliaj povus kaj volus fari tion. 
Kaj en tiu tempo oni aŭdis tre malmulte pri Esperanto en Indonezio, do mi pensis ke ne estas multo por eltrovi, eble sufiĉe por unu artikolo.

Libera Folio: 
Ĉu temis pri universitata studo aŭ privata iniciato? 


Heidi Goes: 
Estis mia propra ideo, mi simple tiom volis esplori ion, kaj pensis ke la temo estas facile superrigardebla. 
Mi komencis esplori ĉi tie en la Centra Oficejo la tagon post la malferma tago en junio 2007, kiam mi prezentis mian libron. 
Dum ĉirkaŭ du jaroj mi esploris en bibliotekoj, kaj mi vidis, ke fakte estas multe pli da materialo ol mi pensis.

Vere estis forta movado en Indonezio antaŭe, sed ekde 1962 estis multe malpli, kaj post 1965 mi trovis nenion plian pri tiu epoko. 
Mia unua penso estis, ke tio estis pro la forpaso de Datoe Toemenggoeng, kiu vere estis la motoro de la movado en Indonezio ekde 1950, kaj ŝi forpasis en 1962. 
Sed intervjuante indoneziajn veteranojn en Indonezio, mi malkovris ke la plej grava kaŭzo de la malapero de la movado estis politika.

Post nesukcesinta puĉo la 30an de septembro 1965 la reĝimo ekpersekutis komunistojn, ĉinojn, kaj ĉiujn kiuj estis iom maldekstraj. 
Multaj esperantistoj estis ĉindevenaj, kaj ĉinoj ne plu rajtis kunveni. 
Plie, ili ankaŭ ne plu kuraĝis kunveni kaj eĉ foje bruligis siajn korespondaĵojn el Ĉinio kaj orienta Eŭropo por ke ne estu troveblaj spuroj de kontakto kun komunismaj landoj. 
Oni cetere ne devis estis komunisto por esti murdita. 
Multaj homoj kaptis la okazon por murdi delongajn malamikojn (vidu pli pri tio en Vikipedio). 
Esperanto-revuoj el komunismaj landoj, kiujn la indoneziaj esperantistoj ricevis, ne plu rajtis eniri la landon.

Libera Folio: 
Kiel vi ekhavis la ideon denove veturi al Indonezio kaj instrui tie Esperanton? 


Heidi Goes: 
En aprilo 2009 mi ricevis mesaĝon de Internacia Vegetarana Unio, IVU, pri azia vegetarana kongreso okazonta en la insulo Batam en Indonezio. 
Mi pensis, ke ĉar mi jam kvin jarojn ne estis en Indonezio, kaj ĉar mi volas esplori Esperanton en Indonezio, mi kombinu la aferojn kaj veturu al la kongreso.

Dum la Universala Kongreso en Bjalistoko mi parolis pri tio kun Lee Jung-kee, kiu tiam estis la prezidanto de KAEM, la komisiono de UEA pri la azia Esperanto-movado. 
Li proponis ke mi ankaŭ instruu Esperanton en Indonezio. 
Dum septembro kaj oktobro mi havis tempon aranĝi la aferon ‒ por trovi interesiĝantojn mi kontaktis homojn per Facebook kaj per Couchsurfing kaj homojn kiujn mi jam konis. 
Tiam mi instruis dum tri semajnoj.

Poste mi reiris en 2010, ĉar okazis monda vegetarana kongreso en Ĝakarto. 
Tiam mi denove kombinis la aferon kun instruado kaj revidis homojn kiuj jam lernis en la antaŭa jaro. 
Estis multaj novuloj, ne ĉiuj daŭrigis, sed estis almenaŭ sufiĉe por krei kelkajn klubojn. 
En la dua vojaĝo mi iris ankaŭ al du novaj urboj, al la dua kaj tria plej grandaj urboj de Indonezio.

Libera Folio: 
Kiom da homoj laŭ vi restis, do lernis Esperanton kaj ne tuj malaperis? 


Heidi Goes: 
Estas nun sume kvar vojaĝoj, sed pri la lasta ni ankoraŭ ne kalkulu. 
Do estas nur dekoj, kiuj vere daŭrigis, el eble pli ol mil, al kiuj mi enkondukis Esperanton. 
Ekzemple en unu universitato oni proprainiciate invitis min prelegi, ĉar unu profesoro interesiĝis pri Esperanto. 
Venis pli ol 200 homoj, sed oni kompreneble ne povas atendi ke ĉiuj ili daŭrigos. 
Tamen ili almenaŭ eksciis ion pri tio, kio estas Esperanto, kaj el ili kelkaj poste venis al la klubo.

Libera Folio: 
Vi ŝajne ricevis multe da atento en la amaskomunikiloj. 
Tio estas parte komprenebla, ĉar vi venas de fora lando kaj tamen parolas la lokan lingvon, sed kio plia laŭ vi influis la interesiĝon? 


Heidi Goes: 
Helpas, ke ili fakte neniam aŭdis pri Esperanto. 
Estas io nova por ili. 
Allogas ankaŭ, ke estas io neŭtrala, kaj ke oni povas trovi per ĝi amikojn en eksterlando. 
Preskaŭ ĉiuj uzas Facebook, kaj tre volas havi eksterlandajn amikojn tie. 
Ofte jam dum mia leciono ili komencas skribi vortojn en Esperanto en Facebook. 
Multaj kompreneble restas ĉe tiuj komencaj frazoj, sed kelkaj tamen daŭrigas.

Libera Folio: 
Lastatempe oni eksciis ke eĉ lernejo por indoneziaj diplomatoj interesiĝas pri Esperanto. 
Kion konkretan oni povas jam diri pri tio? 


Heidi Goes: 
La diskutoj ankoraŭ daŭras, sed Pribadi Sutiono, reprezentanto de la ministerio de eksterlandaj aferoj, kiu ĉeestis dum la malfermo de la Indonezia kongreso, diris dum la malfermo, ke la planata lingvolernejo de la ministerio de eksterlandaj aferoj havos ankaŭ kursojn pri Esperanto. 
Li poste ripetis tion al ĵurnalistoj.

Li ankaŭ diris ke jam antaŭe estis interesiĝo pri Esperanto inter la diplomatoj en Indonezio, sed ke ilia fakulo pri Esperanto forpasis, kaj poste nenio plu okazis. 
La ĉefo de la persono, kiu fakte venis al la kongreso, mem interesiĝas pri Esperanto. 
Li blogis pri tio en 2011, kaj tiel mi trovis lin, ĉar ofte mi serĉas en la reto tekstojn kiuj mencias Esperanton kaj Indonezion. 
Montriĝis, ke li estas gravulo en la ministerio, havas la rangon de ambasadoro. 
Li mem ne povis veni al la kongreso, sed sendis reprezentanton.

Libera Folio: 
Kian subtenon vi ricevis de la movado por viaj vojaĝoj? 


Heidi Goes: 
Por la unua vizito mi ricevis subtenon de Esperantic Studies Foundation, ĉar mi iris por esploro. 
Ankaŭ KAEM ĉiam subtenis, sed grandan parton de tiu mono mi fakte uzis por lerniloj kiujn mi disdonis. 
Por la lastaj du vojaĝoj plej granda parto de la subteno venis de individuaj esperantistoj.

Libera Folio: 
Kion plian laŭ vi povus fari la organizita movado, kaj unuavice UEA? 


Heidi Goes: 
Ili povus iom pli interesiĝi kaj doni konsilojn. 
KAEM/UEA ja parte subtenis finance, sed konsilojn mi ne ricevas, nek de UEA, nek de KAEM. 
Ili (UEA kaj KAEM) ja enmetas mian agadon en sian jarraporton. 
Mi esperas, ke la novaj estraroj de KAEM kaj UEA estos pli helpemaj tiurilate. 
Mi emfazu tamen ke la CO ja ĉiam estas helpema.

Mi jesis al la demando de Lee Jungkee iri instrui en 2009, kvankam mi apenaŭ iam antaŭe instruis, kaj mi ja ŝatas fini aferojn, do ne lasi la aferon tiel senhelpe post komenco de instruado. 
Sed tio ne signifas ke mi tuj, konsentinte pri instruado, scias kiel fari ĉiujn sekvajn paŝojn ĉe ebla sukceso, ekzemple kiel landa asocio devas esti fondita, aŭ pri kio alia mi devas pensi, kiel ekzemple la trejnado de instruistoj. 
Feliĉe dum la kongreso en Bogor ĉeestis du spertuloj kiuj helpis pri la starigo de la asocio, sen ili mi ne estus sukcesinta.
Nun daŭre restas multe da laboro. 
Homoj demandas pri ĉiuspecaj aferoj kiujn la asocio devus fari, sed ĝi ekzistas nur de kelkaj semajnoj kaj havas enorman laboron antaŭ ol ĝi povos vere ekfunkcii. 
Do mi ankaŭ petas iom da pacienco.
La 30-an de aprilo ŝanĝiĝis la ŝtatestro de Nederlando, kiam reĝino Beatrix transdonis la tronon al sia 46-jara filo Willem-Alexander. 
Beatrix, kiu en sia junaĝo konatiĝis kun Esperanto, estis reĝino dum 33 jaroj. 
La edzino de Willem-Alexander, reĝino Máxima, devenas el Argentino, kiu venontjare gastigos la 99-an UK. 
Ĉi-sube Esperanta traduko de la gratula letero de UEA al la reĝo.
UEA gratulis la novan reĝon de Nederlando

Via Reĝa Moŝto,

Nome de Universala Esperanto-Asocio (UEA) ni havas la honoron gratuli Vin okaze de Via enoficiĝo kiel la Reĝo de Nederlando kaj transdoni al Vi elkorajn bondezirojn de nia prezidanto Prof. 
Probal Dasgupta kaj la tuta Estraro de UEA.

UEA estas la ĉefa organizaĵo de la parolantoj de la internacia lingvo Esperanto ekde la jaro 1908. 
Ĝi havas membrojn en 120 landoj kaj oficialajn rilatojn kun Unuiĝintaj Nacioj, Unesko kaj aliaj internaciaj organizaĵoj. 
Ekde 1955 ĝia Centra Oficejo troviĝas en Rotterdam, kontribuante al la multkultura karaktero de tiu mondurbo.

En la parolado okaze de via solena enoficigo Vi elstarigis idealojn kiel "Nia forto ne estas en izoliĝo sed en kunlaboro" kaj "Unueco kaj diverseco". 
Viaj vortoj kuraĝigas la parolantojn de Esperanto, kiuj per la internacia lingvo laboras por antaŭenigi internacian kunlaboron kaj solidarecon kaj por konservi kulturan kaj lingvan diversecon de la mondo.

Via Reĝa Moŝto, ni deziras al Vi multe da forto en la plenumado de Via tasko por Via lando kaj ĝia popolo. 
Ni gratulas kaj sendas bondezirojn ankaŭ al Via edzino, Reĝino Máxima, en kies naskiĝlando Argentino nia Asocio venontjare okazigos la 99-an Universalan Kongreson de Esperanto.
Esploro de Libera Folio montras, ke Internacia Scienca Asocio Esperantista intence falsis sian propran statuton por povi rapide registriĝi ĉe la nederlanda Komerca ĉambro kaj peti EU-subvencion. 
La statuto estis ŝanĝita en pluraj lokoj sen oficiala decido. 
Tio estas en ordo, ĉar ISAE estis en krizo, opinias la prezidanto de UEA.
ISAE falsis sian propran statuton

Libera Folio pli frue povis raporti, ke Internacia Scienca Asocio Esperantista (ISAE) indikis nomojn de du falsaj funkciuloj, kaj neniujn verajn, por povi rapide registriĝi ĉe la nederlanda Komerca ĉambro kaj peti EU-subvencion. 
Pliaj esploroj montris, ke ankaŭ la teksto de la statuto, nun oficiale registrita ĉe la Komerca ĉambro, ne kongruas kun la valida statuto de ISAE, akceptitaj de ĝiaj gvidorganoj en 1991.

Por registriĝo de nova asocio ĉe la nederlanda Komerca ĉambro necesas havigi la subskribojn de ĉiuj estraranoj de la asocio. 
Tial al Libera Folio ŝajnis iom mirinda la fakto, ke nur du funkciuloj estis indikitaj ĉe la registriĝo de ISAE. 
Por esplori la aferon, la redakcio mendis de la Komerca ĉambro la tekston de la statuto, kiu estas oficiale deponita tie.

Laŭ tiu teksto, la estraro de ISAE konsistu el "minimume du homoj kaj el maksimume sep homoj". 
Nepraj postenoj estas prezidanto kaj ĝenerala sekretario.

Estas tre nekutime, ke la estraro de asocio povas konsisti el nur du homoj. 
Tial ni entreprenis paŝojn por trovi la statuton de ISAE en alia oficiala fonto – sed tio montriĝis ne tute facila.

La teksto ne troviĝas en la reto. 
Nek la aganta prezidanto de ISAE, José Antonio Vergara, nek la aganta ĝenerala sekretario, Francesco Maurelli, volis sendi la tekston de la statuto. 
Vergara anstataŭe sendis ankoraŭ ne aprobitan projekton de nova statuto, dum Maurelli respondis ke li "ne havas tempon" respondi demandojn pri la statuto.

Ankaŭ Osmo Buller, la ĝenerala direktoro de UEA, "ne havis tempon" serĉi la tekston de la statuto en la arkivo de UEA. 
Tamen, helpe de malnova membro de ISAE Libera Folio fine sukcesis trovi la tekston de la nun valida statuto, kiu estis aprobita en 1991 kaj poste publikigita en la bulteno de ISAE.

Laŭ la valida statuto, la estraro de ISAE konsistu el prezidanto, vicprezidanto, ĝenerala sekretario, sekretario-kasisto, kaj reprezentanto de la redakcia komisiono de la revuo. 
Do, minimume kvin personoj.

Aldone, en la valida statuto troviĝas paragrafoj pri landaj delegitoj, landaj filioj, fakaj sekcioj, komisionoj kaj pri la komitato de ISAE. 
Neniu el tiuj paragrafoj troviĝas en la falsa statuto, registrita ĉe la nederlanda Komerca ĉambro.

Responde al demando de Libera Folio, José Antonio Vergara konfirmas, ke efektive plu validas la statuto de 1991.

José Antonio Vergara: 
La fakto estas, tamen, ke tiu strukturo verŝajne jam tiam estis fantoma, ĉar jam de jaroj ne plu estas vivosignoj de ekz. 
landaj filioj. 
Kaj ne estis estraro, nur la sindona laborado de d-ro Sachs, kiu agis tute sola kiel prezidanto por redakti Sciencan Revuon. 
Ni nun havas vere funkciantan estraron, kun diskutoj kaj klopodoj vivigi la aferon.

Libera Folio: 
Sed kial ISAE do havigis al la Komerca ĉambro tekston, kiu grave diferencas de la valida statuto? 


José Antonio Vergara: 
Kiel mi jam menciis, tiu malnova Statuto, kiu cetere estas nenie registrita oficiale, estis forsuperita de la fakta evoluo de ISAE al malfortiĝo, simila al tiu de pluraj E-aj organizaĵoj. 
Ni nun klopodas havi reale funkciantan estraron. 
Inter la taskoj kiujn ni alfrontas troviĝas interalie ĝisdatigi la Statuton kiu priskribu simplan, malpli postulan sed realigeblan kaj utilan strukturon.

Post kiam klariĝis la afero, Libera Folio refoje turnis sin al la ĝenerala direktoro de UEA.

Libera Folio: 
La esploroj de Libera Folio montras, ke ISAE lige de sia oficiala registriĝo prezentis al la nederlandaj oficialaj instancoj falsan, nevalidan statuton. 
Ĉu oficistoj de UEA konsciis pri tiu trompo? 


Osmo Buller: 
Ne.

Libera Folio: 
Kiel laŭ vi UEA sintenu al tia agado de sia faka asocio? 


ISAE falsis sian propran statutonOsmo Buller: 
Kompreneble UEA atendas, ke ĝiaj aliĝintaj asocioj funkciu konforme al siaj propraj normoj kaj al tiuj de oficialaj instancoj. 
En tiu ĉi konkreta kazo evidente okazis truko, pri kiu mi povas nur riproĉi. 
Trukado ja estas ofta fenomeno en la mondo de subvencioj, sed tio ne faras ĝin pli aprobinda.

Libera Folio: 
Ĉu laŭ vi oni povas argumenti, ke la ISAE-statuto de 1991 ne validas, ĉar ĝi ne estis registrita ie? 


Osmo Buller: 
Se la asocio ne estas jure registrita, ankaŭ ĝia statuto ne povas esti registrita ie. 
Per tio ĝi tamen ne fariĝas malpli deviga, ĉar alie en neregistritaj asocioj regus plena anarkio. 
UEA havas amason da regularoj, sed nur la statuto estas registrita ĉe la Komerca ĉambro. 
UEA tamen devas apliki siajn regularojn.

La prezidanto de UEA, Probal Dasgupta, ne volas kondamni la agadon de ISAE, sed opinias, ke se la asocio pli frue nenie estis oficiale registrita, temas unuavice pri morala demando, ne jura.

ISAE falsis sian propran statutonProbal Dasgupta: 
Memoru, ke ISAE estis dum sufiĉe longa tempo en krizo, kaj praktike ne estis funkcianta, kaj ke do morale dirite (pro tiu longa nefunkciado) ĝia nuna situacio tre similas al la starigo de nova instanco.

Laŭ Probal Dasgupta, la statuto de ISAE, aprobita de ĝiaj gvidorganoj en 1991, estas "neformale establiĝinta", kaj do ne estas granda afero, ke kelkaj estraranoj de ISAE ŝanĝas ĝin sen aprobo de la oficialaj gvidorganoj de la asocio.

Probal Dasgupta: 
El viaj intervjuoj fariĝas klare, ke en la renaskiĝanta ISAE almenaŭ iuj ŝlosilaj funkciuloj, inkluzive la prezidanton, interkomunikiĝis tute eksplicite pri la procedo sekvota, kaj ke oni trompas neniun – kondiĉe ke ne ekzistas jama jura registriĝo de ISAE alilanda, kiun oni devintus nuligi aŭ malvalidigi.

La fakto, ke ISAE efektive trompas la nederlandajn oficialajn instancojn, indikante falsajn funkciulojn, do ne ŝajnas al li atentinda.

Francesco Maurelli, ĝenerala sekretario de ISAE kaj gvidanto de la komerca firmao Kosmo, klarigis ke li ne havas tempon respondi al pluaj demandoj de Libera Folio. 
Li ankaŭ "ne trovis tempon" sendi al Libera Folio informojn pri la kontoj de sia firmao, kvankam li pli frue promesis libere disponigi ilin al ĉiuj petantoj.
La falsa statuto kaj falsaj funkciuloj de ISAE estis uzitaj, por ke la asocio trafu limdaton de EU-subvencio, kiun peras la firmao Kosmo.

Internacia Scienca Asocio Esperantista en februaro oficiale registriĝis ĉe la nederlanda Komerca ĉambro, false indikante la nomojn de tute flankaj personoj kiel tiujn de funkciuloj. 
La falsaj nomoj estis uzitaj por ke la entrepreno Kosmo urĝe povu peti EU-subvencion. 
La estro de Kosmo membras en la vera estraro de ISAE.
ISAE falsis registrajn informojn por mongajno

En marto Libera Folio povis raporti, ke laŭ oficiala EU-instanco TEJO pro sia registriĝo ĉe la nederlanda Komerca ĉambro ja havas propran juran personecon, kaj tial povas ricevi certajn EU-subvenciojn. 
Tio instigis nin pli proksime rigardi la registron de la Komerca ĉambro.

Serĉo en ĝia retejo montris, ke la vorto "Esperanto" donas entute 34 trafojn. 
Pluraj el ili efektive havas nenian rilaton al Esperanto – troviĝas en la registro ekemple la restoracio Esperanto en Haarlem, ŝipvetura entrepreno kun la nomo Esperanto, kaj la firmao Esperanto Infrastructure.

Troviĝas en la listo ankaŭ multaj konataj kaj ne tiom konataj Esperanto-organizaĵoj: 
UEA, TEJO, Internacia Esperanto-Instituto, Nederlanda Esperanto-Junularo kaj kelkaj pliaj. 
Plej freŝe, la 18-an de februaro 2013, estis registrita Internacia Scienca Asocio Esperantista.

La informoj registritaj ĉe ISAE tamen estas iom surprizaj: 
kiel prezidanto de la asocio estas indikita Nico Huurman, la kasisto de TEJO. 
Kiel ĝenerala sekretario estas indikita Katalin Kováts, la gvidanto de la reta projekto Edukado.net. 
Neniu el la du efektive membras en la estraro de ISAE.

Kiel retadreso de ISAE en la informoj registritaj ĉe la Komerca ĉambro estas donita tiu de Francesco Maurelli, gvidanto de la esperantista komerca entrepreno Kosmo. 
Maurelli efektive estas ankaŭ la ĝenerala sekretario de ISAE, sed ial lia nomo ne aperas en la registraj informoj.

Libera Folio turnis sin al la prezidanto de ISAE, José Antonio Vergara, por ekscii, ĉu vere li demisiis, kaj nerimarkite estis elektita nova estraro de la asocio.

José Antonio Vergara: 
Mi ne demisiis. 
Ni devis deklari fikcian estraron provizore, pro la urĝeco havi homojn loĝantajn en Nederlando kiuj povus subskribi la koncernajn dokumentojn tie mem. 
La afero ĝustiĝos post nia jarkunsido en Rejkjaviko.

Libera Folio: 
Kial ne eblis atendi pri la registriĝo? 


José Antonio Vergara: 
La urĝo temis pri limdato por ke ISAE povu esti inkludita en jam ekzistanta projekto de Kosmo, en kiu partoprenas aliaj E-organizaĵoj kun oficiala ekzisto kaj sidejo en iuj el la landoj de Eŭropo.

Laŭ Francesco Maurelli, aganta ĝenerala sekretario de ISAE, kaj gvidanto de la komerca entrepreno Kosmo, konkrete temas pri projekto menciita en lia artikolo aperinta en la marta numero de revuo Esperanto. 
Laŭ la svagaj informoj en la artikolo, la projekto celas peti subvencion de EU por dum du jaroj okupiĝi pri retaj kunlaboriloj, sociaj retoj, merkatigo, tempomastrumado, ŝanĝmastrumado, informado kaj komunikado, monakirado, financa mastrumado, negocado, traktado, motivigo de volontuloj kaj membroj.

ISAE falsis registrajn informojn por mongajnoFrancesco Maurelli: 
La rezultoj estos konataj dum somero. 
Kaze de aprobo, ni certe donos pli da informoj, kaj vi estos inter la unuaj ricevantoj.

Laŭ Francesco Maurelli estas neniu problemo en tio, ke al oficiala instanco estis deklaritaj neveraj informoj pri la funkciuloj de ISAE.

Francesco Maurelli: 
Neniu leĝo malpermesas al du homoj loĝantaj en Nederlando renkontiĝi, fondi asocion kaj nomi ĝin "ISAE", kaj poste kunlabori kun la tradicia neregistrita ISAE. 
Neniu malvera informo estis deklarita.

Kiam Libera Folio atentigas, ke apenaŭ povas temi pri nove fondita asocio, senrilata al la vera ISAE, ĉar en la registritaj informoj estas klare indikite, ke la asocio estis fondita jam en aŭgusto 1906, Francesco Maurelli ŝanĝas sian version: 


Francesco Maurelli: 
Nu, vi povas vidi ĝin kiel vi preferas: 
aŭ estas la vera ISAE kun helpo de nederlandanoj, aŭ estas alia organizo, kiu tamen inspiriĝas al la "vera" ISAE. 
La kerno ne ŝanĝiĝas ĉiukaze. 
La Centra Oficejo de UEA, Katalin kaj Nico helpis en la registriĝo de ISAE kaj ilin ni dankas. 
Pri kiel pluiri, ni diskutos en Islando, ankaŭ konsiderante burokratajn postulojn.

Libera Folio turnis sin al la Centra Oficejo por ekscii, ĉu vere UEA kontribuis al la registriĝo de ISAE sub falsaj nomoj. 
Laŭ la respondoj de la ĝenerala direktoro Osmo Buller, oficisto de la Centra Oficejo donis al ISAE informojn pri tio, kiel okazas la registrado, kaj helpis plenigi la formularojn.

Libera Folio: 
Ĉu vi do trovas nenion malaprobindan en la fakto ke oni por ricevi financan avantaĝon deklaras al oficialaj instancoj falsajn informojn? 


Osmo Buller: 
Kompreneble tio estas malaprobinda.

Libera Folio: 
Kial do la Centra Oficejo tamen helpis pri tiu proceduro? 


Osmo Buller: 
Pri la proceduro helpis la oficisto, kiu prizorgas la rilatojn kun la Komerca ĉambro. 
Li agis en bona fido laŭ mia pli frua promeso helpi al ISAE, se ĝi volos registriĝi. 
Pri la "novaj" funkciuloj de ISAE mi eksciis nur poste.

Alian vidpunkton pri la afero havas la aganta prezidanto de ISAE, kies nomo ne aperas en la registraj dokumentoj: 


ISAE falsis registrajn informojn por mongajnoJosé Antonio Vergara: 
Estas nenio malaprobinda, ĉar temis nur pri eksplicite provizora solvo por plenumi burokratan proceduron. 
La celo estas multe pli larĝperspektiva ol la nura partopreno kiel unu el la asocioj en la trejna projekto kunordigita de Kosmo. 
Nia ideo estas prezenti Esperanton en sciencamikaj medioj, aparte ĉe sciencaj festivaloj kaj asocioj por scienca popularigo.

Fakte, estas mi kiel prezidanto kiu forte insistis antaŭ Francesco Maurelli inkluzivi ISAE-n en la nunan  projekton de Kosmo. 
Li kaj mi jam de jaroj diskutis pri la neceso registri la asocion kiel paŝo en la transiro de ISAE de eta asocio kun apenaŭa ekzisto nur en la Esperanta mondo, al interes-asocio klopodanta grupigi la homojn kiuj samtempe estas esperantlingvaj kaj amas la sciencon kiel kernan elementon de la homa civilizo.

Ankaŭ la nomo de Francesco Maurelli, la gvidanto de la komerca entrepreno Kosmo, ial ne aperas en la registraj dokumentoj de ISAE, kvankam li estas la ĝenerala sekretario de la asocio. 
Por tio laŭ li estas simpla klarigo: 


Francesco Maurelli: 
La nederlandaj postuloj estas iom ĝenaj eĉ por eŭropanoj: 
ĉar en mia identigilo ne estas mia adreso (en la pasporto ne estas indikita, kaj britoj ne havas entute nacian identkarton), mi devintus akiri oficialan paperon el la komunumo kiu deklaras kie mi loĝas. 
Krom la fakto ke mi eĉ ne scias kien iri por havi tian dokumenton, mi ankaŭ ŝanĝis domon jam trifoje en Edinburgo, kaj en la lastaj jaroj mi loĝis en 3-4 europaj landoj. 
La burokrataj sistemoj iam adaptiĝos al moviĝemaj homoj kaj al la reta epoko, sed ĝis tiam, ni devas trovi aliajn solvojn, kompreneble laŭleĝajn.

La oficialaj postuloj, laŭ kiuj funkciuloj devas identigi sin kaj havi adreson por rajti registri organizaĵon, ekzistas por malhelpi la registradon de surpaperaj firmaoj uzataj por impostevitado, monlavado aŭ aliaj krimaj celoj. 
Laŭ jura klarigo en la retejo de la Komerca ĉambro, la informoj tie registritaj "validas kiel vero": 


Ĉiuj devas povi fidi la datumojn de la Komerca registro. 
Sekve, registritaj entreprenoj ĉiam devas informi pri ŝanĝoj. 
Se entrepreno /.../ ne informas pri ŝanĝo, tiam tamen validas tio kio estas skribita en la Komerca registro.

Sekve, se ISAE ekzemple petos kaj ricevos EU-subvencion, la respondecaj funkciuloj estos tiuj registritaj ĉe la Komerca ĉambro, kaj ne tiuj, kiujn elektis la membroj de ISAE.
Libera Folio estis en kontakto kun la oficiala prezidanto de ISAE, Nico Huurman, kaj la oficiala ĝenerala sekretario, Katalin Kováts, sed neniu el ili volis komenti sian rolon en la afero.
La Akademio de Esperanto iom rejuniĝis per reelekto, sed plu restas preta por pensio - la mezuma aĝo de la akademianoj estas 64,8 jaroj. 
Anglalingvanoj estas la plej granda lingva grupo inter la akademianoj. 
6 el la 44 akademianoj estas virinoj.
Akademio de Esperanto preta por pensio

La membroj de la Akademio de Esperanto estas elektataj de la Akademio mem, por naŭjara periodo. 
Ĉiun trian jaron eliras triono de la akademianoj, kaj okazas reelekto por anstataŭi ilin, kaj la intertempe forpasintajn akademianojn.

Ĉi-jare estis 17 liberaj lokoj, kaj kandidatis 19 personoj, do la konkurado ne estis enorma. 
La du kandidatoj, kiuj ne ricevis sufiĉe da voĉoj por eniri la akademion estis Perla Ari-Martinelli, malnova akademiano, kaj Cho Chaoming, ĉina kandidato de la t.n. 
bonlingvisma tendaro.

Reelektitaj estis Marjorie Boulton, Michel Duc Goninaz, Anna Lowenstein, Carmel Mallia, Sergio Pokrovskij, Otto Prytz, Amri Wandel, John Wells. 
Por reelekto ne kandidatis la malnovaj akademianoj Marc Bavant, Gbeglo Koffi kaj Xie Jü-ming.

Kiel tute novaj akademianoj estis elektitaj Marek Blahuš, Rudolf Fischer, Aleksander Melnikov, Tsvi Sadan, Nguyen Xuan Thu, Usui Hiroyuki, Edmund Grimley-Evans, Harri Laine kaj Ranganayakulu Potturu.

La novaj akademianoj estas mezume klare pli junaj ol la malnovaj, tiel ke post la reelekto la mezuma aĝo de la tuta akademio iom malaltiĝis. 
Tamen, eĉ post la rejuniĝo la Akademio estas preskaŭ preta por pensio - la mezuma aĝo estas 64,8 jaroj. 
Ok el la akademianoj superis la aĝon de 80 jaroj.

Evidente, membreco en la akademio havas rolon de honora titolo, kvankam la statuto de la Akademio eksplicite avertas kontraŭ tio, atentigante, ke membreco postulas fidelan kaj konsciencan partoprenon en la laboroj de la Akademio. 
Tian partoprenon oni apenaŭ povas atendi ekzemple de la ĵus reelektita Marjorie Boulton, kiu fine de sia nova mandatperiodo estos 98-jara.

La Akademio strebas reprezenti esperantistojn kun diversaj lingvaj fonoj, tiel ke novaj kandidatoj bezonas subtenon de kvin nunaj akademianoj, "kiuj reprezentu almenaŭ tri malsamajn naciajn lingvojn". 
La plej ofta denaska lingvo inter la nunaj akademianoj estas la angla, kiun reprezentas 7 personoj. 
La rusan denaske parolas 6 akademianoj, la hungaran kaj la japanan po tri.
Po du denaskajn parolantojn inter la akademianoj havas la jenaj lingvoj: 
la finna, franca, germana, hebrea, itala kaj sveda. 
Ĉiuj aliaj lingvoj estas reprezentataj de maksimume po unu akademiano. 
(Jen ligo al la komuniko de la Akademio.)

La kuratoroj de la katedro Interlingvistiko kaj Esperanto en la Universitato de Amsterdamo rekomendas la italan lingviston Federico Gobbo kiel la novan estron de la katedro.

Federico Gobbo gvidos la katedron en AmsterdamoD-ro Gobbo transprenos la taskon de prof. 
d-ro Wim Jansen, kiu emeritiĝos ĉi-jare kiel speciala profesoro. 
D-ro Gobbo (1974) estas unu el la plej aktivaj nuntempaj esperantologoj. 
Li estas i.a. 
estrarano de Centro de Esploro kaj Dokumentado pri Mondaj Lingvaj Problemoj (CED, la esplora fako de UEA) kaj recenzredaktoro de la revuo Language Problems kaj Language Planning (Lingvaj Problemoj kaj Lingva Planado).

La katedro Interlingvistiko kaj Esperanto estis starigita en 1998 lau la iniciato de la nederlanda fondaĵo Esperanto en la Instruado, kiu komence ankaŭ respondecis pri ĝia financado. 
En 2004 ghi kunfandighis kun Internacia Esperanto-Instituto, kiu sekve fariĝis la sponsoro. 
Ekde la 1-a de septembro 2013 UEA transprenos la respondecon pri la katedro, kiu estas la sola universitata katedro pri sia fako en la mondo.

La katedro havas tri kuratorojn. 
Du el ili, prof. 
d-ro A.P. 
Versloot kaj prof. 
d-ro P.C. 
Hengeveld, estas nomumitaj de la universitato. 
Kiel la kuratoro nomumita de la financa garantianto funkciis ekde la komenco mag. 
Hans Erasmus, kiu ekde la nova studjaro estos sekvata de mag. 
Nikola Rašić kiel reprezentanto de UEA. 
Rašić ankaŭ partoprenis la elektadon de la nova profesoro kiel konsilanto.
Ĵus komenciĝis la voĉdono pri la komitatanoj B de UEA, la sola balotado en kiu individuaj membroj de la asocio povas rekte influi la konsiston de ĝiaj gvidorganoj. 
Sed poste, dum la UK en Rejkjaviko okazos plia elekto de komitatanoj. 
Ni demandis al la C-kandidatoj, kial ili elektis tiun vojon al la komitato.
Dua elekto de komitatanoj

Al ĉiuj individuaj membroj de UEA estis dissendita papera voĉdonilo, kiun ili ĝis la 14-a de junio devas resendi al la Centra Oficejo por partopreni en la elekto de la komitatanoj B. 
Estas nur sep kandidatoj, el kiuj ses estos elektitaj.

Laŭ la Centra Oficejo, ĝis nun estas senditaj 4.050 balotiloj. 
Unu semajnon post la dissendo revenis jam pli ol 200 balotiloj, alivorte pli ol 5%. 
La Centra Oficejo daŭrigos sendi la balotilon al la malfruaj kotizantoj tiom longe, kiom ankoraŭ estos almenaŭ teorie eble, ke ili povus resendi ĝin ĝustatempe.

La komitatanoj B reprezentas la individuajn membrojn – oni elektas unu por ĉiu komencita milo da membroj. 
La komitatanoj A, kiuj konsistigas la absolutan majoritaton de la komitato de UEA, reprezentas la aliĝintajn landajn kaj fakajn asociojn de UEA. 
Krome TEJO elektas du komitatanojn A.

Sed ekzistas ankoraŭ unu kategorio de komitatanoj, kategorio C. 
La C-komitatanoj estas elektitaj nek de la landaj asocioj, nek de la individuaj membroj, sed de la cetera komitato mem. 
Laŭ la regularo de UEA la celo estas "certigi al la Asocio la kunlaboron de spertuloj".

Ĉar estraranoj devas esti ankaŭ komitatanoj, la kategorio C ofte estis uzita por ebligi la estraraniĝon de personoj, kiuj ne reprezentas landajn asociojn nek kandidatis en la B-elektoj. 
Tiel, en la nuna estraro komitatanoj C estas Loes Demmendaal kaj Stefano Keller. 
Prezidanto Probal Dasgupta, ĝenerala sekretario Barbara Pietrzak kaj estrarano Amri Wandel estas B-komitatanoj, elektita de la individuaj membroj. 
Claude Nourmont (Francio) kaj Maritza Gutiérrez González (Kubo) estas A-komitatanoj, kiuj reprezentas landajn asociojn.

Por la nova estraro de UEA, kiu estos elektita en Rejkjaviko, sian kandidatiĝon anoncis dek personoj. 
El ili du nun estas komitatanoj A: 
Lee Jungkee kaj Martin Schaeffer. 
Kvin kandidatas en la elekto de komitatanoj B: 
Johan Derks, Mark Fettes, Stefan MacGill, Barbara Pietrzak, José Antonio Vergara kaj Amri Wandel. 
Tri kandidatas en la elekto de C-komitatanoj: 
Johan Derks, Stefano Keller kaj Orlando Raola.

Nur unu persono kandidatas por la komitato samtempe en du kategorioj: 
Johan Derks, kiu proponas sin kaj en la nun okazanta elekto de B-komitatanoj, kaj en la posta elekto de C-komitatanoj. 
Libera Folio demandis al li ĉu li konsideras tion demokratie valida proceduro - ja se li ial ne estus elektita kiel B-komitatano, tio estus indiko, ke la individuaj membroj ne deziras komitatanigi lin.

Responde li klarigas, ke li decidis kandidati en du kategorioj ĝuste pro manko de demokratio en UEA: 


Derks en Estraro RespondasJohan Derks: 
Se oni estus informita pri la enhavo de serioj da mesaĝoj en la retdiskutlisto uea-membroj@yahoogroups.com, kiujn mi vaste citis en la "gvidlibreto por komitatanoj 2011", mi ne bezonus dubi pri mia elekto kiel B-komitatano. 
La manko je demokrateco en UEA ĝuste devenas el la fakto, ke en la movado apenaŭ ekzistas kontrola publika opinio. 
Unue la "novaĵoj" kiuj estas publikigitaj en la (ret)ĵurnaloj plej ofte ne prilumas la fonon de evoluoj. 
Fakte mi neniam legis iun esploran raporton, sen rilato al la aktualeco, pri missituacioj en la movado kaj en UEA.

Laŭ Johan Derks, la manko de demokratio en UEA manifestiĝas interalie en la maniero, laŭ kiu estas elektitaj la A-komitatanoj, en la neeblo de kohera diskutado en retaj diskutlistoj, kaj en la manko de merkata konkurenco inter la retaj kaj paperaj ĵurnaloj.

La komitatanoj C laŭ la statuto estu "spertuloj". 
Johan Derks opinias, ke li en sia laboro elmontris plurajn specialajn kapablojn, kiuj eble ne igas lin populara inter la individuaj membroj: 


Johan Derks: 
Interalie preciza legado de la statuto de UEA kaj denuncado de kontraŭstatutaj kaj kontraŭregulaj decidoj de estraranoj. 
Mi kalkulas kun tio, ke tiu kapablo ne popularigas inter ne-informitaj membroj de UEA laŭ la ideo, ke homoj malfacile akceptas malbonajn mesaĝojn kaj prefere "punas" la mesaĝiston. 
Sed C-komitatanoj estas elektitaj de A- kaj B-komitatanoj. 
Ili juĝas verŝajne en alia maniero ol individuaj membroj.

Libera Folio demandis ankaŭ al la ceteraj ses C-kandidatoj pri iliaj prioritatoj, kaj kial ili elektis kandidati ĝuste kiel C-komitatanoj, elektotaj de la aliaj komitatanoj, ne B-komitatanoj, elektotaj de la individuaj membroj. 
La redakcio lasis la respondojn en ilia originala formo.

Jean Codjo: 
Unue mi konsideras min kiel homon kun iom da sperto pri sinteno de homoj en Afriko kaj eventuale en aliaj supozeble malriĉaj landoj, kiam temas pri la esperanta movado. 
Miaopinie tio estas tre grava por scii kiel efike enkonduki kaj konvinki tieajn homojn unue lerni la lingvon kaj due agadi por esperanto. 
Ĉar agadi ene de la komitato estas por mi kvazaŭ taskoj plenumendaj surbaze de miaj spertoj, mi opinias, ke indas esti elektita de homoj kiuj demokrate reprezentas la esperanto-komunumon (komitatanoj A kaj B).

Kiel eventuala elektita C-komitatano, mi certe daŭrigos plenumi miajn de jaroj komencitajn taskojn (voĉumi pri la afrika realeco sine de la komitato, konsili homojn, kunlabori al la funkciado de la Afrika Oficejo de UEA, konsciigi homojn pri justa komunikado per esperanto en la regiono de mia dua lando - Moncton en Kanado). 
Unu el la ĉefaj taskoj estas/estos kiel helpi la movadon afrikan ne daŭre kaj eterne dependi finance de tiu en la okcidenta mondo. 
La estonto de la monda esperanto-komunumo tre certe dependas kaj bezonas ĉu Afrikon, ĉu Sudamerikon. 
Mi certe apogos proponojn de komitatanoj, kiuj evoluigos UEA kaj ties agadon, en tute nedeviga etoso.

Dua elekto de komitatanojJosep Franquesa Solé: 
Ĉar esperanto estas grava afero en mia komerca laboro ekde la U.K. 
Bruselo 1960 kiam mi per unua fojo kontaktis kaj havis komercaj rilatoj kun la  (forpasinta) sveda amiko Erik Carlsson kaj poste mi sekvis pere de esperanto komercaj rilatoj kun japanaj samideanoj, flandraj, italaj, kaj lastatempe kun ĉinaj  kaj pakistanaj, mi permesas min oferti al UEA miaj tiel daûraj komercaj kaj ekonomiaj ekspertojn por favorigi kiel eble la antaûeniron de UEA. 
Jam dum la U.K en Havano mi partoprenis en la Financa Komisiono de UEA kaj se necese mi estas preta peni en tia fako denove.

Kiel specifa kialo estas mia persona sinteno kaj fiero  kiel katalunano, dum longatempo  Prezidanto de Kataluna Esperanto Asocio kaj nuna Vizprezidanto. 
Do ĉar "ankoraŭ" Katalunio ne havas sian  propan Staton por esti agnoskistan kiel Landa Asocio kaj sekve havi rajton por partopreni kiel komitatano "A" en la Komitato,dume KEA prezentas min kiel komitatano "C" por iel reprezenti KEA en la Komitato.

Julián Angulo Hernández: 
Dum multaj jaroj mi laboris kaj laboras por Esperanto preskaŭ ĉiutage. 
Ekde 1981 mi estas estrarano de Kuba E- Asocio kaj prezidis ĝin dum pluraj jaroj.Kiel komitatano C mi pretas labori por pli evoluigi Esperanton en Ameriko kaj helpi ĉiujn latinamerikanojn kaj nordamerikanojn kiuj interesiĝas pri Esperanto kaj ties instruado kaj disvastigo. 
Prenante en konsideron la spertojn kiujn mi havas kiel gvidanto kaj instruisto, mi estimas ke mi multe povos helpi la evoluigon de la lingvo en la regiono.

Mi kandidatiĝis kiel Komitatano C pro tio ke en la lastaj jaroj mi estas komitatano C de UEA. 
Maritza reprezentis kaj reprezentas la kuban asocion kiel komitatano A. 
Jen la kialo. 
Mi esperas ke vi komprenos mian decidon.

Dua elekto de komitatanojStefano Keller: 
Mi celos la restarigon de la fido de ĉiuj en nia Asocio, en ties oficanta funkciularo. 
Necesas starigi klaran, demokratan, aktivan, efikan interageblon: 
Estraro – Komitato – Membraro. 
Mi aktive partoprenus en la strategiaj planadoj, prilaboro, "finpolurado" de novaj gvidlinioj por nia movado: 
altiraj, instigaj al aktivecoj - elformi movadon respektinda, interesa, inda je kunlaboro, partnereco ankaŭ por eksteruloj. 
Modernigo, profesiigo, adaptado al nuntempaj funkciebloj, metodoj. 
Ĝenerale, alekstere: 
oftigi la ĉeeston, kreskigi la prestiĝon de UEA kaj Esperanto en la publiko ne-esperantista: 
grandaj internaciaj kaj ne-registaraj organizaĵoj. 
Ĉeesto, persista agado laŭ kompetente prilaborita strategio por atingi daŭripovan progreson.

Agante surkampe de la eksteraj rilatoj de UEA ekde 2008, kiel ĉefreprezentanto en la Ĝeneva UN-oficejo ekde 2009, mi akiris la specifajn spertojn, kiuj estas antaŭkondiĉaj por esti elektebla komitatano C. 
Surbaze de tio mi iĝis en 2010 estrarano (eksteraj rilatoj). 
Dum la lastaj tri jaroj sekvis firmiĝo, riĉiĝo de tiuj spertoj, do mi proponas daŭrigi mian kunlaboron tiubaze. 
Pretigante mian kandidatiĝan leteron, mi eĉ ne pensis pri alia eblo ol pluiri laŭ la samaj kondiĉoj, katergorio, kiel okazis ĝis nun. 
Tial mia kandidatiĝo C-komitataneca, daŭrige, samstatuse, samfunkcie. 
La komitatanoj, kiuj elektus min, estos jam elektitaj de individuaj membroj, do portas per sia voĉo ankaŭ la fidon de la membraro.

Zsófia Kóródy: 
Komitatano C estas elektita de komitatanoj A kaj B por havi en la Komitato personojn kun aparte bezonataj spertoj. 
Min rekomendis nuna komitatano A por ISAE ĉefe pro miaj spertoj pri instruado, ekzamenoj kaj internaciaj projektoj. 
Mi akceptis kandidatiĝi.

Orlando Raola: 
Malgraŭ tio, ke jam en Hanojo mi esprimis al Marko Fettes mian deziron kunlabori kun li cele al sukcesigo de la nova strategia plano, mi vere ne decidis kandidatiĝi ĝis multe pli poste. 
La konkurenco por la B postenoj postulas iom da tempo, ni diru, politikumi inter la asocianoj, kaj mi vere sentis, ke mankas tempo. 
Tiel, mi decidis kandidatiĝi al la C posteno.
Jes, B estas pli demokratia, sed nia Statuto provizas la Komitaton je la kapablo enpostenigi homojn kiujn la komitato taksas utilaj por efektivigi kion la komitato kaj la asocio bezonas. 
Mi vere ne entuziasmiĝas pri internaj bataloj por havi iun aŭ alian manieron elekti niajn komitatanojn, por mi multe pli gravas, ke la homoj en la komitato estu preta fari la laboron bezonatan, kaj mi sincere opinias, ke mi pretas.

Libera Folio aperis en la reto antaŭ dek jaroj. 
En la 12-a de aprilo 2003 ni atingis 231 vizitojn, sed en la postaj tagoj la mezuma kvanto de ĉiutagaj vizitoj restis sub cent. 
Nuntempe ordinara kvanto de vizitoj estas proksimume 1.500 ĉiutage, kaj mezuma vizitanto legas kvar paĝojn. 
Tamen, ne nur kresko validas: 
antaŭ unu jaro estis multe pli da paĝomontroj.
Libera Folio skandale ŝrumpis

La ideo pri la fondo de la sendependa movada bulteno Libera Folio aperis en la unua semajno de aprilo 2003, tuj post la protesta demisio de la konstanta kongresa sekretario de UEA, Nikola Rašić. 
La demisio ankaŭ aparte akre sentigis la mankon de fidindaj, aktualaj informoj kaj komentarioj pri okazaĵoj en la Esperanto-movado.

Ene de semajno post la apero de la ideo, la 11-an de aprilo, Libera Folio aperis en la reto kun kvar tekstoj pri la temo: 
intervjuo kun Nikola Rašić, lia demisia letero, alia intervjuo kun la tiam eksa ĝenerala direktoro de UEA, Osmo Buller, kaj tria intervjuo kun la tiama ĝenerala direktoro Trevor Steele kun komentoj de Nikola Rašić.

La oficiala lanĉotago estis la 12-a de aprilo, kiam estis dissendita komuniko pri la nova reta bulteno. 
Dum la unua jaro de sia ekzisto Libera Folio uzis tre simplan teknikan solvon: 
la html-dosieroj estis redaktataj mane. 
En aprilo 2004, okaze de la unujariĝo de Libera Folio, kun la helpo de nova teknika respondeculo, Jan-Ulrich Hasecke, estis lanĉita nova retejo, kun la enhavadministra sistemo Plone. 
La praversio de Libera Folio plu konsulteblas ĉi tie.

La vizitostatistikoj de diversaj periodoj ne estas rekte kompareblaj. 
En decembro 2006 la mezuma ĉiutaga kvanto de vizitoj eĉ superis 3.000. 
Ankaŭ post tio la ciferoj plu kreskis. 
Sed en la jaro 2007 Libera Folio transiris al nova statistikilo, kiu pli strikte kalkulas la vizitojn, pli efike forfiltrante aŭtomatajn vizitojn de robotoj. 
Tiam la raportata kvanto de ĉiutagaj vizitoj trioniĝis, kvankam la efektiva trafiko plu kreskis.

En oktobro 2007 la mezuma kvanto de ĉiutagaj vizitoj estis 1.110, kaj la mezuma kvanto de ĉiutage legitaj paĝoj 4.900. 
Kvar jarojn poste, en oktobro 2011, la respektivaj ciferoj laŭ la sama statistikilo estis 2.200 kaj 22.700. 
Post tiam la vizitostatistiko unue stabiliĝis, kaj poste malkreskis.

La malkreska tendenco en la vizitostatistiko estis plej klare videbla dum la jaro 2012: 
se en januaro 2012 la mezuma ĉiutaga kvanto de vizitantoj plu restis 2.255 kaj la mezuma kvanto de ĉiutage legitaj paĝoj estis 21.327, la respektivaj ciferoj en januaro 2013 estis 1.566 kaj 7.126.

Do, se ne estas iluzio kreita de la statistikilo, temas pri malkresko de 31 procentoj en la kvanto de vizitantoj, kaj malkreskego de 67 procentoj en la kvanto de legitaj paĝoj dum unu jaro. 
Tian rekordan malkreskon en nur unu jaro ne sukcesis atingi eĉ UEA.

Oni povus pensi, ke la kvanto de vizitoj ŝrumpis, ĉar la sola redaktoro pro diversaj kialoj ne plu povis dediĉi same multe da tempo al Libera Folio. 
Tamen la statistiko montras, ke la diferenco en la kvanto de artikoloj estas neglektinda. 
Se dum la jaro 2011 aperis entute 138 redakciaj artikoloj en Libera Folio, en 2012 la kvanto de redakciaj tekstoj estis 122. 
Mezume aperas do pli ol du redakciaj tekstoj ĉiusemajne.

Tamen, kvankam la kvanto de ĉiutagaj vizitoj, kiujn montras nia statistikilo, nun pro nekonata kialo estas klare malpli alta ol antaŭ unu jaro, la plej popularaj artikoloj ĉi-jare kolektas eĉ pli multajn vizitojn ol tiam.

En januaro 2012 la plej populara artikolo estis Etsuo Miyoshi nuligis subvencion Cigno, kiu dum tiu monato estis legita 2.481 fojojn. 
Ĉi-januare plej popularis la teksto Kruelaj viandomanĝantoj pagos pli, kiu estis legita 3.984 fojojn - eble ĉar ĝi generis ampleksegan diskuton.

Okazis laŭ plano la 6-a Mezorienta Kunveno en Erevano de la 29-a de marto ĝis 1-a de aprilo 2013 kun postkunvenaj ekskursoj la 2-an kaj 3-an de aprilo.

Partoprenis ĝin proksimume 35 esperantistoj inkluzive de deko da armenaj esperantistoj, al kiu aldoniĝis ankaŭ la vizito de lerneja klaso, kiu lernas Esperanton, gvidata de la prezidanto de la armena asocio, Gayane Abrahamyan.

Ĉeestis iujn partojn de la programo Andy, esperantisto el Kubo, kiu nun parolas la armenan kaj esploras pri armena lingvo kaj historio, kaj sveda esperantisto laboranta nun en Armenujo kun filino Anna, kiu ludis violonon kaj kantis dum la interkona vespero.

Jen kiel, danke al la surloka organizantino, Karine Arakelyan, priskibas la okazaĵon unu le la eŭropaj partoprenintoj, Didier Izacard: 


Mi ŝatus danki vin kaj viajn helpantinojn, Esperanto-amikinojn, pro la perfekte organizita restado dum la 6-a MK en via urbo Erevano, via lando Armenujo. 
. 
. 
. 
mi bonege ĝuis la etoson inter ni ĉiuj partoprenantoj, la bonajn (troajn) manĝojn kaj eĉ vinojn, la interesajn ekskursojn al mirindaj lokoj enurbe kaj montare, al monaĥejoj, iel foje kaŝitaj kvazaŭ miraĝoj en dezerto, al la blua lago Sevan, al la ebenaĵo de la monto Ararat kun virga blankeco... 
Mi ŝatis kaj ĝuis la afablecon kaj ĝentilecon de la homoj renkontitaj en diversaj lokoj, kaj mi ne kontraŭis la varmecon de la suno post tiu ĉe ni longfrosta vintro! 

Aparte kontenta pro la okazaĵo estis la turkaj partoprenintoj, kiel raportas ilia gvidanto, Murat Özdizdar: 


Mi kaj miaj samlandanoj vere ĝuis la kunvenon… Miaj gelernantoj estis komencantoj kaj ili nun pli entuziasme ellernas nian lingvon kaj daŭrigas la lernadon… Isabelle, la franclingva instruistino en mia lernejo, kiu ankaŭ partoprenis, sukcesis paroli esperante kaj ŝi daŭre parolas Esperanton kun mi. 
. 
.. 
Ni manĝis bonege. 
Kiel ĉiuj scias, la kuirarto de armenoj estas mondfama. 
Ĉio glate iris laŭ la plano…. 
Mi, miaj gelernantoj kaj familianoj vizitis la ‘’Genocidan Muzeon’’ sen problemo. 
Fine mi povas diri ke ni ĉiuj estis tre kontentaj…

La unua versio de Libera Folio, kun entute kvar artikoloj, estis enretigita la 11-an de aprilo 2003 kaj publike lanĉita la sekvan tagon. 
La 12-a de aprilo 2013 do estas la deka datreveno de nia bulteno. 
Ni petis 21 konatajn esperantistojn respondi unu mallongan demandon: 
"Kiel vi taksas la signifon de Libera Folio por la Esperanto-komunumo? 
". 
La respondoj aperas en la ordo laŭ kiu ili atingis nin.
12 vidpunktoj pri 10-jara Libera Folio

1. 
Ulla Luin, eksestrarano de UEA

Libera Folio estas unu el la gravaj informlokoj de la esperanto-komunumo. 
La artikoloj estas bone kaj profesie faritaj el ĵurnalisma vidpunkto. 
Kelkfoje la enhavo estas provoka, simile al stilo de vesperaj gazetoj. 
Dum periodoj mi legas ĝin iom regule, dum aliaj periodoj mankas al mi tempo. 
Ĝi estas rekomendinda.



2. 
Bertilo Wennergren, aŭtoro de Plena Manlibro de Esperanta Gramatiko

El mia propra perspektivo Libera Folio estas maksimume signifa, ĉar ĝi estas praktike la sola Esperanta gazeto, kiun mi legas nuntempe. 
Sed ankaŭ ĝenerale mi alte taksas ĝian valoron, precipe ĉar la mondo kaj la Esperanto-komunumo nepre bezonas skandalgazetojn, precipe seriozajn skandalgazetojn, kaj tia estas Libera Folio.



3. 
Probal Dasgupta, prezidanto de UEA: 


12 vidpunktoj pri 10-jara Libera FolioMiapercepte la plej granda interveno sur la tereno de la presita gazetaro en Esperantujo estis Monato, kiu dekomence emfazis la ekstermovadajn eventojn kaj komentarion. 
En la sfero de la komunikilaro en la reta epoko, Libera Folio havis plej da potencialo fari simile grandan elpaŝon en la Esperanto-komunumo mem, kiun ĝi emfazas.

Rilate la efektivigadon de iuj normoj (kiel la kontrolado de fonto-fidindeco, la depetado de komentoj de ambaŭ partioj ĉe disputo, la referencado al aliaj informfontoj), kaj rilate la lingvan kaj tipografian nivelon, miajuĝe la bulteno parte ja sukcesis – kaj levis la konscion de la esperantistoj pri la foje neglektata devo observi ĵurnalismajn normojn.

Sed la bulteno montriĝis nekapabla efike trakti la trolojn, parte ĉar komunikejo kiu estas ne nur informeto-afiŝa tabulo por la publiko (kiel la kongreseja rendevua tabelo) nek nur retgazeto devas serĉi treege propran vojon kaj tial instigi diskutojn, kiuj neeviteble allogas ankaŭ la trolojn.

Resume, mi opinias la retbultenon Libera Folio tre sukcesa elpaŝo; mi dankas kaj komplimentas ĝian redakcion pro dek jaroj da persista strebado kaj deziras al ĝi ankoraŭ pli fruktajn jardekojn; mi gratulas la esperantistojn pro ilia efika uzado de la ebloj, kiujn Libera Folio proponas al ili.



4. 
Renato Corsetti, vicprezidanto de Itala Esperanto-Federacio: 


Komitato Renato CorsettiĜi brile sukcesis el la teĥnika vidpunkto lanĉi novan manieron komuniki de difinita elito de la movado preter la tradiciaj retaj manieroj. 
Iusence ĝi kuniris aŭ eĉ pli fruis rilate al Vizaĝlibro/Facebook kaj similaj sociaj retejoj.

Ĝi ankaŭ tre bone sukcesis altiri diskutantojn, ĉiam en la rondo de "findiskutismo", do, de tiuj, kiuj ŝatas diskuti pri io ajn, kaj doni ideojn pri tio, kion aliaj faru aŭ ne faru.

Mia ĉefa kritiko estas, ke el la vidpunkto de disvastigantoj de Esperanto ĝi estas relative neutila. 
Ĝi ĉefe koncentriĝas al problemetoj (la sekretario de la nov-zelanda asocio insultis la prezidanton) kaj tute preterlasas la enuajn agadojn (oni instruas Esperanton en la universitato de Braziljo aŭ oni dissendis televidajn intervjuojn en Nikaragvo).



5. 
Cindy McKee, kuntradukinto de Linukso kaj WordPress, aŭtoro de Beletra Almanako

Laŭ mia scio, Libera Folio estas la sola tagĵurnala formo de novaĵejo por la esperanta Movado. 
Pro tiu atento al aktualaĵoj koncerne la Movadon, LibFol iĝis ĉiutaga ircelo en la centro de la esperantuja 'vilaĝo'.

Mi scias ke Libera Folio ne volas esti forumo. 
Sed ĝi efektive ja estas forumo por la movadanoj; tre vigla forumo. 
En LibFol, personoj diskutas, konsentas, polemikas kaj klaĉas. 
Kelkaj venas por senesperi pri la sorto de la esperanta vilaĝo dum tiu kunvenado eĉ solidigas senton de komunumo.

Esperantismo estas interkultura kontakto kaj komuna sento de homeco. 
Ni bezonas interretajn ircelojn ne nur por ricevi novaĵojn pri la komunumo Esperantujo, sed ankaŭ por levi nin el nia fizika etna, nacia ĉirkaŭaĵo kaj porti nin al la komuneco de la homaro.



6. 
Erin Piateski, aktivulo de Lernu.net kaj de ESF

12 vidpunktoj pri 10-jara Libera FolioMi dum jaroj ĝuis legadon de Libera Folio, ĉar laŭ mi ĝi estas la plej fidinda fonto de aktualaj kaj interesaj informoj pri la Esperanto-komunumo. 
Mi aprezas la profesiecon de la paĝaro, aparte la aferon ke en ĝi mi trovas nur verajn novaĵojn, kaj ne raportojn pri sukcesaj jarkunsidoj kaj Zamenhof-bankedoj. 
Mi ofte rekomendas Liberan Folion al la lernantoj ĉe lernu.net, ne nur pro la interesa enhavo, sed ankaŭ pro la lingva nivelo, kiu estas tre alta ne nur en la artikoloj mem, sed ankaŭ en la sekvaj komentoj kaj diskutoj.



7. 
Łukasz Żebrowski, prezidanto de TEJO

Por mi Libera Folio ekzistas "ekde ĉiam" ĉar mi aperis en Esperantujo samjare, nur kelkajn monatojn poste. 
Ĝi ĉiam rolas kiel le plej aktuala liveranto de movadaj informoj (nu, kompreneble krom Facebook kaj klaĉoj ;) ), pro kio ĝi estas multe pli utila ol la paperaj movadaj revuoj. 
Tekstojn en ĝi, malgraŭ plej ofte tre alta kvalito, valoras tamen foje legi kun ioma rezervo. 
Okazadas ja, ke frape sonanta titolo portas ne tiom emociigan enhavon, kio ne estas eco dezirata ĉe altkvalita gazeto. 
Okazadas ankaŭ, ke plurajn aferojn eblus facile klarigi antaŭ publikigo, se la koncernaj personoj estus kontaktitaj. 
Kompreneble tamen tiaj fojaj kritikindaĵoj ne povas malvidebligi tre gravan kaj valoran rolon, kiun havas Libera Folio por la Esperanto-movado.

En tiu ronda naskiĝtago mi deziras al Libera Folio jardekojn kun pli aŭ malpli seriozaj, sed ĉiam pli kaj pli kvalitaj artikoloj.



8. 
Toño del Barrio, prezidanto de Hispana Esperanto-Federacio

12 vidpunktoj pri 10-jara Libera FolioLa ĉefa graveco de Libera Folio estas simple la normaleco. 
Ĉiu socio, eĉ se malgranda kiel tiu nia, bezonas sendependan raportadon kaj senpartian kritikadon, nome, ĝi bezonas ĵurnalismon. 
Kaj kiom ajn oni povas kritiki aspektojn de la moderna ĵurnalismo, ĝia malĉeesto estas perversa por la komunumo.

Ankaŭ nia malgranda Esperanto-socio bezonas tiajn esprimilojn, kaj Libera Folio estas unu el la tre malmultaj gazetoj situantaj ekster la organizita movado kiuj povas doni tiun kritikan kaj samtempe lojalan alrigardon kiun Esperantujo bezonas. 
Mi kutimas insisti ke, kontraŭe al oftaj memkritikoj, nia movado estas sufiĉe normala, konsiderante nian malgrandecon, kaj la ekzisto mem kaj la funkciado de Libera Folio pruvas ke ankaŭ tiurilate nia komunumo kapablas elteni sendependan ĵurnalismon kaj profiti el ĝi.

Ni krome bonŝancas ke la ĉefredaktoro bone konas sian metion: 
kiel elekti temojn, kiel redakti titolojn kaj resumojn, kiel intervjui invititojn. 
Tio estas tre dankinda en ĝenerale amatoreca movado kiel la esperantista.

Iuj homoj ŝajne ne komprenas tiun rolon de sendependa revuo kaj ne konas la regulojn de profesia ĵurnalismo, kaj insidas per la nomado de Libera Folio kiel "klaĉgazeto". 
Nu, se mi devus kritiki ĝin, mi elektus ĝuste la malĉeeston de klaĉoj kiel unu el la malfortaĵoj! 




9. 
Ulrich Becker, eldonisto

12 vidpunktoj pri 10-jara Libera FolioAntaŭ dek jaroj, Libera Folio sendube estis la avangarda reta institucio de la Esperanto-komunumo. 
En tempo, kiam multaj aliaj retaj entreprenetoj de esperantistoj restis dumtempaj eksperimentoj, Libera Folio tuj de la komenco havis, kio necesas por longdaŭra reta sukceso: 
klaran, facile uzeblan dizajnon, profesiecajn agantojn kaj sufiĉan gradon de malfermeco. 
Verŝajne tiuj samaj faktoroj certigis, ke ĝi restis ĝis hodiaŭ tiel grava movada informejo kaj diskutejo en la reto. 
Tenadi la enhav-politikan ekvilibron (je ĉies gusto kaj ideologio) certe ne ĉiam estis eble, sed ĉiukaze, Libera Folio ĉiam pikadis el niaj propraj rondoj, kiel decas al bone provoka ĵurnalismo.



10. 
Mark Fettes, kandidato por prezidanto de UEA

Mark Fettes en la komitata kunsido en KopenhagoMi vidas en la ekesto kaj evoluo de Libera Folio bonvenan signon de la kreskanta maturiĝo kaj memfido de la Esperanto-movado. 
Kvankam la redakcio foje kulpas pri troa sensaciemo, kaj la kvalito de la komentoj-diskutoj estas tre varia, la revuo tamen portis freŝan venton de diversaj perspektivoj al multaj okazaĵoj kaj aktualaj temoj. 
Por mi ĝi certe listiĝas inter la plej legindaj Esperanto-periodaĵoj, ne tiom por profundaj analizoj, kiom por vivecaj kaj pensigaj enrigardoj en la kredojn kaj konduton de la nuntempa esperantistaro.



11. 
Reinhard Haupenthal, ne eldonisto

De kiam vi kondutis kiel nebridebla faŝisto absolutigante vian propran star-punkton kaj rifuzante argumenti pri faktoj – ne pri viaj kapricoj – vi certe komprenas, ke mi ne respondos al via demando. 
Ne vane, el difinita angulo oni difinas Liberan Folion kiel skandal-gazeton. 
Vi faras ĉion por submasoni tian sintenon.



12. 
Rogener Pavinski, redaktoro de Kontakto
Dum tiuj 10 jaroj, Libera Folio firmiĝis kiel neŭtrala kaj serioza fonto de informoj pri la Esperanta movado kun sendube granda servo por ĝia komunumo. 
Tamen, la retejo daŭre malbele aspektas en mia poŝtelefono kaj la plejmulto da informoj tie estas malĝojiga, do viziti ĝin estas preskaŭ ĉiam deprime. 
Aldone, mankas tie sekcio kun nudaj virinoj.

Respondeculoj de la fondaĵo Vikimedia, kiu administras Vikipedion, opinias ke Esperanto ne antaŭenigas la celojn de la organizaĵo, sed el ĝia vidpunkto estas bagatela hobiaĵo. 
Esperanto neniel utilas por diskonigo de scioj, opinias la respondeculoj. 
Tial la fondaĵo Vikimedia ne subvencios esperantlingvan seminarion.
Vikipedio trovas Esperanton senutila

Komence de majo en Slovakio okazos seminario por provlegi kaj kontroli maŝintradukitajn esperantlingvajn artikolojn por Vikipedio, kaj por diskutoj pri la maŝintraduka projekto WikiTrans kaj pri la ĝenerala evoluigo de Vikipedio en Esperanto.

La aranĝo mem, inkluzive de loĝado kaj matenmanĝoj, estos financita de la esperantista organizaĵo E@I. 
Por kovri la vojaĝkostojn de tri organizantoj kaj de kelkaj partoprantoj, la aktiva esperantista vikipediisto Michal Matúšov turnis sin al la fondaĵo Vikimedia por peti subvencion de 1.300 eŭroj.

Okazis intensa publika diskuto inter respondeculoj de Vikimedia, kiuj grandparte estis skeptikaj pri la valoro de Esperanto. 
Plej klare sian sintenon formulis la aŭstralia vikipediisto Tony1, kiu rakontis, ke li mem interesiĝis pri Esperanto en la aĝo de 12 jaroj, sed baldaŭ trovis ĝin tro eŭropeca. 
Li asertis, ke la Esperanta Vikipedio estas hobia projekto, en kiu ne estu investata mono el la fondaĵo.

Tia iĝis ankaŭ la fina konkludo, kiun formulis Asaf Bartov, la ĉefo de la Vikimedia subvencia programo: 


Asaf BartovMi devas diri tre klare, ke kvankam la Esperanta Vikipedio troviĝas en la serviloj de la fondaĵo Vikimedia, kaj restos tie sen tempolimo, la ekzisto, kultivado kaj kresko de la Esperanta Vikipedio ne antaŭenigas nian edukan celaron. 
Neniu bezonas liberan scion en Esperanto; la esperantlingva Vikipedio estas (samkiel la latina vikipedio) hobiula projekto, kaj sendube havas valoron por la celaro de la esperantistoj, sed ne helpas disvastigi liberan scion al homoj en la lingvoj en kiuj ili bezonas ĝin.

Li plue komparas la esperantlingvan Vikipedion kun la versioj de Vikipedio en latino kaj la malnovgreka. 
Tiuj Vikipedioj laŭ li estas bonaj iloj por hobiuloj por praktiki la lingvon, sed kiuj samkiel la esperantlingva neniel utilas por disvastigi liberan scion. 
Tial li proponas, ke esperantistaj vikipediistoj petu subvenciojn por siaj projektoj el esperantistaj fontoj.

Tamen, subvencioj por la esperantlingva parto de Vikifontaro laŭ li povos esti konsiderataj de la fondaĵo Vikimedia, ĉar male ol la kreskigo de la esperantlingva Vikipedio, la kolektado de libere uzebla originala literaturo en Esperanto laŭ li estas kongrua kun la celoj de la fondaĵo.

La deklarita celo de la vikimedia movado estas "kapabligi kaj kuraĝigi homojn tra la mondo kolekti kaj evoluigi edukan enhavon sub libera permesilo aŭ en formo de publika havaĵo, kaj distribui ĝin efike kaj tutglobe". 
La komisiono pro subvencioj do konkludis, ke por tiu celo Vikipedio en Esperanto neniel povas utili.

Laŭ Marek Blahuš, estrarano de E@I kaj unu el la organizantoj de la seminario, la sama argumento estis jam pli frue uzita en alia diskuto pri subvencio, kiu tiam tamen fine estis aljuĝita, ĉar temis pri projekto, en kiu Esperanto estis nur unu el la uzataj lingvoj.

Oni rimarku, ke la negativa opinio pri Esperanto tute ne estas oficiala opinio de la tuta Vikimedia Fondaĵo, sed nur konkludo farita de kelkaj anoj de ties subvencia komisiono (kies konsisto cetere de tempo al tempo ŝanĝiĝas). 
Simile kiel en la vikimediaj projektoj kaj suborganizoj, ankaŭ en la Fondaĵo aktivas pluraj personoj kun neŭtrala aŭ eĉ pozitiva bildo pri Esperanto, klarigas Marek Blahuš.

En la plua diskuto pri la valoro de Esperanto por Vikipedio li planas atentigi interalie, ke Esperanto povas peri edukan enhavon al homoj precize same kiel aliaj nedenaskaj lingvoj, ekzemple la angla. 
Krome la populareco de Vikipedio en Esperanto laŭ li montras, ke ja ekzistas homoj kiuj per Esperanto ricevas "liberan scion".

Fine, oni notu la pozitivan rimarkigon de la komisiono, kiun ĝi faris pri la Esperanta Vikifontaro. 
Do eble ankaŭ tio estas vojo elprovinda, kaj ankaŭ pri tiu ĉi kampo E@I jam havas certan sperton.

Eĉ se la fondaĵo Vikimedia efektive poste konsentos doni subvencion al projekto rilata al la Esperanta Vikifontaro, oni povas suspekti, ke la nun publike esprimita negativa prijuĝo pri la valoro de Esperanto kiel peranto de scioj malfavore influos la emon de esperantistoj estonte donaci monon al Vikipedio.

La listo de gastigantoj de Pasporta Servo ĉi-jare finfine denove aperos ankaŭ surpapere. 
Tamen ĝi plej verŝajne ne estos havebla antaŭ la Universala Kongreso, kiu okazos en la lasta semajno de julio. 
Tion rakontas Paweł Fischer-Kotowski, kiu en la estraro de TEJO respondecas pri Pasporta Servo.
Pasporta Servo aperos plej frue en aŭgusto

Pasporta Servo estis inter la temoj, kiujn pritraktis la estraro de TEJO en sia marta kunsido. 
La estraro decidis transdoni la respondecon de la projekto al la ĝenerala sekretario de la asocio, Paweł Fischer-Kotowski. 
Laŭ li, la listo de gastigantoj ĉi-jare aperos ankaŭ en la formo de la tradicia papera kajero - sed ne antaŭ la eŭropa libertempa sezono.

En 2008 TEJO decidis modernigi kaj enretigi la servon. 
La transiro rezultis en granda kaoso, kiun akrigis la manko de laborfortoj. 
La papera listo de gastigantoj por la jaro 2009 fine aperis nur en februaro 2010, kun nefidinda enhavo.

Neniu nova listo aperis en la jaro 2010, kaj en 2011 la komitato de TEJO eĉ konsideris la alternativon tute nuligi Pasportan Servon, aŭ almenaŭ la paperan eldonon. 
Du trionoj el la voĉdonintaj komitatanoj tamen decidis, ke TEJO plu devas prizorgi la servon kaj aperigi ankaŭ la paperan libron.

La kajero por 2011 tamen aperis ne en aprilo kiel promesite, sed en aŭgusto, tro malfrue por la libertempa sezono. 
En 2012 tute ne aperis papera listo. 
Libera Folio kontaktis la novan respondeculon pri Pasporta Servo por ekscii, kiel statas la aferoj nun.

Libera Folio: 
Kiel grava laŭ vi estu Pasporta Servo en la prioritatoj de TEJO? 


Paweł Fischer-Kotowski: 
Mi persone trovas PS tre grava projekto kaj, kiel mi menciis jam antaŭe, mi forte esperas, ke TEJO ne nur pluvivigos ĝin, sed ankaŭ investos en ĝian evoluigadon, eĉ se PS ne estas strikte junulara afero. 
Mi estas malferma por sugestoj kaj proponoj kaj mi ĝojas kiam la uzantoj faras konstruajn rimarkojn -- ili helpos al TEJO fari PS pli kaj pli bona. 
Sed Pasporta Servo povos ekzisti nur se ĉiam troviĝos homoj, kiuj krom diri kion oni faru, pretos kontribui al la plenumo de tiuj taskoj. 
PS ĉiam invitas novajn kunlaborantojn! 


Libera Folio: 
Kiuj estas viaj prioritatoj en la plua laboro pri Pasporta Servo? 


Paweł Fischer-Kotowski: 
Mi nur antaŭ nelonge transprenis tiun respondecon kaj mi ankoraŭ lernas pri la aferoj. 
Vi demandas pri miaj prioritatoj. 
Male al granda parto de mia generacio, mi trovas grava la paperan eldonon. 
La esperantistoj bezonas ĝin kaj konfirmas tion ne nur la demandoj de la interesitoj, sed antaŭ ĉio la vendonombroj. 
Ili nerefuteble montras kiom bezonata kaj grava estas Pasporta Servo.

Tamen, tio ne signifas, ke ni nun konservu poreterne la retpaĝon en ĝia nuna stato. 
La mondo ŝanĝiĝas kaj PS ŝanĝiĝu kun ĝi, la retpaĝo fariĝis same fundamenta kiel la libro. 
Mi ŝatus arigi grupeton da homoj ĉirkaŭ Pasporta Servo, kiuj kunlabore kaj alterne povus plenumi diversajn taskojn kiujn necesigas tiu projekto. 
Derk Ederveen sukcese flegis PS dum jaroj sola, sed ni devas agnoski, ke nun ne plu eblas, ke nur unu persono prizorgu la tuton.

Libera Folio: 
Ĉu la retejo nun estas stabila kaj funkcianta, ĉu estas planataj iuj baldaŭaj ŝanĝoj en ĝi? 


Paweł Fischer-Kotowski: 
La laboroj pri la retpaĝo plu daŭras, kvankam ili ne progresas kun kontentiga rapideco. 
Kompreneble, mi provos ilin akceli laŭ miaj modestaj ebloj -- mi ne estas programisto, tial mi povas nur superrigardi la taskoliston, sed ne mem plenumi ĝiajn unuopajn erojn. 
Dume la retpaĝo funkcias kaj la uzantoj povas modifi kaj ĝisdatigi siajn profilpaĝojn. 
Se aperas iuj problemoj aŭ bezonatas helpo pri la uzado de PS, mi proponas kontakti landan organizanton aŭ mesaĝi al pasportaservo@tejo.org.

Libera Folio: 
Kiel statas la afero pri papera listo de gastigantoj: 
kiam ĝi aperos, kiu ricevos ĝin senpage, kiu devos pagi? 

Paweł Fischer-Kotowski: 
La apero de la libro estas certa, sed mi ne pretas nun konfirmi iun precizan daton. 
La eldono postulas grandan laboron, kiu estas farata volontule. 
Se oni prenas en konsideron eblajn prokrastiĝojn, eĉ kun tre streĉa tempoplano aperigo de la libro antaŭ la Rejkjavika UK estas verŝajne nerealigebla.

La Esperanta Civito insistas, ke ĝi havas ĉiujn rajtojn laŭplaĉe uzi la TEJO-papagon, desegnitan de Martin Markarian antaŭ dudeko da jaroj specife por presaĵoj de TEJO. 
Aldone la Civito ŝajnigas, ke temas pri ĝia propra, registrita varmarko. 
Martin Markarian ne konsentas, sed ne intencas plu batali kontraŭ Civitaj ventmuelejoj.
TEJO-papago iĝis varmarko de la Civito

En februaro la Esperanta Civito malfermis la provversion de sia "Pasvorta Reto", servo, kiu parte kopias la ideon de Pasporta Servo, prizorgata de TEJO, sed celas nur personojn ligitaj al la Civito. 
En la nova reto membras nun nur sep gastigantoj.

Kiam la retejo estis malfermita, montriĝis, ke ĝin ilustras pluraj desegnaĵoj pri Pepo, la maskoto de TEJO, kreita de Martin Markarian antaŭ dudeko da jaroj. 
(Li tiam, antaŭ sia edziĝo, nomiĝis Martin Burkert.)

La apero de Pepo en "Pasvorta Reto" tre surprizis la desegninton, kiam Libera Folio meze de februaro kontaktis lin por peti komenton: 


Dankon ke vi atentigis min pri tio. 
Fakte mi desegnis Pepon por TEJO kaj ne ĝenerale por la Esperanto-komunumo aŭ iuj subgrupoj. 
Mi kontaktis la Esperantan Civiton tra ilia retpaĝo kaj petis forigon de la bildoj. 
Mi rerigardos post kelkaj semajnoj por vidi ĉu ili fakte faris tion.

Pasis pluraj semajnoj, sed Martin Markarian ricevis nenian respondon de la Civito. 
La 18-an de marto li sendis novan mesaĝon al diversaj Civitaj adresoj, por peti forigon de Pepo el la retejo: 


Mi ne estis demandita. 
Ĝenerale mi estas malavara pri ĝia uzo en aliaj ol la originaj publikaĵoj, sed mi volas esti demandita, aŭ almenaŭ TEJO estu demandita. 
En la kazo de la Civito mi ne pensas ke Pepo estas taŭga. 
Mi volas do peti vin forigi la bildojn de la retpaĝo.

Responde al la peto pri forigo, en la retejo de la Civito aperis aserto, laŭ kiu la "eldonrajtoj" de la bildoj desegnitaj de Martin Markarian tute ne apartenas al li mem, sed al la Civita eldonejo LF-koop, kiu afable disponigis ilin al "Pasvorta Reto". 
Martin Markarian ankaŭ ricevis nesubskribitan leteron de "administrejo" kun simila enhavo.

Krome la Civito nun aldonis al unu el la Pepo-bildoj la simbolon Ⓡ, tiel asertante ke temus pri registrita varmarko de la Civito.

Demandite de Libera Folio, Martin Markarian konfirmas, ke li efektive antaŭ pli ol dek jaroj donis al LF-koop la permeson uzi kelkajn Pepo-bildojn en lernolibro eldonita de LF-koop. 
Li tamen neniel volis, ke la bildoj estu uzataj por aliaj celoj, des malpli kiel varmarko de la Civito.

Martin Markarian laŭ siaj propraj vortoj trovas "stranga" la aserton de la Civito, ke ĉar li iam donis permeson por uzo de la bildoj en lernolibro, li jam ne havus la rajton decidi pri ilia uzo en nerilata retejo. 
Li tamen decidis rezigni pri plia, evidente senutila batalo ĉirkaŭ la temo.

Sed la varmarko estas vere ridinda! 
Eĉ kontraŭleĝa, mi dirus.

La apero de la Jarlibro de UEA por 2013 estos severe prokrastita aŭ eventuale tute nuligita post la subita maldungo de ĝia redaktoro Roy McCoy. 
Laŭ informoj ricevitaj de Libera Folio, la Jarlibro jam estis preskaŭ finredaktita, sed la nun-eksredaktoro proteste detruis la koncernajn komputilajn dosierojn, tiel ke ne eblos restarigi ilin sen kompleta reentajpado de la tekstoj kaj rekreado de la grafikaĵoj.
Jarlibro ne aperos pro subita maldungo

La emeritiĝo de la multjara oficisto de UEA estis atendata por decembro 2013, sed laŭ McCoy la estraro de la asocio decidis maldungi lin anticipe, por eviti kroman pensian koston de kelkmil eŭroj. 
Ĝenerale la nederlanda leĝo malebligus antaŭtempan ĉesigon de la laborkontrakto, sed ĉar McCoy ne estas EU-civitano li bezonas nederlandan laborpermeson, kiu liakaze malvalidiĝis fine de marto.

Jarlibro ne aperos pro subita maldungo

Ili en tute diskriminacia maniero ŝtelis parton de la pensio je kiu mi absolute havis rajton. 
Mi ne povas akcepti tion senproteste, li komentas.

La ĝenerala direktoro de UEA, Osmo Buller, ne volis komenti la aferon, kiu laŭ li temas pri "juraj detaloj", sed li asertis ke la Jarlibro 2013 ja aperos "dum ĉi tiu jaro".

La prezidanto de UEA, Probal Dasgupta, komplete refutas la aserton de McCoy, ke li estis maldungita por ŝpari monon. 
Laŭ Dasgupta, la redaktoro de la Jarlibro mem proteste demisiis kaj detruis la dosierojn, ĉar li volis trudi kontraŭfundamentajn lingvajn reformaĵojn en la Jarlibron kaj en aliajn eldonaĵojn de UEA, kaj la Estraro ordonis ke tio ne okazu.

En sia lasta Jarlibro McCoy volis ne nur uzi reformitan ortografion sen supersignoj, sed – eĉ pli serioze laŭ Dasgupta – ŝanĝi la delonge akceptitan landnomon "Barato" al "Hindio", kaj "fakdelegito pri la hindia lingvo" al "fakdelegito pri la hinda lingvo". 
Tian imperiisman lingvaĵon barataj esperantistoj laŭ Dasgupta neniel povus akcepti.

Jarlibro ne aperos pro subita maldungo– En mondo, en kiu multegaj fremduloj ankoraŭ vere ne scias, ke Barato estas multlingva lando kaj ke la hindia lingvo ne estas denaske parolata de plimulto de la baratanoj, uzi por la hindia lingvo la Esperantan nomon "hinda lingvo" estas politike serioza eraro. 
Provante enkonduki tiun uzon, McCoy laŭ mi faras grandan malservon al la lingvo, kvankam kompreneble ni devas ekvilibre taksi tiun lian eraradon apud la treege grandaj servoj, kiujn li faris al UEA.

Responde al demando de Libera Folio, McCoy konfesas, ke li efektive volis enkonduki kelkajn lingvajn "raciigojn" en la lasta Jarlibro sub lia redaktado. 
Kaj li ja detruis la dosierojn de la Jarlibro, li agnoskas: 


Mi prenis tiun ĉi drastan paŝon proteste al tio ke UEA rifuzis akcepti miajn tute bonajn reformproponojn, kaj ne sufiĉe zorgis pri dungo de mia anstataŭonto. 
Ne estis nur ke ili ĉikanis min pri la Jarlibro. 
Mi devis suferi daŭrajn maldignajn traktojn tra la jaroj, tiel ke nun estas veninte al tio ĉi. 
Mi ne volas paroli pri detaloj, pardonu.

Noto de la redakcio: 
La novaĵo validas nur en la tago de la publikigo, la 1-a de aprilo 2013.

Papo Francisko ne sekvis la kutimon de siaj antaŭuloj, kaj tute ne legis multlingvajn paskajn bondezirojn post sia itallingva paska parolado "urbi et orbi", "al la urbo kaj al la mondo".

En la pasko de la jaro 2006 la tiam nova estro de la katolika eklezio, papo Benedikto la 16-a, revenis al la multjara tradicio de festotagaj salutoj en multaj lingvoj, inter kiuj estis ankaŭ Esperanto. 
La antaŭan kristnaskon li decidis duonigi la kvanton de lingvoj kaj forigi interalie Esperanton. 
En la paska dimanĉo la 16-an de aprilo 2006 li tamen denove bondeziris en Esperanto - kaj en 61 aliaj lingvoj.

Post la neatendita abdiko de Benedikto la 16-a en februaro, kiel nova papo estis elektita la argentina kardinalo Jorge Mario Bergoglio, kiu alprenis la papan nomon Francisko. 
En siaj unuaj paŝoj en la ofico li montris sin diversmaniere malpli formala kaj tradiciema ol sia antaŭulo. 
Tio montriĝis ankaŭ en la fakto, ke li en sia paska parolado tuŝis plurajn konkretajn politikajn problemojn en la mondo - sed aliflanke transsaltis la tradiciajn multlingvajn paskajn bondezirojn.

Plurcent sciencaj kaj teknikaj libroj, artikoloj estas senpage legeblaj kaj elŝuteblaj en la Scienca kaj Teknika Esperanto-Biblioteko, STEB...
Scienca kaj Teknika Esperanto-Biblioteko, STEB

Lingvon oni lernas por utiligi ĝin. 
La uzado en sciencaj kaj profesiaj kampoj tamen postulas – krom la entuziasmo – ankaŭ termin-arojn kaj fakajn esprimojn.

Antaŭ ol verki iun ajn sciencan aŭ fakan artikolon oni devas konatiĝi kun la jam ekzistantaj terminoj, fakaj esprimoj kaj parolturnoj. 
Nia Scienca kaj Teknika Esperanto-Biblioteko, STEB intencas helpi ĝuste en tiu tereno.

Por koncentri la fortojn, en STEB ni deponas verkojn ĉefe el sfero de teknikaj sciencoj, kies produktado estas pli komplika pro la kunligitaj teknikaj ilustraĵoj, figuroj, tabeloj ktp.

Grandan parton de la biblioteka enhavo prizorgis kunlaborantoj de la Esperanto-Centro Eventoj (Szilvási László, Mészáros István, Vári Csilla, Axel Ország-Krysz, k.a), kiuj ekde la jaro 2000 retajpis aŭ skanis kaj provlegis plurcentojn de malnovaj, ne plu haveblaj libroj, revuoj, artikoloj. 
Grandan dankon ankaŭ al ĉiuj entuziasmaj eksteraj helpantoj, kunlaborintoj! 


Ni invitas ankaŭ vin kunlabori! 


La nordfranca urbo Lillo (Lille) gastigos la 100-an Universalan Kongreson de Esperanto en la jaro 2015. 
La Estraro de UEA decidis pri la loko de la jubilea UK en la lasta tago de sia kunveno, kiu okazis de la 22-a ĝis la 24-a de marto en la Centra Oficejo de UEA en Roterdamo. 
Inviton pri la okazigo de la 100-a UK en Lillo faris Unuiĝo Franca por Esperanto.
Universala Kongreso 2015 okazos en Francio

Lillo estas la ĉefurbo de la regiono, en kiu situas ankaŭ Bulonjo-ĉe-Maro. 
La urbo de la unua UK tamen ne havas la necesajn kondiĉojn por konsiderinde pli granda kaj ankaŭ laŭ sia programo alispeca evento ol tiu en 1905, dum la kongresejo Lille Grand Palais en la regiona ĉefurbo fariĝis populara ejo de plej diversaj grandaj kongresoj, foiroj kaj aliaj eventoj. 
Tamen, dum la 100-a UK okazos tuttaga ekskurso al la proksima Bulonjo-ĉe-Maro.

Ĉi-jare la Universalan Kongreson de Esperanto gastigos Rejkjaviko, Islando. 
En 2014 la kongreso okazos en Bonaero, Argentino.

Universala Kongreso de Esperanto estas unu el la plej longedaŭraj kongresaj tradicioj en la mondo. 
Kvankam tiu tradicio komenciĝis en 1905 kaj do estos jam 110-jara en 2015, la jubilea UK en Lillo portos la numeron 100, ĉar dum la Unua kaj Dua Mondmilitoj ne povis okazi UK. 
La 100-an datrevenon de la unua UK oni festis per la 90-a UK en la litova ĉefurbo Vilno en 2005.
Post kvarjara foresto, reaperis la nur-esperanta socia retejo Klaku.net. 
Klaku.net estas esperanta variaĵo de la populara anglalingva retejo digg.com, kie uzantoj povas libere aldoni ligilojn al interesa reta enhavo. 
Poste aliaj uzantoj voĉdonas por ili, la plej popularaj ligiloj aperas plej supre en listo, kaj tiel eĉ pli populariĝas. 
Ni intervjuis la kreinton de Klaku.net.
Klaku.net denove alklakebla

La kvanto kaj aktiveco de la uzantoj de Klaku.net ne kontentigis la fondinton, Joan Català, kaj post unu kaj duona jaro da klopodoj li en februaro 2009 decidis fermi la butikon. 
La retadreso estis transdonita al aliaj aktivuloj, kiuj tamen ne uzis ĝin, kaj nun Joan Català decidis repreni la torĉon. 
Libera Folio kontaktis lin por ekscii pli.

Libera Folio: 
Kion vi volas atingi per la retejo? 


Joan Català: 
Nu, de la komenco Klaku kreis komunumon, do ne temas pri kion mi volas atingi, sed kion volas la komunumo. 
La tago havas nur 24 horojn. 
Ili ne sufiĉas por legi ĉiujn informojn publikigitajn en Libera Folio, sekvi ĉiujn blogojn de nia amikaro, serĉi novajn podkastojn, vidi la lastajn filmetojn publikigitajn en Youtube aŭ Vimeo, sekvi ĉiujn novaĵojn per Twitter, debati en la forumoj de Lernu.net, esti informita pri la lastaj eventoj de niaj plej ŝatataj Esperanto-asocioj... 
Klaku estas malfermita retpaĝaro, kiu permesas al ĉiuj publikigi libere. 
Tiel, ĝi estas projekto por kunteksi la disan Esperantan reton kaj ĝi celas kunigi la blogaron en la lingvo Esperanto.

Libera Folio: 
Kial Klaku.net intertempe ne funkciis? 


Joan Català: 
En la jaro 2009 mi transdonis la projekton al la samideano Dima Ŝevĉenko, aktiva esperantisto kaj komputikisto en diversaj retprojektoj. 
Komence, Klaku funkciis bone. 
Tamen pro teknikaj kialoj, kiujn nur Dima povus klarigi, Klaku poste ne funkciis kaj estis fermita.

Libera Folio: 
Kial vi decidis repreni kaj refunkciigi ĝin? 


Joan Català: 
Ĉar la esperantista komunumo bezonas ĝin. 
Ni bezonas tiun ilon, ĉar Klaku povas kunigi multajn malsamajn novaĵojn el multaj malsamaj projektoj kaj landoj. 
Aldone Klaku povas proponi egalecon - kaj por famaj projektoj (Libera Folio, Facebook, Twitter, Lernu, ktp... 
) kaj por malgrandaj blogoj aŭ novaj retpaĝoj kiuj alikaze neniam povus esti disvastigitaj. 
Ekzistas ege interesaj eventoj kaj retpaĝoj kiujn la plejmulto de la esperantistoj ne legas kaj ne vizitas.

Libera Folio: 
Kiom da uzantoj havas Klaku.net? 


Joan Català: 
Ĝi havis milon, mi kredas. 
Tamen, laŭ mia modesta opinio, la graveco de Klaku ne estas en la nombro da uzantoj sed en la libereco publikigi novaĵojn, komenti kaj voĉdoni sen kondiĉoj, ĉu ne? 


Libera Folio: 
Kiel funkcias Klaku.net? 


Joan Català: 
Ĉiuj povas registriĝi en la paĝaro. 
Poste la uzantoj povas publikigi novaĵojn, blogaĵojn, fotojn, videojn, ktp. 
Kaj poste estas la magio de Klaku: 
la uzantoj komentos kaj voĉdonos. 
La novaĵoj tuj aperos en la sekcio "Ĵuŝaj novaĵoj", kaj la uzantoj, pere de siaj voĉdonoj, filtros la informojn - kaj evidentiĝos kio estas gravaj informoj kaj kio ne. 
Se la novaĵo ricevas certan nombron da voĉoj, tiam - kaj nur tiam - ĝi aperos en la ĉefpaĝo. 
Mi pensas ke estas interesa ilo, kaj pro tio ni daŭrigos kaj evoluigos ĝin.

Bitoteko, la elektronika biblioteko de Hispana Esperanto-Federacio, nun estas alirebla pere de la prestiĝa eŭropa datenbazo Europeana. 
La reta servo Europeana estas parte financata de Eŭropa Unio, kaj pere de ĝi, krom la materialoj de la biblioteko de HEF, estas alireblaj interalie kolektoj de British Library en Londono, Rijksmuseum en Amsterdamo kaj Luvro en Parizo.
Esperanta Bitoteko en EU-financita datenbazo

Ekde la 15-a de marto 2013 eblas trovi dokumentojn el la Bitoteko de Hispana Esperanto-Federacio en la eŭropa reta biblioteko Europeana.

En septembro 2012 Hispana Esperanto-Federacio (HEF) subskribis interkonsenton kun la hispana Ministerio pri Edukado, Kulturo kaj Sporto por reguligi la provizon de la metadatenoj de sia Bitoteko al Europeana, pere de Hispana, kiu mem agadas kiel loka kolektanto de metadatenoj. 
La interkonsento reguligas ankaŭ la uzadon de la provizitaj metadatenoj far Europeana kaj la Ministerio.

La novaĵo pri la aliĝo de Bitoteko al Europeana estis publike anoncita la 15an de decembro 2012 kadre de la Simpozio pri la valoro de Esperanto kiel interkultura fenomeno (Jornada sobre el valor del esperanto como fenómeno intercultural), organizita de Madrida Esperanto-Liceo. 
Kaj laŭ la plano, Bitoteko devintus jam aperi en Europeana tiun tagon: 
HEF kaj la Ministerio intense laboris tiucele. 
Sed tiam la prizorgantoj de Europeana prilaboris la ĝisdatigon de la sistemo, pli longdaŭran ol atendite, kaj la integriĝo de Bitoteko en Europeana povis efektiviĝi nur en februaro.

El teknika vidpunkto, por adaptiĝi al Europeana, Bitoteko devis instali la postulatan Specifon pri Semantikaj Europeana-Elementoj (Europeana Semantic Elements Specification, ESE),  normigi la Unuformajn Risurcajn Identigilojn (URI, Uniform Resource Identifier), kaj adopti la licencon Creative Comons por garantii la taŭgan mastrumadon de la aŭtorrajtoj.

Europeana estas projekto de la Eŭropa Unio por krei publikan eŭropan bitotekon konsistantan el bibliotekaj, muzeaj kaj arĥivaj dokumentoj, oficiale lanĉita la 20an de novembro 2008. 
Ĝi celas doni aliron al la kultura kaj scienca eŭropa heredaĵo. 
Por atingi tiun celon, ĝi kolektas, riĉigas kaj faras alireblaj la priskribajn metadatenojn de la dokumentoj kiuj konsistigas tiun heredaĵon. 
Europeana estas unika alirpunkto al pli ol 19 milionoj da specimenoj (libroj, pentraĵoj, filmoj, sonregistraĵoj, muzeaĵoj kaj arkivaj dokumentoj) bitigitaj tra Eŭropo. 
Pli ol 1.500 eŭropaj institucioj prizorgantaj kulturan heredaĵon havigas dokumentojn al ĝi. 
Iliaj nombro kaj geografia amplekso daŭre kreskas.

Bitoteko alportas al Europeana metadatenojn de dokumentoj ne nur el sia propra kolekto, sed ankaŭ el kolektoj de aliaj organizaĵoj, kiel, ekzemple,  Esperanto-Fondaĵo Cesar Vanbiervliet, Museu d'Esperanto de Subirats kaj Madrida Esperanto-Liceo. 
Kaj ĝi restas malferma al aliaj kunlaboremaj institucioj, kondiĉe ke ili plenumu la postulojn pri kvalito al kiu Bitoteko sindevigis.

En la nuna momento Bitoteko enhavas pli ol 2.400 dokumentojn. 
Konsulti rekte la Bitotekon garantias aliron al la plej ĝisdata datenbanko, ĉar la apero de la bitotekaj rikordoj en Hispana kaj Europeana ne estas aŭtomata. 
Ambaŭ kolektas la metadatenojn ne ĉiutage, kvankam ja regule kaj sufiĉe ofte.

Plie, ni instalis programeton en la bitoteka retejo, kiun Europeana havigas al siaj provizantoj de metadatenoj. 
Tiu programo ebligas, per la bitoteka serĉilo, trovi samtempe kaj la dokumentojn el la propra datenbanko kaj la ceterajn taŭgajn rezultojn el la datenbanko de Europeana, se ili ekzistas.

La fakto ke Bitoteko troviĝas en Europeana  gravas ĉar ĝi integriĝis en reto pri interŝanĝo de metadatenoj, kiu ebligas strukturi la sciojn pri Esperanto kaj plifaciligi la esploron de ĉiuj interesitoj pri la esperantaj lingvo kaj kulturo, kiuj kutime ne havas facilan aliron al tiuspecaj dokumentoj.

Cetere, tio ampleksigas la videblecon de nia kulturo kaj prezentas nian lingvon rolanta je la sama nivelo kaj por la samaj celoj kiel la ceteraj prestiĝaj kultur-lingvoj.

Pasintjare EU-instancoj decidis, ke TEJO ne rajtas ricevi certajn EU-subvenciojn celitajn por junulara agado, ĉar ĝi estas parto de la nejunulara UEA. 
Tio kondukis al granda deficito en la buĝeto. 
Laŭ nova interpreto de la koncerna EU-instanco TEJO tamen ja havas propran juran personecon – kaj tial havas multe pli grandajn ŝancojn ricevi subvenciojn. 
Jam nuligita elpago eble tamen okazos.
EU-instanco trovas ke TEJO ekzistas

Dum lastaj jaroj grava kaj regula enspezo por TEJO estis la administra subvencio, kiun ĝi ricevadis de la EU-instanco EACEA (Plenumagentejo pri kulturo, edukado kaj aŭdvidaj aferoj). 
Tamen pasintjare EACEA neatendite konstatis, ke ĝi ne plu konsideras TEJO-n sendependa junulara organizaĵo, sed parto de UEA. 
Tial la subvencipeto por 2012 estis malaprobita, kaj TEJO estis trafita de neatendita deficito de 6.000 eŭroj, ĉar parto de jam aljuĝita subvencio ne estis elpagita.

Eĉ pli alta deficito, 29.000 eŭroj, estis atendata por la jaro 2013, ĉar pro la nova interpreto de EACEA jam ne eblis peti la subvencion, kiu subtenis la financan bazon de la asocio. 
Tamen almenaŭ parto de tiu atendita deficito nun kredeble povos esti nuligita helpe de nova, surpriza decido de EACEA: 
eĉ se TEJO ne estas tute sendependa organizaĵo, ĝi havas propran juran personecon, ĉar ĝi estas registrita ĉe la nederlanda Komerca ĉambro.

Łukasz Żebrowski, la prezidanto de TEJO, rakontis al Libera Folio, kiel oni eksciis pri la nova interpreto de EACEA: 


Ni estis subvencipetantaj ĉe EACEA por havi volontulon de Eŭropa Volontula Servo, kaj ni preparis tiun EVS-aferon nome de UEA, konforme al iliaj tiamaj interpretoj de nia jura stato. 
Responde al tio, ni ricevis informon, ke ili havis iun kunsidon kaj la rezulto estas, ke ni resendu nian EVS-subvencipeton nome de TEJO, ĉar ni ja havas apartan juran personecon. 
Plie ni devas sendi detalan financan raporton de 2011, kun listo kaj kopio de ĉiu kvitanco, por finfine ricevi lastan parton de tiu administra subvencio.

Libera Folio: 
Ĉu la atendata pago de la lasta parto de subvencio pozitive influos la finan rezulton de TEJO por 2012? 


EU-instanco trovas ke TEJO ekzistas– Nu, la jaro 2012 jam finiĝis kaj estas finkalkulita, do klare ne plu eblas influi ĝin, sed ja tiu mono venos al TEJO, kio estas plej grava. 
Ĝi tamen influos la finan rezulton de 2013, kiu certe ne estos facila pro manko de subvencio kiun ni ne povis havi lige kun la antaŭaj problemoj, feliĉe jen ĵus finiĝintaj. 
Kompreneble temas pri tre bona novaĵo por ni, sed ĝi kreis neceson urĝe prepari fakturojn kaj raporton por ricevi parton de la subvencio, kiun ni jam ne plu esperis ricevi. 
Do ĉiuj laborfortoj estas nun dediĉitaj al tiu tasko.
Laŭ Łukasz Żebrowski la nova interpreto pri la jura stato de TEJO permesas esperi, ke estos multe pli granda ŝanco ricevi subvencion por 2014 ol estis ĉi-jare, eĉ se ne eblas certe antaŭvidi pri kiaj subvencioj povas temi, ĉar ankoraŭ ne estas konataj la detaloj de la subvencia programo por 2014 kaj postaj jaroj.

Sep individuaj membroj de UEA kandidatas en la elekto de B-komitatanoj, kiu okazos per papera poŝto kaj komenciĝos en aprilo. 
Dennis Keefe estas la sola, kiu klare diris, ke li ne volas eniri la sekvan estraron de UEA. 
Ĝenerala sekretario Barbara Pietrzak ne volis rakonti, ĉu ŝi kandidatos por la estraro. 
Ĉiuj aliaj kvin kandidatoj pretas eniri ankaŭ la novan estraron de UEA.
Kvin kandidatoj por sekva estraro

La B-komitatanoj de UEA reprezentas la individuajn membrojn de la asocio, kaj estas la solaj oficohavantoj, kies elekton unuopaj membroj povas rekte influi. 
Por valida kandidatiĝo necesas, ke minimume dek individuaj membroj de UEA el minimume tri diversaj landoj formale subtenu la kandidatiĝon. 
Krome necesas mallonga biografio kaj deklaro pri la movadaj celoj de la kandidato.

Ĉar la membronombro de UEA pasintjare superis 5.000, estas ses lokoj de B-komitatanoj - unu por ĉiu komencita milo. 
Do nur unu el la kandidatoj restos ekster la komitato. 
Tamen ankaŭ la voĉonombroj de la gajnintaj kandidatoj multon diros pri ilia reciproka populareco inter la individuaj membroj de la asocio.

En la pasinta elekto de B-komitatanoj en la jaro 2010 estis 13 kandidatoj por ses lokoj. 
Tiam la unuan lokon kun 1.010 voĉoj atingis Mark Fettes. 
Plej malmultajn voĉojn ricevis Johan Derks (282).

La Centra Oficejo de UEA ne konsentis transsendi al Libera Folio la dokumentojn pri la kandidatoj antaŭ ol tiuj estos aperintaj en eldonaĵo de UEA, do ni turnis nin rekte al la kandidatoj por ricevi pliajn informojn. 
Ĉiuj almenaŭ mallonge respondis al niaj demandoj. 
Nur Barbara Pietrzak rifuzis transsendi sian oficialan sinprezenton.

Dennis Keefe responde al demando de Libera Folio klarigis, ke li ne volas kandidatiĝi por la sekva estraro de UEA, sed volas doni voĉon al la individuaj membroj en la komitato.

Barbara Pietrzak kaj Amri Wandel estas la solaj nunaj estraranoj inter la kandidatoj al B-komitataneco. 
El ili Amri Wandel klare diris, ke li volas daŭrigi en la estraro, se elektita.

La limdato por kandidatiĝi por la estraro pasos la 22-an de marto, do la formalaj kandidatiĝoj por estraraniĝo, kun subteno de du nunaj komitatanoj, devos esti faritaj jam antaŭ la elekto de B-komitatanoj.

Ni prezentas la kandidatojn por la B-komitataneco en alfabeta ordo.

Kvin kandidatoj por sekva estraroJohan Derks jam transdonis al la elekta komisiono de UEA sian formalan kandidatiĝon por posteno en la estraro. 
La kandidatiĝon laŭ Johan Derks ĝis nun subtenis Gbeglo Koffi, komitatano A por Togolando. 
Por valida kandidatiĝo por la estraro necesas subteno de minimume unu plia komitatano.

Responde al demando de Libera Folio Johan Derks klarigis, ke tio, ĉu li efektive pretos eniri la estraron, dependas ne nur de tio, ĉu li estos elektita kiel B-komitatano, sed ankaŭ de tio, kiom da voĉoj li ricevos - alivorte, ĉu li estos inter la unuaj aŭ lastaj elektitoj.
Oficiala sinprezento: 

Johan Derks (1940) studis matematikon kaj sociologion en Utrecht, Nederlando. 
Li instruis dum kvar jaroj en Afriko. 
Poste lia funkcio estis mezlerneja instruisto de matematiko.
Johan lernis Esperanton en 1956. 
En 2002 li surprenis estrarajn funkciojn en Eŭropa Esperanto-Unio, sed eksiĝis pro malŝparo de mono por la tiel nomata Brusela KomunikadCentro. 
Ekde septembro 2009a li kampanjas por enkonduki perretan voĉdonadon en la Komitato de UEA.
Li estas prezidanto de faka grupo "Tutmondeca Esperanto". 
Kun sia esperantista edzino el Serbujo li transloĝiĝis en septembro 2012a al Belgrado. 
Kun ŝi Johan faris sukcesplenan instruviziton en 2009 al Burundo. 
Tio inspiris lin al fondo de "Esperanto en Evoluo" por helpi la ekster-eŭropan movadon. 
La unua projekto, konstruado de biblioteko de Esperantaj kaj aliaj libroj en Rumonge, realiĝis.
Li parolas ses lingvojn.
Kiel estonta komitatano mi kunstrebos al
1. 
baldaŭa realigado de necesaj strukturŝanĝoj en UEA
2. 
travideblo de la paŝoj de la Estraro, cele al demokrata kontroleblo
3. 
reduktiĝo de membroserva karaktero de UEA favore al informado, tio kalkulante kun la pensevoluo de la Strategia Komisiono por krei multlingvan retpaĝaron por ne-esperantista publiko
4. 
fleksebligo de CO en Roterdamo, cele al projektoj kaj partnerecoj kun eksteraj iniciatoj
5. 
kunordigado de retdiskutlistoj kaj esperantistaj grupoj en sociaj komunumoj

Ĝenerale mi klopodos kontribui – en la kadro de la Strategia Vizio por UEA - al kulturŝanĝiĝo en la Esperanto-movado, kiu enkadrigos la celon "disvastigi la uzadon de Esperanto" en pli larĝa celaro, interalie la egalrajteco de lingvoj kaj edukado al reciproka respekto inter kulturkomunumoj, kiel Zamenhof lernigis nin.

Mark Fettes en arbaroMark Fettes estas ĝis nun la sola konata kandidato por la posteno de prezidanto de UEA. 
Tiun sian kandidatiĝon li konfirmis jam en aŭgusto 2012 en intervjuo de Libera Folio. 
En tiu intervjuo li interalie rakontis, kian rolon laŭ li havu la komitato: 


Ideale, ĉiuj komitatanoj estus aktivaj kaj engaĝitaj diversmaniere. 
Kvankam tion ne eblas atingi tuj, mi esperas komence krei grupon de aktivaj komitatanoj ĉirkaŭ la Estraro kiuj partoprenas en la strategiaj diskutoj kaj decidoj. 
Se temas pri la membraro, tiu estas tre vasta kaj diverseca grupo, pri kiu malfacilas ĝeneraligi. 
Tamen vi eble jam kaptis, ke mi sopiras al asocio, kiu proponas al siaj membroj multajn konkretajn ŝancojn kaj instigojn aktiviĝi.

Mark Fettes estas ankaŭ la ĉefa kompilanto de la nova strategia plano de UEA, kaj li referencas al ĝi, kiam Libera Folio demandas, kion li volus ŝanĝi en la funkciado kaj prioritatoj de la asocio: 


Mi pensas ke mi ne povos facile respondi al via demando, ĉar la plena respondo (aŭ almenaŭ pli plena) troviĝos en la Strategia Plano, kiu ankoraŭ ne estas plene preta, kvankam multe progresinta. 
Resumi ĝin en kelkaj vortoj mi ne kapablas, krom per ne tre utilaj frapfrazoj. 
Tamen, unu kerna ŝanĝo de emfazo estos la plena integrigo de "kapabligo" (instruado, trejnado, klerigado) en la prioritatojn, laborplanojn kaj strukturojn de UEA.
Oficiala sinprezento: 


Mark FETTES (1961), Kanado. 
Profesoro pri edukado en la vankuvera universitato Simon Fraser; liaj esploroj inkluzivas la edukadon de indiĝenaj infanoj kaj komunumoj (kun atento al demandoj de lingvo kaj kulturo), la rolon de la imagopovo en la edukado, kaj la teorion kaj praktikon de ekologiaj lernejoj. 
Multjara sperto en UEA kiel oficisto (1986-1992), estrarano (1992-1998), kaj lastatempe kiel Komitatano B kaj gvidanto de la Komisiono pri Strategiaj Demandoj (2010-2013). 
Dum la lastaj 15 jaroj li ankaŭ rolis en la gvidado de ESF, la usona fondaĵo kiu financis i.a. 
la evoluigon de lernu.net kaj edukado.net. 
Fettes volas kontribui al la modernigo kaj plifortigo de UEA surbaze de longperspektiva strategio kiu ampleksas ĉiujn agadkampojn de la Asocio. 
Tiucele li esperas evoluigi kaj gvidi celkonscian teamon de estraranoj, komitatanoj, oficistoj, kaj aliaj kunlaborantoj, emfazante bonan komunikadon, konservadon de la esencaj atingoj de UEA, kaj prudentan renovigon de niaj ideoj, strukturoj, kaj agmanieroj.

Dennis Keefe estas la sola kandidato, kiu klare diris, ke li ne interesiĝas pri posteno en la nova estraro de UEA. 
Li amplekse respondis al nia demando.

Libera Folio: 
Kion vi volas ŝanĝi en la funkciado kaj prioritatoj de UEA, se vi estos elektita? 


Mi pensas, ke mia ĉefa rolo de Komitatano B ne estas unue provi ŝanĝi la ĝeneralan labormanieron de UEA, sed, unue kaj antaŭ ĉio, aŭskulti la individuajn membrojn de UEA. 
La ŝanĝoj, miaflanke, komenciĝu tie. 
Ni starigu sistemon kiu plifaciligos la kolektadon de opinioj de la membraro. 
Minimume, ni disponigu tablon en oportuna loko ĉe la Universalaj Kongresoj, kie kongresanoj povos paroli komforte kaj sufiĉe daŭre kun B-komitatanoj. 
Mi estos tie. 
Se aliaj komitatanoj volas tiel servi, despli bone. 
Due, ni eble starigu enketo-sistemon, papere kaj interrete. 
Niaj membroj havas trezoron da interesaj, utilaj informoj. 
Mi povus listigi multe da utilaj informoj por la pluvivado de UEA, sed mi menciu nur unu. 
Estus ege interese, ĉiujare, demandi al la novaj membroj kial ili ekmembris, kaj demandi al la novaj eksmembroj, kial ili forlasis nin.
Oficiala sinprezento: 

Biografio: 
Eklernis Esperanton en 1980 en Madrido. 
Instruisto de Esperanto tie kaj multjare ĉe Gresillon, NASK, Herzberg, kaj ankaŭ ĉe Oomoto en Japanio. 
Fondinto de Lingvaj Festivaloj; lanĉinto de la nova Universitato de Esperanto en 2012; kreinto de la BEK-Kurso; organizinto de la eksperimento Esperanto-Insulo. 
Dumviva membro de UEA. 
Esperantisto de la Jaro 2012. 
Profesio: 
du fakoj: 
1) estrado de lingvo-instruado (Universitato de Illinois, Usono) kaj 2) strategio kaj merkatiko (Ecole HEC, Francio; kaj MBA de la Universitato de Nankino, Chinujo). 
Antaŭa estro de fabriko, merkatikisto por IBM, kaj direktoro de diversaj internaciaj programoj ĉe la Universitato de Illinois kaj Universitato de Nankino

Movadaj celoj: 
Tre simple: 
limigi min al la AKTIVA reprezentado de ALIAJ membroj de UEA dum tri jaroj. 
Kunlabori kun informadikistoj por starigi mezuro-sistemon por aŭskulti la individuajn membrojn de UEA. 
Ne prezenti miajn ideojn, sed tiujn de aliaj. 
Aktive aŭskulti UEA-anojn. 
Helpi krei lernado-organizon por UEA.

Komitato MacGillStefan MacGill en januaro anoncis sian baldaŭan demision kiel prezidanto de Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj. 
En sia demisia letero li klarigis, ke li volas dediĉi sian tempon al verkado de la reta kurso de Esperanto, kiu devus preti jam pasintjare, al savado de la revuo Juna Amiko, kaj al detaligo de la Strategia vizio de UEA.

Mi jam plurfoje kaj emfaze klare anoncadis, ke redaktado de la tuta Juna Amiko kaj prezidado de ILEI estas plene malkombineblaj taskoj. 
Senrezulte. 
Do, mia nuna decido ne devas veni kiel granda surprizo.

Plia kialo por la demisio estis la intenco de Stefan MacGill kandidati ne nur por B-komitataneco ĉe UEA, sed ankaŭ por posteno en la nova estraro de la asocio. 
Tio montriĝis, kiam Libera Folio demandis lin, ĉu li intencas kandidati por la estraro.

Mi supozis, ke vi tuj divenus tion. 
Mi ne vidas grandan kialon ege kaŝi tion – jes. 
Interalie tial mi demisios el la prezidanteco de ILEI fine de marto.

Al demando pri siaj prioritatoj Stefan MacGill respondis per dupaĝa programdeklaro kiu interalie enhavas la rubrikojn edukado, faka agado, varbado kaj informado. 
Por informado UEA laŭ li devus krei serion de dulingvaj varbiloj, uzeblaj ekzemple ĉe internaciaj organizaĵoj.

En faka agado li akcentas la gravecon de rejunigo. 
En la interna funkciado de UEA Stefan MacGill volas enkonduki retan voĉdonadon. 
Aldone li proponas, ke ĉiujare estu kompilita superrigarda raporto pri la stato kaj agado de la landaj asocioj de UEA.

Laŭ li, UEA devas "Transigi emfazojn de liverado de bazaj servoj al nia nuna membraro al la kernaj asociaj celoj pri konsciigo, klerigo kaj utiligo de la lingvo (alivorte, subteni la strategian vizion). 
Evoluigi en nia strategio kaj projektaro mesaĝon por la plimulto de la homaro."
Oficiala sinprezento: 

Biografio: 
Denaska esp-isto el Nov-Zelando (1948- ), diplomita instruisto. 
Direktoro de CO (1980-84), Teknika redaktoro de Kontakto (1978-86), redaktoro de Jarlibro (76-86), de Juna amiko (86-96 kaj de 2000 ĝis nun). 
Prezidinto de TEJO (1979-80) kaj ILEI (1992-94 kaj 2009-13). 
Restariginto de la ekzamenoj UEA/ILEI kaj ĝia sekretario (1989-95).

Aspiroj: 
Aktive kunlabori en la finformulo de la Strategia Plano, precipe pri Kapabligo; poste aparteni al ties liverteamo. 
Koherigi la nunan oferton pri instruista trejnado laŭ fleksebla modula strukturo, prezentende al eŭropaj aŭ aliaj instancoj cele al oficialigo - ekz. 
al ALTE kiel kontribua elemento al la KER-ekzamenoj. 
Evoluigi strategion de eksteraj rilatoj en edukaj rondoj. 
Laboradi por loki edukadon centre de la Asocia politiko, tenante en tio proksimajn rilatojn kun ILEI. 
Modernigi la asociajn retpaĝojn; vastigi aliron al retaj kursoj de Esperanto paralele kun evoluigo de lerneja instruado.

Barbara Pietrzak ĉe Estraro respondasBarbara Pietrzak estas ĝenerala sekretario de UEA kaj ĝia estrarano pri informado. 
Ŝi ne volas rakonti ĉu ŝi kandidatas por la estraro, nek sendi sian oficialan sinprezenton.

Mian sinprezenton mi sendas al UEA, kaj ĝi aperos kiel komuna dokumento voĉdonigota de individuaj UEA-membroj. 
Estus iom strange kaj malĝentile rilate ilin, se ĝi unue aperus publike, eĉ se en tiom populara retejo kiel Libera Folio.

Libera Folio: 
Kion vi volas ŝanĝi en la funkciado kaj prioritatoj de UEA, se vi estos elektita? 


Pro la fakto, ke Komitatanoj B reprezentas la individuajn membrojn de la Asocio ilia tasko estas peri al la Komitato ideojn kaj postulojn de individuaj membroj. 
Do ne temas strikte pri tio, kion mi mem dezirus ŝanĝi. 
Tamen post dufoja mandato mi multe pli bone orientiĝas en la funkciado de la asocio kaj tiun scion mi ŝatus kaj iamaniere devus utiligi, kaze de la elekto. 
Al miaj prioritatoj certe apartenus kontraŭstarado kontraŭ la aperantaj klopodoj marĝenigi UEA kaj  malkreskigi ĝian rolon en la E-komunumo. 
Por mi gravas forta kaj moderna UEA.

Libera Folio: 
Ĉu vi kandidatos por la estraro, kaze de elektiĝo kiel B-komitatano? 


La laboroj de la Elekta Komisiono daŭras. 
Por alpreni la decidon mi havas ankoraŭ kelkan tempon. 
Laŭ  la Elekta Regularo kandidatiĝo devas atingi la Komisionon 120 tagojn antaŭ la Komitata Kunsido, dum kiu okazos la elekto.

Kvin kandidatoj por sekva estraro

José Antonio Vergara estas prezidanto de la esperantista scienca asocio ISAE, kaj dum la antaŭa mandatperiodo li ankaŭ estis estrarano de UEA pri faka agado. 
Kaze de elektiĝo kiel B-komitatano li intencas refoje kandidati ankaŭ por la estraro de UEA.
Oficiala sinprezento: 

José Antonio Vergara (1962). 
Ĉiliano, DM de UEA. 
Epidemiologiisto kaj universitata instruisto. 
Aktivulo por lingva ekologio kaj scienca edukado. 
Ofta kontribuanto al movadaj diskutoj kaj iniciatoj (IKU, UK-temoj, ktp). 
Estrarano de UEA dum la oficperiodo 2007-2010. 
Nuna prezidanto de Internacia Scienca Asocio Esperanta. 
Membro de la Strategia Komisiono de UEA.
Kiel mondperiferia movadano, mi volas reliefigi la tutmondecon de UEA kaj plifortigi ĝin kiel libervolan kaj kunlabore efikan homgrupiĝon por plivastigi ĉiujn dimensiojn de la fenomeno Esperanto kiel kunkonstrua iniciato en la homa sfero lingvo, kontribua al egaleca komunikado tutmonda, laŭ la vivanta revo de Zamenhof.

Laŭ la principoj de la nova Strategia Plano, ni devas ĝisdatigi nian komunan hejmon UEA por pli bone labori sur la informa kaj eduka terenoj en la interreta epoko, kun prioritata atento al la kleriĝo de la esperantuloj pri la lingvaj problemoj kaj aliaj sociaj aspektoj de nia strebado, cele al pli trafa agado.

Kvin kandidatoj por sekva estraroAmri Wandel estas la nuna estrarano de UEA pri faka agado. 
Responde al demando de Libera Folio li konfirmis, ke kaze de elektiĝo kiel B-komitatano li volus eniri ankaŭ la novan estraron de UEA. 
En sia sinprezento li emfazas la sciencan kaj fakan agadon de UEA kaj "retan membraron".
Oficiala sinprezento: 

Amri WANDEL (1954) Israelano, profesoro pri astrofiziko en la Hebrea Universitato de Jerusalemo kaj gastprofesoro en UCLA, membro en la Internacia Astronomia Unio. 
Iama TEJO-prezidanto (1981-1983) kaj honora prezidanto. 
Prezidanto de Esperanto-Ligo en Israelo (1990-1996, 2009-). 
UEA-Komitatano (1989-), trifoje Estrarano . 
Ekde 2007 Sekretario de Internacia Kongresa Universitato. 
Fondinto kaj rektoro de la Internacia Vintra Universitato. 
Organizanto kaj LKK- prezidanto de la UK en Tel Avivo (2000). 
Redaktoro de Israela Esperantisto (2009-) Membro de la Akademio de Esperanto (1992-). 
Profesoro kaj vic-senatano de Akademio Internacia de la Sciencoj. 
(pliaj informoj en vikipedio).

Movadaj celoj: 
de 1992 mi akompanas la sciencan kaj fakan agadon de UEA. 
i.a. 
mi iniciatis la kumunajn IKU-AIS sesiojn kaj la IKU-libron kaj la fakan forumon en la UK. 
Estonte mi celas informi kaj diskonigi la atingojn de Esperanto en la scienco kaj en la interreto tutmonde, aparte en internaciaj edukaj kaj universitataj medioj, Unesko kaj amasmedio. 
Mi ankaŭ intencas kunlabori por kreskigi la retan membraron de UEA i.a. 
per la sociaj retoj kaj per ebligo de virtuala partopreno en la UK.

Komence de marto aktivuloj lanĉis peticion por protesti kontraŭ la okazigo de internaciaj Esperanto-aranĝoj en Israelo. 
Ene de kelkaj tagoj la peticion, kiu alvokas al bojkoto de Israelo, subskribis pli ol 80 esperantistoj. 
Laŭ la iniciatinto, Israelo estas rasisma ŝtato, kaj la kampanjo celas konsciigi esperantistojn pri tio. 
Israelaj esperantistoj ne konsentas.
Esperantistaj aktivuloj alvokas al bojkoto de Israelo

Laŭ peticio, lanĉita ĉe la retejo Change.org komence de marto, esperantistoj devus bojkoti Israelon, ĉar internaciaj kulturaj eventoj tie "fakte estas propagandiloj por 'normaligi' kaj purigi la bildon de tiu ŝtato, kiu nur povas sukcesi per absoluta kaŝado de rasa diskriminacio, etna purigado kaj per absoluta malestimo kaj ignorado de indiĝena popolo".

La peticio specife direktas sin kontraŭ la Azia Kongreso de Esperanto, okazonta en Jerusalemo ekde la 18-a de aprilo, kaj la Internacia Junulara Kongreso, okazonta ie en norda Israelo en aŭgusto. 
Ties organizantoj estas KAEM (Komisiono de UEA pri Azia Esperanto-Movado) kaj Tutmonda Esperantista Junulara Organizo (TEJO).

Laŭ la unuaj informoj, plu legeblaj en la retejo de Esperanto Ligo en Israelo, la ĉi-jara Internacia Junulara Kongreso devus okazi en la kibuco Afikim, proksime al la lago de Galileo. 
Tamen la retejo de la kongreso informas, ke la IJK anstataŭe okazos en la urbo Nazareto, kies loĝantaro konsistas ĉefe el israelaj araboj.

La translokigo de la IJK al Nazareto (israela urbo preskaŭ tute enloĝata de palestinanoj civitanoj de Israelo), kaj la inkludo de kelkaj indiĝenaj homoj en la LKK ŝajnas indiki novan sintenon en la israela esperantistaro. 
Tamen la kerno de la problemo daŭre restas senŝanĝa, skribas la iniciatintoj de la peticio, kiuj evidente ne kalkulas judojn naskiĝintajn en Israelo kiel "indiĝenojn".

Libera Folio kontaktis Mateu Vic, la ĉefan aktivulon malantaŭ la peticio, por ke li klarigu, pri kio temas la iniciato.

Libera Folio: 
Kial vi decidis lanĉi la kampanjon ĝuste nun? 


Mateu VicMateu Vic: 
Ni decidis lanĉi kampanjon ĉar Israelo estas rasisma (fakte kaj eĉ jure! 
) kaj apartisma ŝtato, kiu malrespektas internacian juron kaj elementajn homajn rajtojn de la indiĝena popolo. 
Centoj da palestinaj asocioj petis en 2005 internacian bojkoton kontraŭ israela apartismo, kiu inkluzivas eksplicite kulturajn eventojn, ĉar ili estas uzataj de la israela reĝimo por ĵeti fumkurtenon sur la subpremon de la palestina popolo. 
La kampanjo estas atento al homarana kaj solidara peto. 
Ni lanĉis la kampanjon nun ĉar ni havas sufiĉajn elementojn por konfirmi ĝian ĝustecon, kaj homfortojn por diskonigi ĝin.

Libera Folio: 
Kion vi esperas atingi per ĝi? 


Mateu Vic: 
Unue atentigi la Esperanto-medion pri la situacio de la palestina popolo. 
Due, ke la Esperanto-aranĝoj okazu en lando liberaj je rasismo kaj respektema al la internacia leĝaro. 
Kaj trie, ke se ili okazu en Israelo, ili estu ilo por denunci kaj kondamni la apartigan reĝimon, kaj ne por kaŝi ĝin.

Libera Folio: 
Kiajn reagojn vi ricevis ĝis nun? 


Mateu Vic: 
Ankoraŭ ne multajn, ĉar la afero estas freŝega: 
krom la subskribojn (kelkajn tute neatenditajn), kuraĝigajn komentojn, kaj ankaŭ kelkajn opiniojn kiuj ne komprenas la sencon de la iniciato.

Libera Folio: 
Kion vi diras al kritikantoj, kiuj opinias, ke oni ne izolu israelajn esperantistojn? 


Mateu Vic: 
Ni celas izoli neniun, sed konsciigi pri kontraŭhomara situacio. 
Ni ŝatus ke Esperanto kaj ĝiaj eventoj estu aktivaj iloj por denunci kaj kondamni maljustecon. 
Se tiel estus, kaj tio dependas de esperantistoj, bojkoto ne indus. 
Bedaŭrinde la afero iras en alian direkton: 
ŝajnigi pacon kaj amon, kiam kaj kie estas rasa diskriminacio; paroli pri arboj kaj bestoj dum homoj estas malsamrajtigitaj kaj elpelitaj; amuziĝi ignorante apartigon meze de apartiga regiono en apartiga lando; ja esti komplico en diskriminacio, subpremo kaj elpelo de persekutita indiĝena popolo pro rasismaj kialoj.

Malan opinion pri la kampanjo havas la prezidanto de Esperanto-Ligo en Israelo, Amri Wandel: 


Esperantistaj aktivuloj alvokas al bojkoto de IsraeloTemas pri provo utiligi Esperanton por politikaj celoj. 
Similajn peticiojn oni povus fari kontraŭ renkontiĝoj en pluraj landoj. 
Espereble TEJO, KAEM kaj UEA scipovos konservi sian politikan neŭtralecon kaj ne fali en tiun kaptilon. 
Ironie, la iniciantoj de tiu peticio verŝajne ne rimarkis, aŭ intence ignoris, la temon de la Azia Kongreso: 
Ekologio de paco - paca kunvivado de homo, medio kaj naturo, kiu interalie traktas la celon kiun ili ŝajne volas servi; en ĝia programo aperas publika diskuto pri paco en Mezoriento, gvidota de Renato Corsetti.

Meir Goren, israela esperantisto kaj ano de la Loka Kongeresa Komitato de la ĉi-jara IJK, responde al demando de Libera Folio miras ke la iniciato aperis nur nun.

Ŝajne la peticiantoj opinias organizadon de kongreso ia bagatelaĵo, ĉar alikaze ne eblas kompreni ĉu ili vere atendas ke iu prenos ilin serioze unu monaton antaŭ la Azia kongreso kaj kvin monatojn antaŭ la Internacia Junulara Kongreso... 
nu, ili ridindigas sin mem.

Meir Goren estas konata ankaŭ sub la nomo Sergeo Tyırin. 
Li membras en la estraro de TEJO.

Alia estrarano de TEJO, Michael Boris Mandriola, en publike dissendita mesaĝo insistas, ke li neniel komplicas en diskriminacio aŭ subpremo, kvankam li voĉdonis favore al kongreso en Israelo, samkiel faris grandega majoritato de la estraranoj.

Ni neniel volas kaŝi arabecon, la ĉeforganizanto de la IJK estas arabino kaj la IJK okazos en urbo loĝata 99%-e de araboj. 
Verŝajne okazos kurso pri la araba lingvo, kaj pluraj programeroj proksimigos la partoprenantojn ankaŭ al la araba kulturo. 
Male ol la peticiantoj mi kredas ke kunlaboro inter israelanoj kaj palestinanoj estas en si mem bona, kuraĝiginda kaj valora afero.

La ĝeneralan ideon de bojkotoj Michael Boris Mandriola ne opinias subteninda.

Laŭ la sama principo, TEJO ne devintus kongresi en Ĉinujo, Brazilo, Rusujo, Vjetnamujo, eble eĉ Kubo... 
Krom se tibetanoj, amazoniaj indiĝenoj, ĉeĉenoj aŭ degarmontaranoj estus malpli gravaj ol la palestinanoj (nu, por la eŭropa maldekstro certe...), por ne paroli pri la politikaj opoziciantoj kiuj kutime havas sufiĉe da problemoj en tiuj landoj. 
Sed mi kredas, male, ke plej valoras kunsidi en tiaj landoj, ĝuste tie kie estas diktaturo aŭ kie estas interpopolaj problemoj.

La hispana esperantisto Manuel Pancorbo argumentas kontraŭ la bojkoto en blogaĵo, kie li skribas interalie: 

La veraj punatoj estas la israelaj esperantistoj, ne la israela ŝtato. 
Mi legis la venenan argumenton ke la civitanoj de tiaj krimaj ŝtatoj estas komplicoj de ĝi! 
Nu, eble jes, iel komplicoj sed ankaŭ ostaĝoj kies ebloj estas limigitaj. 
Sed se iu serioze kredas pri la kompliceco de la israelaj esperantistoj en la krimoj de sia ŝtato, prefere tiu petu la eksigon de ili el ĉiuj internaciaj esperanto-organizaĵoj. 
Sed kun solidaj pruvoj, kompreneble.

Ke koko transiris straton estas nedisputebla fakto. 
Sed kion tio signifas? 
Kiel oni povas interpreti la okazaĵon, kaj ĉu ĝi havos decidan influon al la progreso de Esperanto? 
La opinioj diferencas. 
Ĵeromo Vaŝe esploris la temon. 
Tamen mankas informoj ekzemple pri la reagoj de la Akademio de Esperanto, la Ondo de Esperanto… Eble la legantoj kompletigos en komentoj? 

Koko transiris straton. 
Sed kial? 


Pri la interesa demando, kial la koko transiris la straton, vi povas legi en la gazeto Eventoj 1996-12 (malsupre) kun respondoj de konataj esperantistoj. 
(Mi konfesas, ke pro tempopaso iujn el ili mi malkonas.) Litova Stelo 2004: 
2 liveras pli tradiciajn respondojn de mondaj famuloj.

Kial neniu pridemandis la esperantajn instituciojn? 


UEA: 
Ni fondis komisionon pri kokaj aferoj, kiu preparas trijaran agad-planon, en kiu, ni jam povas diri, la eblaj decidoj por faciligo de transiro de stratoj, kaj aparte la transiroj de stratoj fare de kokoj, estos konsiderataj. 
Ni ĝojas, ke vi interesiĝas pri la temo, kiu gravas en nia laborstrategio.

SAT: 
Progresemaj kaj racie pensantaj kokoj transiras la stratojn spite al ĉiuj reakciaj opinioj de netransiremuloj.

Grupo "La bona lingvo": 
En la Fundamento mi legas "la koko transiras la straton". 
Kokoj, kiuj ne transiras, estas kontraŭfundamentaj.

La Diplomatia Mondo: 
La koko forkuris de la novliberala flanko de la strato.

Monato: 
"Kial la koko transiris la straton? 
" La bone konataj kaŭzoj, kial pli kaj pli da kokoj transiras la straton, estas... 
(la cetero de la artikolo estas konsultebla en la sekcio por abonantoj.)

La Civito: 
La koko, kiel subjekto de internacia juro, povas libere aliĝi al la Pakto, kiu agnoskas la rajton de ĉiu aliĝinta establo al transiro de la strato.

Plena Vortaro 1930: 
Koko: 
Birdo kun ruĝa kresto. 
PIV-1970: 
Koko: 
Birdo kun kresto, genro el familio transiremuledoj.

PIV-2005: 
Koko: 
(gallus) Genro el familio transiremuledoj, ordo transiroformaj, klaso transiruloj.

La Kancerkliniko: 
La kokino transiris la straton por esti fikata de la najbara virkoko, kompreneble.

Vikipedio: 
Ne ekzistas artikolo, kiu klarigas, kial la koko transiris la straton, sed vi povas krei ĝin.

Libera Folio: 
Ankoraŭ unu koko forlasis la kokejon de UEA. 
La redakcio demandis al kelkaj respondeculoj, kial laŭ ili tiom da kokoj forkuras trans la strato...

Eŭropo Demokratio Esperanto: 
La koko transiris al la flanko de eŭropa strato, kie kokoj povas kokeriki propralingve kaj subsidiare en la Lingvo Internacia.

UEA - gazetaraj komunikoj: 
La transir-helpa fonduso de UEA helpis al unu koko transiĝi al la alia flanko de la strato.

TEJO: 
Aliĝu kaj kunagu por pli bona mondo per la projekto kok'telo, kiu favoras la stratotransirojn de kokoj.

Ĉina interreta informa centro: 
La ĉina enlanda produktado de kokoj en 2012 atingis 1.000.000.000 unuojn (krom unu koko, kiu laŭraporte forkuris trans la strato).

soc.culture.e-o: 
Subskribu nian interretan petskribon, por ke UNo agnosku la rajton de kokoj transiri stratojn. 
Ĝis hodiaŭ ni jam kolektis 15 subskribojn.
Originale aperis en la blogo de Ĵeromo Vaŝe. 
Libera Folio republikigas la tekston kun la permeso de la koko kaj de la aŭtoro.

Ĉu vizito al la muzeo pri la genocido de armenoj en Turkio estu en la oficiala programo de la 6-a Mezorienta kunveno, kiun planas partopreni deko da turkoj? 
Tiu demando ŝajne gvidis al la lastatempaj ŝanĝoj en la estraro de Armenia Esperantista Unuiĝo, kaj nun minacas la tutan aranĝon.
Kverelo pri genocido minacas Mezorientan kunvenon

La muzeo de la armena genocido

Esperantistaj mezorientaj kunvenoj okazas ekde la jaro 2008, kaj ilian organizadon en la praktiko kunordigas Renato Corsetti, sekretario de la komisiono de UEA pri agado en Meza oriento kaj norda Afriko.

La unua Mezorienta kunveno okazis en Jordanio. 
En 2009 kaj 2010 la aranĝon gastigis Turkio, kaj en 2011 ĝi devus unuafoje esti organizata en Irano. 
Tamen la kunveno estis lastmomente nuligita pro nestabileco de la situacio en la regiono.

En 2012 la aranĝo denove okazis en Turkio, kaj fine de marto 2013 ĝi laŭplane devus unuafoje kunveni en Erevano, la ĉefurbo de Armenio. 
Tamen komence de decembro la prezidanto de Armenia Esperantista Unuiĝo, Susanna Baghdasaryan, anoncis la nuligon de la aranĝo kaj sian propran demision, ĉar ŝi ne povis interkonsenti kun Renato Corsetti pri la proponita programo de la kunveno.

Lige kun sia demisio ŝi kontaktis Liberan Folion kaj mallonge klarigis sian decidon: 


Mi kontaktas vin ĉar okazas multaj problemoj kun Renato Corsetti rilate al nia proponita programo por la kunveno, kaj post intensa korespondado mi decidis ne okazigi ĝin, ĉar li ne ŝatis kaj forigis multe el ĝi sen nia konsento. 
Mi korespondos ankaŭ kun UEA kun la celo provi ĉesigi la aranĝon en Armenio.

Responde al demandoj de Libera Folio Renato Corsetti kaj la nova estraro de Armenia Esperantista Unuiĝo tiam asertis, ke la aranĝo okazos laŭplane. 
Sekve Libera Folio ne raportis pri la ŝajne sensignifa konflikto.

La supozebla ĉefa kialo de la konflikto iĝis publika nur la 23-an de februaro, kiam Golos Armenii, gazeto de rusiaj armenoj, aperigis intervjuon de la eksprezidanto de AEU, Susanna Baghdasaryan, en kiu ŝi klarigis la esencon de la konflikto. 
Laŭ ŝi, Renato Corsetti postulis, ke en la oficiala programo de la kongreso ne estu vizito al la muzeo kaj monumento de la genocido de armenoj en Turkio, ĉar tio povus esti malagrabla al iuj partoprenantoj.

La gazeto titolas sian artikolon "Ne eblas permesi Esperanto-konferencon de Mezorientaj landoj en Armenio", kaj donas ampleksan lokon al la argumentoj de Susanna Baghdasaryan: 


Artikolo pri Mezorienta kunvenoMi memorigis al Corsetti, ke dum la periodo de la Genocido, kaj ankaŭ poste, multaj esperantistoj el la tuta mondo kore partoprenis en la sorto de armenoj, kiuj suferis je la manoj de la turkaj ekzekutistoj, helpis al ili kaj subtenis. 
Honoron kaj laŭdon al ili! 
Sed kiel ili komprenus tiun hontindan historion, kiu bedaŭrinde okazas en niaj tagoj? 
Ke vizito en la Muzeo de la Genocido, referenco al la por armenoj tragikaj paĝoj de la historio, kiu estas ankaŭ historio de Turkio, estu forstrekita surbaze de tio, ke tio estus malagrabla al la gepatroj de turkaj infanoj kiuj venas al Armenio. 
Vidu, ili estos nekontentaj, kaj tial neniu el la partoprenantoj de la kunveno vizitu la Muzeon de Genocido? 
Ĉu oni povus akcepti tian cinikecon, kun klara provo ofendi la honoron kaj valoron de la nacio? 
! 
Kiu povus pensi, ke simila afero povus okazi flanke de socia organizaĵo, kiu tenas sin flanke de politiko, kies celo estas ĝuste la solidarigo de la homoj, ilia proksimigo unu al la alia helpe de la lingvo? 


La gazeto citas la novan lokan organizanton de la kunveno, Karine Arakeljan, kiu diras, ke efektive en la programo de la kunveno ne estas vizito al la muzeo, sed ke dezirantoj kompreneble povas viziti ĝin memstare.

Sed se mankas la vizito al la muzeo, la kunveno prefere tute ne okazu, konkludas la gazeto: 


Laŭ nia opinio, ne povas esti ajna dubo pri tio, ke la koncerna kunveno en ĉi tiaj cirkonstancoj ne devas okazi en Armenio. 
Oni ne povas permesi ofendon al sia valoro kaj honoro, ne eblas ŝajnigi, ke pluvas, kiam oni kraĉas sur onian vizaĝon, estas hontinde iĝi la fifama kvina kolono interŝanĝe kontraŭ tre dubindaj dividendoj. 
Oni devas honti…

Tamen en la oficiala programo de la kunveno, kiu legeblas en la vikio de UEA, la vizito al la muzeo de genocido estas notita. 
Ĝi laŭplane okazos lunde la 1-an de aprilo je la 14-a horo.

Libera Folio sukcesis kontakti la vicprezidanton de Armenia Esperantista Unuiĝo, Meri Tiracujan, kiu okupiĝas pri la organizado de la kunveno. 
Ŝi tre bedaŭris ekscii, ke interna konflikto de la armenia Esperanto-movado nun disvastiĝas internacie kaj ankaŭ en nacilingva medio.

Meri Tiracujan: 
Ni sciis, ke nia eksprezidantino komencis ĉion faraĉi, por detrui la Esperantan movadon en Armenio. 
La kaŭzo estas ŝia nereelekto. 
Ni ne volis skribi al la internacia Esperanto-movado pri tio, sed ni provis solvi la problemon en nia lando. 
Bedaŭrinde ŝi komencis ŝian agadaĉon uzante la nacian demandon, kiu en Armenio estas tre diskutebla. 
Kompreneble, ke ni ĉiuj volas vivi en paco kaj amikeco kun ĉiuj. 
Historiajn eventojn neniu forgesas, sed uzi naciajn sentojn de la popolo por siaj propraj celoj estas malbonega ago. 
Ni ĉiuj faros ĉion, por ke la konferenco okazu.

Libera Folio: 
Ĉu la konflikto ricevis atenton en aliaj nacilingvaj amaskomunikiloj, krom tiu ŝajne ne ege influa ruslingva gazeto de rusiaj armenoj? 


Meri Tiracujan: 
Ni ankoraŭ ne scias, mi ĵus eksciis pri tiu ĉi artikolo. 
Estas terure por nia Esperanto-agado. 
Mi timas, ke ĝi ricevos atenton, ĉar en nia lando tiu ĉi nacia demando estas tre diskutata.

Responde al nova demando de Libera Folio, Renato Corsetti sendis kopion de letero, kiun li adresis al la gazeto Golos Armenii. 
En ĝi li atentigas, ke la priparolita vizito al la muzeo kaj monumento de la genocido ja estas en la programo de la kunveno.

"Per prenado de frazoj ekster la kunteksto de la diskutado dum oni parolas pri la estonta programo oni povas ŝajnigi multon, sed la realo estas pli obstina. 
Esperante vidi vian belan landon baldaŭ kaj invitante reprezentantojn de via ĵurnalo partopreni kaj raporti, mi salutas vin tre amike", li finas sian leteron.

Al Libera Folio li pretas doni nur la jenan unufrazan komenton: 


Mi preferas ne eniri la malsimplan situacion ĉirkaŭ la lastaj elektoj de la estraro de la armena asocio.
La prezidento de Germanio, Joachim Gauck, en granda parolado pri la "eŭropa ideo", bedaŭris la mankon de tuteŭropa diskuto kaj komuna publika spaco. 
Por forigi la problemon, li proponis, ke ĉiuj lernu la anglan. 
La parolado vekis pozitivan atenton en Britio, sed Germana Esperanto-Asocio protestas.
Germana prezidento volas angligi Eŭropon

"Neniam ekzistis tiom da Eŭropo, kiel nun", Joachim Gauck enkondukis sian paroladon en vendredo.

Eĉ se oni lastatempe multe parolas pri la ekonomia krizo, pri malfacilaj intertraktadoj kaj la Bruselaj burokratoj, la eŭropa projekto laŭ li estas granda sukceso de paca kunvivado kaj interproksimiĝo.

Joachim Gauck dum la malvarma milito estis luterana pastro en GDR, kie li fine de la 1980-aj jaroj aktivis en la politika movado por demokratio. 
Post la falo de GDR li iĝis federacia komisiito pri la dokumentoj de la malfondita orientgermana sekurservo Stasi, kaj en tiu rolo gajnis vastan respekton. 
Li estis elektita prezidento en marto 2012, post la demisio de la antaŭa prezidento Christian Wulff.

En sia freŝa parolado Joachim Gauck vidas kiel ĉefan problemon de EU la mankon de "komuna rakonto", kiu formus eŭropan identecon por unuigi la pli ol 500 milionojn da homoj kiuj loĝas en Eŭropa Unio. 
Tamen Eŭropon unuigas "la valoroj de paco, libereco, demokratio, egaleco, homaj rajtoj kaj solidareco", li asertas.

Li aparte turnis sin al la loĝantoj de Britio, kiuj ene de kelkaj jaroj kredeble voĉdonos en referendumo pri eventuala eliro el Eŭropa Unio, kaj esprimis sian deziron, ke la plej malnova parlamenta demokratio plu restu parto de la Unio.

Poste li turnis la atenton al la temo de mankanta eŭropa publika spaco, manko pro kiu laŭ li ĉiu el la 27 membronacioj vidas la samajn eŭropajn okazaĵojn nur el sia propra vidpunkto. 
Por korekti la aferon, laŭ li estas bezonata ne nur komunaj amaskomunikiloj, sed ankaŭ komuna lingvo.
Joachim GauckVeras ja: 
la juna generacio ĉiuokaze kreskas kun la angla kiel pontlingvo. 
Mi kredas tamen ke ni ne devus simple lasi la lingvan integriĝon okazi laŭ sia propra fluo. 
Pli da Eŭropo signifas ja ne nur plurlingvecon por la elitoj, sed plurlingvecon por ĉiam pli grandaj popoleroj, por ĉiam pli kaj pli da homoj, fine por ĉiuj! 
Mi estas konvinkita, ke en Eŭropo eblas kunvivo de ambaŭ aferoj: 
hejmeco en sia propra gepatra lingvo kaj en ties poezio, kaj uzebla scipovo de la angla por ĉiuj vivsituacioj kaj aĝoj.

Kun komuna lingvo pli facile povus realiĝi ankaŭ mia plej ŝatata deziro por la estonteca Eŭropo: 
eŭropa agoro, komuna diskutspaco por demokratia kunvivado.

Kvankam li mencias la liturgian vorton "plurlingveco", li do efektive proponas, ke ĉiuj simple lernu la anglan.

La propono ricevis iom da pozitiva atento en Britio, kie ekzemple la prestiĝa gazeto The Guardian raportis, ke Gauck volas igi la anglan "la lingvo de Eŭropa Unio". 
En Germanio la pledo de la ŝtatestro por la angla kiel komuna lingvo estis rimarkita almenaŭ de la grava gazeto Die Welt, kiu titolis sian artikolon "Gauck volas, ke Eŭropo parolu angle".

Aldone la parolado kompreneble tuj vekis la atenton de esperantistoj. 
Germana Esperanto-Asocio en gazetara komuniko atentigis, ke la uzo de la angla kiel komuna EU-lingvo kreus duklasan socion, kie denaskaj parolantoj de la angla aŭtomate havus avantaĝojn kompare kun ĉiuj aliaj.

Libera Folio petis komentojn de Felix Zesch, estrarano de GEA kaj la ĉefa aŭtoro de la gazetara komuniko.

Libera Folio: 
Kion vi persone opinias pri la pensoj de Gauck? 


Felix ZeschFelix Zesch: 
Ili estas neniom novaj kaj ofte kontraŭdiraj. 
Unuflanke, li volas eŭropan identecon kaj plurlingvecon, aliflanke li proponas por tio "uzeblan anglan". 
Kiujn lingvojn krom "uzeblan anglan" oni lernu, li ne mencias. 
La aliaj ideoj de li eble ne estas tiom diskutindaj en Esperanta medio, sed ankaŭ ĉi-rilate mi same kiel multaj ne opinias ilin tre novigaj aŭ aparte valoraj.

Libera Folio: 
Kian akcepton liaj diraĵoj ricevis en Germanio? 
Ĉu oni multe atentis la prilingvan parton? 


Felix Zesch: 
Ĝenerale, la komentistoj ne taksis lian paroladon noviga aŭ bonega. 
La prilingva parto ĝis nun ricevis relative malmultan atenton, eble ĉar ĝi por la amasoj ne tiom gravas. 
La komentistoj foje diskutas tiun ideon, sed ofte simple raportas pri ĝi apud la aliaj. 
Lia parolado ja ne nur temis pri la lingva problemo, eĉ se tio estas por Esperantistoj eble la plej interesa kaj diskutiga. 
En la hodiaŭmatena resumo de la gazetara eĥo tute ne estis mencio de la prilingva parto, eble tio estas sufiĉa indiko pri la unuamomenta fokuso de la komentistoj.

Libera Folio: 
Ĉu GEA intencas reagi en iu kroma maniero aldone al la gazetara komuniko? 


Felix Zesch: 
Nia gazetara komuniko unu tagon post lia parolo estas la bazo por nia informlaboro. 
Ni planas ankoraŭ rekte skribi al la prezidanto. 
Venis ankaŭ propono, ke laŭeble multaj Eŭropaj Esperanto-asocioj aŭ simple civitanoj skribu al la prezidanto kun peto sendi al ili tradukon de la parolado en sian nacian lingvon aŭ al Esperanto. 
Mi fakte kiel germano ne povas bone taksi, kiom gravas la parolado de Gauck eksterlande. 
Miaopinie li simple bezonis enlandan sukceson.

Libera Folio: 
Ĉu vi supozas, ke la reago de GEA ricevos ian publikan atenton? 


Felix Zesch: 
Ni dissendis ĝin al multaj gazetoj, sed pri la parolado de Gauck multaj volas komenti, do ni havas fortan konkurencon. 
Mi esperas, ke nia vidpunkto aldonas iom da vario kaj pro tio estos publikigita. 
Sed la antaŭenigo de Esperanto ne estas moda ideo, do ni vidu simple, kion alportos la sekva semajno.

Krom Germana Esperanto-Asocio, ankaŭ aliaj organizaĵoj kaj unuopaj esperantistoj jam reagis al la parolado de Gauck.

En Italio, la organizaĵo ERA (Esperanto Radikala Asocio) publikigis itallingvan deklaron kun la titolo "Prezidento Gauck, multlingveco ne estu sinonimo de anglalingva koloniismo".

La konata germana esperantisto Reinhard Haupenthal direktis al prezidento Gauck publikan leteron, en kiu li interalie demandas, kial la prezidento volas, ke germanoj, italoj francoj kaj aliaj neanglalingvanoj "foroferu siajn rajtojn" favore al denaskaj parolantoj de la angla. 
Li ankaŭ proponas, ke esperantistoj petu de la prezidenta oficejo la tekston de la parolado en sia lingvo - aŭ en Esperanto.

La gazetara komuniko de GEA tuj ricevis ankaŭ kritikon, flanke de la Berlina esperantisto Roland Schnell, kiu skribis en la retlisto Informado: 

Antaŭ nelonge ni konstatis, ke batalo kontraŭ la angla estas senefika, sed la amo de la prezidanto al balbuto de la angla, supozeble krom la rusa lia sola fremda lingvo, vekis kritikemon. 
Krome la Germana Esperanto-Ligo [tiele] ne gajnas poentojn per kritiko de la ŝtatestro. 
Li ne estas konvinkebla kaj nun havas la impreson, ke la Esperantistoj estas sekto, kiu batalas kontraŭ la angla.

TEJO invitas vin kandidatiĝi por la posteno de plentempa TEJO-volontulo en la Centra Oficejo en Roterdamo. 
TEJO-volontulo devas preti labori dum unu jaro (pli aŭ malpli longa daŭro esceptokaze eblas) ekde septembro 2013 (preciza dato laŭ interkonsento). 
La limdato por sendi vian kandidatiĝon estas la 24a de marto 2013.

TEJO strebas al tio, ke konstante estu TEJO-volontulo en la Centra Oficejo, kiu povu dediĉi cent elcentojn de sia labortempo al TEJO. 
Esti volontulo signifas ne nur grave kontribui al la bonfarto de la organizo, sed estas samtempe persona kaj movada pliriĉiĝo. 
La estraro limigas la daŭron de la volontulado al proksimume unu jaro, tiel ebligante al multaj akiri tiujn spertojn. 
Kiel volontulo vi certe lernos memstare labori kaj povas profundigi viajn spertojn en multaj taskoj.

La Esperanta Civito senpermese ekuzis la maskoton de TEJO kiel simbolon de sia nova "Pasvorta Reto". 
La Civita retejo parte kopias la ideon de Pasporta Servo, sed estas celita nur por personoj ligitaj al la Esperanta Civito. 
En la gastiga reto de la Civito nun troviĝas sep personoj. 
"La uzo de la papago kaj la simil-sona nomo ja estas suspektindaj", komentas la ĝenerala sekretario de TEJO.
Civito kaperis la papagon de TEJO

La ideo de la "Pasvorta Reto", konata ankaŭ sub la alternativa nomo "Esperanta tempobanko", estis aprobita de la Senato de la Esperanta Civito sub la nomo "Lex Margarita". 
La eldirita celo de la projekto estas "stimuli la koherigon de la esperantlingva komunumo". 
La koheriĝo evidente okazu kadre de la Civito, ĉar por aliĝi al la nova reto necesas "havi la esperantan civitanecon aŭ akcepti deklaron, kun la apogo de almenaŭ du retanoj".

Laŭ la freŝa retejo, la anoj de la nova organizaĵo interŝanĝos servojn, kies prezo estos kalkulita en "horĉekoj". 
En la sekcio pri gastigado estas listigitaj ĉiuj sep gastigantoj. 
La regularon de la "Pasvorta Reto" starigas la Konsulo de la Civito, kaj ĝi estas sekreta – nur aliĝintoj rajtas legi ĝin.

En sia komuniko pri la nova servo, HeKo klarigas, kia vizitanto en la retejo ne povos vidi la plenan enhavon: 
gaĝo (ne esperantisto) aŭ gringo (el la angla Green plus la persa Go: 
verdulo-merdulo, alivorte, esperantisto kiu ne helpas, sed malhelpas la evoluon de Esperantio, per trolado, parazitado, burokratado, statuta malrespekto, insultado, pseŭda anarkiismo, superflua krokodilado, dogmeca antiraŭmismo...)

La plej interesa fakto pri la "Pasvorta Reto" tamen estas la grafika aspekto de la nova retejo. 
Kiel simbolon de sia nova reto la Civito elektis Pepon, la tradician TEJO-papagon. 
La plej granda bildo sur la paĝo montras Pepon starantan sur la terglobo, kun listo de gastigantoj subflugile. 
La bildo ŝajne estas prenita de la kovrilo de Paŝoj al plena posedo, sed temas pri motivo, kiun TEJO regule uzis por simboli Pasportan Servon.

Aldone al la simbolo de Pasporta Servo, la retejo uzas sep pliajn bildojn de la TEJO-papago por indiki diversajn specojn de servoj, kiujn la Esperanta Civito eble iam povos proponi al siaj anoj: 
plia Pepo sur terglobo, Pepo kun okulvitroj kaj kravato, ferianta Pepo sub palmo, profesora Pepo, kongresanta Pepo en kompleto, kaj kantanta Pepo kun mikrofono kaj sunokulvitroj. 
La lasta ial simbolu "literaturajn servojn", kiuj ankoraŭ restas "anoncotaj".

La Pepo-papago estis desegnita de Martin Burkert (nun Martin Markarian) en 1991 specife por presaĵoj de TEJO, kaj ĝi tre ofte aperis sur la paĝoj de la nun malfondita gazeto TEJO-tutmonde. 
En la retejo de TEJO Pepo estis regula ornamaĵo ĝis la jaro 2006, kiam la retejo estis refasonita.

Tiam TEJO informis, ke baldaŭ la asocio anoncos konkurson pri nova maskoto. 
La konkurso ŝajne tamen neniam okazis – almenaŭ ne aperis nova maskoto, sed ankaŭ Pepo ne reaperis en la retejo aŭ en eldonaĵoj de TEJO.

Dum silvestraj intertraktadoj kun TEJO-pintuloj, Valerio Ari de la Esperanta Civito proponis al TEJO kunlaboron pri la misfarta Pasporta Servo, kadre de la Civita "Pasvorta Reto". 
La estraro de TEJO poste ĝentile ignoris la proponon, promesante nur "atente sekvi" la progreson de la Civita projekto.

La apero de la kaperita TEJO-papago en la retejo de "Pasvorta Reto", kaj la simileco de la titolo al la Pasporta Servo de TEJO tamen facile povus kredigi al hazarda vizitanto, ke la Civita projekto efektive havas ian ligon kun TEJO, aŭ eĉ ke temas pri nova servo proponata de TEJO.

Libera Folio kontaktis la aŭtoron de la desegnaĵoj, Martin Markarian, por ekscii, ĉu efektive li permesis la uzon de TEJO-Pepo en retejo, kiu neniel rilatas al TEJO. 
Montriĝis, ke li eĉ ne ricevis la demandon.

Dankon ke vi atentigis min pri tio. 
Fakte mi desegnis Pepon por TEJO kaj ne ĝenerale por la Esperanto-komunumo aŭ iuj subgrupoj. 
Mi kontaktis la Esperantan Civiton tra ilia retpaĝo kaj petis forigon de la bildoj. 
Mi rerigardos post kelkaj semajnoj por vidi ĉu ili fakte faris tion.

Ankaŭ TEJO ne donis permeson al Esperanta Civito uzi Pepon kiel simbolon de nova servo, nek entute ricevis peton pri permeso, rakontas Paweł Fischer-Kotowski, ĝenerala sekretario de TEJO.
La uzo de la papago kaj la simil-sona nomo ja estas suspektindaj kaj estus malfacile prezenti ilin kiel hazardan koincidon. 
Persone mi trovas tion plia pruvo pri la prestiĝo de la marko Pasporta Servo kaj mi ĝojas ke, konforme al la komitata decido, TEJO ne ĉesigos kaj ne fordonos al aliaj tiun plurjaran projekton, sed plu laboros pri ĝia evoluigo, komentas Paweł Fischer-Kotowski.

En la freŝa krimromano de la germana psikiatro Thorsten Suesse gravan rolon ludas Esperanto. 
Pluraj ĉefroluloj estas esperantistoj, kaj rolas ankaŭ la interna ideo de la movado. 
Libera Folio kontaktis la aŭtoron por ekscii, kial li ekhavis la ideon enmeti Esperanton. 
"Mi tuj komprenis, ke Esperanto ideale taŭgas por konekti la agadfadenojn", li diras – sed li ne malkaŝas la enhavon.
Esperanto ĉefrolas en psikologia krimromano

La romano "Toter Lehrer, guter Lehrer" (Morta instruisto, bona instruisto) de Thorsten Suesse komenciĝas per la murdo de 18-jara gimnaziano ĉe la elita Hermann Hesse-lernejo en Hanovro. 
Iom post iom estas malkovritaj neatenditaj kontaktoj inter la lernejo kaj krimuloj en la prostitucia distrikto de Hanovro. 
Pliaj du viktimoj kun ligoj al la lernejo estas trovitaj mortaj en siaj hejmoj, kaj la polico konkludas, ke temas pri seria murdisto.

La ĉefrolulo estas la psikiatro Mark Seifert, kiu ne sciante tion submetas sian vivon al granda risko, kiam li helpas la policon spuri la murdinton. 
Thorsten Suesse povis uzi sian profesian sperton pri kunlaboro kun la polico por kredinde priskribi la medion, kaj fakte eĉ la tuta historio laŭ li estis grave inspirita de la sorto de unu el liaj pacientoj. 
Tamen la rolo de Esperanto estas spico, kiun li mem aldonis.

Libera Folio: 
Kial vi decidis uzi Esperanton en la intrigo? 


Thorsten Suesse: 
Somere de 2011 mi estis konsideranta diversajn agadfadenojn por mia krimromano, sed mi ankoraŭ bezonis por ili iun kredindan kunligon. 
Ĉar private tiam ĝuste Esperanto-lernado okupis min, mi tuj komprenis, ke Esperanto ideale taŭgas por konekti la agadfadenojn.

Kian rolon havas Esperanto en la libro? 


Kompreneble, ĉe krimromano mi ne rajtas malkaŝi tro multe. 
Ĉi tiom mi tamen diru: 
Esperanto ludas centran rolon je diversaj niveloj: 
pluraj ĉefrolantoj estas esperantistoj, en la romano oni parolas parte Esperanton, kaj temas pri la fundamentaj valoroj de Esperantujo.

Kial kaj kiam vi eklernis Esperanton? 


Thorsten SuesseEn printempo 2011 mi kunrolis kiel aktoro en teatraĵo, kiu interalie temis pri la vizio ke en la jaro 2050 la plej multaj homoj en la regiono de Hanovro parolos Esperanton. 
La teatraĵo motivis min komenci, ekde majo 2011, alproprigi la bazojn de Esperanto per memlerna kurso interreta. 
Mi devas diri ke la multaj kreivaj ebloj ĉe la lingvouzado tuj tre amuzis min.

Kion plian vi jam verkis? 


Ĝis nun mi publikigis multnombre mallongajn rakontojn por antologioj (pakumitajn ekzemple kiel komedio, satiro, krimrakonto aŭ sciencfikcio), unu teatraĵon, kaj fakan verkon pri la temo de nazia "eŭtanazio" en Malsupra Saksujo. 
Krome mi verkis skripton por fikcia filmo. 
Nuntempe mi okupiĝas pri la planado de mia sekva krimromano, kiu havos denove la saman ĉefrolanton.

Ĉu vi kredas ke Esperanta traduko de via verko povus havi sukceson? 

Mi kredas, ke mia krimromano estas ege alloga ĝuste por esperantistoj, kvankam la rakonto nutras sin el la dulingveco germana-Esperanta. 
En certaj lokoj gravas por la intrigo kaj la drameco de la romano ke iuj rolantoj konantaj nur la germanan lingvon ne povas kompreni frazojn diratajn en Esperanto. 
Mi malfacile imagas kiel solvi ĉi tiun problemon, se oni tradukus la romanon al Esperanto.
Antonio Valén prokrastadis la legadon de la antologio de eseoj premiitaj en la Belartaj Konkursoj de UEA, ĉar li timis ke la enhavo estos subnivela. 
Tamen post legado li konstatis, ke la nivelo de la tuto bonas, kun malmultaj esceptoj, eĉ se nur la duono estas fakte brilaj eseoj. 
La dek unu eseoj en la antologio certe varias teme, tamen plej ofte parolas pri beletro, malgraŭ la teorie pli vasta subtitolo "Eseoj pri la Esperanto-kulturo", li konstatas en sia recenzo.
Agrableta surprizo post timo de desaponto

Pluraj aŭtoroj, Pri homoj kaj verkoj. 
Eseoj pri la Esperanto-kulturo, Roterdamo, UEA, 2012, 143 p. 
9,00 eŭroj ĉe la libroservo de UEA.

Jen kompilaĵo de premiitaj eseoj en la Belartaj Konkursoj de UEA, konkrete antologio de dek unu eseoj verkitaj inter la jaroj 1976 kaj 2009. 
Kurioze, ene de tiu magra nombro troviĝas po du de Éva Tófalvy kaj de Sten Johansson, kiuj ja estas tre bonaj eseistoj, sed ĉu nia esea literaturo tiel pitas ke nur naŭ aŭtoroj meritis aperigon en ĉi tiu volumo? 
Bedaŭrinde, mi suspektas ke jes.

Kiam mi ricevis ĉi libron por recenzo, mi intuis ke la enhavo ne atingos la postulendan minimumon, eble pro la ĝenerala subnivelemo de la Esperanto-tekstoj ajna-ĝenre. 
Mi eĉ malfruigis la eklegon pro mia timo de desaponto; tamen kompreneble iam mi eklegis, kaj fine la rezulto montriĝis nek tiel morna kiel mi timis, nek tiel bela kiel mi revis.

Ĉe Sten Johansson mi jam plurloke kaj plurtekste legis, kaj mi antaŭsciis ke mi ĝuos liajn eseojn; same mi povas diri pri Gonçalo Neves kaj pri Krys Ungar, vere bonaj aŭtoroj. 
Aldone, la agrabla surprizo en ĉi kompilo estis Éva Tófalvy, kiun mi konis nur laŭnome: 
Ŝi verkas iom artikoloze, sed ja vere bele kaj flua-lingve.

Sten Johansson aŭtoras du eseojn en ĉi libro: 
Ne strange, ĉar en Kiel legi ĉu legi Stellan Engholm? 
(2000) li interes-kapte gvidas nin tra la vivo kaj verkaro de la konata sveda aŭtoro, okaze de la 100-jara datreveno de ties naskiĝo. 
Johansson klarigas la obsedon de Engholm pri la ligiteco de homoj al la grundo pro la vivkondiĉoj de lia naskiĝregiono t.n. 
"Minlando", la plej min-riĉa regiono de Svedio. 
Engholm unue eldonis en la tridekaj jaroj, kaj ankaŭ tradukis el Lagerlöf kaj Strindberg. 
Nur poste li ekverkis originale kaj gajnis premion ĉe Literatura Mondo en 1931 per Homoj sur la tero, verko kiu temas pri tri generacioj de kamparanoj.

La posta t.n. 
Torento-trilogio (Torento; Infanoj en Torento kaj Vivo vokas) okazas en Torento, nomo de elpensita uzina urbo en Minlando. 
La roluloj estas iom sennuancaj kaj kliŝaj homoj eble tro ideaj, infanoj ideale frumaturaj , sed la kerno ne estas ia socia realismo, nur la aŭtora sopiro je homeco.

Johansson rekomendas eklegi ĉe Engholm per Homoj sur la tero aŭ per la novelaro La lupo sur Kapitolo por "enkonduki la leganton en la stilon kaj temaron de Engholm". 
Eble oni povus diri ke la ĉefa trajto de Engholm estas serĉo de homeco, bedaŭrinde iom humur-manke.

La dua eseo de Johansson en la libro, Bohemia amoro: 
Karolo Piĉ kaj Eli Urbanová (2005), temas pri komparado inter du verkoj, Hetajro dancas, de Urbanová, kaj La Litomiŝla tombejo, de Piĉ. 
Johansson asertas ke tiuj du aŭtoroj "kreis du prozajn verkojn, kiuj restos mejloŝtonoj tiel longe, kiel oni legos literaturaĵojn en Esperanto". 
Mi persone dubas ke Hetajro dancas mejloŝtonos ion ajn, ĉar ĝi estas verko lingve lama.

Ambaŭ librojn karakterizas "sincera traktado de dumvivaj deziroj, voluptoj, malkontentiĝoj kaj perfidoj". 
La aŭtoro montras ke temas pri similaj romanoj, tamen ankaŭ diferencaj, kaj li analizas kelkajn distingajn trajtojn de ĉiu verko aŭ komparas similaĵojn laŭteme. 
Aldone, li prezentas koncizajn biografietojn de la du bohemiaj aŭtoroj. 
Entute, vere brila kaj klara eseo, ĝuste tia, kian oni atendas de Johansson.

Éva Tófalvy same partoprenas ĉi-kolekte per du eseoj. 
En La du testamentoj de Sándor Szathmári (1995) ŝi parolas pri la malkovro de La estonto, tria parto de Vane, konata hungarlingva romano de Szathmári. 
Ŝi ĝin malkovris dank' al s-ro Pandur, esperantista amiko de Szathmári, kiu konservis la manuskripton, kaj feliĉe Tófalvy povis eldonigi la verkon en 1991 tute sukcese. 
La romano temas pri pesismisma negativa utopio en kiu grave rolas diktatoreco kaj demokratio.

La alia eseo de Tófalvy estas Rolo de la persona faktoro en la Esperanta literaturo: 
La verkisto (1981), nome teoriado pri la kialoj fariĝi Esperanto-verkisto. 
Ŝi almetas plurajn tezojn, kiujn la leganto eventuale (mal)konsentos, kaj atentigas ke Esperanto-verkistoj preskaŭ nepre suferos izolecon kaj mono-mankon... 
Fine ŝi pledas por la kreo de Esperanto-Verkista Asocio, kiun oni efektive fondis kelkajn jarojn post la publikigo de ĉi eseo.

Lena Karpunina prave pledas en Ni ne entombigu niajn literaturajn trezorojn: 
Kelkaj pensoj pri Esperanto-literaturo, ĝiaj legantoj kaj eldonejoj (2009) por pli efika diskonigo de la esperantaj klasikaĵoj ĉe nia komunumo. 
Ŝi pensas ke esperantistoj ofte ne bone regas la lingvon kaj eĉ ne konjektas ke originala beletro povas ekzisti. 
Cetere, ankaŭ progresintoj ĝenerale analfabetas pri nia literaturo. 
Foje Esperanto-libroj povas esti luksaĵo, kaj ofte bonaj verkoj simple ne disponeblas merkate, ĉefe la plej malnovaj. 
La solvo estus do enretigo de ĉiuj indaj verkoj, kaj laŭ mi, tio certe okazos; ni bezonas nur tempon.

Mi timas tamen ke la aŭtorino ne profunde konas la panoramon: 
Laŭ ŝi la hispano Vicente Inglada estas bona verkisto(? 
) kaj francoj aŭ rusoj pli legemas ol germanoj (? 
? 
? 
).

Geoffrey Sutton en Pri la periodoj de la Esperanta literaturo (2007) proponas iom da teorio pri divido kaj poste donas sian propran kriterion. 
Li tenas la tradicion pri la unua periodo (de 1887 ĝis la Unua Mondmilito), tamen li ne sandviĉas la duan periodon inter la du militoj sed ĝin ekigas en la 30aj jaroj apero de Plena Vortaro kaj de Streĉita kordo kaj finas per la publikigo de Kvaropo en 1952. 
Pri la ceteraj periodoj bedaŭrinde mankas homogena pristudo por doni solidan argumentaron. 
Mi tre volonte legus pli longan eseon de Sutton pri la temo.

Jukka Pietiläinen en La kvara periodo en Esperanta literaturo (2003) pritraktas la limojn, kaj ĉefe la ekon, de la kvara periodo en nia beletro. 
Unue, li pridubas la tradician tri-periodan dividon laŭ ekster-Esperantujaj okazaĵoj (antaŭ la Unua Mondmilito, inter la du militoj, kaj post la Dua Mondmilito) kaj ankaŭ montras aliajn eblajn dividojn laŭ pluraj aŭtoroj. 
Due, li proponas eko-daton por la la kvara periodo kaj same montras aliajn proponojn de diversaj aŭtoroj. 
Lia ĉefa tezo estas ke la turnopunkto estas la sepdekaj jaroj, ĉar i.a. 
pluraj beletraj revuoj mortis kaj novaj aperis, la poezio definitive superis Parnasan Gvidlibron, la originala romanaro vere ekkreskis (kaj dikiĝis), kaj fine ekfloris ankaŭ rokgrupoj.

La eseo Arkaika parolado en Esperanto (1995) de Alberto García Fumero fakte ŝajnas mezlerneja ekzerco, ĉar ĝi estas preskaŭ nenidira resumo de la t.n. 
Arkaika Esperanto de Manuel Halvelik. 
Malfacilas kompreni kial oni premiis (kaj kial oni inkludis en la nuna kolekto) ĉi tiun verkon.

Carmel Mallia en La vojo (2000) sufiĉe profunde analizas la du ĉefajn Zamenhofajn poemojn, t.e. 
"La vojo" kaj "La espero", kaj proponas ke por ĉi lasta Zamenhof eble nerekte inspiriĝis de la bibliaj psalmoj en la hebrea. 
Malgraŭ la kvalito de ĉi peco, mi trovis du malfacile pruveblajn asertojn en la eseo: 
ke la angla celas sin trudi sur aliajn lingvojn, kaj ke kiu ne scias La Esperon parkere, tiu ne povas sincere fieri pri sia esperantisteco.

Krys Ungar verkas unu el la plej bonaj eroj en la kolekto. 
En Ĝoje sonu mia kanto: 
Vivo kaj verkoj de Marie Hankel (1990), per bela Esperanto, ŝi eseas pri Hankel, virino natur-sciencema, internaciisma, forta-personeca, trankvile optimisma, afabla, idealisma, meditema, ateisma, amata kaj amo-plena.

Hankel tre aktive movadumis, kaj en la tiutempa neologisma batalo, ŝi partianiĝis al la konservativa tendaro. 
Kiel poeto, ŝi iom verkis kaj eĉ ricevis premiojn, sed la ekapero de la parnasismo silentigis ŝian voĉon. 
La parnasistoj fakte akuzis ŝin pri neoriginaleco kaj senverveco, pri manko de talento kaj de metiismo do. 
Ungar defendas la ideon ke proze tamen Hankel pli talentis.

Mi ne tro bone komprenas kial Ungar diras pri la ateisma Hankel ke "la preskaŭ universala bezono al religio en la plej larĝa senco, plenumiĝis por Marie en Esperanto, kies tiama etoso celis ĝuste tion". 
Kial serĉi religiemon ĉe ateisto? 


Gonçalo Neves en La lirika itinero de Miguel Fernández (1995) analizas la ĝistiaman verkadon de Miguel Fernández kun aparta emfazo pri la influoj de la naskiĝurbo (Granado) kaj de la hispanaj poetoj Lorca, Hernández kaj Aleixandre. 
Li ĉefe studas la lirikan verkaron, kvankam li mencias ankaŭ poemojn socikritikajn kaj esperantismajn. 
La itinero signifas kaj la aman kaj la poetan itineron de Fernández. 
Jen vere profunda verko kun multaj ekzemploj kaj en tre bela prozo.

Resume, ni povus diri ke la dek unu eseoj en la antologio certe varias teme, tamen plej ofte parolas pri beletro, malgraŭ la teorie pli vasta subtitolo "Eseoj pri la Esperanto-kulturo". 
Jen niaj eseistoj verkas pri unuopaj aŭtoroj (6), pri esperanto-literaturo ĝenerale (2), pri periodigo de nia beletro (2) kaj pri lingvaj aspekto de esperanto (1). 
La nivelo de la tuto bonas kun malmultaj esceptoj, sed eble nur la duono estas fakte brilaj eseoj.

La organizantoj petas vian helpon konatigi la suban inviton al junuloj, gimnazianoj, junularaj artaj komunumoj – aŭ eĉ simplaj unuopuloj, interesiĝantaj pri filmo-farado. 
La ideo estas, ke esperantistoj peru informon – akiritan pere de Esperantaj kanaloj – al sia ĉirkaŭaĵo.
Junuloj kaj infanoj faras sian unuan filmon

Ni invitas vin al nekutima, eksperimenta kampanjo. 
Ĉi foje temas ne pri tradicia per-esperanta agado, sed subteno de iu ekstera projekto per internacia transdono de informoj pere de esperantistoj: 


“UNUA VORTO” – INTERNACIA FESTIVALO DE INFANA KINOKREADO

Moskvo, majo 2013 – komuniko de la organizantoj

Inter 24-26 de majo 2013 en Moskvo, Rusio, okazos la unua internacia festivalo de infana kinokreado “Unua Vorto”. 
Partoprenantoj de la festivalo estos geknaboj en aĝo de 7 ĝis 18 jaroj el diversaj landoj de la mondo.

Por partopreni necesas krei mallongan filmon (de 5 ĝis 20 minutoj), kiu temu pri familio kaj rilatoj inter gepatroj kaj gefiloj, kaj plenigi aliĝpeton en la retejo

http: 
//1slovo.com/eng/

Partopreno en la Festivalo estas unika eblo demonstri sin, aŭdi opinion de ekspertoj pri sia laboro, partopreni modellecionojn kaj gajni valorajn premiojn. 
La ĉefpremio por la plej bona filmo estas 2000 USD.

Aliĝpetoj estas akceptataj ĝis la 15-a de marto en 2013.

Mi kunlaboras kun la organizantoj de la festivalo kaj serĉas esperantistojn, kiuj pretas helpi en la serĉado de potencialaj partoprenantoj – studioj, rondetoj kaj aliaj infanaj organizoj, kiuj okupiĝas pri filma kreado. 
Necesos trovi tiaspecajn organizojn, komuniki al ili informon pri la festivalo kaj, okaze de ilia intereso, helpi en partopreno; ekzemple, traduki prezentitajn filmojn uzante Esperanton kiel pontolingvon.

La festivalo promesas esti sufiĉe rimarkinda aranĝo; oni jam planas lokan reklaman kampanjon por ĝi. 
Okaze de sukceso de la proponata iniciato eblos listigi esperantistojn (precipe UEA, kies reprezentanto jam promesis helpon) kiel informajn partnerojn de la festivalo. 
La organizantoj volonte faros tion.

Se vi volas partopreni ĉi tiun iniciaton, bv. 
kontakti min laŭ la adreso "kirill.shvedov@gmail.com" por interkonsenti detalojn de la laboro.

La nuna jaro markas la 75--an datrevenon de la likvido de la sovetia Esperanto-movado. 
En 1937-38 granda nombro de esperantistoj estis arestita, la plej multaj en februaro kaj marto 1938. 
Tiu terura ĉapitro de nia historio estis dum kvindek jaroj preskaŭ kaŝita. 
Libera Folio kun permeso de la aŭtoro publikigas artikolon de Ulrich Lins pri la temo, aperintan ankaŭ en la februara numero de revuo Esperanto.
75 jaroj de la pereo de Esperanto en Sovetio

La 21-an de marto 1938 Nikolaj Rytjkov, moskva aktoro, revenis al sia loĝejo. 
Estis malfrue, ĉar la teatra prezentado okazis en la vesperaj horoj. 
Antaŭ ol ekdormi, li, "nokta birdo", kun sia edzino, same aktorino, legis libron, kiu entenis korespondaĵojn de Gustave Flaubert; laŭ ilia kutimo, unu leteron legis ŝi, alian li. 
Subite, je la tria matene, audiĝis sonorado ĉe la pordo. 
Enrompiĝis oficiro de la sekreta polico NKVD kun du soldatoj. 
"Levu la  manojn", ili kriis. 
Komenciĝis traserĉado, kiu daŭris kvin horojn. 
Estis konfiskita granda kofro kun leteroj ricevitaj el eksterlando, ĉiuj esperantlingvaj. 
Rytjkov, al kiu estis adresitaj tiuj leteroj, poste estis forportita al la fifama malliberejo Lubjanka.

Rytjkov ne havis ideon, kial li estis arestita. 
Li jam sciis pri la malliberigo de Ernest Drezen, la multjara estro de la sovetia movado, en aprilo 1937. 
Lin pli konfuzis la arestiĝo (en februaro kaj marto 1938) de malpli elstaraj esperantistoj, liaj amikoj Petro Gavrilov kaj Ferenc Robicsek. 
Li komencis kompreni, ke okazas io nejusta. 
Tamen, Rytjkov plue korespondis, sendante kaj ricevante leterojn, kaj tute ne imagis, ke sole tio faras lin suspektinda. 
Dum la pridemandado en Lubjanka, dum kiu li estis ankaŭ torturata, la centra temo estis, ke li konfesu pri sia spiona agado kaj nomu siajn kunulojn.

Similan sorton havis milionoj da sovetiaj civitanoj. 
La esperantistoj laŭnombre estis eta parto de la viktimoj de la t.n. 
Granda Purigo, per kiu Stalin celis senigi sin de ĉiuj veraj aŭ potencialaj kontraŭuloj de sia sistemo. 
Fakte, Rytjkov arestiĝis unu semajnon post la ekzekuto de Nikolaj Buĥarin (15-3-1938), per kiu kulminis la likvidado de iamaj kunbatalantoj de Lenin. 
Inter la esperantistoj Rytjkov estis unu el la lastaj, kiujn trafis la persekutado. 
Ĉar li ne havis gvidan funkcion, li ne dividis la sorton de aliaj, kiuj estis mortpafitaj.

Rytjkov suferis dum 18 jaroj en diversaj koncentrejoj. 
Fine de 1955, du kaj duonan jarojn post la morto de Stalin,li estis liberigita. 
Li povis reveni al sia aktora profesio kaj tuj reaktiviĝis por Esperanto, kiu sub la reĝimo de Nikita Ĥruŝĉov komencis estis almenaŭ tolerata. 
Kiam en 1965 li ricevis permeson partopreni Eŭropan Esperanto-Konferencon en Vieno, li decidis resti en okcidento. 
Fuĝis do la unua sovetia esperantisto, kiu travivis la persekutadon kaj sekve povis rakonti detalojn pri tiam tute nekonata ĉapitro en la historio de Esperanto.

Kiam Rytjkov fuĝis, la movado en la "komunistaj" landoj jam diversgrade reekfloris. 
Restis limigoj kaj kondiĉoj, unu el kiuj estis silenti pri la temo de persekutoj. 
Ekde la mezo de la sesdekaj jaroj en Soveta Unio okazadis grandaj junularaj Esperanto-tendaroj, kies partoprenantoj nur nebule sciis pri la stalina tempo kaj kredeble malmulte emis ŝarĝi sin per tro da scio. 
Kiam rusa esperantisto foje volis fari prelegon en la Moskva Klubo pri Esperanto en nazia Germanio, la propono estis rifuzita pro tio, ke trakto de tiu temo invitus al ĝenaj demandoj aŭ eĉ al komparo inter la faroj de Hitler kaj Stalin. 
Multe da maltrankviliĝo elvokis ĉapitro pri la persekutoj en la libro Esperanto en perspektivo (1974). 
Dek jarojn poste la Asocio de Sovetiaj Esperantistoj (ASE) nuligis sian promeson aliĝi al UEA, proteste kontraŭ recenzo, kiu aperis en la organo de UEA pri la memoroj de gulaga transvivinto.

Tiu situacio de la sovetia movado -- kun necerteco kaj limigoj sur la fono de oficiala malfido -- restis ĝis la ekrego de Miĥail Gorbaĉov en 1985. 
Estas interese, ke la unuaj antaŭsignoj de ŝanĝo rilatis la historion: 
pro “glasnosto” rompiĝis ankaŭ la tabuo pri la stalinisma subpremo de Esperanto. 
En februaro 1988 la revuo Ogonjok aperigis leteron de veterano, kiu memorigis pri la lernado de Esperanto en la Ruĝa Armeo en 1922/23; en aprilo gazeto en Odessa publikigis pledon por la rehonorado de persekutitaj esperantistoj; kaj en aŭgusto Komsomol'skaja pravda raportis, ke al la Ĵdanov-Strato en Kazan' estis redonita ĝia antaŭa nomo: 
Esperanto-Strato. 
Hazarde, preskaŭ samtempe aperis mia libro La danĝera lingvo*. 
Komence de 1989 ASE finfine aliĝis al UEA kiel sovetia landa asocio. 
Dank' al la parta aŭ dumtempa malfermo de arkivoj de NKVD post kvindek jaroj eblis nun ekscii precizajn datojn kaj aliajn faktojn pri la malapero de la kremo de sovetiaj esperantistoj.

La 30-a de januaro estas la Tago de Paco kaj Neperforto en la Lernejo. 
Okaze de tiu tago, la scienca revuo Global Education Magazine dediĉis tutan numeron al la temo, kaj interalie publikigis dulingvan artikolon, en la hispana kaj en Esperanto, pri Esperanto kaj neperforto. 
La artikolo estis verkita de la esperantisto Javier Alcalde, esploristo pri malarmado kaj sociaj movadoj en la Internacia Kataluna Instituto por Paco en Barcelono. 
Libera Folio republikigas la artikolon kun permeso de la aŭtoro.
Esperanto kaj neperforto

En 1887 Ludoviko Lazaro Zamenhof prezentis sian proponon por internacia helpa lingvo. 
Ĉi juda okulkuracisto, edukita en la rusa, vivis en Bjalistoko (nun en Pollando), kie estis oftaj streĉiĝoj inter la diversaj etnaj grupoj vivantaj en la urbo. 
Lia lingvo estis popole konata per la nomo de Esperanto, la pseŭdonimo uzita de la aŭtoro ('tiu kiu havas esperon').

Ekde la komenco la celo estis, kaj estas, plifaciligi komunikadon kaj komprenon inter la popoloj per facila kaj neŭtrala lingvo (kiu apartenas al neniu). 
Laŭ popola diro, 'homoj kompreniĝas parolante' kaj Zamenhof kredis, ke tiel konfliktoj kaj militoj povus esti evitataj. 
Tiu ĉi celo estas konata kiel 'la interna ideo ' kaj eble tio ĉi estas kio malsamigas ĉi lingvon disde ceteraj planitaj lingvoj (hodiaŭ pli ol 1000! 
), kiuj neniam atingis la popularecon de Esperanto. 
Esperanto estas regula kaj intuicia lingvo, kun granda propedeŭtika valoro (lerni Esperanton faciligas la lernadon de fremdaj lingvoj).

125 jaroj post ĝia naskiĝo kaj sen ekonomia aŭ politika apogo, ĝi restas vivanta lingvo. 
Unuflanke, Esperantistoj distingiĝis pro sia defendo de lingvaj rajtoj, ekzemple, tradukante artaĵojn de minoritataj literaturoj. 
Ili ankaŭ kreis unikan kulturon, riĉa kaj diversa, ampleksanta la kvin kontinentojn. 
Ekzistas tre aktiva Esperanto-komunumoj en Francio, Germanio, Pollando, Hungario kaj Flandrio aŭ en Brazilo aŭ Ĉinio. 
Parte pro la Interreto, Esperanto vivas nuntempe duan junecon. 
Ĝi estas unu el la plej aktivaj lingvoj en la reto, kiel montras la kvanto (kaj kvalito) de artikoloj ĉe Vikipedio, ĝia ĉeesto en google tradukisto aŭ sennombraj portaloj por lerni la lingvon senpage, facile kaj rapide.

Ĝiaj uzantoj dividas la humanismon de Zamenhof kaj lian sindevontigon por neperforto, eksplicite rekonitan de pli ol 100 jaroj. 
Zamenhof plurfoje estis kandidato por la Nobel-pacpremio. 
En 1910 li komenciĝis kiel unu el la pelj firmaj, sed fine la premio estis donita al la International Peace Boureau. 
En 1915, malmulte antaŭ sia morto, la iniciatinto de Esperanto petis  en malfermita letero al diplomatoj, kiuj devos rekonstrui Eŭropon post la Granda Milito, la kreon de Unuiĝintaj Ŝtatoj de Eŭropo kaj ankaŭ la kreon de Eŭropa Kortumo; proponojn kiuj tiam ne estis majoritataj kaj kiuj nun ŝajnas evidentaj kaj eĉ nemalhaveblaj.

La etika kaj tutmonda projekto, en kiu Zamenhof inkluzivas Esperanton kiel baza ilo de komunikado ekestis do en kunteksto de imperiismaj luktoj kaj en foresto de monda registaro aŭ de institucioj pri rezolucio de konfliktoj inter nacioj. 
En ĉi tiu projekto estas ankaŭ serio da bazaj principoj kaj universalaj reguloj de konduto, kiuj povus esti konsiderataj kiel precedentoj de homaj rajtoj, kaj kiuj bone asociiĝas al neperforto de Tolstoj. 
Eble pro tio la rusa verkisto estis forta subtenanto de internacia helpa lingvo. 
Fakte, la Universala Esperanto-Asocio (UEA), estas unu el la unuaj organizoj, kiuj subtenis la celojn de la Unuiĝintaj Nacioj, aldonante punkton al sia statuto, kiu konstatas, ke respekto al homaj rajtoj estas esenca kondiĉo por ĝia laboro.

Aliflanke, la ligo de esperantistoj kun la aspiroj de libereco kaj egaleco inter la homoj kaj inter la popoloj estas profunda. 
Ekde ĉi tiu perspektivo ni povas mencii la aktivecojn per Esperanto, kiuj okazis dum la Hispana Interna Milito, inkludante gravan laboron de propagando, precipe el Katalunio kaj Valencio. 
Tiam oni eĉ pensis fari Esperanton lingvo de komuna interrilato inter la internacibrigadistoj, kaj en iuj kazoj ĉi tio estis farita. 
Tamen, praktikaj konsideroj kondukis al la organizado de homogenaj grupoj laŭ lingvo kaj fine al lernado de la hispana kiel maniero por integriĝi en la lando.

Konkrete en la kampo de paco, la Esperanto-movado faris gravan kontribuon al la idealo de neperforto: 
Mallonge, tra la bezono por praktika apliko de filozofio por paco, kiu historie trovis malfacile bildigi ideon tiel abstrakta kiel tiu de paco. 
En Esperanto, la serĉo de paco konstruiĝas per reciproka kaj egala interkompreno. 
Estas per komunikado, ke oni atingos la utopion fratigan de Esperanto.

Kiel meti tiujn idealojn en praktiko? 
Certe ekzistas inspiraj ekzemploj, kiel la japanaj kiuj unue tradukis al Esperanto la personajn spertojn de la tragedio de Hiroŝimo kaj Nagasako, kio faciligis, ke Esperantistoj el aliaj landoj tradukis ilin al lokaj lingvoj, ebligante ke internacia civila socio konsciiĝis de la suferado de la viktimoj de la atombomboj. 
Ankaŭ la agado de la esperantistoj de diversaj landoj post la Dua Mondmilito, kiuj sin kunordigis por gastigadi aŭstriajn infanojn, kiuj restis en situacio de malriĉeco kaj senhelpeco, montras la potencialon de la lingvo kaj ĝiajn valorojn.

Ne estas hazardo, ke Esperanto atingis sian plej altan nivelon de populareco kaj influo en la intermilita periodo, en kiu estis seriozaj provoj por uzi internacian helpan lingvon en la nova internacia politika arkitekturo, kiu ekaperis post la Granda Milito. 
Oni pensis tiam, ke la uzo de Esperanto en la Ligo de Nacioj (antaŭulo de UNO) faciligus komunikadon inter homoj tiel, ke povus esti evitata la Dua Mondmilito. 
Esperantistoj alvokis al starigo de novaj juraj kontroloj en la rilatoj inter ŝtatoj, kune kun spirito de reciproka kompreno.

En tiu momento, la faktoj ŝajnis konsenti kun ili. 
Kun dekoj da miloj da personoj lernante la universalan helpan lingvon, la espero de pli justa socio ŝajnis ebla. 
Ankaŭ en ĉi tiu epoko oni kreis la Katolikan Internacion, kiu uzis Esperanton en klopodo kunigi Katolikismon kaj pacismon.

Faciligante komunikadon inter homoj trans limoj, Esperanto malfaciligis la kontrolon de la informado en totalismaj reĝimoj. 
Pro tio, ĝi estis brutale persekutita en diktaturoj dum kaj post la Dua Mondmilito, kaj ankaŭ en aliaj landoj (ekz., en Usono dum la Macarthismo). 
En la koncentrejoj mortis judoj, ciganoj, gejoj ... 
kaj esperantistoj. 
En ĉi tiu periodo, oni dokumentis la ekziston de esperantistoj en la koncentrejoj, kiuj instruadis la lingvon; aliaj, kiuj kaŝis judojn; kaj aliaj kiuj estis savitaj, ĉar la soldato persekutante ilin rimarkas ke ambaŭ (persekutanto kaj persekutito) estas subtenantoj de ĉi tiu kaŭzo.

Similaj agadoj okazis en aliaj konfliktoj, kiel en la bosnia milito, kvankam en pli malgranda skalo. 
Ankaŭ konataj, estas la pontoj de paco inter la blokoj de Oriento kaj Okcidento, konstruitaj per Esperanto dum la Malvarma Milito. 
Plie, en malsamaj kuntekstoj Esperanto estis tre utila ilo por havigi vizion de historio, kiu povas esti uzata de pluraj nacioj kun konfliktantaj historiaj vidpunktoj.

Estas ĉi tiu lingvo, kiu naskis embrian esploradon pri paco, studantan la sociajn kaj ekonomiajn radikojn de konfliktoj. 
Fakte, multaj gravaj pacistoj de la lasta frujarcento estis ankaŭ esperantistoj. 
En tiu tempo, pacisto kaj esperantisto estis preskaŭ sinonimaj vortoj, kiel evidentiĝas en la aktiveco de intelektuloj kiel Edmond Privat (la amiko de Mahatma Gandhi kaj Romain Rolland), unu el la ĉefaj aktivuloj de la esperantismo post la morto de Zamenhof kaj neperforta pacisto, kiu kampanjis por sendependeco de Pollando, Barato kaj Alĝerio. 
Aliaj tre aktivaj pacistaj esperantistoj estis Albert Škarvan, Louis Couturat, Gaston Moch, Paul Berthelot, Jean Jaurès, Édouard Vaillant, Alfred Fried, Alfred Moscheles, Josef Metzger, Hector Hodler aŭ Julia Isbrücker. 
Rilate al la disvastigantoj de Esperanto en pli larĝaj sektoroj de pacismo, oni povas mencii Bertha von Suttner aŭ Romain Rolland, kvankam ĉi tiuj lastaj du ne parolis ĝin flue.

La kontribuo de Esperanto estas trans la interkompreno inter ŝtatoj, kaj celas pli la  pacan kunekzistadon de la popoloj, de la homoj. 
Tial, internaciaj institucioj kiel UNESKO alvokis al ĝia studado kaj instruado en lernejoj kaj universitatoj. 
UNESKO diras en sia enkonduko, ke paco komenciĝas en la mensoj de homoj. 
Kaj tie ĉi estas kie agas la propono verkita de Zamenhof. 
Preter la oficialaj kanaloj de komunikado kaj preter abstraktaj deklaroj de internacia kunlaboro, la trafo okazas per personaj kontaktoj.

Tiel, ni povas reliefigi la fratecon inter poloj kaj judoj dum la fruaj jaroj de la historio de Esperanto, senperfortan aktivismon kontraŭ japanaj koloniigoj en Koreio kaj Tajvano en la jaroj 1920 kaj 1930 aŭ la kunekzistadon inter judoj kaj araboj en Esperanto-organizo en Palestino dum la Brita mandato. 
En Ruando post la genocido de la jaroj 1990 ekzistas komunumoj kie, malgraŭ ke ili parolas la saman lingvon, ĝiaj membroj kelkfoje uzas Esperanton, ĉar tio ĉi ebligas esprimi libere kaj sen neceso utiligi la diversajn formojn, kiuj la loka lingvo rezervas al ĉiuj etnaj grupoj. 
Ankaŭ en landoj kiel Ĉinio, kie dekoj da lingvoj kunekzistas, Esperanto funkcias en iuj sociaj grupoj kiel pontolingvo, pli efika ol aliaj lokaj lingvoj, malfacile lerneblaj kaj ligitaj al sektoro de la loĝantaro kaj al rilatoj de povo.

Alia areo, kie la rilato inter Esperantismo kaj pacismo fruktiĝas estas esperanta literaturo. 
Inter la plej elstaraj ekzemploj, notindas la verkoj de aŭstralia Trevor Steele kaj hungara Gyula Baghy, kune kun aliaj kiel Kiel Akvo de l'Rivero de la franca Raymond Schwartz, La Granda Kaldrono de la skota John E. 
Francis, Kroata milita noktlibro de la kroata Spomenka Stimec aŭ la epopeo en verso Poemo de Utnoa de la kataluna Abel Montagut. 
Ankaŭ menciindaj estas membiografiaj tekstoj pri spertoj de milito, kiel Maskerado de Tivadar Soros, en kiu la patro de la fama financisto George Soros klarigas siajn spertojn kaj tiujn de sia familio dum la Dua Mondmilito. 
Tre rekomendita legado estas ankaŭ la taglibro de la esperanstisto Petr Ginz, originale skribita en la ĉeĥa kaj memorigante al la fama taglibro de Anne Frank.

Nuntempe, en la konverĝo de malsamaj agendoj de sociaj movadoj, la pioniroj de Esperanto devus esti rekonitaj en la esenco de alimondisma neperforto promociita de aktivistoj por internacia solidareco. 
Se oni konsideras la problemon de la foresto de monda helpa lingvo kune kun aliaj sociaj aferoj, oni konkludas, ke la sorto de Esperanto estas ligita al la starigo de pli paca kaj justa internacia ordo. 
Mallonge, oni povas diskuti pri la farebleco de la lingva propono, sed la kontribuo de Esperanto al la teorio de neperforto estas nedubebla.

Javier Alcalde

Javier Alcalde estas doktoro en politika scienco de la Eŭropa Universitata Instituto en Florenco. 
Nuntempe esploristo pri temoj de malarmado kaj sociaj movadoj en la Internacia Kataluna Instituto por Paco en Barcelono. 
La artikolo origine aperis en Global Education Magazine kaj legeblas ĉi tie. 
La tuta numero legeblas kaj elŝuteblas ĉi tie.

Pro ĉesigo de EU-subvencioj Tutmonda Esperantista Junulara Organizo finis la pasintan jaron kun deficito de 6.000 eŭroj. 
Tio tamen estas bagatela sumo kompare kun la buĝeto de la asocio por la venonta jaro. 
En 2013 la deficito de TEJO atingos 29.000 eŭrojn, kio egalas al pli ol 85 procentoj el la sumo de la buĝeto. 
La tutan sumon TEJO prenos el sia ŝparkapitalo.
TEJO pluvivas per mono el ŝparkonto

La ekonomiaj problemoj de TEJO iĝis evidentaj en decembro, kiam la estraro de la asocio kunsidis en Roterdamo kaj ĉefe pritraktis la krizon kaŭzitan de la nuligo de administraj EU-subvencioj, celitaj por junularaj asocioj. 
La Eŭropa Komisiono nun konstatis, ke TEJO ne plu rajtas ricevi tiujn subvenciojn, ĉar ĝi ne estas sendependa, nurjunulara asocio, sed sekcio de la plenkreska UEA.

La EU-instancoj ŝajne ne intencas peti repagon de jam transdonitaj subvencioj, sed ĉar novaj elpagoj post la decido evidente jam ne okazos, la pasinta jaro finiĝis kun minuso de 6.000 eŭroj.

Eĉ pli malbone statas la aferoj en la nova jaro. 
La buĝeto de TEJO por la jaro 2013 antaŭvidas elspezojn de proksimume 34.000 eŭroj kaj enspezojn de proksimume 5.000 eŭroj. 
La diferenco, 29.000 eŭroj, estos prenita el la rezerva kapitalo de TEJO.

Ĉar TEJO estas parto de UEA, la suma havaĵo de TEJO legeblas en la bilanco de UEA, sub la iom enigma titolo "fondaĵo junularo". 
La lasta konsultebla bilanco de UEA estas tiu por la jaro 2011, aperinta en la junia revuo Esperanto pasintjare. 
Laŭ ĝi, la kapitalo de TEJO estis 157.077 eŭroj.

Se kompari la ciferojn, oni povas konstati, ke dum la lastaj jaroj la monrezervo de TEJO daŭre kreskis, de 110.673 eŭroj en la jaro 2008 ĝis 147.911 eŭroj en la jaro 2010. 
Laŭ la kasisto de TEJO, Nico Huurman, tiu kresko grandparte ŝuldiĝas ĝuste al la EU-subvencioj, kiujn TEJO nun ne povas ricevi.

Nico Huurman: 
Dum la antaŭaj kelkaj jaroj, TEJO ricevis sufiĉe grandan subvencion de la Eŭropa Komisiono (programo Junularo en Agado) kaj aldone iom malpli grandan de la Eŭropa Junulara Fonduso. 
La laboro de la antaŭa kasisto, Sergeo, certigis ke dum la jaroj kun la subvencioj restis iom da mono por la rezervoj de TEJO (la mono kiu restis ne estis mono "el la subvencioj", tio estas kontraŭ la reguloj, sed la mono el niaj aliaj enspezoj).

Libera Folio: 
Unu grava prioritato de TEJO dum 2013 temas pri eldono de papera versio de Pasporta Servo. 
Estas buĝetitaj 2.000 eŭroj por presado kaj dissendado, do oni ja supozas ke la papera versio aperos ĉi-jare. 
Sed neniom estas buĝetita por prilaborado de la datenaro kaj retejo. 
Ĉu do oni daŭre supozas, ke troviĝos volontulaj fortoj por tiuj taskoj? 
Kiel progresas la serĉoj pri taŭgaj volontuloj? 


Nico Huurman: 
Fakte mi forgesis meti la sumon pri kiu decidis la komitato en majo 2012. 
Ĝi aprobis elspezi inter 500 kaj 1.000 eŭroj por prilaborado de la reta datenbazo kaj funkciigo de la retpaĝo. 
Mi korektos tion en la voĉdonota versio de la buĝeto. 
Por havi la laborfortojn por tiu laboro, ni klopodas aranĝi plentempan EVS-volontulon por PS. 
La akreditiĝpetojn por EVS ankaŭ verkis nia oficisto Manuela dum la antaŭaj monatoj.

Se TEJO ne plu ricevos EU-subvenciojn, la asocio devos rapide repensi siajn elspezojn, ĉar se la elspezoj restos sur la nuna nivelo, la tuta financa rezervo estos formanĝita dum kvin jaroj, kaj poste restos nur truo en la poŝo. 
Unu el la plej grandaj elspezoj de TEJO estas la salajro de la oficisto, kiu laŭplane okupiĝu pri trovado de novaj subvencioj.

Tamen tiu laboro ne estis plene sukcesa: 
post kiam TEJO aldone al la kutima volontulo ekhavis propran oficiston, ne nur ne aperis novaj subvencioj, sed eĉ malaperis la malnovaj.

Libera Folio: 
Ĉu do vere estas pravigite elspezi tiom da mono (10.600 eŭrojn jare) el jam grave deficita buĝeto por oficisto? 

Nico Huurman: 
Tio estas prava demando. 
En 2012 multe de la labortempo de la oficisto estis forsuĉita pro la komplika komunikado pri la antaŭaj subvencioj. 
Pro tiu laboro ni evitis la kazon ke ni devus repagi la subvencion por 2010 kaj la unuan parton pri 2011 kaj ni tamen ricevos la duan parton de la subvencio por 2011. 
La labortempo de la oficisto ankaŭ estis forsuĉita pro nestabila situacio de nia volontulo dum fino de 2011 kaj komenco de 2012. 
Nun ni havas jam stabilan kaj bone laborantan volontulon, do restas pli da tempo por la ĉefa tasko de la oficisto. 
Se dum 2013 la situacio rilate al subvenciaj enspezoj ne pliboniĝos kaj ni ekantaŭvidas saman deficiton por 2014, ni devos rekonsideri la valoron de elspezoj de duontempe dungita oficisto.

Post duonjara kaoso Pola Esperanto-Asocio denove havas funkciantan estraron. 
Kiel provizora prezidanto estis elektita Stanisław Mandrak. 
Lia tasko estos gvidi la asocion dum duonjaro, ĝis la planata membrokunveno kiu elektos ordinaran estraron.
Pola Esperanto-Asocio denove havas prezidanton

Parto de la nova estraro de PEA

La antaŭa prezidanto de PEA, Arkadiusz Zychewicz, demisiis jam komence de majo 2012, post unujara oficado. 
La estraro de li gvidita vidis kiel sian ĉefan taskon ŝanĝi la statuton de la asocio kaj modernigi ĝian strukturon, tiel ke la membroj ne plu devu aliĝi al iu el la regionaj filioj de PEA, sed rekte al la asocio. 
La statutoŝanĝo estis efektivigita, sed poste oficiale kontestita de interna opozicio, kaj tial nevalida.

Post sia demisio, Arkadiusz Zychewicz unue indikis, ke li restos en la estraro kiel ordinara membro. 
La estraro tamen en la praktiko ne funkciis, kaj en septembro Arkadiusz Zychewicz anoncis, ke li komplete forlasas ĝin. 
Libera Folio unue en julio kaj denove en oktobro 2012 turnis sin al Arkadiusz Zychewicz por ekscii la kialojn de lia decido, sed ĝis nun ricevis nenian respondon.

Sabate la 19-an de januaro okazis eksterordinara kunveno de delegitoj de la regionaj filioj, kiel postulis la malnova, plu valida statuto de PEA. 
La delegitoj denove aprobis novan statuton, laŭ kiu ne plu estos bezonataj kunvenoj de delegitoj, kaj la supera decida organo de la asocio estos kunveno de individuaj membroj.

Oni ankaŭ elektis portempan estraron, kies ĉefa celo estos aranĝi la unuan kunvenon de la membroj laŭ la nova statuto. 
Laŭplane la kunveno okazos en junio, kaj dum ĝi estos elektita la unua nova estraro por plena oficperiodo. 
Samtempe oni ankaŭ esperas ordigi la nunan kaoson en la financaj dokumentoj de la asocio.

Kiel nova prezidanto estis elektita Stanisław Mandrak, kiun Libera Folio jam kontaktis, sed kiu ankoraŭ ne respondis al niaj demandoj. 
Kiel vicprezidanto estis elektita Barbara Pietrzak.

Mongola Esperanto-Societo lanĉis nekutiman servon sub la nomo "Komerca Servo Mongolia, KoSeMo", kiu celas plibonigi ekonomian bonhavon de la asocio kaj reale utiligi Esperanton en laŭprofesia kampo. 
La iniciato povas veki eventualajn novajn ideojn ankaŭ en aliaj landoj.
Mongola Esperanto-Societo lanĉis komercan servon

Ŝtata emblemo de Mongolio
Karaj legantoj! 

Per tiu-ĉi mesaĝo, ni deziras informi vin pri tio, ke ĉe Mongola Esperanto-Societo ekfunkcias Komerca Servo kunlabore kun kelkaj mongolaj kompanioj kaj kolegioj, por plibonigi ekonomian bonhavon de la asocio kaj reale utiligi Esperanton en praktiko de komerca kampo por ke ni montru ke Esperanto estas utila je komerco, turismo ktp.

La respondeculoj de la Komerca Servo jam kontaktas kaj kune esploras kun la kompanioj kaj kolegioj pri ebleco de kunlaborado.

Tial, ni petas vin kaj alvokas, kunlabori kun ni en la komerca kampo.

Nia Servo jam ekis kunlaboradon kun Esperanto-Asocioj en Xi'an, Jinchuan kaj Interna Mongolio en la kampo de komerco kaj turismo. 
Ankaŭ vin ni invitas kunlabori! 


Kun amikaj salutoj,

Somera Esperanto-Studado, aranĝota en Slovakio en julio, enkondukis "kruel-imposton" por viandomanĝantoj. 
Partoprenantoj, kiuj elektos nevegetaran manĝon, pagos aldonajn 8 eŭrojn por eldono de vegetaraj receptoj kaj por bestoprotektado. 
Tio vekis kritikon en forumo de Lernu.net. 
"Nomi grandan parton de oniaj partoprenuntoj kruelaj ne ŝajnas al mi bona ideo", opinias unu el la diskutantoj.
Kruelaj viandomanĝantoj pagos pli

Somera Esperanto-Studado (SES) estas populara, ĉefe junulara aranĝo, organizata en Slovakio de E@I ("Edukado en interreto") ĉiusomere ekde 2008. 
Grava partnero de la aranĝo estas Lernu.net. 
Pasintjare SES havis 250 partoprenantojn el 23 landoj.

Ĉi-jare la organizantoj enkondukis novaĵon en la kotiz-kategorioj. 
Viandomanĝantoj devos pagi pli, sed ne pro pli altaj kostoj de viandaj manĝaĵoj. 
La teamo de SES anstataŭe klarigas, ke viandomanĝantoj pagu "kruel-imposton" pro sia decido kaŭzi mortigadon de bestoj. 
Jen la preciza formulo el la retejo de SES: 


Ni enkondukas t.n. 
„kruel-imposton“ - por manĝi viandon dum SES oni krompagas 1 EUR/tage – sume 8 EUR por la tuta aranĝo. 
Tiu kolektita mono estos uzita por: 
eldono de kuirlibro kun veganaj kaj vegetaraj receptoj en Esperanto, kreo de la retejo kun veganaj kaj vegetaraj receptoj, donaco por TEVA, donaco por besto-protekta organizo en Slovakio (Sloboda zvierat). 
(Pri detala divido de la mono ni informos dum SES kaj en ĝia retejo.) Koran dankon pro via komprenemo. 
Certe ni ĝojos, se vi elektos malpli kostan varianton, sen superflua kaŭzado de besto-mortigado.

Katarina Nosková

Libera Folio turnis sin al la organizantoj por ekscii, kial oni decidis enkonduki tian ideologie bazitan krompagon, kaj ĉu estas oficiala starpunkto de la SES-organizantoj, ke viandomanĝantoj estas kruelaj. 
Respondis Katarína Nosková, unu el la anoj de la organiza teamo: 


Verdire, mi atendis eĥojn pri la "kruel-imposto", via reago estas la unua. 
Pri la kruel-imposto plej bone povas respondi al vi Petro Baláž kiel ĉeforganizanto de SES, sed mi ne scias kiam li estos rete atingebla. 
Mi persone estas viandmanĝanto, sed mi plene respektas la argumentojn - mi nomus ilin ne "ideologiaj", sed prefere "etikaj". 
Manĝi malpli da viando mi strebas ekde longe, kaj tio ĉi almenaŭ pli multe motivigos min. 
Sed tio estas nur mia persona opinio.

Malfrue sabate, jam post la apero de ĉi tiu artikolo, ni ricevis ankaŭ la respondojn de Peter Baláž al niaj demandoj.

Libera Folio: 
Kial oni decidis enkonduki tian krompagon, kiu ne baziĝas sur la kosto de viando, sed ideologiaj argumentoj? 


Peter Baláž: 
Unue - kiel jam menciis Katka - ne temas pri ideologiaj argumentoj, sed pri etikaj. 
Jes ja estas neetike kaj kruele mortigadi (aŭ kaŭzi mortigadon) nur por plenigi sian stomakon. 
Kelkaj certe ne ŝatas tian opinion, sed tio ne signifas, ke ne estas tiel.

Mi venis kun tiu ideo de la krompago por SES. 
Dum JES mi ĝin prezentis al aliaj teamanoj kaj ne estis kontraŭstaro, male, pluraj subtenis ĝin. 
Kaj tian ideon mi havis jam pli longe en la kapo - ni konscias pri ĝia provoka nomo kaj volas ĝin provi kaj vidi reagojn de la ĝenerala publiko kaj venontojn. 
Kaj la ĵusa bruo, "skandalo" ĉirkaŭ la tuto parte konfirmas, ke multaj ne volas vidi konsekvencojn de siaj agoj - aŭ ili minimume ne ŝatas, se oni priskribas ilin laŭ la realo.

Mi fakte unue vegetaraniĝis, mallonge poste ankaŭ iĝis Esperantisto. 
Kaj estas por mi daŭre iom strange, ke multaj Esperantistoj ne vidas la paralelon en tiuj ĉi du alternativoj (verda lingvo - verda manĝo). 
Ili ambaŭ celas pacigi, harmoniigi kaj plibonigi la mondon.

Libera Folio: 
Ĉu do estas la ofiala starpunkto de la SES-teamo, ke viandomanĝantoj agas kruele? 


Peter BalážĈu tiun ĉi demandon vi starigas serioze? 
Ĉar ĝi sonas por mi eĉ apenaŭ kredebla. 
Ĉu laŭ vi ne estas kruele kaŭzi (sen reala serioza kialo) morton de iu (ajn)? 
Do ne estas starpunkto de SES-teamo ke viandmanĝantoj agas kruele - tio estas simple vero! 
Kial kelkaj homoj ne volas akcepti sekvojn, konsekvencojn de siaj decidoj? 


Cetere, dum SES ni planas ankaŭ kelkajn programerojn rilatajn al la temo de diversaj vivmanieroj kaj manĝkutimoj. 
Ekz. 
ekspozicion de bildoj, ilustraĵoj, informoj pri la temo de veganismo, vegetaranismo kaj krueleco de la nuna sistemo de besto-bredado kaj de la industrio de la viando-produktado. 
Sed ni same planas ankaŭ ekspozicion pri la temo de la nuna ekonomia krizo (kaj ĝiaj kaŭzoj), diskutojn sociopolitikajn, ekologiajn, lingvistikajn kaj tiel plu - do temoj, kiuj laŭ ni interesas homojn en la nuna tempo kaj mondo.

La anonco pri "kruel-imposto" jam vekis viglan diskuton en reta forumo de Lernu.net sub la titolo "Kiu impostas konvinkojn? 
"

Unu diskutanto el Rusio anoncis, ke proteste kontraŭ la ideologia imposto li decidis ne partopreni la ĉi-jaran aranĝon, dum hispana diskutanto sub la pseŭdonimo Novatago skribis, ke li pro la sama kialo rifuzas traduki al la hispana materialojn de SES.

Mi ja scias ke mia decido ne estos problemo, ĉar verŝajne aliulo tradukos tion, sed mi bezonas esprimi mian malkontenton. 
Se iu volas fari retejon kaj libron pri vegetaraj kuiraferoj, tiu ĝentile petu monon, sed ne sentu sin kun rajto por postuli monon de tiuj, kiuj laŭ vegetaranoj estas malmoralaj, skribas Novatago.

Franca forumano sub la plumnomo Tjeri aldonas: 


Ili estas profunde stultaj aŭ trovis ruzan rimedon por haltigi la kreskadon de partoprenantoj al SES.

Konsentas ankaŭ forumano Miĥil el Nederlando: 


Jes, nomi grandan parton de oniaj partoprenuntoj "kruelaj" ne ŝajnas al mi bona ideo, kaj vere ne aspektas simpatie.

Neniu en la forumo de Lernu.net ĝis nun trovis la ideon pri "kruel-imposto" subteninda. 
Kritikas ĝin ankaŭ forumano Vito, mem vegetarano: 


Mi malaprobas tiun strangan trudon kiu ŝajnas celi punadon de viandomanĝantoj, kiujn oni etikedas krueluloj kaj al kiuj oni pagigas monon por vegetarisma propagando. 
Tio ŝajnas al mi aparte tordita funkciado kaj tre malpedagogia kaj misefika sinteno, kiel pruvas la prave indignaj reagoj ĉi forume. 
Pli kohere ŝajnus al mi proponi (se la organizantoj estas aktivaj vegetaranoj) unusolan menuon, kiu ne enhavas viandon, kaj viandemuloj sin provizu per karnaĵoj memstare sed libere, se ili tion volas.

Piednoto: 
La respondoj de Peter Baláž estis aldonitaj al la teksto de la artikolo la 20-an de januaro je 8.00 laŭ la mezeŭropa horo.

Interretaj trompistoj semajnfine manipulis la komputilan kodon de unu el la retejoj de la esperantista muzik-eldonejo Vinilkosmo por ŝteli monon. 
La trompistoj sukcesis enmeti en pli ol 200 paĝoj de la retejo, kie estas vendata Esperanta muziko, butonon por transpagi monon ne al Vinilkosmo, sed al tute alia konto.
Trompistoj manipulis retejon de Vinilkosmo

Vinilkosmo, la plej granda eldonejo kaj vendejo de muziko en Esperanto, en septembro 2011 estis trafita de granda incendio, kiu detruis grandan parton de la sondiska stoko, kaj la sonsistemon uzatan por la registrado. 
Nun Vinilkosmon trafis nova malagrablaĵo, ĉi-foje ne fizika sed reta. 
Tuŝita estis la retejo vinilkosmo-mp3.com, kie oni povas aĉeti kaj elŝuti Esperanto-muzikon en mp3-formo.

La sistemo PayPal, per kiu oni pagas la aĉetojn, estas tre fidinda, sed trompistoj, uzante ian mankon en la protekto de la retejo, sukcesis manipuli la kodon en la retpaĝo, kaj tiel enmeti en ĉiu paĝo de vendata muzikalbumo butonon por pagi monon rekte al banka konto kies posedanto ĝis nun restas nekonata. 
La trompo tamen estis rapide malkovrita, la retejo estis portempe malŝaltita, kaj en lundo teknikisto traesploris la tutan retejon por vidi, ĉu krom la pago-butonoj iuj aliaj malicaj koderoj estis enmetitaj.

Laŭ Floréal Martorell, la ĉefrespondeculo de Vinilkosmo, ankoraŭ tro fruas por certe diri, ĉu iu efektive estis trompita de la falsaj pagobutonoj, sed li esperas ke ne, ĉar la aliro al la retejo estis blokita tuj, kiam venis indikoj pri ĝia kompromitiĝo.

Laŭ mia kompreno povas esti ke la poŝtbanko konstatis la trompon kaj denuncis tion al la servila firmao. 
Tial povas esti ke iu iĝis viktimo. 
Mi tion scios certe baldaŭ, ĉar ni devos verŝajne respondi al enketo de la servila firmao kaj de la poŝtbanko. 
Mi esperas ke se estis iu viktimo, ne temas pri granda sumo. 
Laŭ la leĝo la posedanto de la retejo respondecas pri la enhavo, kaj do Vinilkosmo jure kulpas kaj devos repagi la sumon ŝtelitan kaj eble eĉ monpunon.

La retejo de Vinilkosmo uzas php-kodon, kiu havas kelkajn konatajn truojn. 
Evidente la protektiloj instalitaj de Vinilkosmo ne estis sufiĉaj por ŝirmi la kodon kontraŭ persistaj atakoj.

Ni jam havis sekurigan sistemon, sed la pirato sukcesis transpasi ĝin. 
Tial la teknikisto devos aldoni pliajn sekurigajn barilojn, por ke ĉiuj povu senriske akiri esperanto-muzikon. 
Alia problemo estas ke la servilo ankaŭ fakturas al ni la procedurojn por fermi la elŝutejon en kazo de atako kaj remalfermo de ĝi kiam ĝi estas riparita. 
Kaj se tio okazas ofte, nia retejo povas esti taksata kiel facile piratebla kaj tiel ne plu esti elektita por indeksado de la serĉiloj kiel Google kaj aliaj. 
Tio estus vere malbonega por ni. 
Sed ni faros ĉion teknike eblan, ke tio ne okazu. 
Tiu ĉi estis la unua atako de tiu tipo de pirata "kaptado".

Libera Folio: 
Kiel cetere statas la aferoj de Vinilkosmo? 
Ĉu la incendio grave influis la financojn kaj la funkciadon? 


Floreal Martorell (granda)Nu, 2012 estis tre malbona jaro, kaj ni neniam havis tiom malbonajn rezultojn. 
Laŭ mi pro tio ege kulpas la kriza situacio en Eŭropo. 
Kompreneble la incendio influis, ĉar ni perdis multan materialon, kaj la asekurkompanio pagis al ni nur la duonon de la valoro perdita. 
Same pri la ejo, kiu estas rekonstruata. 
La asekurkompanio daŭre ŝuldas al ni 3.000 eŭrojn, kaj jam de pluraj monatoj ni atendas tiun pagon.

Feliĉe tamen estis pozitivaj agoj, esperantistoj tre bone reagis kaj subtenis nin aĉetante savitajn diskojn, kaj ni sukcesis kolekti iom pli ol 3.000 eŭrojn dank' al tiu subteno. 
Ankaŭ estis tre bona surprizo kaj helpo kiam mi ricevis la premion de FAME-fondaĵo.

Komprenble ĉio tio helpis por lanĉi la promeskampanjon de Vinilkosmo kaj jam prepari kaj eldoni la unuajn albumojn lanĉitajn kadre de tiu kampanjo. 
La celo estas havi sufiĉe da subteno por eldoni la planitajn diskojn ĝis 2015. 
Sed estas stulte elspezi monon rezervitan al produktado de novaj albumoj de artistoj por ripari damaĝojn kaŭzitajn de piratoj. 
Se tiaj atakoj oftos, tio krome endanĝerigos nian tutan laboron.
Libera Folio: 
Kiaj estas viaj proksimaj planoj? 


La venontaj albumoj planitaj por 2013 estas la 3a albumo de La Perdita Generacio el Svedio, la unua plena regea albumo de Jonny M el Germanio, kaj ni planas registri la duan albumon de la kuba bando Amindaj.

Cetere daŭre eblas tute sekure mendi fizikajn KD-albumojn ĉe Vinilkosmo.com, kaj ankaŭ elŝuti ĉe cd1d, kvankam tie mankas Esperanta interfaco.

Dum la pasinta semajnfino krom la retejo de Vinilkosmo estis atakita ankaŭ la portalo Esperanto.com, prizorgata de Dima Ŝevĉenko. 
Tie la atakanto sukcesis sendi maŝintradukitajn, esperantlingvajn spamajn mesaĝojn al proksimume 150 uzantoj, antaŭ ol la atako estis blokita per forigo de la spamanta konto. 
Ĉe Vinilkosmo spamoatakoj en 2011 finfine kondukis al tio, ke la diskutforumo estis tute fermita.

Laŭ Floreal Martorell, pri la oftiĝo de la atakoj kontraŭ Esperantaj retejoj parte kulpas la apero de la Google-tradukilo, kiu helpas al neesperantistoj ne nur traduki siajn rubomesaĝojn, sed ankaŭ navigi en esperantlingvaj retejoj.
Tio ja antaŭe estis maloftega, ĉar ne ekzistis la traduka eblo pere de Google… Nu, ĉu Esperanto estos viktimo de sia propra sukceso? 
Se ni povas paroli entute pri sukceso? 


Post pli ol tridekjara historio, jam ŝajnis ke venis la fino de Internacia Festivalo, unu el la tradiciaj novjaraj renkontiĝoj de esperantistoj. 
La multjara organizanto, Hans-Dieter Platz, anoncis ke la venonta, 30-a IF estos "jubilea kaj adiaŭa". 
Sed jam komenciĝis diskutoj por kunmeti novan organizan teamon, kaj ŝajnas ke la tradicio de IF pluvivos.
Internacia Festivalo pluvivos

La unua Internacia Festivalo okazis jam en la jaro 1979 en la kastelo Schwanberg en Bavario, tiam lige kun la Internacia Seminario de Germana Esperanto-Junularo. 
Ekde 1987 la aranĝo okazis memstare, ĉiujare ĉirkaŭ la jarŝanĝo, kaj kutime allogis iom pli aĝajn partoprenantojn ol la pli junulara alternativo JES (Junulara Esperanto-Semajno).

La multjara organizanto, Hans-Dieter Platz, en la 1970-aj jaroj estis estrarano de Germana Esperanto-Junularo. 
Fine de la jardeko li ekhavis la ideon pri Internacia Festivalo, jarfina aranĝo por la "meza generacio" de esperantistoj, kiuj jam ne sentas sin hejme en pure junularaj festivaloj.

De tiam aldoniĝis tri jardekoj al la aĝo de multaj regulaj IF-partoprenantoj, kaj ankaŭ al lia propra aĝo, kaj jam antaŭ iom da tempo li diskonigis, ke la trideka, jubilea IF jarŝanĝe 2013-14 iĝos ankaŭ adiaŭa. 
Tamen por la plej multaj el la ĉeestantoj de la ĵusa 29-a IF la informo, kiun li anoncis dum la aranĝo, estis novaĵo. 
La anonco iĝis la ĉefa diskuttemo de la partoprenantoj, kaj multaj malkontentis pri la proksimiĝanta fino de la ŝatata jarfina renkontiĝo.

Tamen kelkaj oftaj gastoj ne nur plendis, sed decidis ion fari pri la afero, kaj jam ŝajnas, ke nova organiza teamo komencas formiĝi.

Brian Moon

Baza fakto estas, ke en la ĵusa 29-a Internacia Festivalo Hans-Dieter Platz anoncis la sekvan 30-an kiel "jubilean kaj adiaŭan". 
Tio evidente signifas, ke li ne plu organizos IFon post la 30-a, sed 'adiaŭa' ne necese signifas "lasta". 
Efektive diversaj partoprenontoj volas, ke daŭru la tradicio pri IF, kaj jam komenciĝis diskutoj kaj cerbumoj pri la plej bona maniero tion realigi, rakontas Brian Moon, unu el la regulaj partoprenantoj de la aranĝo.

Libera Folio: 
Ĉu jam eblas diri, kiuj kunaktivos por organizi la sekvan, 31-an Internacian Festivalon? 


Ne, ĉar nur komenciĝas diskutoj kaj esploroj, kaj tiuj kiuj nun ekdiskutas ne estas nepre tiuj, kiuj praktike faros tion. 
Eblas ĉiuokaze diri, ke ekzistas firma intenco ĝin okazigi, kaj la rondo de personoj kun tiu intenco estas sufiĉe vasta por krei kvazaŭan certecon pri la rezulto. 
Kaj feliĉe oni havas iom da tempo por tiaj antaŭpreparaj diskutoj.

Internacia Festivalo estas unu el la tri ĉefaj jarŝanĝaj Esperanto-aranĝoj en Eŭropo. 
Dua estas Junulara Esperanto-Semajno (JES), kiu estas kuniĝo de la legenda Internacia Seminario de Germana Esperanto-Junularo, kaj de la Ago-Semajno kiun dum multaj jaroj aranĝadis Pola Esperanto-Junularo. 
La tria granda evento estas Novjara Renkontiĝo (NR), kiu kutime okazas ie en okcidenta Germanio, por ke ĝi estu facile atingebla de Nederlando, Belgio kaj Francio.

Lu Wunsch-Rolshoven

Novjaran Renkontiĝon organizas la germana asocio EsperantoLand, kies gvidanto estas Lu Wunsch-Rolshoven. 
Laŭ li la tri aranĝoj bone kompletigas unu la alian, kaj li ĝojas aŭdi, ke ankaŭ Internacia Festivalo ŝajne plu okazados: 


Ŝajne aktuale estas iom maltro da jarfinaj aranĝoj en Eŭropo. 
La domoj de NR kaj de JES estis preskaŭ plene uzataj. 
Kaj se oni rerigardas al la tempo, kiam ekzistis ankoraŭ la du aranĝoj IS kaj AS, oni konstatas, ke tiam partoprenis proksimume cent homoj pli en novjaraj aranĝoj ol nun en JES. 
Tiu cento da homoj iusence estas malaperigita el jarfinaj aranĝoj per la kunigo de IS kaj AS.

Libera Folio: 
Vi do ne vidas la alternativajn aranĝojn kiel danĝerajn konkurantojn de via Novjara Renkontiĝo? 


Estas bele, kiam homoj en Esperantujo kune festas la novan jaron. 
Kutime la aldono de nova aranĝo iom forprenas de la jam ekzistantaj aranĝoj - sed sume la nombro de kunvenantoj iom kreskas. 
Kaj estas pli da homoj en jarfinaj renkontiĝoj nun ol en 1990. 
Dum la lastaj jaroj aldoniĝis pli malgrandaj aranĝoj en Grésillon kaj en Herzberg, kiuj kunigas ŝajne ĉefe la amikojn de tiuj domoj el la koncernaj regionoj. 
Resume oni verŝajne povas diri, ke multaj homoj ŝatas pasigi la jarfinan tempon kun siaj amikoj kaj konatoj - kaj tial estas tute bone, ke ekzistas la nuna varia oferto.
Post vasta monkolekto inter esperantistoj, la tuta enhavo de Plena Ilustrita Vortaro nun estas libere uzebla en la reto, kie antaŭe haveblis nur Reta Vortaro, kompilita kaj daŭre plibonigata de granda teamo de volontuloj. 
Sed intertempe Reta Vortaro ekhavis novan avantaĝon: 
nun eblas facile instali ĝin en onia poŝtelefono. 
Ni intervjuis la aŭtoron de la Android-versio.
Reta Vortaro por la poŝo

PReVo sur ekrano de tabulkomputileto

Libera Folio: 
PReVo estas Android-programo, kiu instalas Retan Vortaron en poŝtelefonon aŭ tabul-komputilon. 
Kian avantaĝon ĝi havas kompare al krozila aliro al Reta Vortaro? 
Kaj kian avantaĝon ĝi havas kompare al instalo de Reta Vortaro en ekzistanta vortara programo, ekzemple ColorDict? 


Neil Roberts: 
La ĉefa avantaĝo kompare kun la uzo de normala krozilo estas ke oni ne bezonas retkonekton. 
Laŭ mi tio estas sufiĉe grava, ĉar ekzemple dum oni vojaĝas eksterlande ofte oni ne povas senpage uzi la interreton. 
Krome ĝi estas pli rapida, ĉar la datumoj estas jam en la telefono.

Mi ne provis ColorDict, sed mi povas kompari ĝin kun GoldenDict. 
PReVo estas pli facile instalebla, ĉar oni devas klaki nur unu butonon ĉe la vendejo Google Play. 
Ne necesas poste mem konverti la datumojn kaj kopii ilin en la telefonon. 
La interfaco de PReVo estas kreita specife por la datumoj de ReVo, do ekzemple la indeksoj por la multaj lingvoj estas kerna parto. 
Ankaŭ funkcias la ligiloj inter la artikoloj, kaj oni povas tajpi esperantajn literojn uzante la x-sistemon.

La nuna versio havas la numeron 0.4. 
Kiaj plibonigoj atendeblas en la sekva versio? 
Ĉu oni estonte evitos la neceson ĉiufoje elekti la preferatan lingvon, kiam oni ŝaltas la programon? 


Mi ricevis kelkajn petojn por novaj trajtoj, kaj kvankam mi ne havas multege da tempo por labori pri la projekto, mi intencas fari ilin laŭŝtupe. 
La ĉefa sekva celo estas havigi agordon por kaŝi la tradukojn de kelkaj lingvoj. 
Ekzemple, ne tiom interesas min la tradukoj al Interlingvao. 
Kaj jes, estus bone se ĝi komence montrus la serĉpaĝon por la plej uzata lingvo anstataŭ ĉiam devigi elekti lingvon.

Kial vi decidis fari la programon? 


Neil Roberts (pli granda)Mi ankoraŭ lernas Esperanton (kiel ĉiu esperantisto), kaj mi ofte troviĝas en konversacio kaj ne scias la ĝustan vorton. 
Mi kredas ke la plej efika maniero por lerni novajn vortojn estas enkapigi ilin tuj, ĉar tiel oni povas memori ilin kun la kunteksto. 
Estas malfacile ĉiam porti vortaron, sed mi jam ĉiam portas mian telefonon. 
Tial PReVo solvas problemon almenaŭ por mi, kaj jam farinte la laboron mi pensis ke eble ĝi ankaŭ povos helpi aliajn homojn kun la sama problemo.

Kiomfoje ĝi jam estis elŝutita? 


Aktuale estas 218 uzantoj. 
Mi scias ke la merkato por esperantaj programoj por Android estas pli granda ol tio, ĉar la "Esperanta murpapero" havas almenaŭ 500 uzantojn kaj la aŭskultilo por Muzaiko havas 1.000. 
Kvankam la programo estas senpaga kaj mi ne ricevos monon per pli da uzantoj, tamen oni volas kreskigi tiun nombron simple pro persona fiero pri la laboro.

Ĉu la vortara datumbazo en la programo estos regule ĝisdatigata, same kiel ReVo en la reto? 


La datumbazo estas ĝisdatigata kun la novaj versioj de la programo. 
Tiel, se oni instalas ĝin per Google Play, la vortoj estos aŭtomate ĝisdatigitaj. 
Mi intencas krei novan version almenaŭ ĉiun duan monaton por havigi la freŝan datumbazon eĉ se mi ne tiom ofte ŝanĝas la programon mem.

Ĉu antaŭvideblas versio por iPhone? 

Mi mem ne havas sperton krei programojn por iPhone, kaj laŭ mia kompreno oni devas pagi multe jam nur por havi la ilojn por tia programado. 
Tial ĝi ne tiom interesas min. 
Tamen la fontokodo de PReVo estas libere havebla, do iu ajn rajtas krei tion uzante mian verkon kiel bazon se oni volas. 
Mi bonvenigus kaj volonte helpus tiun laboron.

Diskuto de du pintaj anglalingvaj EU-blogantoj pri la tordiĝo en la debato, kiun kaŭzas la superrego de la angla lingvo kondukis al ekzota propono: 
esperantistoj kreu reton de blogoj pri EU-aferoj en Esperanto, kaj per pinta enhavo allogu la legantojn tien. 
Esperantistaj komentantoj trovas la ideon ne tute realisma.
Ĉu eŭropanoj lernu Esperanton por blogi? 


Ronny Patz estas politika sciencisto, verkanta sian doktoran disertaĵon ĉe la Universitato de Potsdam. 
Li ankaŭ laboras en Bruselo ĉe la EU-oficejo de la kontraŭkoruptada organizaĵo Transparency International, kaj estas unu el la redaktoroj de la blogportalo Blogginportal.eu.

En sia unua blogaĵo de la jaro 2013 li daŭrigis diskuton komencitan de alia bloganto pri la problemoj kiujn kaŭzas la uzo de la angla kiel la ĉefa komuna lingvo en la blogado pri aferoj rilataj al Eŭropa Unio. 
La problemo laŭ li temas ne nur pri tio, ke alilingvaj blogantoj restas fermitaj en siaj naciaj spacoj, sed ankaŭ pri tio, ke en la anglalingva blogosfero tro superregas diskutoj specifaj al anglalingvaj landoj - kiam temas pri EU, ĉefe tiuj pri Britio.

La angla kiel komuna lingvo estas malbona. 
Se ni sukcesus silentigi la ripetiĝantajn pribritiajn debatojn, la angla estus bonega ilo por pli tuteŭropaj debatoj. 
Sed dum ni ne povas silentigi la britan debaton, ni estas kondamnitaj (notu: 
tio estas troigo). 
Do, mia intenco por 2013 estas: 
laŭeble ignori la britajn debatojn, ne disvastigi tiutemajn blogaĵojn en Bloggingportal.eu, kaj anstataŭe ligi al aliaj debatoj.

La temon baldaŭ kaptis alia pinta bloganto, Mathew Lowry, kiu siatempe kreis la blogplatformon BlogActiv.eu, kaj kiu jam en 2009 sekvis debatojn pri la ebla uzo de Esperanto kiel komuna lingvo en EU-rondoj.

Tiam la ĝenerala sento laŭ mia memoro estis, ke la esperantistoj havis tre bonajn argumentojn favore al Esperanto kiel potenciala komuna lingvo por la reta publika sfero de EU. 
La problemo estis, ke la angla kiel komuna lingvo havis, laŭ tiu trafa franca frazo ‘le mérite d’exister’ ("la meriton de ekzisto"), tiel ke Esperanto frontus malbonan cirklon kreitan de la reta efiko: 
"Kial mi lernu Esperanton por blogi pri Eŭropo? 
Neniu blogas pri Eŭropo en Esperanto, do mi havos nenion por legi. 
Kaj neniu kiu blogas pri Eŭropo parolas Esperanton, do ili ne povos legi miajn blogaĵojn! 
"

La solvo kiun Mathew Lowry nun proponas, estas ke la homoj kiuj jam scipovas Esperanton, la esperantistoj, kreu reton de esperantlingvaj blogoj pri EU-rilataj temoj, prefere almenaŭ unu blogon en ĉiu EU-lando. 
Tiaj blogoj laŭ li povus diskonigi la enlandajn politikajn debatojn al pli vastaj rondoj, kaj ili povus ankaŭ profiti unu de la alia, komparante paralelajn debatojn en ceteraj EU-landoj.

Blogo de Lowry

Tia iniciato povus malbridi tiujn multajn debatojn, kiuj potenciale ekzistas, kiel multaj kredas, sed kiuj ne ricevas la bezonatan oksigenon, ĉar la koncernatoj ne povas aŭ ne volas blogi en la angla. 
Neanglalingvaj blogantoj dise en EU povus trovi pli vastajn publikojn. 
Metablogoj povus elfosi similecojn aŭ diferencojn inter naciaj debatoj. 
Vera konversacio povus esti kreita pri tio, kiel debatoj pri EU-politiko diversas dise en Eŭropo, verŝajne unuafoje.

Tia evoluo laŭ Mathew Lowry povus konduki al sciencaj esploroj, konferencoj, kaj kompreneble doni al Esperanto la atenton de la pli larĝa publiko.

En la diskuto kiu poste okazis kaj okazas en la blogo de Mathew Lowry oni atentigis, ke la kreo de tia bloga reto kun altkvalita enhavo postulus enorman kvanton da homaj rimedoj, kiujn la esperantistoj ne havas. 
Krome, eĉ se tia kvalita bloga reto per ia miraklo estus kreita, ĝi tamen ne allogus multan intereson, ĉar homoj simple ne pretas lerni novan lingvon por legi novajn enhavojn, skribis Rubén Fernández Asensio.

Vidu, la katalunan parolas 10 milionoj da homoj kaj ĝi havas elstaran literaturon kun historio de preskaŭ 1.000 jaroj. 
Tamen la ekstera mondo apenaŭ entute rekonas tiun riĉaĵon. 
Mi renkontis tre malmultajn homojn kiuj lernis fremdan lingvon nur por aliri la enhavojn troveblajn en tiu lingvo. 
La escepto estas la angla, kiun ĉiuj studas (kaj foje eĉ lernas) pro senespera sento de devo.

Libera Folio turnis sin al Toño del Barrio, kies komentoj de antaŭ tri jaroj estis la semo, kiu nun kondukis al la propono de Mathew Lowry. 
Li ne opinias la ideon ege realisma.

Fakte, eĉ la blogoj ne spertas bonan epokon nun, kiam homoj pli emas aliri sociajn retojn. 
Mi dubas ke la iniciato havus kontinuecon. 
Krome, mi supozas ke estas sensence ke blogantoj en iu lando reprezentus sian landon. 
Nu, mi certe esprimus miajn ideojn, ne tiujn de ĉiuj hispanianoj.

La plej riĉa el la malmultaj ekzistantaj esperantlingvaj blogoj pri EU-aferoj sendube estas tiu de Eŭropa Civitano, kies aŭtoro longe restis anonima. 
Li fondis la blogon antaŭ unu jaro, en januaro 2012, kaj tiam ne volis, ke lia persona fono influu la percepton pri la enhavo.

Estas fakto, ke iom mi kaŝis min, ĉar mi ĉiam pensis, ke estas grava la informo kaj ne mia persono. 
Memkompreneble mia nomo ne estas sekreto: 
Mi estas István Juhász, 45-jara viro el Hungario. 
Mi laboras kiel edukanto en infanhejmo, kie ni zorgas kaj edukas mense handikapitajn infanojn, kiuj pro diversaj kialoj ne povas vivi en siaj familioj.

István Juhász opinias la ideon de Mathew Lowry principe interesa, sed ankaŭ li ne trovas ĝin tute realisma.

Eŭropa Civitano

Unue, la establo kaj kunordigo de tiu reto de blogoj estus granda defio, ĉar la funkciigantoj de la diversaj esperantlingvaj retejoj kutime laboras senpage kaj tiu laboro bezonas sufiĉe multe da tempo kaj energio. 
Laŭ mia opinio estus relative malfacile trovi tiom da aktivuloj. 
Due, tiu reto postulus de la cetere ne tro aktivaj legantoj esplori 27 blogojn. 
Aliflanke, tiu reto de blogoj havus ne nur la taskon informi la legantojn kaj helpi la diskutojn, sed ankaŭ devus aktivigi la eŭropanojn kaj inter ili la esperantistaron, veki ilian interesiĝon. 
Ĉar nun la malaktiveco estas la plej granda problemo.

En la blogo Eŭropa Civitano, kiun István Juhász prizorgas sola, dum la pasinta jaro aperis 251 artikoloj, kaj ĝi laŭ li ricevas proksimume 350 vizitojn dum semajno.

Povas esti, ke multaj esperantistoj simple ne scias pri la blogo.

Libera Folio: 
Kiel vi diskonigas viajn novajn blogaĵojn? 


Pri la aperintaj notoj regule ricevas sciigon la retlisto de Eŭropaj Federistoj, kies membroj tre multe helpis kaj helpas min per konsiloj, rimarkoj, komentoj kaj entuziasmigo, sed ĉiam tiel, ke mi povas resti sendependa. 
Por iom da tempo mi sendis sciigon ankaŭ al la retlisto "Eŭropo", sed kelkaj membroj de tio, ĝentile tamen firma-voĉe komunikis, ke tiujn ili ne bezonas. 
Memkompreneble mi respektas la peton kaj ne sendas pliajn sciigojn. 
La blogo havas propran paĝon ankaŭ en Facebook, ligilon en la paĝo de Eŭropaj Federistoj kaj estis menciita en Eŭropa Bulteno (Eŭropa Esperanto Unio) kaj ja, en Libera Folio.

István Juhász supozas, ke lian blogon regule sekvas kvindeko da personoj, ĉar tiom da homoj aperas ĉiutage por legi la novan blogaĵon. 
Por ke la propono de Mathew Lowry havu ajnan perspektivon, necesus multoble pli granda legantaro. 
La demando estas, kiom da homoj efektive pretus lerni Esperanton nur por povi legi blogaĵojn pri EU-politiko - kaj kiom da esperantistoj pretus kaj kapablus blogi en maniero kiu logus publikon. 
La temon pripensas Harri Laine en komento al la blogaĵo de Mathew Lowry: 


Malfacilaj demandoj por maldensa diasporo de homoj, el kiuj la plej multaj tute ne interesiĝas pri eŭropa politiko, des malpli emas diskuti ĝin en neŭtrala, ĵurnalisma maniero. 
Ho ve. 
Sed ĝuste en tiu maniero aferoj naskiĝas: 
oni metas la akvosemon en la pumpilon, oni kreas la eksplodeman sojlan mason. 
Ne pensu, ke tuj ekestos kunordigita reto de blogoj. 
Pensu pri etaj anguloj. 
Pensu pri tio, kiel iuj lingvoj naskiĝis, kun nur unu aktiva parolanto. 
Sed ni bezonas ankaŭ talenton, ne nur entuziasmon.
Finiĝis la kvara Junulara Esperanto-Semajno, ĉi-foje en Naumburg, Germanujo. 
Tiu ĉi JES havis pli densajn kaj tagan kaj noktan programon ol la tri antaŭaj JES-oj, kun duono el la artistaro jam anoncita 11 monatojn antaŭe. 
Unu rimarkinda fuŝo antaŭ la okazaĵo estis la malfrua apero de la aliĝilo, pri kiuj kelkaj aliĝintoj plendis, kaj eble aliaj eĉ ne venis pro tio. 
Tamen la partoprenantaro estis rekorda.
Rekorda partopreno en Junulara Esperanto-Semajno

Tiu ĉi renkontiĝo ne havis oficialan temon, sed okazis interesa serio de debatoj sub la titolo 'Malsamideanoj'.

La temoj tuŝis kelkajn tiklajn demandojn, kaj tial allogis multajn interesantojn. 
La debato pri la neŭtraleco de la movado arigis multe da homoj en la ĉambro, tiom multajn, ke estis ege malfacile por la gvidantoj certigi, ke ĉiuj havu la eblon sin esprimi. 
Tamen ekde la komenco evidentiĝis, ke estas preskaŭ unuanima konsento pri tio, ke esperantistoj mem nek devas nek povas esti neŭtralaj, sed la kupolaj organizoj kiel TEJO kaj UEA devas esti neŭtralaj rilate al tiuj temoj, kiuj ne rekte rilatas al Esperanto.

La debatoj pri organizita kaj neorganizita movado kaj pri tio, kien iru JES ankaŭ montris ke estas multaj pridiskutindaĵoj en la movado. 
Ĝenerale ĉiuj tri debatoj estis ege interesaj, instruaj kaj ĝuindaj - mi jam antaŭĝojas la sekvontajn debatseriojn! 
rakontas ĉeestinto.

Kelkaj el la partoprenantoj, specife tiuj aktivaj en TEJO, partoprenis sesion pri strategio. 
Michael Boris Mandirola resumas: 


Dum JES okazis serio de programeroj pri la rolo kaj la agado de TEJO kadre de la nova strategio nun elkovata de UEA. 
Ĝi disvolviĝis en kvar sesioj respondaj al la agadkampoj: 
konsciigo, kapabligo, komunumo kaj kunordigo. 
La matena horo sukcesis filtri la partoprenantaron tiel, ke ĝi konsistu el malmultaj sed kvalitaj aktivuloj, plejparte junaj, kiuj debatis kaj proponis la agadojn, kiujn TEJO povos tiukadre fari.

La diskutoj elfontigis proponojn pri agadoj kiuj, post aprobo de la komitato, eniros la laborplanon de TEJO kaj estos la junulara kontribuo al la realigo de la nova UEA-strategio.


Metiejo - JES 2012Alia parto de la movada programo estis trejnseminario de TEJO. 
TEJO uzis la ĉeestadon de multaj aktivuloj kiel ŝancon por transdoni utilajn spertojn pri organizado de Esperanto-renkontiĝo. 
Okazis kvin duhoraj sesioj. 
Pri ili rakontas Bagó Sarolta: 


Mi ekz. 
ĉeestis la trejnseminarion de TEJO, kaj ĉiuj fojoj estis interesaj, disdividante tre utiligeblajn sciojn kaj kapablojn. 
Temis pri kiel organizi sukcesan Eo-aranĝon - do mi konsilas al ĉiuj, kiuj okupiĝas pri tiaj aferoj, ne maltrafi ĝin venonte. 
Ankaŭ la diversaj debatoj movadaj estis vere interagaj kaj indaj. 
Do mia konkludo estas, ke pravas la diraĵo "Ne ĉio estas oro, kio brilas", kaj kelkfoje eĉ la malo ĝustas: 
eĉ programeroj eble tedŝajnaj povas esti tre interesaj.

Krome en la taga programo elstaris kurso de salt-stilzado, en kiu partoprenatoj sur altaj danĝere aspektantaj stilzoj saltis tra la salono, kaj manlaboraj metiejoj pri teksaĵpentrado kaj krei juvelojn el rubaĵoj. 
Anna Lobo de Carvalho rakontas: 


Al mi ja tre plaĉas memfari aferojn, kaj vidi, ke mi sukcesas fari ion bele per miaj manoj! 
Antaŭ JES mi nur sciis pri la kurso de trikado, kaj kiam mi tie alvenis kaj vidis, ke en la programo estas pli pri juvelarto kaj pentrado de tukoj mi tre tre kontentiĝis! 
Estas tiom mirinde, ke en Esperantujo oni povas senti sin akceptita, kaj fari ĉion ajn, kion oni emas, simple estante kune kaj babilante.

Ne gravas, ĉu oni bone faris ion, simple percepti, ke personoj el aliaj landoj havas samajn interesojn, samajn dezirojn, samajn bezonojn - tio donas nekredeblan senton aparteni al mondo, ne nur al iu specifa regiono aŭ lando. 
Laŭ mi, la programoj por instrui manfari ion estis tute sukcesaj, kaj tio vere allogis la personojn! 


La unuopajn programerojn partoprenis negrandaj grupoj, inter kvin kaj sep personoj, Anna Lobo de Carvalho rakontas.

Tio estis perfekta por koni la aliajn, trankvile babili, ĝui la etoson per kune fari ion. 
Ne gravas, ĉu oni bone aŭ malbone dancas, ĉar la celo ne estas esti pli aŭ malpli bona ol la aliaj, simple la celo estas fari tiel, kiel oni estas, kaj malkovri, kiom bele estas povi esti vi mem kaj doni iom pli de vi al la aliaj! 


La vespera programo estis tre densa kun kutime du koncertoj vespere. 
Krome ne mankis la tradiciaj interkona vespero, novjara balo kaj internacia vespero. 
Pri la koncertoj komentas Gunnar Fischer: 



La muzika programo de JES estis deca por malgranda kultura festivalo. 
Vespere kaj nokte koncertis konataj artistoj, inter ili Platano (La Pafklik'), JoMo, Jonny M, Tone, La Perdita Generacio, Gijom, Inicialoj DC kaj Kim Henriksen. 
42 kaj La Kuracistoj kuniĝis al la nova rokgrupo La Okulvitroj. 
Eĉ la gufujo estis okupita dum horoj pro la muzikemo de la artistoj, kaj dum la lasta nokto okazis spontanea koncerto sur la koridoro. 
Tre konvenis, ke la sonteknikisto Riccardo Blüher surbendigis preskaŭ ĉion, tiel ebligante uzon ekzemple por Varsovia Vento.

Finfine la nokta programo vidis kelkajn novaĵojn. 
En la trinkejo ĉiuj trinkaĵoj estis pagendaj per steloj, buntkolora plasta mono. 
En la gufujo okazis pli multaj koncertoj ol antaŭe. 
Kelkaj ŝatis tion, aliaj plendis pri la malapero de trankvila gufujo por la unuaj du horoj de ĉiu nokto. 
Krome la uzo de sonsistemo por tiuj koncertoj malebligis kelkfoje okazigon de diskejo aŭ karaokeo.

Fine la kinejo enkondukis 3-dimensiajn filmojn al Esperantujo, kun ekzemple Avatar kaj Kiel malsovaĝigi vian drakon Esperante subtekstigitaj. 
Impona aro da kabloj, turo da seĝoj por subteni la du projekciilojn, kaj eĉ akvoŝpruciloj ebligis vivigi la filmojn pli ol antaŭe

Restas por vidi, ĉu la densa altkvalita programo sukcesos allogi pliajn ĉeestantoj al sekvaj JES-oj. 
Tiun ĉi Junularan Esperanto-Semajnon ĉeestis 258 homoj el 34 landoj, plejparte el Germanujo, Francujo kaj Polujo. 
Tiu kvanto estas ses pli ol la antaŭa JES-rekordo de la jarŝanĝo 2010-11 en Burg, Germanujo.


Esperanto rapide mortus sen reklamo. 
Rezulte de pagata reklam-kampanjo de la "Esperanto-Centro Eventoj" en la pasinta jaro 2012 aperis Esperanto-reklamoj en la hungarlingva interreto pli ol 1,7 milion-foje.

Esperanto rapide mortus sen reklamo! 
En la hodiaŭa mondo nure la pozitivaj ecoj de la varoj - ankaŭ de Esperanto - ne sufiĉas por ke ili estu sukcesaj, oni devas konigi, reklami, "vendi" ilin en la merkato. 
Unu el la eblaj kaj efikaj kanaloj estas la reklamado en interreto. 
Bedaŭrinde malofte mi vidas Esperantajn reklamojn en la reto, kaj mi ne memoras, ankoraŭ ne legis raportojn pri tia agado.

Ĉe la Esperanto-Centro Eventoj jam de 2009 ni okupiĝas pri interreta reklamado, uzante ĉefe du servojn: 
AdWords de Google kaj alia hungara servo "Etarget", simila al AdWords. 


En la praktiko ĉiuj renkontiĝas kun la 2 ĉefaj reklamaj kanaloj de Google: 


La unua el ili estas la dum-serĉaj reklamoj, kiam super aŭ apud la trafoj kun hela oranĝa fono aperas "sponsoritaj rezultoj", t.e. 
pagitaj reklamoj. 
Per tiu maniero oni povas aperigi sian retejan adreson en la unua paĝo de la Google-serĉoj, tiel altirante vizitantojn.

La alia kanalo estas reklamblokoj, kies enhavo rekte ligiĝas al la cetera enhavo de la koncerna retpaĝo. 
Per tiu vojo  ekzemple, se en la retpaĝa artikolo aperas la esprimo "internacia lingvo" aŭ ekz. 
"instruado de fremdaj lingvoj" - en la apuda reklambloko povas aperi reklamo pri Esperanto : 
-)

En la jaro 2012 ni elspezis 255.000 forintojn por interreta reklamado ĉe Google AdWords kaj 127.000 forintojn por Etarget, do sume 382.000 forintojn. 
Tiu sumo egalas al 2-3 monata averaĝa neta salajro en Hungario.

La elspezita sumo de 255.000 forintoj ĉe Google AdWords rezultis aperon de niaj reklamoj 1.776.000 foje, sekve de kio pli ol 15 mil homoj klakis sur ilin, kaj vizitis niajn retejojn www.eszperanto.hu kaj www.eszperanto-online.hu

La reklamkampanjo inkluzivis 5 ĉefajn projektojn, kaj estas geografie limigitaj al areo de Hungario. 
Tio signifas, ke ili ne videblas eksterlande, ili aperas nur por komputilaj uzantoj, situantaj en Hungario.

Esperanto estas bona afero! 
- 1,1 milionfoje

Nia plej granda projekto titoliĝas "Esperanto estas bona afero! 
" kaj tekstas: 
"www.eszperanto.hu - Lernolibroj, kursoj, lingvoekzameno - vojaĝado, eksterlandanoj, travivaĵoj, sukceso! 
" – Tiu ĉi reklamteksto en la pasinta jaro aperis 1.1 milion-foje, kaj 5933 homoj klakis por rekte ekscii pli en nia retejo. 
(Oni konsciu, ke la ĉefa celo de tiu reklamkampanjo NE estas rekte inviti homojn, ĝia tasko per la ripeta aperigo estas pezigi, encerbigi la koncepton, ke "Esperanto estas bona afero! 
".)

Esperanto estas bona afero! 
Krom tiu supra reklamo ni havis ankaŭ aliajn projektojn, por reklami niajn lingvokursojn tradiciajn kaj interretajn. 
La supre indikitaj ciferoj montras la elspezojn ĉe Fondaĵo Esperanto, kaj ne inkluzivas tiujn de nia loka E-Asocio, nek de nia firmao Lingvo-Studio.

Kompreneble ne nur ni okupiĝas pri reklamado. 
Ekzistas pluraj hungariaj instruistoj kaj E-lernejoj kiuj per relative malgrandaj sumoj reklamadas siajn E-kursojn, sed laŭ mia scio neniuj aliaj elspezas por ĝenerala reklamado de Esperanto.

Ankaŭ en internacia nivelo mi ne ofte renkontiĝas kun Esperanto-reklamoj. 
Jes, oni renkontas reklamojn de Lernu – laŭ mia scio E@I ne pagas por tio, antaŭ multaj jaroj ili ricevis tiun reklameblon kiel senpaga donaco de tiutempa kampanjo de Google al senprofita agado – kaj nur foj-foje mi renkontiĝas kun hazardaj, kelktagaj provoj de Esperanto-societoj.

Mi ne scias, ĉu tiu nevideblo de Esperanto-reklamoj okazas pro ilia neekzisto, aŭ pro ilia geografia limigo. 
Volonte mi legus pri la spertoj de aliaj esperantistaj reklam-prizorgantoj.
La Esperanta Civito en sia retejo disvastigas aserton, laŭ kiu TEJO havigis al si subvenciojn de EU, trompe pretendante, ke la asocio havas "dekduon da oficistoj", kio kompreneble ne estas vera. 
Pli bona maniero havigi monon estus fondi paralelan organizaĵon, proponis Giorgio Silfer al la estraro de TEJO. 
Laŭ Osmo Buller la akuzo pri trompo estas nur kalumnia blufo.
Civito asertas ke TEJO trompadis Eŭropan Union

La Junularan Esperanto-Semajnon en Naumburgo partoprenas ne nur granda parto de la estraro de TEJO, sed ankaŭ Valerio Ari, la pinta figuro de la Esperanta Civito, pli konata sub sia plumnomo Giorgio Silfer. 
Laŭ la fontoj de Libera Folio, li provis gajni la favoron de la TEJO-gvidantoj, proponante diversajn solvojn al aktualaj problemoj de la junulara asocio.

La problemojn de Pasporta Servo li proponis faciligi per kunlaboro kun freŝa civita projekto, la tiel nomata Pasvorta Reto, ene de "Tempobanko", "registrita sub la nomo Lex Margarita". 
Laŭ pli fruaj komunikoj la enigma Pasvorta Reto devus ekfunkcii jam en 2012 kaj priservi anojn de la Civito, aŭ necivitanojn kiuj "estas garantiitaj de almenaŭ du civitanoj".

La eventuala praktika funkciado tamen plu restas nekonata, sed la propono pri kunlaboro kun Pasporta Servo estis jam pli frue farita publike en la retejo de la Civito. 
En la sama komuniko la anonima Civita aŭtoro aplombe malaprobis alian paralelan projekton de gastiga servo, proponatan de Yenovk Lazian, per la vortoj "Turkoj ĝojus ekscii ke armeno tiel mensogas, bedaŭrinde".

Dum silvestraj intertraktadoj kun la TEJO-pintuloj Valerio Ari sugestis, ke se ne facilas sendependiĝi de UEA, ja eblus fondi paralelan, sendependan organizaĵon, kiu kolektu subvenciojn uzotajn por la agado de TEJO. 
Samtempe, la 31-an de decembro, la Esperanta Civito en sia retejo publikigis novan komunikon sub la optimisma titolo "TEJO tute ne estas mortanta". 
En ĝi la anonima aŭtoro ne eksplicite klarigas la ideon pri paralela, ombra TEJO, sed aludas, ke almenaŭ ĝis nun la subvencioj de TEJO estis ricevitaj sub falsaj premisoj: 


TEJO… estas jure nur branĉo de Universala Esperanto-Asocio. 
Tiu interna dependo estis ĝis nun oportuna precipe ĉar eblis blufi pri la nombro da oficistoj (indikante la dekduon de UEA en Roterdamo)…

Libera Folio turnis sin al la ĝenerala direktoro de UEA/TEJO por informiĝi, ĉu efektive TEJO kaj UEA donis misgvidajn informojn lige kun subvencipetoj.

Libera Folio: 
La Esperanta Civito en sia retejo asertas, ke TEJO blufe ricevis administrajn subvenciojn de Eŭropa Unio, asertante en siaj subvencipetoj, ke ĝi havas "dekduon da oficistoj". 
Ĉu efektive en la subvencipetoj de TEJO estis indikita la tuta kvanto de oficistoj de UEA? 
Kaj ĉu vere UEA havas dekdu oficistojn? 


Osmo Buller: 
Tiu aserto mem estas blufo kaj kiel tia kalumnia. 
TEJO neniam ŝajnigis, ke ĉiuj oficistoj de la Centra Oficejo estus ĝiaj oficistoj. 
En la raportoj pri subvencioj TEJO anoncis nur parton de la labortempo de kvar oficistoj kiel TEJO-rilatan laboron. 
Temis pri la ĝenerala direktoro, librotenisto, oficeja sekretario kaj redaktoro de Jarlibro. 
Ankaŭ dekduo kiel la nombro de la CO-oficistaro estas blufo, evidente intenca. 
La vera nombro estas naŭ, el kiuj nur ses estas plentempaj.

Ĉu tia blufo, se ĝi efektive okazis, ne povas konduki al postuloj pri repago de jam uzitaj subvencioj kaj tiel eĉ pli seriozaj financaj problemoj por la junulara sekcio de UEA? 


Blufo okazis nur en la Civita retejo.

Kiel ĝenerale statas nun la financoj de TEJO? 
Ĉu sendependiĝo de UEA povus utili al la funkciado de TEJO? 
Kio malhelpus tian sendependiĝon? 

La financoj postulas daŭran atenton de la estraro, sed en tio estas nenio nova. 
Sendependiĝo indus, se tio donus pli da utilo ol malutilo al TEJO, sed oni ĉiam konkludis, ke tiel apenaŭ povus esti. 
Fundamente malĝuste estus pravigi la sendependiĝon per reguloj de eŭropaj instancoj. 
TEJO estas tutmonda organizo, en kiu ankaŭ neeŭropanoj povu senti sin hejme. 
Formala malhelpo estas, ke la Statuto de UEA difinas TEJO-n kiel integran parton de UEA. 
Organizo kun tiu nomo ekster UEA povus esti nur, se UEA ŝanĝus tiun artikolon en sia Statuto.

La radikala korea esperantisto An Jong-Soo, kiu intencis partopreni la 99-an Japanan Esperanto-Kongreson, estis haltigita de la japanaj limgardistoj, kiuj malpermesis lian enveturon. 
La incidento okazis en oktobro, sed ĝis nun ne trankviliĝis la pasioj ĉirkaŭ la okazaĵo. 
Samideanoj de An Jong-Soo ne nur sendis oficialan protestleteron kun 101 subskriboj al la japana registaro, sed ankaŭ protestas kontraŭ Japana Esperanto-Instituto, kiu laŭ ili ne sufiĉe klare pardonpetis pro siaj eldiraĵoj lige kun la okazaĵo.
Korea esperantisto barita el Japanio

Protesto dum la Japana Esperanto-Kongreso

La 99-a Japana Esperanto-Kongreso estis organizita de Japana Esperanto-Instituto, la landa asocio de UEA en Japanio, kaj okazis en Sapporo de la 6-a ĝis la 8-a de oktobro 2012. 
Ĉeestis eksterlandaj partoprenantoj interalie el Koreio kaj Tajvano, sed ne povis partopreni la korea aktivulo An Jong-Soo (esperanta nomo Kara An), kies enveturo estis malpermesita.

An Jong-Soo estas unu el la ĉefaj aktivuloj de la kontraŭkapitalisma asocio Paca Solidareco de Esperanto, kiu havas sian bazon en Sud-Koreio. 
En marto 2008 li vizitis Japanion kaj publike parolis dum civitana kunveno kontraŭ la baldaŭa pintkunveno de la G8-landoj en Japanio. 
Lia sekva provo veni al Japanio en julio 2008, sojle de la pintkunveno, ne sukcesis - li estis haltigita ĉe la limo, same kiel okazis denove en oktobro 2012.

Laŭ samideanoj de An Jong-Soo, li en 2008 kredeble estis registrita de la japanaj aŭtoritatoj post denunco de iu aktivulo de Japana Esperanto-Instituto, kiu ĉeestis la saman civitanan kunvenon. 
La refoja malpermeso de enveturo en oktobro 2012 eventuale rilatas al konferenco de Internacia Valuta Fonduso (IMF), okazinta samtempe en Japanio.

La korea asocio Paca Solidareco de Esperanto kunlaboras kun la same radikala Libera Esperanto-Asocio en Hokkajdo, kiu iniciatis nomkolekton proteste al la decido de la japanaj aŭtoritatoj. 
Sume 101 esperantistoj el naŭ landoj kaj regionoj subskribis la protestan leteron, kiu atentigas, ke la konstitucioj de Japanio kaj Koreio garantias al ĉiuj liberecon de parolado kaj kunvenado, kaj ke partopreno en civitana kunveno kontraŭ la grupo G8 ne estu kialo por rifuzi enveturon. 
Plue la subskribintoj atentigas la japanan registaron pri la celoj de Esperanto: 


Esperanto estas lingvo por ke popolanoj renkontu trans la landlimoj. 
La ĉeestintoj de nia fakkunsido pri "Sociaj movadoj en Orienta Azio" montris strion antaŭ la kongresejo, sur kiu skribinte esperantan frazon, "Sen Kara An, Ne Perfekta! 
", kun protesto kontraŭ la baro de nia renkonto fare de la ŝtata potenco. 
Esperantisto Kara An volis veni Japanion simple por renkonti homojn.

Ni sendis la protestan rezolucion kun nomoj de aprobintoj al la japana registaro la 12-an de novembro. 
La registaroj de aziaj landoj timas internacie solidarecan agadon rektan de azia popolo. 
Ekzemple, en 2012 la hinda registaro rifuzis enlandiĝon de japanaj aktivistoj kontraŭ atomcentralo. 
La tajvana registaro resendis japanan aktiviston kontraŭ atomcentralo al Japanio en 2012. 
Eĉ kiam mi partoprenis esperantan kunvenon kontraŭ la Pinta Konferenco G20 en Koreio en 2010, koreaj policanoj postsekvis min kaj aliajn japanajn partoprenantojn, rakontas Naoto Miyazawa, aktivulo de Libera Esperanto-Asocio en Hokkajdo.

Koreaj samideanoj de An Jong-Soo sentis sin maljuste traktitaj ne nur de la japanaj aŭtoritatoj, sed ankaŭ de japanaj esperantistaj funkciuloj de la kongresoj, kiuj laŭ ili ne agis sufiĉe solidarece al An Jong-Soo. 
La asocio Paca Solidareco de Esperanto en Koreio tial postulis oficialan pardonpeton de Japana Esperanto-Instituto.

La ricevita respondo tute ne kontentigis la koreojn, kiuj en la decembra numero de sia bulteno postulas, ke JEI faru esploron pri "insulta parolo" kaj "korpe subpremaj agoj", kiujn stabanoj de JEI laŭ ili entreprenis kontraŭ samideanoj de An Jong-Soo.

Nia grupo kun koreaj kamaradoj kaj aliaj aziaj amikoj intencas ŝanĝi azian socion per rekta popola agado kaj rekta internaciismo, klarigas Naoto Miyazawa.

Laŭ alarma statistiko diskonigita de la Centra Oficejo en oktobro, ekzistis granda risko, ke Universala Esperanto-Asocio dum la jaro 2012 unuafoje dum sia postmilita historio ne atingos la kvanton de 5.000 individuaj membroj. 
Lastmomentaj aliĝoj tamen savis la situacion, sed kun nur malgranda marĝeno.
UEA atingis 5.005 individuajn membrojn en 2012

Komence de oktobro 2012 UEA havis nur 4.865 individuajn membrojn, kvarcent malpli ol la antaŭan jaron je sama dato. 
Tiam la ĝenerala direktoro de la asocio, Osmo Buller, instigis la komitatanojn aktive varbi membrojn por almenaŭ atingi la simbole gravan ciferon de 5.000 membroj.

Kelkajn tagojn antaŭ la jarŝanĝo li povis en la diskutlisto de la komitato de UEA informi, ke la kampanjo sukcesis - UEA tamen atingis la kvanton de 5.002 individuaj membroj, kio ankaŭ signifas, ke estos elektitaj ses kaj ne kvin komitatanoj B. 
La komitatanoj B reprezentas la individuajn membrojn de la asocio, kaj por ĉiu komencita milo de individuaj membroj estas elektita unu komitatano B.

La lastan tagon de la jaro 2012 Libera Folio kontaktiĝis kun Osmo Buller kaj ricevis la aktualan statistikon: 
ankoraŭ la 31-an de decembro venis tri pliaj kotizpagoj, tiel ke UEA jarŝanĝe havis sume 5.005 individuajn membrojn. 
Kredeble alvenos ankoraŭ kelkaj unuopaj malfruaj pagoj, kiuj povos altigi la finan kvanton de individuaj membroj.
Daŭre mankas la kotizoj de tri komitatanoj kaj tri observantoj, kiuj ĉi-jare ne estos reelekteblaj por nova mandatperiodo, se ili ne tuj pagos la kotizon por 2012. 
Laŭ la statuto de UEA, komitatano devas esti individua membro de UEA jam dum du jaroj antaŭ la elektiĝo kaj resti individua membro tra la tuta oficperiodo.

Steven Brewer iĝis esperantisto antaŭ pli ol du jardekoj. 
Pasintjare li demisiis de sia posteno kiel sekretario de la landa asocio de UEA en Usono, kaj ĉi-jare li ne plu membras en ajna Esperanto-organizaĵo. 
Sed tio ne signifas, ke li ne volas fari ion per aŭ por Esperanto, li klarigas - eĉ tute male.
Mi volas prilabori ion! 


Dum la kelkaj monatoj post kiam mi demisiis kiel sekretario de Esperanto-USA, mi demandas min: 
kien nun. 
Mi ankoraŭ ne havas klaran respondon, sed kelkajn aferojn mi decidis. 
Kaj novan ideon mi ekhavas.

Antaŭ pli ol 20 jaroj mi aliĝis al la Esperanto-movado. 
Sed post la jarŝanĝo mi ne plu estas membro de ajna Esperanto-asocio. 
Mi intencas realiĝi al nek Esperanto-USA nek UEA. 
Mi pli-malpli decidis tion antaŭ monato, kiam mi ricevis peton ĝisdatigi miajn informojn por la "delegita reto" kaj mi respondis por anonci ke mi ne plu estu delegito.

La problemojn de la Esperanto-movado mi ne nun volas ekrediskuti. 
Mi jam kelkfoje faris tion. 
Sed mi diru unu-du vortojn pri la tiel-nomata "Delegita Reto".

La delegita reto estas emblema ekzemplero pri la problemoj de la Esperanto-movado. 
Jen granda reto da homoj kiuj ricevas nenian taskon nek gvidon nek organizan subtenon de UEA. 
Oni nur kreas liston da homoj sen ajna supozo, ke delegitoj faru ion ajn. 
Kaj la tuto restas kaŝita malantaŭ pagomuro. 
Stulte. 
Kia malŝparo da laboro! 
Jen ĉio dirinda pri "La Esperanto-Movado."

Mi nepre restos Esperanto-parolanto. 
Mi havas sufiĉe da amikoj por ne tute forlasi Esperantujon. 
Mi regule verkas ĝisdatigojn dulingvajn. 
Kaj plaĉas al mi verki Esperantajn eseojn kaj hajkojn.

Esperanto, tamen, fariĝas multe malpli granda parto de mia vivo. 
Tio ne estas en si mem malbona afero: 
mi dediĉas min pli al miaj laboro kaj familio, de kiuj mi ŝteladis tempon por esperantumi. 
Ankaŭ mi simple priĝojas la vivon: 
mi legas, ludas komputile kun mia frato, kaj tiel plu.

Unu ideon pri Esperanto mi daŭre pripensas.

Por mi, unu el la plej bonaj spertoj en Esperantujo estis la semajnfino en kiu Robert Read organizis feston por prilabori la novan retpaĝaron de Esperanto-USA. 
En unu loko, kunvenis aro da homoj kiuj kune laboris por atingi celon. 
Ni vere faris ion per Esperanto ion konkretan, al kio ni povis poste montri kaj diri "Jen io! 
"

Tro ofte, mi spertas ke oni esperantumas pli-malpli sencele. 
Oni babilas pri hazardaj aferoj - kaj tro ofte la diskuto pritemas bagatelaĵojn. 
Mi pensas precipe pri la poemo Estas Mi Esperantisto de Julio Baghy: 


Mi parolas kun rapido : 

"Bonan tagon! 
Ĝis revido! 
"
Ĝi sufiĉas por ekzisto ;
estas mi esperantisto.

Ofte, la babilado deflankiĝas al disputoj pri gramatiko. 
Ege tedaj, laŭ mi. 
Multaj esperantistoj amas tion: 
mi ne. 
Mi volas fari ion.

Kion oni faru? 
Kion ajn! 
Unufoje, mia loka grupo faris ŝildojn kaj portis ilin ĉe manifestacio: 
tio estus bona tasko por prilabori kune. 
Aliaj ideoj: 
kune prilabori Esperanto-kongreson, kune prilabori paĝojn por Vikipedio, kune prilabori eseojn por libro aŭ antologio, kune prilabori la tradukojn por softvaro (ekzemple Libreoffice) aŭ retpaĝaro (ekzemple Facebook).

Mi pripensas retpaĝaron kie homoj kiuj volas prilabori ion, povas reklami kion ili faros kaj kiam: 
aliaj povus partopreni aŭ vid-al-vide aŭ pere de la reto. 
Kelkaj lokaj grupoj povus proponi projektojn kaj inviti ke aliaj samtempe tra la mondo partoprenu.

Mi starigas retpaĝaron ĉe la adreso prilabori.org. 
Mi esperas ke aliaj volas prilabori ion kaj pretas starigi projekton tie por varbi kunlaborantojn. 
Aliĝu kaj partoprenu, se vi volas fari ion.

Kaj se vi volas nenifaradi, faru do nenion.
En 2013 Libera Folio povos festi sian dekjariĝon kiel sendependa movada bulteno. 
Ni markas la komencon de nia deka ekzistojaro per kompleta ĝisdatigo de la enhavadministra sistemo, kaj laŭŝtupa modernigo de grafika aranĝo, kiu restis praktike senŝanĝa dum naŭ jaroj. 
Krome, laŭ freŝa interkonsento, la novaĵoj de la agentejo Ret-Info ekde nun senprokraste aperos ankaŭ en Libera Folio. 
Ni petis nian teknikan respondeculon Jan-Ulrich Hasecke rakonti pri detaloj de la renovigo.
Libera Folio ekhavas novan vizaĝon

La unua versio de Libera Folio estis lanĉita en aprilo 2003 de Kalle Kniivilä kaj István Ertl post nur unusemajna preparado, kiel reago al ankoraŭ unu demisio en la Centra Oficejo de UEA. 
Tiam la bulteno enhavis nur tri artikolojn, ĉiuj pri la demisia krizo. 
Teknike temis pri aro da simplaj html-dosieroj, mane ĝisdatigataj, en dosierujo kreita en la persona retejo de Kalle Kniivilä. 
Komentado ne eblis.

Dum sia unua ekzistojaro Libera Folio paŝon post paŝo evoluis al pli ampleksa, relative regule ĝisdatigata retejo, kaj iĝis ĉiam pli malfacile organizi la kreskantan amason de diversaj dosieroj. 
Ĉirkaŭ la jarŝanĝo 2003-2004 la redakcio ekhavis kontakton kun Jan-Ulrich Hasecke, kiu proponis starigi pli taŭgan teknikan platformon por Libera Folio en sia propra servilo en Germanio.

En la unua datreveno de Libera Folio, la 13-an de aprilo 2004, estis lanĉita nova versio de la retejo ĉe la plu aktuala adreso liberafolio.org, uzante la enhavadministran sistemon Plone. 
Libera Folio tiam iĝis la unua esperantlingva retejo, kiu uzas Plone.

Libera Folio: 
Kial vi elektis uzi ĝuste tiun sistemon, ne tre konatan en esperantistaj medioj? 
Kiujn avantaĝojn ĝi havas? 


Jan-Ulrich Hasecke: 
Antaŭ dek jaroj ne ekzistis tiom multaj liberaj sistemoj por administri retejon. 
Plone uzis la faman aplikadoservilon Zope, kiu ekrektede 1998 revolucias la retejan laboron. 
Kaj Plone uzas la sekuran programlingvon Python, kio estas grandega avantaĝo. 
Pro sekureco kaj profesia nivelo grandaj organizoj uzas Plone, ekz. 
universitatoj (PennState University en Usono aŭ Humboldt-Universität en Germanio), CIA kaj FBI en Usono kaj la parlamento, la prezidento kaj la registaro de Brazilo.

Plone estas ankaŭ vere libera sistemo. 
Ne ekzistas unu granda firmao, kiu direktus la evoluon. 
Pli ol 340 komputistoj evoluigas Plone. 
La sistemo estas tradukita al 40 lingvoj.

Ĉu la sistemo estis pli frue ĝisdatigita? 
Se jes, kiel la nuna ĝisdatigo diferencas de la antaŭaj? 
Kiajn avantaĝojn donas la nova sistemo? 


Libera Folio ekhavas novan vizaĝonNi komencis kun Plone 2 kaj kontinue ĝisdatigis la sistemon ĝis 3.3.5. 
Dum kelkaj jaroj Libera Folio laboris kun Plone 3.3.5. 
La avantaĝo de Plone 4, al kiu ni nun transiris, estas, ke bildoj kaj aliaj binaraj datumoj ne plu estas konservitaj en la datumbazo. 
Pro tio la datumbaza dosiero malkreskis.

La nova versio estas pli rapida, kaj ni nun havas pli bonan sistemon por komentoj. 
La antaŭa komenta sistemo de Libera Folio estis sistemo farita en la komenco de la jarcento. 
En 2001 ĝi estis revolucia, sed hodiaŭ mankas diversaj funkcioj. 
Ni nun povos pli bone kontroli komentojn, se ni volas. 
Homoj, kiuj komentis nun povas ricevi retpoŝtan averton, se ankaŭ iu alia komentis la temon.

La ĝisdatigo ĉi-foje daŭris tutan tagnokton. 
Kial la afero okupis tiom da tempo? 


Plone uzas objektan datumbazon. 
La avantaĝo estas, ke oni rekte povas konservi Python-objektojn en la datumbazo. 
La malavantaĝo estas, ke oni devas ĝisdatigi ĉiujn objektojn en la datumbazo. 
Estas kelkaj dekmiloj. 
Por ĝisdatigo ni faris kopion de la datumbazo kaj ĝisdatigis ĝin, dum la malnova retejo plu funkciis. 
Pro tio la kalkulado por la ĝisdatigo okazis nur kune kun la kalkulado de la normala reteja kalkulado. 
Se ni havus pli grandan servilon, ni ne bezonintus tiom da tempo.

Kiel multajn artikolojn enhavas la datenbazo de Libera Folio? 
Kiel multajn komentojn? 


- Estas 16.855 eroj en la katalogo de la datumbazo. 
Ni ĝisdatigis 12.179 komentojn. 
Do aldone estas ĉirkaŭ 4.600 artikoloj en Libera Folio.

Kiel multajn vizitojn Libera Folio kutimas ricevi dum ordinara tago? 


- En 2012 ni havis preskaŭ 700.000 vizitojn (1.900 tage) kaj 6,7 milionoj da trafoj.

La ĝenerala aspekto de Libera Folio dum multaj jaroj restis pli-malpli la sama. 
Nun multo ŝanĝiĝis. 
Ĉu ĉio jam pretas, aŭ ĉu la legantoj povas proponi plibonigojn de la fasonado? 


- La aspekto ne ŝanĝiĝis simple pro la kaŭzo, ke ni ne havis sufiĉe da tempo por evoluigi la aranĝon. 
La legantoj devas kompreni, ke Libera Folio estas profesinivela projekto, kiu tamen estas farata dum libera tempo. 
Pro tio ni nenion ŝanĝis dum jaroj. 
Mi kiel la teknika respondeculo jam dum jaroj hontis, ke mi ne povis fari pli por Libera Folio. 
Pro la sama kaŭzo la nova aspekto de Libera Folio ankoraŭ ne estas preta - ni plu plibonigos ĝin dum la venontaj semajnoj, kaj mi persone ĝojus, se la legantoj volus doni siajn proponojn – sed mi devas averti, ke ne ĉio estas facile realigebla.

En Britio fortiĝas kritiko kontraŭ Eŭropa Unio, kaj estas planata referendumo pri eventuala eliro de la lando el EU. 
La britaj esperantistoj jam faris sian decidon. 
Esperanto-Asocio de Britio decidis ĉesi pagi kotizon kaj eliri el Eŭropa Esperanto-Unio.
Britaj esperantistoj forlasis Eŭropan Union

La komitato de Esperanto-Asocio de Britio (EAB) fine de oktobro decidis ne plu pagi la jaran kotizon de 500 eŭroj, kaj tute eliri el Eŭropa Esperanto-Asocio (EEU), raportas la bulteno de EEU en sia decembra numero.

Komitatanoj ne vidas kialojn por aliĝi al EEU, agnoskante, ke nepras prioritate dediĉi financajn kaj aliajn rimedojn de la asocio al la enlanda, ne eksterlanda, movado. 
Nome de EAB, mi do petas, ke vi ne plu konsideru Esperantan Asocion de Britio en rilatoj kun EEU, skribas la prezidanto de EAB, Paul Gubbins, en letero, kiun republikigas Eŭropa Bulteno.

Libera Folio kontaktis Paul Gubbins, kiu klarigas, ke EAB pli frue ja membris en EEU, sed decidis ne daŭrigi la membrecon. 
Li ne volas pli amplekse klarigi la kialojn.

Malkiel aliaj en interreto, mi ne volas reeniri malnovajn debatojn. 
Prefere ni ĉiuj antaŭeniru.

Eŭropa Esperanto-Unio estis unuafoje fondita jam en 1977 dum la UK en Rejkjaviko, sed nur en Vilno en 2005 ĝi fine estis oficiale registrita kiel asocio. 
La celo de EEU estas funkcii kiel kunordiga asocio por la landaj asocioj de UEA en la Eŭropa Unio, sed efektive la agado de landaj asocioj ne vere estas kunordigata – nek de EEU, nek de UEA.

Antaŭ deko da jaroj la ĉefa atuto de EEU estis ĝia Brusela Komunikad-Centro. 
Oni kolektis inter esperantistoj sume pli ol 100.000 eŭrojn por ĝia agado. 
Tre grandan parton de la mono donis UEA. 
Tamen la Brusela Komunikad-Centro finfine iĝis tro kosta, kaj ĝi estis malfondita.

Zlatko Tišljar estas multjara sekretario de EEU. 
Libera Folio petis lin rakonti, kiuj estas nun la ĉefaj agadoj de EEU, kaj kial laŭ li landaj asocioj pagu kotizon por subteni ilin.

Britaj esperantistoj forlasis Eŭropan UnionZlatko Tišljar: 
EEU estas fondita kiel Asocio de Landaj E-asocioj en EU en la kongreso en Bilbao, kie la asembleo el 20 landoj akceptis la statuton. 
EEU reprezentas esperantistojn antaŭ la organoj de EU samkiel landaj asocioj reprezentas ilin antaŭ organoj de unuopaj ŝtatoj. 
Tiusence ĝi klopodas partopreni en kunsidoj de la EU-organoj kiuj rilatas al lingva politiko kaj eĉ sukcesis iĝi membro de Platformo pri multlingvismo kiun starigis Europa Komisiono.

Libera Folio: 
Ĉu efektive krom EAB ĉiuj aliaj Landaj Asocioj de UEA en EU membras en EEU kaj regule pagas la kotizon de 500 eŭroj? 


Ĉiuj aliaj landaj asocioj ja membras sed ne ĉiujare ĉiuj pagas la kotizon. 
Nepagado ne kaŭzas eliĝon el EEU sed nur nerajton kundecidadi en la laboro de la asembleo. 
EAB siatempe regule pagadis 500 eŭrojn, kiu estis la ununura tia LA. 
Nome al EEU same kiel al UEA oni pagas kotizojn baze de membronombro: 
en landoj kiuj membris en EU antaŭ 2004 1 eŭron por ĉiu membro, kaj en tiuj postaj duonan eŭron. 
Do, ekzemple de Malto ni ricevas kotizon de 10 eŭroj jare. 
En 2012 pagis kotizon 17 landaj asocioj. 
El la grandaj asocio, ĉiuj krom Britio kaj Hispanio pagis la kotizon.

Ĉu la kotizoj sufiĉas por la agado de EEU, aŭ oni bezonas aldonajn rimedojn? 
De kie tiukaze venas la aldonaj rimedoj? 


Nia jara enspezo pro kotizoj estas inter 2.000 kaj 3.000 eŭroj jare. 
Tio kompreneble neniel sufiĉas por aktivado tia kian ni nun havas, sed ni havas ĉiujare de post 2007 enspezojn de EU por projektoj kiujn ni efektivigadas. 
EEU administras la projekton Lingvo.info, kies kompleta laborkosto estos 500.000. 
Ĉar interalie tiu mono kovras vojaĝojn al diversaj kunsidoj rilataj al la projekto kaj en ili partoprenas 3 membroj de la estraro, do ni povas uzi la monon por samtempaj kunsidoj de la estraro. 
Krome, la mono kovras salajron de homo kiu laboras por administri la projekton, kaj tio estas Maja [Tišljar], kiu ja direktoras la tutan administradon de EEU. 
Sekve ni pagas ŝin el la mono de la projektoj. 
Cetere ĉiuj aliaj kostoj rilate la estraron estas kovrataj el la poŝoj de la estraranoj mem.

Britaj esperantistoj forlasis Eŭropan Union

La alia granda landa asocio, kiu decidis ne pagi la kotizon, estas Hispana Esperanto-Federacio. 
Laŭ ĝia prezidanto, José Antonio del Barrio, la decidon faris la antaŭa estraro, pro malkontento pri la agado de EEU.
Unue pro ĝia nesufiĉa atento al la landaj asocioj, sed ĉefe pro ĝia aliro al Eŭropo sub ideologia vidpunkto, reliefigante supozatan "eŭropan identecon", kun apogo al himnoj, ktp. 
HEF estas laŭstatute neŭtrala pri politiko kaj ne povas apogi tiajn sintenojn. 
La nuna estraro konservas la decidon, ĝis kiam EEU klarigu ĉu ĝi vere estas asocio por kunordigi la esperantan laboron aŭ por sekvi ideologian vojon pri eŭropa identeco.

Universitata filmita kurso: 
"Enkonduko al astronomio kaj astrofiziko" - en Esperanto! 


En la pasinta jaro Amri Wandel, profesoro pri astronomio en Universitato de Jerusalemo, faris Esperant-lingvan prelegserion en kadro de la "Pekina Esperanta Astronomia Kurso-2012".

En la studio de la Ĉina Radio kaj Televido estis faritaj 12 prelegoj, ilia daŭro estis sume ĉirkaŭ 40 studhoroj, kaj pri ili estis faritaj filmaj registraĵoj, kiuj ekde nun estas libere spekteblaj en interreto (post la komenca 10-sekunda ĉina reklamo).

Tiu videa kurso estas modelo-dona ne nur pro tio, ĉar la interesan astronomian fakan enhavon povas utiligi studentoj ie ajn en la mondo - sed ankaŭ pro tio ĉar ĝi montras unu eblan vojon por reala kaj faka aplikado de Esperanto. 
Gratulon kaj dankon al la organizantoj pro la realigo, kaj ankaŭ al Amri Wandel pro la prelegoj! 


Ekde la pasinta dimanĉo, 2013-06-09 ne plu ekzistas la trajno Esperanto, veturinta inter la urbo Białystok kaj la stacidomo Zachodnia en Varsovio.
Ne plu veturas la trajno Esperanto en Pollando

La trajno Esperanto komencis sian servon inter la du urboj la 13-an de decembro en 2009. 
Post 3,5 jaroj da veturado ĝi estis ĉesigita, ĉar laŭ la Ferovojista Oficejo per tiu ĉi trajno veturadis tro malmulte da pasaĝeroj. 
Inter la du urboj daŭre trafikos 9 aliaj trajnoj, estas ĉesigita nur tiu unu, kiu havis la apartan nomon "Esperanto".

Fine de majo samtempe kun La aventuroj de Ŝerloko Holmso la eldonejo Sezonoj aperigis represon de La Hobito de Tolkien.

La Hobito estas unu el la plej konataj mirfabeloj en la mondo. 
Ĝi rakontas pri la aventuroj de la hobito Bilbo Baginzo, dek du gnomoj kaj magiisto Gandalfo. 
William Auld, la tradukinto de la trivoluma La Mastro de l' Ringoj, tradukis la poemojn de La Hobito, kaj Christopher Gledhill tradukis la ĉefan parton. 
Sezonoj eldonis La Hobiton kiel la naŭan volumon en la libroserio Mondliteraturo, en kiu antaŭe aperis ankaŭ La Mastro de l' Ringoj.

La unua Esperanto-eldono de La Hobito aperis en 1999 kaj rapidege disvendiĝis, same kiel la dua eldono (2005). 
Nun Sezonoj aperigis represon de la dua eldono kun korekto de kelkaj komposteraroj. 
Certe, ankaŭ ĉi tiu eldono havos bonan debiton, danke al la nova filmserio, kies unua filmo nun furoras en la mondo.

Fine de majo en la populara libroserio Mondliteraturo de la eldonejo Sezonoj aperis nova libro – La aventuroj de Ŝerloko Holsmo.

Estas preskaŭ nekredeble, ke ĉi tiu klasikiĝinta novelaro de Arthur Conan Doyle ĝis nun ne aperis en Esperanto. 
Fine, Sezonoj realigis la ideon de William Auld (la tradukinto de La ĉashundo de la Baskerviloj) kaj eldonis la aventurojn de Ŝerloko Holmso kaj d-ro Vatsono, pri kies esperantigo kompetente laboris okpersona internacia tradukteamo.

La nova 248-paĝa libro jam estas aĉetebla ĉe la libroservo de UEA kaj ĉe pluraj grandaj Esperanto-libroservoj.


Vi estas ĉi tie: 
Hejmo / 2013 / Aviadila reklamrubando super la marbordo de Rio
Aviadila reklamrubando super la marbordo de Rio
de Ret-Info Laste modifita: 
2013-03-27 10: 
03
Aviadila reklamrubando super la marbordo de Rio

La 10-an de marto grupo de esperantistoj en Rio de Janeiro realigis tute nekutiman reklam-projekton por Esperanto. 
La grupo aranĝis, ke aviadilo kunportanta grandan propagandan rubandon – longan je 20 metroj kaj larĝan je 1,60 metroj – flugu super la marbordo de la urboj Rio kaj Niterói.

Laŭ la kreintoj de la projekto "Esperanto por la Publiko", Evandro Caboclo kaj Walter Fontes, la reklamo principe kostus 2800 realojn (ĉirkaŭ 1090 eŭrojn), sed en la praktiko la direktoro de la kompanio Propagandaer donis grandan rabaton, ĉar temis pri la Internacia Lingvo, afero kiu por li estas simpatia.

Supozeble tre multaj personoj vidis la grandan Esperanto-rubandon. 
Tiam estis varma suna tago, kaj miloj da loĝantoj de Rio, Niterói kaj najbaraj urboj iris al lokaj plaĝoj por promeni aŭ sin bani, laŭ la brazila kutimo.

Komputilaj voĉlegaj programoj iĝas ĉiam pli bonkvalitaj, sed kian perspektivon ili signifas? 

Tekstoparola programo ankaŭ por Esperanto

La komputila teknologio evoluas tre rapide ankaŭ en lingva tereno. 
Inter similaj aliaj projektoj, jen aperis programo, kiu kapablas voĉlegi skribitan tekston en 32 lingvoj, inter ili ankaŭ en Esperanto.

Kvalito de prononcado ankoraŭ varias ĉe diversaj lingvoj. 
La Esperanta versio (rekonanta x-koditan tekston)  estas ankoraŭ mankohava, sed ekzemple la hungara estas surprize bona, uzebla.

Senpaga test-versio de tiu ĉi voĉlega programo estas provebla ĉe: 
http: 
//www.oddcast.com/home/demos/tts/tts_example.php? 
var=1

Por provi la funkciadon iru al la supra retpaĝo, elektu iun lingvon, entajpu iun tekston en la rubrikon "Enter text" kaj fine premu la butonon "Say it"...

Ĉe pluraj lingvoj oni povas elekti inter la paroluloj, oni povas elekti ĉu parolu viro aŭ virino, kaj oni povas aldoni diversajn efektojn (ekzemple oni povas rapidigi aŭ malrapidigi la parolfluon).

Parto de la kongresaj kotizoj de IJK formas bazon de "Fonduso Partopreno IJK", pere de kiu la estraro de TEJO subvencias alveturon kaj partoprenon de kelkaj junuloj-aktivuloj en la Junulara Kongreso. 
Ankaŭ ĉi-jare estis anoncita konkurso, kaj TEJO ĵus anoncis ĝian rezulton: 
...
6 personoj subvenciitaj de TEJO por partopreni IJK-n

Premiitoj de la subvencio: 
Allan Argolo, Anna Maria Koniecpolska-Bień, Dorota Rodzianko, Ivan Camilo Quintero Santacruz, Poór Veronika kaj Szilva Szabolcs

Ni tre ĝojas anonci la ĉi-jarajn gajnintojn de la Partoprenu IJK-n konkurson. 
Venis entute 11 kandidatiĝo kaj la estraro de TEJO havis la komplikan taskon elekti la ses premiitojn.

Ni tre ĝojas ke la konkurso estis tiom populara kaj eĉ pli ĉar ĉiuj kandidatoj estis vere bonkvalitaj kaj la estraro longe diskutis kaj tamen bedaŭrinde ne povis subvenicii ĉiujn. 
Ni ankaŭ ŝatus danki al Martin Schäffer kiu kontribuuis al la konkurso nome de la fonduso „Esperanto Internacia“ kaj tiamaniere ebligis nin pli kvalite helpi al sudamerikanoj.

Ni esperas ke ĉiuj gajnintoj ĝuos la tempon en Israelo kaj plibonigos la programon kaj etoson de la renkontiĝo.

Profesoro Helmar Frank estas inter esperantistoj plej vaste konata kiel la iniciatinto, fonda prezidanto kaj multjara motoro de la Akademio Internacia de la Sciencoj San Marino (AIS). 
Tio certe estas lia tre grava merito, sed necesas ankaŭ rememori, kiel enhavriĉan kaj rezultoplenan vivon li havis en pluraj fakoj: 
Li estis sendube pioniro de informadika psikologio kaj fronta reprezantanto de kibernetika pedagogio, ene de kiu li intensive okupiĝis inter aliaj problemoj pri lingvo-orientiga instruado de Esperanto.

Li estis ankaŭ kunfondinto de Eŭropa Klubo, kiu okupiĝas pri neŭtrala lingva politiko; politike engaĝiĝinta liberalulo, portanto de la Meritkruco de la Germana Federacia Respubliko; kaj honora profesoro de pluraj universitatoj en Eŭropo, Azio kaj Ameriko.

Mi aldonu ankaŭ mian privatan subjektivan noton: 
Mi kunlaboris kun profesoro Frank longtempe kiel senata sekretario de AIS kaj ankaŭ kiel membro de la eldoneja grupo Akademia Libroservo (libera eldoneja grupo ene de AIS) kaj eldonisto de pluraj liaj verkoj, kaj do ni pasigis sufiĉe multe da tempo kune.

Dume mi multe lernis de liaj precizeco kaj respondeco, sed mi ankaŭ ekkonis lin kiel homon amikeman kaj sporteman, ekzemple kiam ni dum kelkaj kongresoj ĉiutage matene komune intensive naĝis jam antaŭ la matenmanĝo.

Profesoro Frank estis tre fekunda faka kaj scienca aŭtoro. 
En la festlibro omaĝe al la okdekjariĝo lia bibliografio ampleksas 38 dense skribitajn paĝojn, plenajn de liaj publikaĵoj. 
Tio certe estas grava heredaĵo por liaj sciencaj posteuloj. 
Malgraŭ tiuj siaj atingoj li restis ĉiam ne nur nobla, sed ankaŭ modesta kaj helpema persono. 
Honoron al lia memoro! 


Se la projekto Mars One sukcesos, post 12 jaroj aperos la unua homa kolonio sur alia planedo. 
La kvar koloniantoj venos el malsamaj kontinentoj, sed laŭplane parolos nur angle – se esperantistoj ne sukcesos varbi la kvaropon, por okazigi la Finan Venkon en la spaco.
Sur Marso oni parolos nur angle

La planata kolonio sur Marso. 
Bildo: 
Mars One

Ĉu vi volas veturi al Marso en 2024 kaj neniam reveni? 
Bedaŭrinde la kvar lokoj jam estas okupitaj. 
Se iu rezignos, estas pliaj 200.000 homoj en la atendovico.

Trideko da scivolemuloj ĉeestas en la salono en Malmö en suda Svedio, kie la nederlanda entreprenispto Bas Lansdorp prezentas sian projekton Mars One. 
Sed neniu levas la manon, kiam li demandas, ĉu iu volas veturi al Marso. 
Li ne estas tute surprizita.

Kutimas esti proksimume unu en ĉiu cento. 
Sed dependas de la publiko. 
Kiam mi parolis al societo por spacesplorado, duono volis veturi.

Sed tamen restas neniuj liberaj lokoj. 
Bas Lansdorp atendis grandan interesiĝon en la tuta mondo, kiam lia projekto estis disanoncita, sed li tamen estis surprizita, kiam la retleteroj de dezirantoj migri al Marso komencis veni el la tuta mondo.

Estas unu afero teorie rezonadi pri tio, kiom da homoj povas interesiĝi, tute alia vidi, kiam tiom da retleteroj ekvenadas en unu momento, sen interrompo.

La plej aĝa persono, kiu anoncis sin, estas 82-jara virino. 
Sed tiuj, kiuj havas veran ŝancon partopreni en 2024, verŝajne ankoraŭ ne festis sian 54-an naskiĝtagon. 
Pasaĝeroj pli ol 65-jaraj apenaŭ povos esti konsiderataj, diras Bas Lansdorp.

Se ĉio pasos laŭplane, post dek du jaroj estos private financita kolonio en Marso. 
La bezonata teknologio por veturi tien jam ekzistas – problemojn kaŭzus nur reveturo, sed ĝi ne estas planata. 
Necesas nur trovi la monon, kaj teamon kiu povos kunlabori la reston de sia vivo.

La grupo, kiu veturos, konsistos el du virinoj kaj du viroj, el kvar kontinentoj. 
La diverseco gravas por funkcianta grupa dinamiko, sed ankaŭ por ke homoj ĉie en la mondo povu senti, ke la unuaj loĝantoj de Marso reprezentas ilin. 
Tio necesas, ĉar laŭplane la projekto estos financata per enspezoj de televidaj rajtoj.

Bas LansdorpDum la selektado de la teamanoj, estos organizitaj regionaj konkursoj, dum kiuj spektantoj povos voĉdoni por siaj kandidatoj. 
En la sekva ŝtupo, Mars One kunmetos plurajn internaciajn kvaropojn, kiuj devos montri sian kapablon kunlabori kaj loĝi en malfacilaj kondiĉoj. 
Ili estos trejnataj en kopio de la planata Marsa kolonio.

Fine estos selektitaj ses teamoj, kiuj plentempe trejnos sin por la veturo. 
Tiel multaj bezonatas, ĉar ĉiu partoprenanto ajnamomente havas la rajton rezigni pri la veturo, kaj se unu teamano foriras, la tuta teamo forfalos.

La unua, regiona ŝtupo de la selektado laŭ Bas Lansdorp okazos en diversaj lingvoj, por altiri la lokan spektantaron. 
Ankaŭ la retejo, kiu ĝis nun estas havebla nur en la angla, laŭ li estos poste tradukita al aliaj lingvoj.

Tamen poste la projekto transiros al nur-angla reĝimo: 
la fina selektado okazos en la angla, dum la spacflugo oni uzos la anglan, kaj ankaŭ sur Marso la lingvo estos la angla.

Ni uzos la anglan, ĉar la plej multaj homoj parolas ĝin, kaj ĉar la liverantoj de la ekipaĵo verkos la teknikajn manlibrojn en la angla kaj faros la trejnadon en la angla.

La teamo konsistos el kvar personoj el kvar diversaj kontinentoj, sed iliaj gepatraj lingvoj ne estos konsiderataj dum la selektoproceso, ĉar ĉiuj ajnakaze devos scii la anglan.

Libera Folio: 
Ĉu vi entute konsideris la eblon uzi neŭtralan lingvon, kiel Esperanton, en ajna funkcio? 


Ne, pro la supremenciitaj kialoj.

Libera Folio: 
Do, la angla estos la oficiala lingvo de Marso? 


Nur de Mars One.
Tamen, aliaj kolonioj sur Marso, aŭ ie ajn en la spaco, momente ne estas serioze planataj, do se Mars One efektiviĝos, la angla fakte iĝos la oficiala lingvo de Marso kaj spaca koloniado.

Post multjara diskutado, la centra banko de Rusio la 11-an de decembro faris oficialan decidon pri simbolo por la nacia valuto. 
Baldaŭ poste en la reto disvastiĝis informo, laŭ kiu la signo jam estas uzata kiel simbolo de Esperanto-mono. 
Sed la afero estas iom pli komplika.
Rublo forpuŝas Esperanto-monon

Konkursintaj rublosignoj kaj la spesmila simbolo

La sovetia rublo neniam havis apartan simbolon, sed kiam post la disfalo de Sovetio en Rusio disvastiĝis la uzo de aliaj valutoj, precipe de la usona dolaro, estiĝis diskuto pri enkonduko de aparta simbolo por la rusia monunuo.

La diskuto daŭris longe, kaj diversaj amaskomunikiloj organizis konkursojn por elpensi la plej taŭgan variaĵon. 
Fine, en 2006, nova leĝo donis al la centra banko la rajton difini simbolon por la rusia rublo, kaj en decembro 2013 la nova simbolo estis oficialigita.

Tuj poste la rusia interreta pioniro kaj popularega bloganto Anton Nosik atentigis, ke la signo jam troveblas en la unikoda tabelo, kaj simbolas ne rublon, sed iaman esperantistan monunon kun la nomo spesmilo.

En blogaĵo kun la titolo "La rusia rublo estas valuto de esperantistoj" li rakontas, ke spesmilo estis elpensita de la ”franca matematikisto” René de Saussure en 1907 kaj estis uzata ne nur de esperantistoj, sed ankaŭ de ”kelkaj britaj kaj svisaj bankoj antaŭ la unua mondmilito”. 
Nuntempe ĝi estas uzata nur en la Esperantlingva versio de la Monopol-ludo, li aldonas.

Efektive René de Saussure estis sviso, kaj vere du bankoj en Svisio antaŭ la unua mondmilito eldonis internaciajn ĉekojn kun spesmila valoro, indikita en Esperanto. 
Ne klaras, kie originas la aserto pri britaj bankoj.

Post centjara forgeso, en 2009, la signo de spesmilo, konsistanta el kombino de granda litero S kaj malgranda m, post esperantista propono estis aldonita al la oficiala unikoda signotabelo.

Tamen ŝajne ne ĉiuj desegnistoj de tiparoj komprenis la valoron de la jam ne uzata spesmilo, kaj en multaj tiparoj oni spite la normon decidis uzi la novan lokon inter la valutsimboloj por signo de efektive uzata valuto, la rusia rublo.

Rublo forpuŝas Esperanto-mononEn 2009 ankoraŭ ne ekzistis oficiala simbolo, sed la nun oficialigita simbolo, simila al la rusa litero Р kun kroma streketo, post la publikaj konkursoj jam gajnis popularecon. 
Ĝuste ĝin multaj tiparaj desegnistoj enmetis en la lokon rezervitan por spesmilo, ŝajne antaŭvidante, ke ĝi gajnos ankaŭ la oficialan konkurson.

Sekve de tio, rusaj uzantoj de komputilo nun devas elekti en la kodotabelo la signon ”spesmilo”, se ili volas tajpi la novan simbolon de sia nacia valuto, dum esperantistaj monopolludantoj devas longe serĉi, se ili volas trovi tiparon, kiu efektive enhavas la signon de spesmilo.

Restas vidi, ĉu la normigantoj de unikodo riskos ofendi la multajn esperantistajn monopolludantojn, kaj ankaŭ oficiale transdonos la kodolokon 20B7 al la rusia rublo.


La ”multepeza malfeliĉo de diverslingveco” en Bjalistoko instigis Ludovikon Zamenohof ekpensi pri neŭtrala lingvo. 
Laŭ li, ”intergenta diseco kaj malamo plene malaperos nur tiam, kiam la tuta homaro havos unu lingvon kaj unu religion”. 
Sed nuntempaj esperantistoj opinias, ke ili laboras por konservi multlingvecon. 
Ĉu ili perfidis la ideojn de Zamenhof? 

Multepeza malfeliĉo de diverslingveco

De tempo al tempo en esperantistaj cirkloj ekflagras debatoj pri la strategiaj celoj de la movado: 
ĉu la Esperanto-movado strebu esti la savanto de ĉiuj lingvoj de la mondo, aŭ ĉu ĝi strebu al la unulingva idealo iam starigita de Ludoviko Zamenhof. 
El taktika vidpunkto la multlingvisma aliro povas ŝajni pli realisma, ĉar tiam la esperantistoj povas alianciĝi kun diversaj lingvaj movadoj. 
Sed ĉu tion celis Ludoviko Zamenhof? 
Kaj se ne, ĉu gravas? 


Sojle de la Zamenhofa tago Libera Folio starigis la demandon al Roy McCoy, Renato Corsetti kaj Mark Fettes. 
Tiuj tri post la forpaso de Nelson Mandela tuŝis la temon en reta diskuto, kiu interalie rilatis al la oficiala multlingveco sed praktike fortiĝanta anglalingveco de Sudafriko.

Roy McCoy ne subtenas la multlingvisman strategion: 


Mi kredas ke mia vidpunkto estas simple tiu de Zamenhof. 
Tiu identigo sufiĉos por tiuj kiuj legis kaj aprezas liajn verkojn, kaj mi povas sendi tiujn kiuj ne legis al, ekzemple, la Originala Verkaro kaj la paroladoj. 
Mi ne estas la plej bona proparolanto por Zamenhof, interalie ĉar mi estas tro aliokupata kaj pigra por elfosi la koncernajn citaĵojn. 
Mi tamen klare memoras, ke almenaŭ unu fojon li aperte lamentis tion, ke junaj homoj devas pasigi tiom multe da tempo dum siaj lernejaj jaroj studante lingvojn, kaj ke Esperanto proponas liberigi ilin de tiu ŝarĝo. 
Pli ol jarcenton poste mi daŭre dividas tiun vizion, kiel ajn longe for restas ĝia realiĝo, kaj eĉ se ĝi neniam okazos. 
Mi legis nur hieraŭ ke luksemburgaj lernejanoj pasigas 52 procentojn de sia studtempo ĉe fremdaj lingvoj, kaj mi persone trovas tion bedaŭrinda. 
Aliaj kompreneble rajtas je alia opinio pri tio, sed la mia tamen restas la zamenhofa.

Mi ne kompetentas paroli en la Mandela-kunteksto, ĉar mi scias preskaŭ nenion pri lia pridirita multlingvisma lingvopolitiko por la sudafrikaj lernejoj. 
Mi kaptis de iu, tamen, ke praktike ekzistas gravaj problemoj ĉe la plena realigo de lia idealo. 
Tiuokaze, mi emas opinii ke la esperantistoj, anstataŭ senkondiĉe laŭdi lian probleman aliron, eble povus sugesti la imageblan eventualon de komune akceptota planlingvo ĉie instruota. 
Se ili efektive kredas je sia lingvo – supersignoj, neregulaj landnomoj, eŭropaj radikoj kaj ĉio – ili povus proponi eĉ Esperanton mem por tiu rolo.

Se vi donas al mi la parolon, estas ankoraŭ unu plia afero kiun mi ŝatus diri. 
Min zorgigas malpli la perdo de lingvoj, mi diris, ol la perdo de la vivo entute pro antaŭvidata vivmedia kataklismo, kio estas la afero vere minacanta la homaron nuntempe. 
Povas esti ke plej taŭgus serĉi manieron utiligi Esperanton por provi preventi la kataklismon, ol disputi pri kiomo da lingvoj.

Renato Corsetti opinias, ke oni disvastigu Esperanton kaj ne deflankiĝu pro filozofiaj diskutoj: 


Renato CorsettiMi pensas, ke la ĉefa celo de UEA estas disvastigi Esperanton kiel daŭriganto de la laboro de Zamenhof. 
Ĉio cetera estas dumtempaj kaj flankaj amuzaĵoj. 
Se ni ne sukcesas konvinki la neesperantistojn lerni Esperanton, ni povas aranĝi mil literaturajn konkursojn por esperantistoj, sed ni ne atingis nian celon, kaj la senkompata historio juĝos nin laŭ la atingo aŭ neatingo de nia ĉefa celo.

Aliflanke la debatoj pri tio, kio okazos post la Fina Venko, apenaŭ altiras min. 
Ili altiras homojn, kiuj ne povas aktive labori survoje al tiu venko, sed havas tempon por filozofiumi. 
Kelkaj diras: 
post la Fina Venko Esperanto estos multe pli sovaĝa ol estas la angla lingvo nun kaj ĝi forviŝos senkompate ĉiujn lingvojn. 
Parto de la favorantoj de ĉi tiu vizio aldonas: 
kaj tio estas bona. 
Ili citas Zamenhof-on, kiu diris, ke li ne komprenas kiu estus la problemo, se ĉiuj homoj parolus la saman lingvon. 
Vi atendu kvin mil jarojn, kaj vi vidos, ke efektive okazos tiel. 
Tio povos esti. 
Mi ne neas, ke povus okazi tio, simple mi ne scias, kiel mi ne scias, ĉu Dio efektive ekzistas aŭ ne. 
Ĉiuokaze ni ne havos 5.000 jarojn por atendi, ĉar je la nuna ritmo la tero iel detruiĝos pro la varmo post 50 jaroj.

Tio, kion mi certe scias, el mia propra sperto kaj el observado de sperto ĉirkaŭ mi, estas ke, kiu ajn neas al infano la rajton paroli sian denaskan lingvon kaj viziti lernejon en sia denaska lingvo, estas krimulo. 
Li povas ne scii, kiom da malbono li kaŭzas, sed li kaŭzas amason da suferoj. 
En la nuna historia fazo de la mondo Esperanto devas esti vidata kiel rimedo, kiu permesas al ĉiuj lingvoj vivi kaj prosperi en sia komunumo.

Kiam oni bezonas internacian lingvon, oni uzu Esperanton, kaj ĉesu doni al la angla aŭ al la ĉina la rolon de lingvoj, kiuj entrudiĝas en la internan vivon de la popoloj (se vi ŝatas citi Zamenhofon). 
Do, laŭ mi, se en la menso de la homoj Esperanto akiros tiun bildon, tio certe povos kontribui al ties disvastigo, kaj, mi rediras: 
disvastigo de Esperanto estas nia celo.

Mi volas, do, diri ke UEA ne devas agi kontraŭ multlingvismo per ”Esperanto kiel sola lingvo por la estonta homaro” sed por  multlingvismo per “Esperanto permesas al viaj lingvoj pluvivi”. 
Kio okazos post la Fina Venko estos problemo de niaj nepoj, kiuj, krom beni nin, devos trakti la problemojn de tre malsama mondo, al kiu estos malfacile apliki niajn nunajn komprenojn.

Mark Fettes volas klare distingi la filozofion de Zamenhof, kaj la strategion de UEA, kiu ne estis fondita de Zamenhof: 


Mark Fettes en la komitata kunsido en Kopenhago

Estas vere, ke por Z multlingvismo ne estis celo en si mem. 
Aliflanke, tio validas ankaŭ pri Esperanto. 
Por li Esperanto estis rimedo por la unuiĝo de la homaro. 
Tio estas tute klara el liaj kongresaj paroladoj; ekzemple en Kembriĝo li diris, ke "ĉio, kio servas al la fratigado de la gentoj kaj al la rompado de la malamikaj muroj inter la popoloj se ĝi nur ne enmiksas sin en la internan vivon de la gentoj apartenas al la verda standardo."

Sed per tiu frazo pri la "interna vivo de la gentoj" Z certe celis interalie ankaŭ la rajton de ĉiu gento libere uzi kaj kultivi sian propran lingvon. 
Ĝuste pro la graveco de la lingva dimensio li dediĉis tiom da tempo al Esperanto; ne estas imageble, ke li neglektus tiun dimension, se temus pri la ĉiutaga homa vivo. 
En tiu senco, lia pensaro vere estis multlingvisma.

Tamen, kiam Z mem frontis elekton, ĉu doni sian energion al la lingvo de sia gento (do al la jida lingvo, jidiŝo) aŭ al lingvo "neŭtrale homa," li fine elektis la duan. 
Li foje ankaŭ esprimis dubon, ĉu vere estus tiel granda perdo, se ĉiuj homoj parolus nur unu lingvon. 
Do, ni diru ke, minimume, li ne volus fari rektan ligon inter la laboro por Esperanto kaj la laboro por la plifortigo de la gentaj (ni nun dirus: 
etnaj) lingvoj. 
Maksimume oni povus paroli pri parta sameco de valoroj: 
ke ambaŭ streboj (la multlingvisma kaj la planlingvisma) baziĝas sur respekto kaj estimo por la "interna vivo de la gentoj," do la fakto de la kultura diverseco kaj la rajto de la homoj plu teni kaj kultivi tian diversecon tiel longe, kiel ili volas.

Sur tia komuna grundo UEA efektive faris aliancojn en la lastaj jaroj. 
Ja konstateblas, ke tiu "interna vivo de la gentoj" pri kiu parolis Zamenhof estas sub pli kaj pli granda premo pro diversaj ekonomiaj, politikaj, teknologiaj evoluoj. 
Tial disvastiĝis zorgo, kiun ni dividas kun multaj aliaj organizoj kaj eĉ kun iuj registaroj, ke homoj estas malpli kaj malpli liberaj paroli kaj vivi laŭ sia propra elekto, sed anstataŭe submetiĝas al diversaj trudoj kaj devigoj, lingvaj kaj aliaj. 
En nia kontraŭstaro al tio ni agas tute zamenhofisme, laŭ mia vidpunkto.

Tamen estas risko en tiu agado, ke ni fariĝas pledantoj por difinitaj politikoj kaj kadroj de multlingvismo. 
Tiurilate ni devas paŝi tre zorge. 
Pro tio, ke Esperanto mem nur tre malofte estas traktata kiel serioza lingvopolitika elemento, ni preskaŭ neniam trovas nin antaŭ lingvopolitiko, kiun ni povas plene subteni. 
Aliflanke, ne helpas, se la esperantistoj ĉiam staras flanke, kvazaŭ por diri ke nur niaj ideoj kaj niaj solvoj estas la ĝustaj; tio nur vekas opozicion aŭ eĉ bagateligon flanke de aliaj.

Laŭ mi, per nia engaĝo pri multlingvismo ni devas celi la edukadon, klerigadon de aliaj aktivuloj kaj organizoj, sed ankaŭ de ni mem. 
Finfine Esperanto devas funkcii, uziĝi, disvastiĝi en multlingva mondo: 
tio estas la nuna realo. 
Kompreni, kiel funkcias tiu mondo; kompreni, kiaj alternativoj donos pli da spaco kaj valoro al niaj ideoj; stimuli diskutojn kaj esplorojn pri tiuj alternativoj - jen niaj prioritatoj sur la kampo multlingvismo. 
Tio ne signifas senkritike subteni iun ajn analizon aŭ agadon, kiu ne donas taŭgan atenton al Esperanto; male, ni alportu nian pozitivan kritikon kaj kritikan kunlaboron al ĉiuj provoj mastrumi la multlingvecon por homaranecaj celoj.
La 21-an de novembro forpasis en la aĝo de 86 jaroj Rüdiger Sachs, multjara prezidanto de ISAE kaj redaktoro de Scienca Revuo, kiujn li "heredigis" al juna, aktiva teamo kiu nuntempe daŭrigas lian sindonan laboron.

Forpasis Rüdiger SachsRüdiger Sachs estis veterinara doktoro kaj multjare laboris en Afriko, specialiĝinte pri afrikaj bestomalsanoj.

Ekde 1979 li estis direktoro de la laboratorio de la Hamburga Tropika Instituto en Liberio, kie li esploris precipe pri homa dormomalsano kaj pulma paragonimozo, kun komparaj studoj en aliaj landoj. 
Liaj kvin infanoj ĉiuj naskiĝis en Afriko.

Pro la liberia interna milito li devis antaŭtempe fini sian laboron kaj foriri el Afriko en junio 1990.

Li estis multjara membro de Internacia Akademio de Sciencoj San Marino kaj de diversaj fakaj asocioj. 
Li organizis en 2006 simpozion okaze de 100-jariĝo de ISAE en la itala urbeto Tavoletto proksima al San Marino.

La funebra ceremonio okazis la 6-an de decembro.
Laŭ informoj de Eŭropa Bulteno

Laŭ decido de la Estraro de UEA, la 99-a Universala Kongreso en Bonaero, Argentino, traktos la temon Ĉu la nepoj nin benos? 
Streboj al daŭripova estonteco. 
Interalie, tiu temo markos la finon de la Monda Jardeko de Edukado por Daŭripova Evoluo (2005-2014), sub aŭspicio de Unesko.

Ni esperantistoj ja laboras por 'la nepoj', t.e. 
por la venontaj generacioj, laŭ la vortoj de Zamenhof en 'La vojo', komentas d-ro Mark Fettes, la prezidanto de UEA. 
Sed niaj nepoj vivos en monda socio kiu devas solvi multe pli da problemoj, ol nur la lingvan. 
Esplori la ligojn inter tiuj streboj kaj la nia, tio estas la celo de la tema programo.

Kerne en la koncepto de daŭripova evoluo troviĝas la konservado de kultura kaj lingva diverseco, akompane al la biologia-ekologia diverseco. 
Tiu aspekto de la kongresa temo certe ricevos atenton en Bonaero, kie eblos kleriĝi pri streboj konservi indiĝenajn lingvojn, pri plurlingvaj lernejoj, kaj simile. 
Fettes tamen akcentas, ke la temo traktos pli vastan terenon.

Tradicie, oni parolas pri 'tri kolonoj' de daŭripova evoluo: 
la ekonomio, la socio, kaj la naturo. 
Ni zorgos, ke la temkunsidoj donu atenton al ĉiuj tiuj kampoj. 
Per tio ni celas ne nur klerigi nin pri aktualaj mondaj evoluoj kaj alternativoj, sed ankaŭ aktualigi nian idearon. 
El la kongresaj debatoj, laŭ mia espero, povus veni novaj respondoj al la demando: 
pro kio Esperanto? 


Komence de novembro ekfunkciis Esperanta versio de la monda blogaro Global Voices. 
Tamen jam post kelkaj semajnoj ĉesis aktivi la nikaragva redaktoro Uriel Gúrdian. 
Por ke la afero ne estingiĝu, Hirotaka Masaaki (Vastalto) konsentis iĝi redaktoro. 
Li esperas trovi kelkajn pliajn kunlaborantojn por la projekto, kiun li opinias same grava kiel Vikipedio aŭ Google-traduko.
Global Voices bezonas provlegantojn

Vastalto

Libera Folio: 
Kial vi akceptis iĝi redaktoro de la Esperanta versio? 


Vastalto: 
En la momento, kiam mi fariĝis kun-redaktoro meze de novembro, mankis efektiva redaktoro al nia teamo. 
Mi ne volis, ke la Esperanta versio ŝrumpu kaj mortu. 
Inter la tiamaj malmultaj membroj mi ne trovis alian elekteblon. 
Cetere mi nomas min "kun-redaktoro". 
Tio signifas, ke nia teamo bezonas vere taŭgan redaktoron.

Kial vi opinias grava, ke ekzistu Esperanta versio de de Global Voices? 


Ĝi same valoras, kiel Esperanta versio de Vikipedio kaj Gugla Tradukilo. 
Global Voices estas tutmonda reta komunumo vaste konata kaj alirata. 
Havi tie Esperantan version estas grave pro du aferoj. 
Unu estas montri al la tutmonda publiko, ke Esperanto ekzistas kaj funkcias. 
La alia estas kuraĝigi esperantistojn por ke ili kontribuu al intercivitana komunikado, kiu estas unu el la gravaj roloj de Esperanto.

Kiom da kunlaborantoj oni laŭ vi bezonas, por ke la retejo bone funkciu kaj estu interesa por la legantoj? 


Ni estas teamo de volontuloj. 
Mi ne volas de ili multon postuli. 
Mi esperas, ke ili kontribuu unu fojon semajne aŭ monate, kaj ke ĉiutage aperu almenaŭ unu nova artikolo en nia retejo. 
Por efektivigi tion, laŭ mia malpreciza kalkulo, ni bezonos 15 aktivajn tradukantojn, 7 kapablajn provlegantojn kaj taŭgan ĉefredaktoron. 
Nunmomente plej bezonataj estas provlegantoj.

Kiaj temoj laŭ vi povas esti aparte interesaj por la legantoj de la esperantlingva versio? 


Tio estas tro malfacila demando por ke mi respondu. 
Nun la kontribuantoj de nia teamo elektas temon laŭ sia bontrovo. 
Por liveri temojn interesajn al la legantoj ni ja bezonas kapablan redaktoron.

Ĉu vi antaŭvidas la eblon, ke tekstoj estos rekte verkataj por la esperantlingva versio, kaj poste tradukitaj al aliaj lingvoj? 
Kion precize signifas la gvidlinio, ke "resumaj" artikoloj verkataj originale en Esperanto devas "ligiĝi al esperantlingvaj retejoj"? 


Jes, ni havas la eblon, sed samtempe havas ankaŭ solvendajn problemojn. 
Laŭ mia ĝisnuna observo la gvidlinio pri verkado estas aplikata ne nur al la Esperanta versio sed ankaŭ al alilingvaj versioj krom la angla. 
Do artikoloj verkataj originale en iu lingvo devas "ligiĝi al tiulingvaj retejoj". 
Ĉar mi estas novulo en Global Voices, nunmomente mi ne kapablas doni pli detalan klarigon.

Ĉu estas multe da laboro esti kunlaboranto de la esperantlingva versio de Global Voices? 

Ni atendas, ke niaj kontribuantoj povu uzi retan redaktilon (fakte tiun de Wordpress) per sia retumilo. 
Ĉiu povas labori laŭ siaj kapablo kaj libertempo.

La retejo de Pasporta Servo de multaj monatoj misfunkcias. 
La eraroj laŭplane ja estos riparitaj, sed nur post la jarŝanĝo. 
Antaŭ tio la finfina aperigo de la papera listo de gastigantoj havu la unuan prioritaton, decidis la estraro de TEJO en sia ĵusa kunsido. 
Ni petis la prezidanton de TEJO respondi al kelkaj demandoj pri la decidoj de la estraro.
TEJO pepos multlingve kaj presos Pasportan Servon

La retejo de Pasporta Servo

Libera Folio: 
Kio misfunkcias pri la retejo de Pasporta Servo? 
Kial? 
Kaj kial la riparo daŭras tiel longe? 


Łukasz Żebrowski: 
Ne estas iu unu grava afero kiu misfunkcias, sed ni havas sufiĉe longan liston de plibonigendaĵoj. 
La ĉefa problemo, kiu kaŭzas la prokraston estas neceso aktualigi version de Drupalo, ĉar la malnovan en kiu estis kreita la retejo, ne plu subtenis la serviloj. 
Pro la aktualigo oni devas ankaŭ renovigi diversajn erojn de retejo, kiuj ĉesus funkcii en nova Drupalo (tiel ni volas eviti problemojn, kiun samkiale frontis antaŭ kelka tempo retejo tejo.org). 
Do la ontaj paŝoj nun estas: 
finfari aktualigon al nova Drupalo; pretigi la kodon tiel, ke ĝi estu redaktebla por pluraj personoj; dispartigi la taskaron al pli etaj eroj kaj realigi ilin helpe de pliaj programistoj.

Kiom da gastigantoj estas nun, ĉu ili sukcesis aktualigi siajn informojn spite la misfunkcion de la retpaĝo, kaj kiam aperos la papera kajero? 


En Pasporta Servo estas nun 3.575 uzantoj kaj el ili 1.703 estas gastigantoj. 
Ŝanĝoj de informoj estas ĉiam eblaj, tamen dum elprenado de datumoj por la libreto tio fareblas nur per retmesaĝo al administranto. 
Estas tiel, ĉar ĉiuj datumoj devas esti mane prilaboritaj. 
Tiu sistemo estos ŝanĝita, sed nur post aperigo de la papera eldono, por ke eventualaj problemoj pri ĝisdatigo de la retpaĝo ne prokrastu la eldonon.

La kajero aperos komence de la venonta jaro. 
Ĝenerale ni planas transiri al aperigado de la libreto ĝuste en tiu sezono, ĉar kiel la praktiko montris, planado de aperigo tuj antaŭ la kongresa sezono estas tro riska.

Dum la estrarkunsido vi diskutis pri la multaj malfortaj landaj sekcioj de TEJO. 
Pri kiuj landoj temas? 
Kion oni konkrete faros por helpi al ili (re)aktiviĝi? 


Mi ne ŝatus nun pernome listigi la Landajn Sekciojn, kiujn ni taksas fortaj kaj malfortaj, ĉar en la sama estrarkunsido ni kreis tabelon kun konkretaj mezureblaj kriterioj por Landaj Sekcioj. 
Kiam ni enkondukos ĝin, ni havos klaran respondon je tiu demando bazitan sur konkretaj kriterioj kaj ne sur niaj pritaksoj. 
Mentora sistemo estas nun ekkreata post la kunsido. 
El tujaj paŝoj fareblaj, ni senprokraste aplikis iom modifitan informstrategion al Landaj Sekcioj. 
Ni vastigis la nombron de informoj, kiujn ni sendos rekte al la Landaj Sekcioj kaj ne nur al la Komitato (ekzemple la komitata cirkulero). 
Tiel ni transsaltos la problemon de ne ĉiam regule aktivantaj komitatanoj.

IJK 2015 ŝajne okazos en Germanio, sed dum la kunsido vi diskutis ankaŭ la eblon aranĝi Internacian Junularan Kongreson en Afriko en la jaro 2016. 
Kie en Afriko ĝi povus okazi? 


Por tiu demando ne estas ankoraŭ preciza respondo, ĉar ja ĝuste nun ni multe pli profunde esploros la temon rigardante diversajn landojn. 
Rimarkindas ĉi-teme, ke la projekton ni realigas kune kun ILEI, ĉar ni planas, ke IJK kaj ILEI-konferenco okazu sinsekve kaj tre proksime unu de la alia.

La estraro decidis ankaŭ, ke TEJO produktu propran programeton por poŝtelefonoj, unuavice tiuj, kiuj uzas la operaciumon Android. 
Kial tio necesas? 
Kiu kreos ĝin? 
Ĉu tio estos kosta? 


Ni bezonas tiun programon por ebligi facilan legadon de Kontakto en poŝtelefonoj kaj por poŝtelefone sciigi gravajn TEJO-informojn. 
Nun ni esploras la kostojn de la projekto, sed la programo, kiun ni planas, estas relative simpla, do ne temos pri tre granda buĝeto.

Laŭ informo dissendita post la kunsido, TEJO nun ne planas renovigon de sia ekzistanta retejo, ĉar estonte oni kunlaboros kun la nova retpaĝo de UEA. 
Kion signifos tiu kunlaboro? 
Ĉu TEJO plu havos apartan paĝaron? 
Kion oni ĝenerale scias pri la preparado de nova retpaĝo? 


Temas pri aparta retejo ene de la vasta reteja projekto. 
Kadre de la projekto flanke de UEA verŝajne plej unuos novaj retejoj por la revuo Esperanto kaj por la Universalaj Kongresoj. 
Ni pretiĝos niaflanke por ankaŭ eniri la strukturon laŭeble frue.

La estraro decidis, ke TEJO kreu Twitter-kontojn en multaj lingvoj, kaj trovu tradukantojn por ili. 
Kion TEJO skribos multlingve en Twitter? 


Alilingvaj Twitter-kontoj estos enhave sufiĉe forte ligitaj kun alia multlingva projekto - Dialog'. 
Ĝi estos reta bulteno celanta niajn neesperantistajn partnerojn kaj simplajn interesiĝantojn. 
Danke al nia aktivado en diversaj platformoj, ni havas plurajn kontaktojn kun aliaj neregistaraj organizoj.
Ĝis nun mankis al ni bona diverslingva materialo por prezenti. 
Do nun ni kreas tiucele taŭgan informilon pri Esperanto kaj retbultenon Dialog' (eventuale ankaŭ porokaze preseblan) en kiu ni informos pri nia rigardo al lingvopolitiko, prezentos niajn plej gravajn projektojn, kiuj povus interesi neesperantistojn kaj simile. 
La Twitter-kontoj prezentos pli malpli similan enhavon, sed kompreneble kurte kaj ofte, dum Dialog' - profunde kaj kelkfoje jare.
rana Esperanto Asocio anoncas okazigon de la unua Irana Esperanto-Kongreso, aranĝota de la 24-a ĝis 26-a de marto 2014.

Irano havas longan historian de Esperanto-movado, sed en la lastaj jaroj, esperantistoj de la mondo havis maloftan okazon por viziti Iranon. 
Jen estas unika okazo por ĝui la esperantan etoson kun abundaj programeroj kaj samtempe iom turismi tra la lando. 
Menciindas ke la kongreso koincidas kun la Irana nov-jaraj ferioj kaj tio donas oportunon por kaj kongresi kaj ĝui la nov-jarajn festojn tra la lando dum la plej favora kaj agrabla klimato.

La kongresa temo: 
Esperanto, Lingvo de Ideo kaj Idealo estas bone elpensita kaj elektita por la ununa landa kongreso, en kiu oni prezentos Esperanton al la publiko kaj samtempe okazos seminarioj, prelegoj, diskutoj kaj rapidaj kursoj. 
En la programo estas antaŭplanita kulturaj aranĝoj kiel arta vespero kaj muziko dum la unuaj du tagoj kaj ekskurso por la lasta tago de la kongreso.

Estas bonvenaj viaj kontribuoj pere de artikoloj, prezentoj kaj aktiva partopreno en aranĝado kaj plifruktodonigo de la okazo.

Por partoprenantoj el eksterlando eblas aranĝi tranokton ĉe esperantistoj aŭ rezervi hotelon laŭplace. 
Por akiri vizon, IREA klopodos helpi laŭeble. 
Interesantoj por partopreni unue serĉu informojn pri vizo ĉe irana ambasadejo de la koncerna lando.

La partopren-kotizo por eksterlandanoj (70 Eŭroj) kovras ĉiujn kostojn dum la kongreso krom la tranokto. 
La kotizon oni pagos surloke.

La "kortumo" de la Esperanta Civito en decembro verdiktos pri asertata miskonduto de Dieter Rooke. 
Laŭ la akuzo, Rooke proponis al laboranto "subaĉetaĵon” de mil frankoj, por ke tiu ne laboru. 
Laŭ Rooke mem temis pri propono pagi justan salajron. 
Punkto pri la perforta konduto de Valerio Ari kontraŭ Rooke ŝajne mankas en la tagordo.
Civita kortumo juĝos pri Rooke malĉeeste

Justico laŭ Luca Giordano

En septembro la longdaŭra interna konflikto de la Esperanta Civito kulminis en akra konfrontiĝo inter Valerio Ari (Giorgio Silfer), kaj Dieter Rooke, kiu intencis konkurenci kun Ari pri la prezidanteco de la ĉefa sidejo de la Civito, Kultura Centro Esperantista (KCE).

Laŭ Dieter Rooke, ŝanĝo de prezidanto povus gvidi al pozitivaj ŝanĝoj en KCE, distanciĝo de la Civito, kaj proksimiĝo al la cetera Esperanto-movado. 
Tamen, post la 21-a de septembro, kiam Valerio Ari perforte elĵetis lin el la sidejo, Dieter Rooke ne kuraĝis kandidati por la prezidanteco.
La priskriboj pri la ekzakta okazaĵo varias, sed ankaŭ Valerio Ari mem diras, ke li uzis fizikan forton por elĵeti Rooke. 
Laŭ Rooke mem, Valerio Ari pugnobatis kaj poste piedbatis lin, por malhelpi ke li plu parolu kun unu el la laborantoj de KCE, Marek Bamberski. 
La diskuto temis pri salajroj kaj laborpermesoj.

Post la retiriĝo de Rooke, la Civitaj korifeoj, senprobleme kaj sen alternativaj kandidatoj, dum la eksterordinara ĝenerala asembleo de KCE la 9-an de novembro reokupis ĉiujn gvidajn postenojn. 
Estis akceptita ankaŭ statutomodifo kaj aparta rezolucio kontraŭ Svisa Esperanto-Societo kaj ĝiaj gvidantoj, por plene ekskludi ilin el ajna influo en KCE.

La eksterordinara ĝenerala asembleo krome akceptis apartan rezolucion pri deloĝigo de Dieter Rooke kaj lia edzino Jun Liu el la luita apartamento en KCE, interalie ĉar ili "disvastigas kalumniojn" pri KCE.

La konflikto tamen ne finiĝis per tio: 
nun la Civito en sia retejo anoncas, ke la 13-an de decembro okazos kunsido de la Civita kortumo por pritrakti la konduton de Dieter Rooke. 
Laŭ la akuzo, li kulpis pri "klopodo de korupto", proponante "rimarkindan monsumon" al Marek Bamberski.

Responde al demando de Libera Folio, Dieter Rooke rakontas, ke li efektive proponis pagi al Bamberski mil svisajn frankojn (810 eŭrojn), sed ke neniel temis pri provo subaĉeti lin.

Tio estis la ŝuldo de KCE al li, kiam li laboris sub tarifo pli ol cent horojn en junio. 
Pri la laboroj en KCE decidis sole G. 
Silfer, sen konsulti la komitaton.

Libera Folio kontaktis ankaŭ Marek Bamberski. 
Laŭ li, la diskuto pasis iom alimaniere: 


Dieter Rooke diris al mi: 
"Mi pagos al vi CHF 1.000 el mia poŝo se vi ne faros tiun laboron. 
Se vi rifuzas, mi iros al la polico denunci vin kaj vi pagos kelkcent frankojn da monpuno". 
Post du tagoj li revenis kaj vorte atakis min: 
"Vi daŭre estas ĉi tie? 
! 
! 
Vi ne traktas min serioze. 
Vi estos denuncita…"

La versio de Bamberski laŭ Dieter Rooke "ne estas tute malvera".

Bamberski skribis tion, kion li rememoris el nia dialogo. 
Fakte mi poste denuncis la aferon ĉe la polico, laŭ konsilo de la svisa sindikato Unia.

La kunsido de la Civita kortumo laŭ la reta anonco okazos ne en KCE, sed en la Esperanto-Domo en Andaluzio. 
Laŭ la sama anonco, fizike ĉeestos du kortumanoj, dum tria partoprenos rete. 
La tri ordinaraj membroj de la kortumo estas Bertil Nilsson (kunvokanto), Kep Enderby kaj Andrés Martín.

La kortumo supozeble decidos pri ekskomuniko de Dieter Rooke el la Civita komuneco. 
Valerio Ari mem ĉeestos la kunsidon fizike – la tempo kaj loko evidente estis elektitaj por ebligi tion. 
La akuzato havas la rajton sekvi la proceduron rete, sed Dieter Rooke ne povos tion fari, eĉ se li volus.

La 13-an de decembro mi ne povos partopreni la ”aŭdiencon”, ĉar mi kantos en la opero Karmen kun ĥoro Interkant en Le Mans. 
Marek Bamberski jam revenis al Pollando, kaj la akuzon mi ne legis ĝis nun, kvankam mi petis ĝin de konsulo Marie-France Condé-Rey.
Libera Folio turnis sin al Bertil Nilsson por pli detalaj indikoj pri la akuzo. 
Li tamen ne volis diri ion pri la temo, por ke ne aperu duboj pri lia senpartieco.


En la jaro 1997 la membrokvanto de TEJO proksimis al 900, sed kotizon por 2013 ĝis nun pagis nur 303 personoj. 
Tamen tiuj ciferoj laŭ Łukasz Żebrowski, la prezidanto de TEJO, en la nuna epoko ne multe gravas. 
En la ĵus enretigita nova laborplano, TEJO tial proponas reformon de la membrosistemo. 
Ni petis Łukasz Żebrowski rakonti pri la plano.
TEJO volas pli vaste difini membrecon

Łukasz Żebrowski

Libera Folio: 
Kio laŭ vi estas la ĉefa novaĵo en la laborplano, se elekti unu punkton? 


Łukasz Żebrowski: 
Ne eblas difini en la laborplano unu enhavan ĉefan novaĵon, ĉar tiaj estas en ĉiuj niaj laborkampoj. 
Ja ni strebas al ekvilibra evoluo de la organizo en ĉiuj ĝiaj flankoj. 
Tial la ĉefa novaĵo povas esti la maniero en kiu ĝi kreiĝis kaj kiel estos prezentata ĝia realigo. 
Ĝis nun kutime estis tiel, ke en IJK oni elektadis novan estraron, tiu verkis por si iun ĝeneralan laborplanon, kiu estis ene de kelkaj monatoj aprobata de la komitato (foje kun iuj ŝanĝetoj).

Ĉi-foje ni komencis jam kelkajn monatojn pli frue. 
Ni starigis vastan kampanjon de konsultado, kiun partoprenis komitatanoj de TEJO, Landaj Sekcioj, individuaj membroj, komisiitoj kaj estraranoj. 
La reagoj estis sufiĉe multnombraj por ke ni eksciu, kion oni volas, ke TEJO realigu. 
Surbaze de tiuj kontribuoj, mi pretigis proponon de la dokumento, kiu denove estis konsultata kaj je la fino aprobita de la Komitato, antaŭ ol elekti la novan estraron.

La nova maniero sisteme kaj regule prezenti realigon de la laborplano estas rete konsultebla, “vivanta” versio de la dokumento. 
Temas pri google-dokumenta kopio de la laborplano publike alirebla. 
Respondecaj estraranoj kaj komisiitoj en komentoj almenaŭ unufoje monate aldonos aktualigojn pri la realigataj laborplaneroj. 
Tio do estos aldona informkanalo pri rezultoj de nia laboro, ĉar ĝis nun dumjare ni nur dise informis pri diversaj projektoj. 
Tutecan bildon pri la laboro de TEJO, do ankaŭ pri tiuj ne tro videblaj realigendaĵoj, kutime ĝis nun oni ricevadis nur unufoje jare forme de jarraporto. 
La nova maniero do plifaciligos al aktivemuloj ĝustatempe ekscii kaj aliĝi al la projektoj.

Kiel vi mem skribas en via blogo, la laborplano estas tre ampleksa, kaj krome ĝi estas verkita en sufiĉe burokrata lingvaĵo. 
Ĉu vi opinias, ke la formo de la dokumento estas la ĝusta por alparoli la junajn membrojn de TEJO? 
Aŭ ĉu la plano estas celita al alia publiko? 


Ĝi jes estas sufiĉe ampleksa, multe pli ampleksa ol estis antaŭaj TEJO-laborplanoj. 
Tio estas rezulto ĝuste de la nova maniero krei ĝin. 
Alvenis pluraj proponoj, do konsekvence el ili kreiĝis ambicia, sed laŭ mi realigebla laborplano. 
Tio bedaŭrinde okazis koste de ĝia facil-legebleco. 
Estas ja multe malpli facile konatiĝi kun 14-paĝa dokumento ol kun 3-5-paĝa, kiel estis antaŭe. 
Aliflanke pozitivas, ke en tia pli vasta kaj pli konkreta laborplano junaj aktivuloj povos pli facile trovi por si taŭgan lokon.

Krome, pro ĝia strukturo, tre facilas tralegi ĝin rapide, tial mi instigas, ke ĉiu al kies manoj trafos la dokumento klopodu trovi tiujn partojn kiuj plej interesas ŝin aŭ lin kaj tiujn legi pli profunde. 
El tio jam estas sufiĉe facila vojo por kontaktiĝi kun koncerna estrarano aŭ komisiito kaj ekkunlabori. 
Plie estas ankaŭ ebleco por tiuj, kiuj ne tiom facile scias kion ili ŝatus fari. 
Eblas simple mesaĝi al nia homrimeda fako ĉe hr@tejo.org kaj tie ricevi helpon pri tio, kiel oni povas aktiviĝi en TEJO.

Aldonendas ankaŭ, ke estas sufiĉe granda grupo de homoj, kiuj jam aktivas en TEJO aŭ almenaŭ serioze interesiĝas pri ĝi. 
Tiuj legos la laborplanon eĉ se ĝi estos tiom longa. 
Mi jam ricevis plurajn signalojn pri tio, ĉefe de homoj, kiuj komunikis kun mi ankaŭ en la fazo de konsultado de la laborplano. 
Nature tiuj plej aktivaj kaj aktivemaj tre interesiĝas pri la dokumento, kiun ili kunkreis.

Sub III.2 Administrado kaj membroj/Membrosistemo de TEJO estas dirite: 
”Kunlabore kun UEA pristudi reformon de la membreco-sistemo, aparte konsiderante la situacion en la kampo de eksteraj rilatoj.” Kiel tio rilatas al eksteraj rilatoj? 
Kaj kiu estas la membronombro de TEJO nun? 


TEJO volas pli vaste difini membreconEstas klare rimarkeble, ke la nuna membrosistemo de TEJO/UEA estis konstruita en alia epoko kaj ne plu taŭgas al la nuna tempo. 
Hodiaŭ ne plu vere gravas kiom da homoj plenigis la formulareton kaj pagis la kotizon por iu organizo (en TEJO tiuj nombroj estas triciferaj, se temas pri homoj kiuj faris tion individue kaj kvarciferaj, pri tiuj kiuj faris tion pere de Landaj Sekcioj).

[Noto de la redakcio: 
en la fino de 2012 TEJO havis 371 individuajn kaj 1612 aligitajn membrojn, laŭ gazetara komuniko de UEA.]

Nun oni starigas tute aliajn demandojn, laŭ kiuj eblas mezuri la signifecon de la organizo siamedie. 
Unue: 
kiom da homoj aktivas en la organizo? 
Tiuj estas la homoj, kiuj kreas laborefikojn de la organizo, do koni ilin estas aparte grave. 
De tio ja dependas kion oni povas fari.

Dua, plej grava demando estas: 
al kiom da homoj trafas la agado de la organizo? 
Tiel oni povas mezuri kian influon havas la organizo. 
Ekzemple nek simplaj abonantoj de Kontakto, nek uzantoj de Pasporta Servo estas iel ajn spegulitaj en statistikoj de TEJO, sed ja estas agadrezultoj de TEJO, kiujn ili uzas. 
Necesas do scii la nombron de la homoj, kiujn atingas la agado de TEJO, por reale mezuri efikojn de nia agado.

Fine, tria demando estas kiagrade la nombroj ricevitaj de la unuaj du demandoj estas reprezentaj por la celgrupo de la organizo. 
Tio montras ĉu la organizo estas signifa en sia medio aŭ ne. 
La nuna membrosistemo de TEJO/UEA ne respondas tiujn demandojn, sed respondas aliajn malnovajn demandojn, kiujn oni ne plu bezonas starigi. 
Tial ĝi postulas ŝanĝojn.

Rilate la juran statuson de TEJO oni mencias postulojn de EU. 
Kiel tiu konsidero kongruas kun la tutmondeco de TEJO, elstarigita komence de la plano? 
Ĉu efektive la membraro de TEJO ĉefe konsistas el EU-landanoj? 


Tio neniel rilatas al la membraro de TEJO, kiu ja estas tutmonda, sed al la jura statuso de TEJO, kiu formale estas organizo registrita en Nederlando. 
Ni devas konformi al la leĝoj de Nederlando kaj de Eŭropa Unio, kio rekte influas nian povon ricevi eŭropajn (sed ne nur EU-ajn) subvenciojn. 
Nun la problemo ŝajnas esti portempe solvita, sed proksimiĝas nova financa perspektivo de Eŭropa Unio por la jaroj 2014-2020, kaj do ni devos pristudi la postulojn de la novaj programoj kaj certiĝi, ke nia jura statuso ebligas al ni partoprenon en la programoj.

Same, rilate al EU, TEJO planas organizi seminarion kun "alia(j) junulara(j) organizo(j) kiu(j) favoras al la Eŭropa integriĝo por priparoli kun ili la lingvopolitikan flankon de tiu procedo." Ĉu TEJO kiel politike neŭtrala organizo povas oficiale favori eŭropan integriĝon? 


TEJO, kiel verŝajne la tuta Esperanto-movado, favoras ne nur al la Eŭropa integriĝo, sed al tutmonda integriĝo. 
Tamen oni ne povas kompreni eŭropan integriĝon ekskluzive, kiel plivastigon de Eŭropa Unio kaj simile, sed kiel integriĝon en senco de plifaciligo de internacia komunikado, pliintensigo de kulturaj interŝanĝoj ktp. 
Tia eŭropa kaj tutmonda integriĝo estas klare kongrua kun la celoj de TEJO.
La seminario kun junularaj organizoj favoraj al Eŭropa integriĝo celos komprenigi ĉe ili la lingvan problemon, kiun ni havas en la kontinento, kaj konsciigi pri la laŭ ni plej taŭga solvo por internacia komunikado. 
Tio ja ankaŭ klare kongruas kun celoj de TEJO kaj de la Esperanto-movado.

Lena Karpunina estas humanisma verkisto, skribas Sten Johansson – sed ŝia humanismo tute diferencas de tiu ĉe Julio Baghy, ĉar ĝi ne estas idealisma kaj moralisma. 
”Ankaŭ ĉe Karpunina la homoj ofte vivas kaj agas ne kontentige. 
Sed ŝia arto konsistas en tio, ke ili tamen sukcesas konservi sian homecon.” Lena Karpunina forpasis, sed ŝiaj verkoj pluvivos. 
Kun la permeso de Sten Johansson, Libera Folio republikigas lian antaŭparolon al la novelaro ”Neokazinta amo”.
Lena Karpunina lasis la juĝadon al la legantoj

En la jaro 2000 aperis ĉe Flandra Esperanto-Ligo la novelaro ”La bato” de Lena Karpunina. 
Tiam ŝia nomo jam de kelkaj jaroj estis konata al legantaj esperantistoj dank’ al kelkaj premioj en la Belartaj Konkursoj de UEA, kaj ŝia novelaro vekis plian atenton. 
Multaj legantoj tre aprezis ŝian aperon en la Esperanta beletro, spertante ke ŝi estas speco de aŭtoro kiu ĝis nun ne svarmas inter niaj verkistoj. 
Sendube ni do estas multaj, kiuj nun tre ĝojas, kiam aperas dua novelaro de ŝia mano.

Kio do estas aparta pri la verkoj de Lena Karpunina? 
Ŝi apartenas al ĉefa fluo de la moderna novelarto. 
”Moderna” tamen ĉi tie ne signifas tre nova. 
Eble la fonto de tiu fluo – ĉiuokaze unu grava fonto – estis Anton Ĉeĥov. 
Tamen ne temas pri tradicio specife rusa. 
Laŭ la sinuoj de tiu fluo ni trovas nomojn kiel James Joyce kaj Ernest Hemingway, Gabriel García Márquez kaj Haruki Murakami. 
La ĉefa trajto de ĉi tiu speco de novelo estas, ke ĝi prezentas homojn, agojn kaj situaciojn kvazaŭ atestante, sen juĝi pri ili. 
La eventualan juĝadon ĝi lasas al ni, la legantoj.

Tamen necesas diri tre klare, ke en la kazo de Karpunina la noveloj igas nin tre indulgaj juĝantoj. 
Ŝi nenion klarigas, nenion motivas aŭ ekskuzas, sed ŝi prezentas la homojn kaj iliajn interrilatojn en tia maniero, ke ne facilas kondamni ilin. 
Tio ne signifas, ke aperas nur bonuloj. 
Eĉ male – en ŝiaj noveloj homoj ofte vivas en malfacilaj kondiĉoj kaj faras agojn terurajn, eĉ fiajn. 
Sed ŝi iel sukcesas scenigi ilin tiel, ke ni metas nin mem en iliajn lokojn. 
Kaj jen nia emo je riproĉo kaj kondamno ŝrumpas.

Ŝi do estas humanisma verkisto. 
Oni tamen notu, ke faŭkas abismo inter ŝia humanismo kaj tiu de ekzemple Julio Baghy, eble la plej konata humanisto de nia Esperanta beletro. 
”Paĉjo” Baghy serĉis novan homon, pli homan, aŭ almenaŭ novajn kondiĉojn, kiuj povus naski tian pli homan homon. 
Do, li estis verkisto idealisma kaj moralisma. 
La aktualaj, realaj homoj kaj iliaj interrilatoj ne kontentigis lin. 
Ankaŭ ĉe Karpunina la homoj ofte vivas kaj agas ne kontentige. 
Sed ŝia arto konsistas en tio, ke ili tamen sukcesas konservi sian homecon. 
Eĉ en la plej malhomaj kondiĉoj, ŝiaj figuroj restas homoj.

En la tekstoj de Lena Karpunina oni trovas ĉefe rakontadon, agojn, okazaĵojn, scenojn, dialogojn. 
Priskriboj pri lokoj aŭ personoj kutime estas mallongaj, efikaj, kaj aperas nur kie ili ludas rolon en la rakonto. 
Analizoj kaj konkludoj aperas neniam. 
Tiujn ŝi lasas al ni fari.

Granda parto de la Esperanta beletro estas lingve eksperimenta. 
Kelkaj legantoj tion aprezas, aliaj tediĝas. 
Tiu eksperimentado ofte efikas iomete kiel la flirtado de ruĝa tuko fare de matadoro – ĝi turnas nian atenton flanken kaj igas nin maltrafi la celon. 
Eble prave, se la celo – do la enhavo de tiuj verkoj – ne valoras la penon.

Nenion tian oni trovas ĉe Lena Karpunina. 
Ŝia stilo kaj lingvaĵo neniam estas eksperimenta. 
Ĝi estas glata, senerara, foje eĉ eleganta, sed antaŭ ĉio taŭga kaj efika portanto de la rakonto. 
Do ankaŭ tie ŝi aperas kiel ano de ĉefa fluo de la prozo, tio estas se ni levas la rigardon for de la verda ranaro kaj konsideras la mondan literaturon.

En ”La bato” la plej multaj noveloj okazis en (aŭ almenaŭ ekiris el) Duŝanbe, la ĉefurbo de Taĝikio, kie la aŭtoro pasigis sian infanaĝon kaj junaĝon. 
Nun, en la nova novelaro, ni plejparte forlasas tiun lokon kaj ekiras disen en la mondon, al Moskvo, Siberio, Pollando, Germanio kaj eĉ Egiptio.

La plej multaj noveloj de Lena Karpunina estas rakontataj en mi-formo. 
Tamen temas pri pluraj diversaj mioj. 
En ĉi tiu volumo troviĝas kelkaj mallongaj rakontoj el Gulagaj punlaborejoj. 
Ili evidente ne baziĝas sur propraj spertoj de la aŭtoro. 
Sed ŝia voĉo tie, en plej kruelaj kondiĉoj, restas sama kiel en la aliaj noveloj, kie ŝi eble pli aŭ malpli utiligis spertojn el sia propra vivo. 
Ankaŭ en la Siberia frostego, inter armitaj gardistoj, ŝi atestas, lasante al ni la taskon juĝi.

Kiel mi jam diris, Lena Karpunina estas plurfoje premiita en la Belartaj Konkursoj. 
Ses el la ĉi-volumaj noveloj alportis premiojn kaj honorajn menciojn en la jaroj 2001-2006.

En la aĝo de 50 jaroj la 4-an de novembro 2013 en Germanio pro malsano forpasis Lena Karpunina, verkisto kaj membro de la Akademio de Esperanto.
Forpasis Lena Karpunina

Lena Karpunina

Lena (Jelena) Karpunina naskiĝis en 1963 en Rusio kaj kreskis en Duŝanbeo, la ĉefurbo de Taĝikio. 
Tie ŝi diplomiĝis en teknika universitato kaj poste laboris kiel inĝeniero. 
De 1993 jaroj ŝi loĝis en Germanio kun sia edzo Gerd Bussing.

Esperanton ŝi lernis en 1988, kaj komence de la 1990-aj jaroj ŝi ekverkis en Esperanto. 
Kiel fono por ŝiaj rakontoj ofte servis ŝia junaĝo en Duŝanbeo.
Multaj ŝiaj noveloj estis premiitaj en la Belartaj konkursoj de UEA. 
Libroforme aperis du novelaroj: 
La Bato en 2001 (dua eldono 2006) kaj Neokazinta Amo en 2007. 
En 2010 ŝi estis elektita al la Akademio de Esperanto.

La prestiĝa internacia reto de volontulaj blogantoj kaj tradukantoj, Global Voices, nun havas sekcion ankaŭ en Esperanto. 
La ĵus fondita Esperanto-sekcio ankoraŭ estas malforta, kaj ĝia estonteco ne estas certa, sed la lingva respondeculo de Global Voices jam miras pri la interesiĝo flanke de esperantistoj.
Monda blogaro nun ankaŭ en Esperanto

Global Voices estas internacia reto de blogantoj, tradukantoj kaj civitanaj ĵurnalistoj, kiuj raportas pri la evoluoj en la blogosfero diversloke en la mondo. 
Laŭ sia manifesto, Global Voices celas ”kune por alporti al vi la informadojn de civitanoj el la tuta mondo, kun emfazo sur voĉoj kiuj ordinare ne aŭdigas en internaciaj gravaj gazetaroj”. 
(Citita laŭ la Esperanta traduko.)

La anglalingva reto estis fondita en 2004, kaj en 2007 al ĝi estis aldonita la projekto Lingua, kiu celas disvastigi la enhavon de Global Voices en aliaj lingvoj, helpe de volontulaj tradukistoj.

La malajzia Esperanto-aktivulo Adam Eng en aprilo 2013 kontaktis Global Voices por informiĝi pri la ebleco starigi Esperantan version de la retejo. 
La respondeculo de la projekto Lingua, Paula Góes, responde klarigis, ke ŝi tre ĝojus pri tia evoluo, sed ke eĉ se estas facile starigi retejon, ĝia konstanta funkciigado postulas multe da aktiva laboro.

Ĉar la Esperanto-komunumo konsistas el tiaj pasiaj homoj, mi certas ke tio ne estos problemo. 
Mi konsilas al vi paroli kun aliaj homoj kaj informiĝi pri iliaj interesiĝo kaj subteno. 
Se vi havos teamon kiu aliĝos, ni povos pluiri.

Pasis kelkaj monatoj, kaj fine malgranda teamo estis kolektita. 
Krom Adam Eng ĝin eniris la nikaragva aktivulo Uriel Gúrdian kaj Hirotaka Masaaki el Japanio. 
Laŭ Adam Eng estas kelkaj pliaj aliĝintoj, kiuj tamen ankoraŭ ne aktiviĝis kaj ne videblas en la retejo.

La ĝenerala lingva nivelo de la kontribuaĵoj en la retejo ankoraŭ estas sufiĉe varia, kaj la enhavo ne ŝajnas plene sekvi la gvidliniojn de Global Voices, laŭ kiuj la alilingvaj retejoj principe nur traduku tekstojn el la grandlingvaj versioj de Global Voices. 
Sed Adam Eng esperas, ke la gvidlinioj povas ŝanĝiĝi: 


Laŭ tio kion diris Paula, fine de la jaro la teamo de Global Voices havos diskuton pri la projekto Lingua. 
Ĝi eble ne plu uzos nur artikolojn el la angla, sed la kontribuantoj el ĉiuj lingvoj povos skribi novan artikolon aŭ komenton en siaj lingvoj, kaj la angla fako tradukos tion al la angla. 
Vi povas vidi mian artikolon pri indiĝenaj popoloj, kiu ne aperis en la angla paĝo.

Ankoraŭ mankas lingva revizianto por la esperantlingvaj tekstoj, sed laŭ Adam Eng la kontribuantoj helpas unu la alian por plibonigi la lingvan nivelon.

Libera Folio kontaktis Paula Góes por ricevi pliajn informojn pri la projekto. 
Ŝi estas impresita de la interesiĝo, kiun allogis la estiĝo de la Esperanta sekcio.

La retejo en Esperanto aĝas eĉ ne du semajnojn! 
Mi estas sufiĉe surprizita pro tio, ke ni ricevas tiom da atento. 
Nia sperto kun aliaj retejoj estas, ke kutime daŭras kelkajn monatojn antaŭ ol iu entute rimarkas ilin. 
Ni eĉ ne anoncis la Esperanto-version interne, ĉar ni volas ke la retejo estu pli stabila, antaŭ ol publikigi ĝin. 
Mi estas vere surprizita! 


Paula Góes rakontas, ke ŝi mem delonge esperis, ke Global Voices povos havi sekcion ankaŭ en Esperanto, sed ke la iniciato devis veni de la Esperanto-komunumo.

Ni kreas novan lingvoversion nur, kiam parolantoj de la lingvo turnas sin al ni, petante tion. 
En mia unua retletero mi ĉiam demandas la petanton, ĉu ŝi aŭ li mem volus iĝi redaktoro kaj kunmeti teamon. 
Pri Esperanto, mi ricevis proksimume kvin retleterojn ene de semajno, mi respondis al ĉiuj, nenio revenis, ĝis fine Uriel skribis kaj akceptis iĝi la redaktoro.

Libera Folio: 
Ĉu povos aperi originalaj tekstoj en la esperantlingva retejo? 


Kiam temas pri originala enhavo, ni permesas mallongajn afiŝojn kun novaĵoj ligitaj al la lingvo de la retejo, ĉi-kaze Esperanto.

Libera Folio: 
Ĉu estas planoj por traduko en la alia direkto: 
el Esperanto ekzemple al la angla? 

Por ke tio okazu, ni unue devus produkti bonan enhavon en Esperanto, kiu estu signifa por internacia publiko, kaj havi volontulajn tradukantojn el Esperanto al la angla. 
Plej unue ni bezonas fortajn redaktorojn por la retejo. 
Ĝi aĝas nur du semajnojn.

En sia eseo Albert Stalin T. 
Garrido, 15-jara ĝenerala sekretario de Filipina Esperantista Junulara Asocio, miras, kial la multaj junuloj, kiuj nun pro interreto malkovras Esperanton kaj lernas ĝin, tamen ne pretas labori por ĝi. 
”Ĉu ankoraŭ indas daŭrigi la komencitan laboron rigardinte al la nuntempa situacio? 
” li demandas – kaj respondas jese.
Ĉu Filipinoj jam pretas por la Internacia Lingvo? 


Albert Stalin T. 
Garrido

Ĉu la Respubliko de 7107 insuloj jam pretas por la Lingvo de nenombreblaj popoloj? 


Ankaŭ min tiu ĉi demando ĉiam ĝenas. 
Por la Esperanto-Movado ties loĝlando ne ŝajnas scii pri tiaj ĉi aferoj, tiu ĉi demando ja restas respondenda, kiu plejeble bezonas pli da paĝoj por plene respondi.

Bonvenon al tiu ĉi respubliko de 7107 insuloj kaj preskaŭ 100 milionoj da civitanoj. 
La pasinta Esperanto-Movado en la Respubliko estis simila al la ondoj kiuj kolizias kun la plaĝoj kaj sabloj ĉie troveblaj ĉirkaŭ la insularo: 
fojfoje altiĝas, sed poste retroiras kaj silentas. 
Mi volas ŝanĝi tion. 
Mi volas fari ke la Movado en la Respubliko estu inda je komparo kun la forta Narra-arbo (la nacia arbo de Filipinoj) kiu kreskas kaj restas fortikega kaj malfacile hakebla. 
Aktuale, tio anstataŭe estus la tutmonda Esperanto-Movado, ĉar ĝi efektive jam fariĝis forta tra la jaroj, okaze de moderniĝo, memstariĝo de multaj landoj, kaj akirado de pli fortaj strategioj interne de ĝi kaj de ĝiaj kadroj. 
Sed la situacio ene de la 7107 insuloj estas malsama. 
Kial do? 


Estis fondita antaŭ ok jaroj la Esperanto-Asocio de Filipinoj (EAPF) de profesoroj kaj aliaj eruditoj, precipe de diversaj universitatoj en la ĉefurbo, Manilo, kaj ĝiaj ĉirkaŭaj urboj. 
Tamen, estas surprize ke la prezidantino tiam elektita mem ne parolas Esperanton. 
Ŭaŭ, vere mirinde! 
Malgraŭ tio, estis ĝojige, ke poste okazis la 1-a Filipina Esperanto-Kongreso, dank’ al la helpoj de s-roj Bharat Ghimire de Nepalo kaj Hori Yasuo de Japanio kiuj klopodis por la vigligo de la Esperanto-movado en Filipinoj. 
Sed poste, kio okazis en la Esperanto-Movado en Filipinoj? 
Ĉio nuliĝis. 
Preskaŭ ĉiuj forlasis. 
La asocio mem disiĝis kaj nenie la personoj malantaŭ ĝi troveblis. 
Esperanto, denove, estis nekonata por la milionoj da loĝantoj de tiuj insuloj, kaj ĝia Movado, preskaŭ mortinta sed, eble, renaskiĝonta.

Preskaŭ 7 jarojn poste, kvazaŭ ĉio ŝanĝiĝis. 
Jen tiuj gejunuloj, jes, junaj, kiuj ekestis kaj malkovris Esperanton, koincide samtempe! 
Dank’ al la potenca Interreto kiun oni libere uzas preskaŭ ĉie en la lando, ili povis trovi unu la alian pli facile kaj rapide, kvankam ili ne povis mem renkontiĝi pro malproksimeco inter ties loĝlokoj, la komunikado inter ili ja ekfloris. 
Tiam, mi kredas ke jam renaskiĝis la ankoraŭ malforta, malgranda, sed evoluanta Esperanto-Movado en Filipinoj.

Tamen, inter tiuj gejunuloj ne eblas facile veki la intereson, ke ankaŭ ili partoprenu en la Movado. 
Jes, ili estas tiuj kiuj emas studadi kaj volas fine ellerni la lingvon, tamen iliaj okuloj apenaŭ rigardas al la Movado malantaŭ la lingvo. 
Kial mi diras tion ĉi? 
Pro persona sperto, mi devas konstati. 
Unue, kelkaj estas tiel junaj ke ne ili povas mem agadi kvankam ili emas, ekzemple C. 
J. 
T. 
Quines, mia amiko kaj samasociano, estas nur 13-jara sed jam regas la lingvon sufiĉe bone, sed mi tute ne povas devigi lin ke li agu por la Movado, pro lia aĝo. 
Aliaj tute ne emas koncentriĝi pri la Movado, nur pri la lingvo, kaj iliajn interesojn mi preskaŭ tute ne povas veki. 
Ekzemple, mi jam babilis kun iu samlandano kiu diris al mi ke li ne volas partopreni en la Movado, nur studi la lingvon kaj bone regi ĝin. 
Due, mi preskaŭ eniris kverelon kuraĝigante alian samlandanon por aliĝi al nia asocio (notu bone: 
’kuraĝigante’, ne ’devigante’), en kiu li ankaŭ diris, ke li ankoraŭ ne pretas agi por la Movado, emfazante sian okupiĝon pri siaj akademiaj aferoj. 
Mi devis agnoski lian decidon kaj tute ne povas kontraŭi lin, sed mi devis agnoski ke ankaŭ mi okupiĝas pri akademiaj aferoj sed ankoraŭ havas tempon movadi iom post iom por Esperanto, ke mi povas ĝui pli da aferoj ol ili. 
La bonaĵojn kiujn mi akiris, gajnis, mi meritas, ĉar mi ja agadis por ilin akiri. 
Jes, mi agnoskas ke mi membriĝis al UEA pere de la Fondaĵo Canuto kiu helpis al mi malgraŭ transpagaj malfacilaĵoj, sed post ĉiuj premioj kaj meritoj, mi vere kredas ke ankaŭ ili meritas tiujn! 
Cetere, fine, mi konsentigis tiun samlandanon aliĝi al la asocio, dirante al li ke li ne devas fari ion ajn, kaj jam sufiĉas membriĝi al la asocio. 
Li fariĝis nia 4-a membro.

Kiel bonas bone regi la lingvon sed ne aktivi en la Movado malantaŭ ĝi? 
Sen la Movado mem tiu parolanto eble neniel povus malkovri Esperanton. 
Ĉu ili meritas esti nomataj kiel ‘samideanoj’? 
Al tiuj pri kiuj eble tiu ĉi artikolo parolas, pardonu, sed mi ne incitas vin kaj ne devigas vin ke vi fine aliĝu al nia asocio aŭ movadu kun ni, sed ja tute pli bonas kunlabori kun tiuj kiuj mem agadas ke la lingvo estu disvastigita kaj konata de pli kaj pli da personoj tra la tuta mondo, tamen mi respektas vian decidon, kaj lasas vin, sed esperante ke vi ŝanĝos vian penson. 
Bonvolu konsideri. 
Esperanto, ja estas tiu, kiu esperas! 


Filipinoj, kvankam estas konata kiel haveno de pliboniĝanta ekonomio kaj de multaj vidindaĵoj kaj vizitindaĵoj en kiuj miaopinie Esperanto estus efika kaj utila afero, estas la lando kiu havas multajn tutlandajn problemojn, financajn, politikajn, sociajn, religiajn: 
jen militeto inter la registara armeo kaj la islamaj ribeluloj en la provinco Zamboanga, jen malriĉeco, malsato, jen la problemego pri la registaro kies oficoj jam estas koruptitaj laŭ pruvoj kaj atestantoj. 
En la lando kies civitanoj estas preskaŭ malliberigitaj en tiajn problemojn, oni preskaŭ tute ne havas la volon aŭ tempon pensi pri “eksteraj aferoj”, en kiuj oni povas inkluzivi tiel nomatajn planlingvojn kiel Esperanton. 
Ankaŭ la movadanoj estas malliberigitaj en tiajn situaciojn, malfacile trovante la vojon eksteren. 
Aliflanke, ekzistas ankaŭ lingvaj problemoj, ekzemple la rifuzo de la parolantoj de Visaja paroli la Tagalogan pro historiaj kialoj. 
Do, ĉu jam povas eniri Esperanto? 
Ĉu ankoraŭ estas solvo, aŭ almenaŭ espero? 


Do eniras la jenaj demandoj: 
Ĉu Filipinoj jam pretas por la Internacia Lingvo? 
Ĉu ĝiaj 7107 insuloj jam pretas renkonti kaj kunvivi kun la Lingvo de nenombreblaj popoloj? 
Ĉu ankaŭ Filipinoj meritas ĝui la bonojn de la Internacia Lingvo, kiujn jam delonge ĝuas multaj landoj tra la tuta mondo? 
Ĉu ankoraŭ indas daŭrigi la komencitan laboron rigardinte al la nuntempa situacio? 
Kiel gvidanto de la nuntempa, nove starigita Esperantista junulara asocio en la lando, Filipina Esperantista Junulara Asocio (FEJA), fondita antaŭ unu monato, tiu demando ĉiam restas kaj neniam foriras de miaj menso kaj koro.

La asocio mem esperas ke pli da homoj malkovru kaj ekhavu intereson pri Esperanto. 
Ja necesas pli da agadoj kaj materialoj por ke la Internacia Lingvo pli kaj pli sukcese disvastiĝu tra la tuta lando. 
Ĉu ĉi ĉio nur estas revo de junulo kiel mi, kies celoj pri Esperanto kaj Filipinoj ne estas tiom klaraj? 
Ĉu ĉi ĉio nur estas iluzio, kaj neniel realiĝos? 
Ĉu ĉi ĉio estas celo tro alta por esti atingita? 
Ĉu ankoraŭ estas tro frue malfermi la okulojn de la malriĉa, kompatinda lando Filipinoj pri tio ĉi, ke ekzistas iu Esperanto kiu celas solvi la lingvajn barojn kaj defendi homajn rajtojn? 
Pri ĉi ĉiuj demandoj, mi kredas ke ne. 
Ni ja estas junuloj, sed junulojn oni opinias la esperoj de la lando! 
Laŭ fama poemo de nia nacia heroo d-ro José P. 
Rizal, kiu mem estis poligloto, la junularo estas la espero de la lando, kaj nun, miaopinie el ili kreiĝos multaj mirindaĵoj kaj novaj esperoj, el kiuj la lando povos konstrui sin pli fortika, kaj pli aktiva. 
La Internacian Lingvon d-ro L. 
L. 
Zamenhof prezentis al la tuta mondo almenaŭ 9 jarojn antaŭ la morto de D-ro Rizal, kiu tiam estis en Eŭropo vojaĝante kaj farante multajn verkojn. 
Eble Rizal mem ekkonis Esperanton, sed neniu scias.

La Esperanto-movado anstataŭe revas pri tiuj junuloj, kiuj ekestos kaj malkovros la Lingvon kaj ekhavos la emon studadi ĝin, kaj fine eklernos pri la movado, kaj, eksciante pri ĝiaj bonoj, agados kun la jam movadantaj uloj. 
Universala Esperanto-Asocio (UEA) mem dependas de tiuj lingvemuloj. 
Ankaŭ ni. 
Fakte, ĉiuj, ĉar sen ili, la movado neniam tiel kreskos.

Filipinoj klopodadas iri laŭ la vojo de moderniĝo, kaj mi esperoplene kredas ke ankaŭ Filipinoj meritas ĝui la bonojn kiujn donas Esperanto mem -- la bonoj neniam pageblaj per mono aŭ iu materialo: 
interkompreniĝo, amikeco, lingva egaleco, kaj intelekta pliboniĝo. 
Aliajn bonojn oni povos akiri per sia propra maniero aŭ agado. 
Ne estas tro frue, nek malfrue por ankaŭ Filipinoj havi sian propran kreskantan, aktivan Esperanto-movadon, kaj ankoraŭ ne estas tro malfrue ekregajni ĉion sopiratan. 
La Esperanto-movado en la lando ja estis kiel ondoj kiuj iras koliziante kun la ŝtonoj kaj sabloj kaj poste retroiras kaj silentas, sed ĉio ŝanĝeblas. 
Afriko, kies landojn mi opinias eĉ pli malriĉaj ol Filipinoj (kvankam Filipinoj fakte estas triamonda lando en kiu ĉie troviĝas amasoj da malriĉaj popolanoj), havas tian ĉi komunumon, Kiel ne ankaŭ la Respubliko kies ĉirkaŭaj landoj jam havas Esperanto-komunumojn? 


Mi nur povas certiĝi pri unu afero: 
Filipinoj, se ne nun, ja ekscios pri Esperanto. 
La tutmondiĝo dezirata de ĉiuj Esperantistoj ja dependas de tiuj unuopuloj kiuj mem havas la intereson (tamen ne nur de la unuopuloj ili dependas). 
El tio, la malgranda fajro vivanta en siaj koroj pli kaj pli pligrandiĝos. 
La nuna Ĝenerala Direktoro de UEA/TEJO S-ro Osmo Buller ankaŭ diris, ke mi estas la filipina Hector Hodler, kiu en sia 18-a jaro sukcese fondis la Universalan Esperanto-Asocion, kaj mi dankas al s-ro Buller pro tiu komplimento kiu efektive donis al mi la honoron kaj plezuron. 
Ja troveblas kaj videblas la potenco kiun la junularo povus formi, se ili nur agadus kune! 
La Internacia Lingvo, miaopinie estas ĉiam preta por ĉiuj, kiel Filipinoj. 
Ĉu Filipinoj jam pretas por Esperanto? 
Pri tio, nu, ni scios.

La nova redaktoro de revuo Esperanto de jardeko ne membras en UEA, sed nun promesas aliĝi. 
Legante la novan strategian planon li trovis en ĝi multajn el siaj propraj vizioj, kaj jam nomas sin ”entuziasma kunlaboranto de UEA”. 
Li promesas doni lokon ankaŭ al kritikaj vidpunktoj – sed nur se li vidas, ke la kritikoj ”kontribuos por la sukceso de UEA”, li rakontas al Libera Folio.
Nova redaktoro promesas aliĝi al UEA

Fabricio Valle

Libera Folio: 
Kial la revuo de UEA laŭ vi devus ŝanĝiĝi, kaj kia ĝi ĝenerale devus esti? 


Fabricio Valle: 
La revuo de UEA devas ŝanĝiĝi ĉar la mondo eterne fluas kaj ĉiam ŝanĝiĝemas. 
Mia kunredaktoro estas Heraklito, antaŭsokrata filozofo, kiu flustras al mi en la orelon: 
ne estas eble eniri la saman riveron duan fojon. 
Kial la revuo Esperanto devas resti senŝanĝa? 
Pli konkrete kaj malpli filozofieme: 
Esperanto devas ŝanĝiĝi ĉar fronte al la novaj defioj de la movado, ĝi devas roli pli funde kiel ĉefmotoro subtenanta la konkretigon de la strategia plano de UEA. 
Esperanto ja estas la oficiala organo de UEA, ĉu ne? 
Aldone, kiel revuo de la plej granda kaj forta organizo en Esperantujo ĝi devas ankaŭ ligiĝi ĝiskolofone kun la aspiroj de la esperantistoj, sendepende, ĉu temas pri individua membro de UEA aŭ ne.

Pri la ĝenerala aspekto, bolas ideoj en la kaldrono. 
Ni atendu ke la fajro estingiĝu. 
Certe ŝanĝoj okazos, sed mi ne volas diri multon pri tio nun. 
Vi atendu januaron.

Kiuj eroj bezonas pli da atento ol ĝis nun? 


Mi ĝisfunde atentos pri tio, kion volas la legantaro, ĉar ĝi estas la ĉefa kliento de la revuo. 
Same mi atentos pri la dinamika mondo ĉirkaŭanta nin kaj pri ĉiuj favoraĵoj fontantaj el ĝi por nia afero kaj fine mi atentos pri la necesaĵoj de la organizo, kiu pagos mian salajron. 
Kion signifos ĉi tio en la praktiko? 
Eblas respondi nur en la praktiko, do bonvolu atendi.

Kion vi nepre volas konservi? 


La altan lingvan nivelon, la tradicion, sed nun kombinita kun moderneco kaj certe ion plian de la kompetenta 10-jara laboro de Stano. 
Aliflanke, la revuo Esperanto nepre estu pli konceptohava kaj mi, kiel la redaktoro, devas lerte iri rekte en la kernon kaj pritrakti kompetente la tranĉajn eĝojn, kiel volas la prezidanto de UEA. 
Mi diskutas kun li niajn viziojn kaj baldaŭ ni havos la bildon de la nova Esperanto. 
La rezulto kontentigos ĉiujn, mi garantias; aŭ pli realisme, preskaŭ ĉiujn.

Kian rolon laŭ vi havu papera revuo en la nuna elektronika epoko? 


Mi opinias ke ankoraŭ longe pretervivos paperaj revuoj. 
Kaze de Esperanto, dum paperaj revuoj estas ankoraŭ gravaj, ĝi rolu ĉefe kiel edukilo por nova fazo en la historio de Esperanto.

Tiu nova historia fazo estas pli kompleksa ol la antaŭa, ĉar nun temas ne nur pri diskonigado kaj instruado de Esperanto, sed pri plenplena aplikado de la lingvo al konkreta mondo, ĉu kun profitaj celoj kadre de la esperantista ekonomio, ĉu kun neprofitaj celoj ĉe aferoj diversaj en la tria sektoro. 
Ni bezonos centralizitan forumon de malsamaj opinioj, kiuj helpu la movadon situi avangarde en la nuna mondo. 
Rolos ankaŭ demandoj: 
Kien ni iru? 
Kiel ni iru? 
Kiuj faru kion? 
Kiujn paŝojn fari unue? 
Kiuj iniciatoj bone sukcesis kaj kiujn taskojn ĉiu asocio tra la mondo prioritatigu? 
Kompreneble, ne nur tio: 
per Esperanto ni festu, ni informu, ni amuziĝu, ni kunligu, ni movadu kaj jes ja, pli da fantazio, produktiva fantazio, estos utila. 
Certe ja manko de fantazio, komprenata kiel senrezista alkutimiĝo al asocia rutino kaj alkroĉiĝo al movadaj dogmoj estas la kaŭzo de stagno. 
Stagno de la tradicia movada organizaro, ja ne de la marŝado de Esperanto en la historio, komprenu ĉi tiel la aferon. 
Multe da bonegaj iniciatoj okazas preter la tradiciaj roluloj, ĝuste pro tio, ke nun nia kara lingvo eniras novan historian fazon.

Alia grava aspekto estas, ke tra la reto multe da bonaj aferoj perdiĝas. 
Mi atentos pri la interreta vigla vivo kaj invitos tieajn homojn kaj faktojn kaj interesaĵojn defili sur la paĝoj de Esperanto, post polurado, kompletigo, aldono, kunligo. 
La paĝoj de Esperanto estos trateksitaj de multaj virtualaĵoj, la plej bonaj. 
Kaj jen fina gravega aspekto: 
Esperanto estas papera revuo, sed kiu retejo havas plej grandan prestiĝon? 


Kiel la nova revuo integriĝu kun la planata retejo? 
Kiu havu ĉefan respondecon pri la retejo? 
Kiel funkciu la interrilato inter la redaktoro de la revuo kaj la respondeculo pri la reteja enhavo? 


Mi ankoraŭ ne konas la detalojn de tiu planata retejo kaj eĉ ne scias, ĉu ene de la retejo estos virtuala versio de la revuo Esperanto, sed principe, mi opinias ke estas pli saĝe havi plurajn retejojn, sendependajn, ĉiu en sia propra domajno, ol havi gigantan retejon, gastigantan ĉion. 
Ĉi-kuntekste, sendepende de la decidoj de UEA, kiu devas respondeci pri la enhavo de nur la virtuala versio de Esperanto, krom mi? 
Pri la teknikaj aspektoj kaj ĝenerala mastrumado, aktivu retejestro, kiu tre facile interrilatiĝos kun mi, ĉar mi havas ĝisfundajn konojn pri kaj funkciado kaj konstruado de retejoj.

Tio tamen ankoraŭ ne eniris mian tagordon. 
Kial mi dediĉu tempon al tio, kio ankoraŭ estas nur plano? 
Mi havas pli ol centjaran paperan revuon por novece kultivi, kaj tio jam tre konkrete tuŝas mian vivon.

Ĉu la revuo sub via redaktado havos lokon ankaŭ por kritikaj vidpunktoj kaj kritika diskuto pri la gvidado kaj strategio de UEA? 
Kia vi ĝenerale vidas la rolon de interna kritiko en asocia organo, kia estas UEA? 


Mi estas sufiĉe hardita veterana esperantisto, kaj pro tio mi plene konscias ke en Esperantujo svarmas idiosinkrazioj plej vaste diversaj. 
Nia komunumo estas tre bunta, vervoplena kaj kun ardaj batalantoj ĉiam pretaj defendi siajn vidpunktojn. 
Ĉiuspecajn homojn ni trovas sur la padoj de nia Esperantujo: 
tiujn, kiuj scias nur kritiki – sed ankaŭ tiuj estas utilaj –; tiujn, kiuj krom kritiki ankaŭ kunlaboras; tiujn, kiuj preferas labori laŭ la tradicia maniero kaj neniel ajn volas aŭdi pri aŭdacaj planoj; tiujn, kiuj sin prezentas kiel reformistoj de la movado; tiujn, kiuj ŝatas aŭ ne ŝatas la strategion de UEA, kaj tiel ĝis la lasta batalanto.

Dua aspekto estas, ke mi tralegis la strategian planon de UEA kaj vidis, ke multaj el miaj propraj ideoj kaj mia vizio estas tie reprezentataj, kaj ĝuste pro tio mi decidis kandidatiĝi. 
Do, mi mem estos entuziasma kunlaboranto de UEA, tute laborpreta, kaj ne nur kiel redaktoro. 
Kio finfine responde al via demando? 
Miaopinie interna kritiko estas bona afero. 
Pruvas tion la fakto ke UEA tre pozitive reagis la la lastjaraj kritikoj, per strategia laborplano. 
Kiuj pretas, el la kritikantoj, nun kunpreni la torĉon? 
Temas ne pri defio, sed pri sincera invito al kunlaboro de novbakita UEA-laboristo.

Resume, mi pretas proponi spacon al kritikantoj, se mi vidos ke tio kontribuos por la sukceso de UEA. 
Se temas pri kritiko senbaza, kiu efikos kontraŭ UEA, kial publikigi ion tian? 
Ĉu estas memkomprenebla afero por la esperantistoj, ke mi devas esti sufiĉe saĝa redaktoro por bone utiligi la paĝojn de Esperanto publikigante kritikojn, kiuj rolu nur konstrue? 
Certe la UEA-estraro apogos la ideon, ke kritikoj ne nepre estas malbonaĵoj. 
Eĉ se temas pri nur kritikoj, sen konkreta kunlaboro, ĉar multaj esperantistoj estas tro okupitaj por preni rekte la torĉon, sed havas sufiĉan konon kaj sperton por konbribui per saĝaj kritikoj kaj profesiaj konsiloj. 
Tamen, kritikoj kiel nur amataj ĉevaletoj ne havos ŝancon, ĉar dum kritiki estas facile, fari estas tre malfacile, ĉu ne? 
Certe vi komprenas kion mi volas diri per tio.

Kiom aĝa vi estas, kaj kiu estas via ĉefa profesio? 


Mi estas tre juna homo, nur 57-jara. 
Kvankam mi lernis filozofion (sed ne diplomiĝis) kaj financan administradon, mi preferis ĉiam labori memstare kaj sendenpende, ĉu kiel komerca peranto, ĉu kiel vendisto de enciklopedioj (de la fama entrepreno Brita Enciklopedio, kiam vendi enciklopediojn surpaperajn estis tre bona profesia okupo por vendistoj), de asekuroj. 
Ankaŭ mi provis per propra entrepreno du fojojn: 
Zamenhof Editores (eldonejo) kaj Nova Mondo (distribuanto de kosmetikaĵoj). 
Plej laste, post Nova Mondo, kun sukceso mi fariĝis profesia makleristo de nemoveblaĵoj, novaj, en Braziljo. 
Nur tiam eblis al mi vojaĝi du fojojn al eksterlando, al Nederlando por la UK kaj al Rusio por la Rusia Kongreso en 2010. 
En la fino de 2011 mi decidis rezigni pri tiu kariero, por ĉefe okupiĝi pri io kadre de la esperantista ekonomio: 
profesia instruado de Esperanto, internacia komerco, arto-maklerado aŭ io alia. 
Sed ĉio estas ankoraŭ iom nebula.

Ĉu vi nun plentempe redaktos la revuon? 


Redakti la revuon estos mia ĉefa okupo, en la senco ke plenumi bone la taskon estas ja mia devo, senkonsidere de la necesa tempo por tio. 
Tamen, ĉar la salajro estas malalta, mi certe devos elturniĝi en la libera tempo. 
Por ekzemplo, mi baldaŭ startos kampanjon por varbi gelernantojn por mia agado kiel profesia Esperanto-instruisto, kaj per Google Adwords kaj per papera varbilo, kiun mi hodiaŭ presigos je 5.000 ekzempleroj kaj mem distribuos en la ĉirkaŭaĵoj de la metroostacioj en mia urbo (SanPaŭlo). 
Mi ankaŭ estas peranto de ĉina entrepreno, kiu fabrikas risortajn matracojn kaj volas enkonduki ilin en Brazilon.

Vi redaktis la brazilan landan revuon dum relative mallonga tempo. 
Kial vi forlasis la taskon tiel rapide? 


En la komenco de 2001 miaj ideoj pri la movado, kio ĝi devas esti, kion novan ni devas enkonduki, kial Esperanto ne kaptas la atenton de la ordinaraj homoj kaj tiel plu, jam estis radikale ŝanĝitaj, surbaze de miaj propraj spertoj kaj pripensado. 
En aprilo mi estis elektita prezidanto de Esperanto-Asocio de Braziljo, kaj en julio prezidanto de la Federacia Konsilantaro de Brazila Esperanto-Ligo, kiu konsistas el prezidantoj de ĉiuj ŝtataj (en Brazilo oni nomas ŝtatojn kio en aliaj landoj oni nomas provincojn) organizoj aliĝintaj al BEL. 
Kaj do mi planis entrepreni viglan diskutadon por reformi la brazilan movadon kaj venis en mian kapon, ke por tio estus necesa sendependeco. 
Alivorte, mi pensis ke mi ne havus sendependecon, estante samtempe oficisto salajrata de BEL kaj prezidanto de ĝia Federacia Konsilantaro. 
Do, mi demisiis, kaj nun tre klare mi vidas, ke mi faris grandan mispaŝon, ĉar mi perdis la tribunon por argumenti pli vaste ol en nur diskutlisto de la Konsilantaro.

Vi loĝas sur alia kontinento ol kie troviĝas la Centra Oficejo de UEA. 
Kiel ofte vi havos eblon renkontiĝi kun estraranoj kaj oficistoj de UEA? 


En mia laboro kiel redaktoro de Esperanto plej gravos renkontiĝo de ideoj, kaj tio estas tre facila afero nuntempe. 
Miaj ideoj renkontiĝas preskaŭ ĉiutage kun la ideoj de Mark Fettes, per retletero kaj eĉ per skajpo. 
Kun la ideoj de la aliaj estraranoj kaj oficistoj de la Centra Oficejo ili ankoraŭ ne renkontiĝas ofte. 
Tamen, tre plaĉos al mi reveni en Roterdamon, kie mi estis okaze de la UK en 2008 kaj gustumis la plej diversajn bierojn. 
Mi vere revas reveni tien por iomete malstreĉe ĝui la vivon kaj gustumi denove la roterdamajn bierojn. 
Ĉu vi scias, ĉu la UEA-estraranoj ŝatas bieron? 
Jen bona motivo por renkontiĝi kun ili vid-al-vide.

Kion vi volas aldone diri? 


Por fari grandajn aferojn, oni ne nur devas revi, sed ankaŭ plani, ne nur kredi, sed ankaŭ agi, ne nur kritiki, sed ankaŭ pagi la UEA-kotizon por 2014. 
Nia plej prestiĝa organizo povas kaj devas pli sukcese plenumi sian gravan rolon por nia afero, sed ĝi bezonas monon, monon kaj monon. 
Kaj ne forgesu, karegaj legantoj de Libera Foiro, ke oni aliĝas al UEA ne nur por ricevi revuon, sed por partropreni, kunlabori, kunfari. 
Mi en la lastaj 10 jaroj aŭ eĉ pli, ne aliĝis al UEA, ĉefe pro neglektemo pri la devoj de konscia esperantisto, sed ankaŭ foje pro manko de mono. 
Sed Osmo Buller povas jam de nun meti en la buĝeton tiun etan plian enspezon, nome, mian kotizon por 2014.

Unuafoje en pli ol cent jaroj, la revuo Esperanto havos sian redaktejon ekster Eŭropo. 
La brazilano Fabrício Valle estas elektita de la Estraro de UEA por transpreni la redaktoran postenon de Stano Marček, ekde la jarkolekto 2014.

Jam en sia skriba sinprezento, Fabrício Valle montris grandan energion kaj kreemon, kaj krome tre realisman ideon pri la redaktora laboro, komentas la Prezidanto de UEA, d-ro Mark Fettes. 
Tiun impreson plene konfirmis mia telefona intervjuo kun li. 
Ni estas entuziasmaj pri la ideoj kaj kapabloj, kiujn li alportos al nia komuna afero.

Valle estis unu el ses kandidatoj por la posteno de redaktoro (unu pli ol anoncite en pli frua komuniko). 
Movadano ekde 1970, li okupis diversajn postenojn en la brazila movado, interalie kiel prezidanto aŭ estrarano de Brazila Esperantista Junulara Organizo (1977-81), oficisto de Brazila Esperanto-Ligo (1996-2001) kaj prezidanto de la Federacia Konsilantaro de BEL (2001-04). 
Li ankaŭ fondis kaj gvidis propran eldon-entreprenon, Zamenhof Editores, de 1987 ĝis 1995. 
Lastatempe li okupiĝis pri provoj kreskigi la esperantistan ekonomion kadre de la organizo Intraespo.

La redaktoraj kapabloj de Valle estas videblaj en la ok numeroj de Brazila Esperantisto, kiujn li redaktis en la jaroj 2001-02. 
Enkondukante novan aspekton kaj novan teamon de kunlaborantoj, li kreis revuon kiu elstaris grafike, stile kaj enhave.

Ankaŭ por la revuo Esperanto Valle antaŭvidas proksiman kunlaboron kun talentuloj sur diversaj kampoj, cele al revuo kiu laŭ li "transformiĝos en aktivan engaĝilon, en instrugazeton por trejnado de volontuloj, en heroldon de la plej bonaj iniciatoj de la movadaj organizoj tra la mondo, en gvidilon por veteranaj kaj komencantaj E-gvidantoj, en inspiron por la esperantoj."

La ribelo en la sidejo de la Esperanta Civito estis finita per fizika atako de Valerio Ari kontraŭ la rivalo, Dieter Rooke. 
Rooke rakontas, ke li post pugnobatoj fuĝis el Kultura Centro Esperantista kaj sentis sin devigita ne kandidati por la posteno de ĝia prezidanto. 
Kiam Libera Folio telefonis al Valerio Ari por demandi, ĉu li efektive batis Dieter Rooke, li malŝaltis sian telefonon.
Civita ribelo finita per pugnobatoj

La domo de KCE

Dieter Rooke estas la vicprezidanto de Kultura Centro Esperantista, kaj lia edzino Liu Jun estas ĝia sekretario. 
Ekde septembro 2012 ili loĝis en la trietaĝa domo de KCE en la svisa urbo La-Chaux-de-Fonds, kie rezidas ankaŭ la prezidanto de KCE, la ĉefa korifeo de la Esperanta Civito, Valerio Ari (Giorgio Silfer).

Jam kelkajn monatojn post la enloĝiĝo de Dieter Rooke kaj Liu Jun la interrilatoj kun Valerio Ari tamen streĉiĝis. 
En aprilo la konflikto akriĝis, kiam Valerio Ari provis forpeli Dieter Rooke kaj Liu Jun el la kvinmembra komitato, la decida organo de KCE.

En aŭgusto oni eksciis, ke la 9-an de novembro okazos eksterordinara ĝenerala asembleo de KCE. 
Dieter Rooke en intervjuo al Libera Folio anoncis, ke li esperas ŝanĝon de prezidanto kaj distanciĝon de KCE de la Esperanta Civito.

La celo estas ŝanĝo de la komitato, kaj ŝanĝo de prezidanto. 
La prezidanto ne nur prezidas la asocion, sed ankaŭ regos la Centron kaj administros ĝin. 
Nova komitato kun nova prezidanto povus malaliĝi el la Pakto. 
Povus okazi pozitiva ŝanĝo – malfermo al la neŭtrala movado, klarigis Dieter Rooke tiam.

Tamen la 9-an de oktobro, kiam pasis la limdato por kandidatiĝoj, la Esperanta Civito en sia retejo informis, ke por la tri decidaj postenoj estas nur tri kandidatoj. 
Kiel prezidanto restos Valerio Ari mem, kaj la postenojn de vicprezidanto kaj sekretario ricevos personoj subtenataj de Valerio Ari. 
Dieter Rooke kaj Liu Jun laŭ la komuniko ne rekandidatis, kaj sekve aŭtomate estos forigitaj el la komitato.

Libera Folio kontaktis Dieter Rooke por ekscii, kial li rezignis pri sia strebado ŝanĝi la direkton de KCE. 
Laŭ Rooke, li simple ne kuraĝis kandidati, post kiam Valerio Ari fizike atakis lin. 
Tio laŭ li okazis matene la 21-an de septembro, tri semajnojn post la apero de lia intervjuo en Libera Folio.

Dum tiuj tri semajnoj Valerio Ari laŭ Rooke tute ne parolis kun li, kvankam ili loĝas en la sama domo. 
En tiu sabata mateno Dieter Rooke parolis kun unu el la laborantoj de KCE, Marek Bamberski, kiu laŭ li devus peti laborpermeson kaj poste ricevi oficialan salajron por sia laboro, anstataŭ esti "ekspluatata" de KCE.

Dieter Rooke

Tiun interparolon laŭ Rooke verŝajne aŭdis Valerio Ari, kiu preterpasis.

Li ekfurioziĝis kaj minacis min, ĉar laŭ lia opinio mi ne rajtas paroli kun laboristo. 
Ĉar mi ne foriris, li laŭte kriis al mi "fiulo", kaj mi respondis per "diablo". 
Li minacis min per la vortoj "Vi ploros! 
". 
Finfine li ruĝiĝis kaj batis min per unu pugno sur mian ŝultron, per alia sur la bruston. 
Per ambaŭ manoj li forpuŝis min al la direkto de la ekstera pordo, kaj donis al mi unu fortan piedfrapon sur mian postaĵon. 
En tiu momento mi ekvidis sur lia vizaĝo mortominacon. 
Li elbalbutis vortojn en la itala lingvo. 
Rapide mi forkuris kaj sukcesis malfermi la pordon kaj klakfermi ĝin post mi.

Post la okazaĵo Rooke deziras nur laŭeble rapide trovi alian loĝlokon, kaj timante plian perforton tute ne kuraĝis konkuri kun Valerio Ari pri la prezida posteno en KCE, li rakontas. 
Rooke jam havis kontaktojn kun la svisa polico pri la perforta incidento.

Aliaj personoj, kun kiuj Libera Folio kontaktis, pritaksas la rakonton de Rooke fidinda, kvankam ili mem ne ĉeestis la incidenton. 
Dum la sama sabato en KCE okazis studaranĝo, dum kiu Valerio Ari laŭ ĉeestinto kondutis nekutime kaj sakris itale.

En la retejo de la Esperanta Civito poste aperis la versio de Valerio Ari pri la sama incidento. 
Tiu versio ne mencias perforton kontraŭ Dieter Rooke, sed asertas, ke Rooke klopodis subaĉeti Marek Bamberski, proponante al li "rimarkindan monsumon por ke li ne plenumu taskon promesitan al KCE kadre de la domflegado".

Dieter Rooke ne komprenas la akuzon, kaj asertas, ke la diskuto temis nur pri tio, ke Bamberski laŭ li estas ekspluatata kaj devas ricevi normalan, oficialan salajron por sia laboro.

Libera Folio telefonis al Valerio Ari por demandi, ĉu efektive li batis Dieter Rooke. 
Jen la rezulto: 


Unua voko

Valerio Ari: 
Ha lo? 


Libera Folio: 
Sinjoro Silfer? 


Jes, kiu parolas? 


Parolas Kalle Kniivilä de Libera Folio, mi volas demandi ĉu estas vere ke vi batis sinjoron Rooke... 
Ha lo? 
Ha lo? 
Ĉu vi aŭdas min? 


[nenio aŭdeblas]

Dua voko

Ha lo? 


Saluton, parolas Kalle Kniivilä de Libera Folio. 
Ĉu vi fermis la parolilon? 


Kalle Kniivilä de Libera Folio? 
Ha, mi aŭdis...

Jes, do mi volis demandi, ĉu estas vere ke vi batis sinjoron Rooke? 


Ĉu estas vere ke...? 
Mi aŭdas vin treege malbone.

Ĉu estas vere, ke vi batis sinjoron Rooke? 


[Valerio Ari rompas la ligon.]

Tria voko

Voĉo en la germana: 
La numero momente ne estas atingebla...

asis preskaŭ 60 jaroj post la apero de la epokfara libro ”Du malsanoj en Esperanto: 
kia-ismo, tiom-kiom-ismo”. 
Patrik Austin trastudis la verkon por iĝi vera fundamentisto. 
Sed ne estas tiom facile kiel oni povus pensi. 
Kaj neobservado de la instruoj rezultas en ”nepardonebla eraro kontraŭ logiko” aŭ ”rekta peko kontraŭ la Zamenhofa uzado”. 
Hu! 
Ni telefonu al la Akademio! 

Pli ol esperantisto – fundamentisto! 


H. 
A. 
de Hoog: 
Du malsanoj en Esperanto: 
kia-ismo, tiom-kiom-ismo. 
Eric Carlén 1954. 
E-libro eldonita de INKO 2001.

Esperanta gramatiko estas amuza! 
Tial mi volas partopreni en la gramatikaj diskursoj - kiu scias, eble eĉ en la Akademio. 
Sed estus maloportune esti kaptita en la malĝusta partio en la lingva disputo inter kiom-istoj kaj kiel-istoj. 
La lastaj estas la fundamentistoj, kiuj gajnis la pliforton per Du malsanoj en 1954, do mi devos lerni paroli kiel ili. 
Feliĉe la libro en mia mano estas la ĝusta instruilo – eĉ resanigilo – ĉar ĝi donas praktikajn regulojn por eviti la gramatikajn malsanojn.

Sed atentu, teorion tamen ne eblas eviti. 
Por iĝi vera fundamentisto, endas kompreni ke la kiel-komparo (“tiel bona kiel”) estas pli logika ĉar la kompara kiel estas prepozicio, samkiel en la nederlanda, kiu estis la gepatra lingvo de la aŭtoro, Hendrik Arie de Hoog. 
Por kontroli la verecon de lia argumento eblas anstataŭigi kiel-prepozicion per la vorto 'estante': 


Kiel infano mi loĝis en Amsterdamo.

= Estante infano mi loĝis en Amsterdamo.

Prave, kaj sammaniere kiel prepozicias en ĉiuj komparoj: 


Ŝia vizaĝo estis pala kiel littuko.

= Ŝia vizaĝo estis pala estante littuko.

Sed kion tio signifas? 
Ni lasu la sinjorojn A kaj B demonstri.

A: 
Kia estis via geedziĝa nokto? 


B: 
Ne tiel bona. 
La vizaĝo de mia edzino estis pala kiel littuko.

A: 
Ĉu vi uzis ŝian vizaĝon kiel littukon? 


B: 
Jes.

A: 
Mi kredas, ke la vizaĝo de mia edzino estus ruĝa kiel littuko. 
Kaj ŝi batus min! 


Ni vidas, ke la idiomaĵo pala kiel littuko samlogikas kun ruĝa kiel littuko. 
Depende de la edzino.

* * *

"Ĉu fulmo iam trakuris arbaron? 
Certe ne! 
La esprimo kiel fulmo estas grad-esprima.” - de Hoog

Sekve mi devas ekkompreni ke la kiel-prepozicio estas grad-esprima. 
Tio evidentiĝas en Zamenhofa ekzemplo: 


La sciigo trakuris la arbaron kiel fulmo.

= La sciigo trakuris la arbaron estante fulmo.

Ne temas nur pri maniera metaforo, sed la sciigo efektive estis fulmo kaj la trakuro okazis ĝiagrade. 
Por tio ni devas imagi horizontale kurintan fulmon. 
Se ĝi ekzemple trakuris la tutan arbaron, eblas diri ke ĝi kuris 100-procente tra ĝi.

La sciigo trakuris la arbaron kiel fulmo.

= La sciigo trakuris la arbaron 100-procente.

Sed ĉu oni ne povus tiukaze ankaŭ diri La sciigo trakuris la arbaron kiom fulmo? 
Certe ne ĉar, laŭ de Hoog, la tabelvorto kiom estas “tro drasta, tro sentebla, tro manifesta, tro evidenta, tro sintruda por uzi ĝin en prepozicia funkcio.”

Verdire tion mi ne komprenas kiel fulmo, sed ne indas mencii tion al ĉiuj. 
Se mi iam “sidos” en la Akademio, prefere mi nur silentu kaj seriozmiene kapjesu dum aliaj diskutas tiun punkton.

* * *

"La kompletigo de elipsaj frazoj neniel devas efiki al la gramatika strukturo nek al la senco! 
" - de Hoog

Fine, veraj fundamentistoj ne daŭrigas siajn frazojn post kiel-komparoj. 
Ili ekzemple ne dirus La sciigo trakuris la arbaron kiel fulmo kuras ĉar tiukaze aspektus kvazaŭ kiel tamen ne estus prepozicio sed konjunkcio, kaj tiukaze ŝajnus ke de Hoog malpravis kaj fundamentistoj jam dum sesdek jaroj vagis senvoje en la Zamenhofa arbaro.

Mi tamen iom scivolemas pri la frazo: 
La leporo estas same saĝa kiel la vulpo estas ruza. 
Ĉu mi en la eventuala kunsido de la Akademio kuraĝus tiel min esprimi? 


De Hoog gvidas: 
“Atentu bone: 
- - ĉia kompletigo estas nenecesa, eĉ malpermesita”.

Bone mi atentas kaj rimarkas ke de Hoog ne estis nur pioniro de fundamentisma gramatiko. 
Ni pensu pri la frazo Zorro veturas per trajno kaj ĉevalo. 
Ne temas pri elipsa aŭ mallongigita frazo: 


Zorro veturas per trajno kaj (Zorro veturas per) ĉevalo.

Danke al de Hoog nun ĉiuj vidas ke kaj devas esti prepozicio! 
Tial ĝi verŝajne havas iom similan signifon al kun. 
La vera signifo de la frazo estas: 


Zorro veturas per trajno kun ĉevalo.

* * *

"Ĉu en la praktiko la Esperantistoj povus atingi tian nivelon de sagaca inteligenteco? 
" - de Hoog

Nun mi havas teorian bazon sufiĉan por gramatikisto. 
Sed lingvo ne estas nura malseka teoriaĵo, ho ne! 
Estas tempo por lerni la praktikon. 
Tio estas facila ĉar uzante la regulojn de Du malsanoj ne eblas erari eĉ se oni tute ne havas logikon. 
Aŭ kiel Hoog konsolas: 
“faru la provon, kaj vi rimarkos kiel nature kaj senpene vi baldaŭ lernos uzi ilin.”

Por demonstri mi uzu sagon (-->) de la hereza frazo al la gramatike prava frazo. 
Ekzemple: 


Tia filo kia patro! 


--> Tia filo kiel patro! 


Ĉu demandojn? 
Ne? 
Bone, ni komencu.

A: 
Kia estis via vojaĝo al Belgio? 


B: 
Nekredebla! 
Mi trinkis bieron kian neniam antaŭe.

--> Nekredebla! 
Mi trinkis bieron kiel neniam antaŭe.

Post la korekto laŭ Du malsanoj la kaŭzo de la nekredebleco evidentiĝas: 
B trinkis bieron – ĉu ne: 
elbarele kaj subtable.

* * *

Ni daŭrigu per familiaj trajtoj.

A: 
Homoj ofte forgesas aŭskulti sed tio neniam okazas al mia patrino.

B: 
Kial? 


A: 
Ŝi ne havas orelojn kiajn aliaj.

--> Ŝi ne havas orelojn kiel aliaj.

La patrino neniam forgesas aŭskulti, ne nur por tio ke ŝi diferencas, sed eĉ ĉar ŝi tute ne havas orelojn kaj aŭskultado kompreneble ne estas postulata al ŝi.

Oni evitas kia-ismon facile se oni uzas kiel-prepozicion anstataŭ diversaj kiaj. 
Sed post “la sama” oni tamen uzu kiun, kiu enkondukas subfrazon. 
Ekzemple en nova domego: 


A: 
Saluton! 
Ĉu ankaŭ vi loĝos en ĉi tiu domo? 


B: 
Jes! 
Ni aĉetis la saman apartamenton kian vi aĉetis.

--> Jes! 
Ni aĉetis la saman apartamenton kiun vi aĉetis.

Por klarigo: 
fundamentistoj estas pli societemaj. 
Ili preferas loĝi kune en unu apartamento por la prezo de du.

"La tiom-kiom-ismo estas rekta peko kontraŭ la Zamenhofa uzado; tiu uzado estas neniel ne konsekvenca kaj kaprica” - de Hoog

Tiom pri kia-ismo. 
Eviti la eĉ pli pekan malsanon, tiom-kiom-ismon, estas iel pli komplike. 
Se mi ne kalkulis malĝuste, de Hoog donas 12 regulojn pri ĝi. 
Eble mi legu ilin en la aviadilo kaj nun simple reviziu kelkajn evidentajn herezaĵojn. 
Ekzemple en trinkejo: 


A: 
Mi ĵus trovis novan virinon.

B: 
Ĉu jam? 
Kial? 


A: 
Ĉar la unua estis tiom postulanta.

--> Ĉar la unua estis tiel postulanta.

Ju pli multaj, des pli amuze estos en la fundamentisma apartamento, ĉar baldaŭ sinjoro A prezentos sian noktan trovaĵon al la unua virino. 
Kiel oni postulas, tiel oni havos! 


* * *

Antaŭ tio oni aĉetis meblojn en brokantejo: 


A: 
Mi pensis aĉeti ĉi tiun sofon.

B: 
Hu! 
Mi ne aĉetus sofon kiu aspektas same uzita kiom la lito.

--> Mi ne aĉetus sofon kiu aspektas same uzita kiel la lito.

Kompreneble se la sofo aspektas uzita same al la lito, oni ne kafumu sur ĝi sed prefere lasu ĝin en la vendejo.

* * *

Post entuziasma Esperantokurso oni konstatos: 


A: 
La instruistino laŭdis la lernantojn kiuj faris tiom ĝuste antaŭ ŝia tablo.

Tio tamen estas malĝusta. 
La fundamentisma formo estas: 


--> La instruistino laŭdis la lernantojn kiuj faris tiel ĝuste antaŭ ŝia tablo.

Kion ekzakte signifas 'tiel', mi ne scias, sed certe lernantoj havas bonan imagipovon.

* * *

Sed atentu ke tieloj kelkfoje aspektas kiel postkonsekvencoj de la unua ago.

A: 
Niaj ventroj jam doloras; tiom amuzan vesperon ni havas! 


Devus esti: 


--> Niaj ventroj jam doloras; tiel amuzan vesperon ni havas! 


Feliĉe la libera vortordo nuligas ĉian miskompreneblon. 
Jen samo en alia vortordo: 


--> Niaj ventroj jam doloras; tiel ni havas amuzan vesperon! 


Aj! 


Kompreneble la ekzemploj sonas strange por tiom-kiom-istoj, kiuj trouzis la emfazan vorton tiom kaj kies oreloj ne alkutimiĝis al la lingvo de Zamenhof. 
Tiom ja uzeblas, sed nur se oni volas tre forte esprimi la kielon. 
Uzu ĝin nur en komparoj, ne kiel A: 


A: 
Kiel vi fartas? 


B: 
Pardonu, mi ne aŭdis.

A: 
Kiom vi fartas? 


* * *

Unu plia el la senfinaj avantaĝoj de la Zamenhofa lingvo estas, ke eblas samtempe respondi al du kiel-demandoj. 
Tio ŝparas tempon.

A: 
Kiel ni povus kapti, kaj kiom certe ni kaptos fiŝojn hodiaŭ? 


--> Kiel ni povus kapti, kaj kiel certe ni kaptos fiŝojn hodiaŭ? 


B: 
Per fiŝkaptilo.

* * *

"Ĉu tial ne estus eble ke la tuta esperantistaro sekvu la Zamenhofan ekzemplon pri la koncernaj korelativoj? 
Ni havas nian Akademion." - de Hoog

Do, mi lernis la lingvon Zamenhofan. 
Nun mi estas pli ol Esperantisto: 
fundamentisto. 
Estas tempo telefoni al la Akademio por svati min.

A: 
Akademio, bonan tagon.

M: 
Bonan tagon. 
Mi estas fundamentisto, pli ol Esperantisto.

A: 
Mi ne diras tion.

M: 
Ĉu vi ne estas fundamentisto? 


A: 
Mi ja estas, sed mi ne diras ke mi estas pli ol Esperantisto. 
Mi estas Esperantisto, tio sufiĉas.

M: 
Sed se vi estas Esperantisto kaj fundamentisto, vi estas pli ol Esperantisto.

A: 
Ĝi ne signifas tion.

M: 
Ĉu ne signifas, ĉar estas du istoj? 
Du estas pli ol unu.

A: 
Tiuj tamen estas diferencaj. 
Ne eblas adicii.

M: 
Ĉu vi celas diri, ke fundamentistoj ne estas Esperantistoj? 


A: 
Ne, ne. 
Fundamentistoj ja estas Esperantistoj.

M: 
Sed ĉiuj Esperantistoj ne estas fundamentistoj? 


A: 
Ne. 
[Ekĝemas.]

M: 
Sed kial? 


A: 
Nu, ili ne sufiĉe lernis pri la lingvo de Zamenhof.

M: 
Tamen fundamentistoj lernis. 
Do ili estas pli ol Esperantistoj.

A: 
Nu... 
mi ŝatus pensi tiel. 
Sed tio ne estas la oficiala sinteno de la Akademio. 
Tamen, ĉu vi havis demandon? 


M: 
Mi volus diskuti kaj vi.

A: 
Nun mi ne komprenas vin.

M: 
Mi estas fundamentisto kaj mi ne kompletigas frazojn kiel aliaj... 
ne aliaj faras.

A: 
A ha, temas pri la kompletigo de frazoj post kiel. 
Vidu, nuntempe vi rajtas kompletigi viajn frazojn, ĉar kiel en tiu kazo estas partikulo.

M: 
Vere? 
Ĉu la argumentoj de de Hoog ne plu validas? 


A: 
Ja validas, sed kiel estas partikulo.

M: 
Sed kion tio signifas? 


A: 
Tio estas bone klarigita en Plena Analiza Gramatiko. 
Vi certe ne havas ĝin...

M: 
Mi trovos ĝin en la Interreto. 
Ĝis baldaŭ! 


Estas ligo al elektronika versio de Plena Analiza Gramatiko (Kalocsay & Waringhien, 1985) en Esperanta diskutforumo. 
Membro “JuM” alŝutis ĝin por ĉiuj – domaĝe al “Mevo”, Akademiano.

“Mevo” klarigas sian ĉagreniĝon: 
“Mi iom antaŭtimas, ke de nun ĉiu retumulo, elŝutinta PAGon, komencos vaste kaj dise prezenti ĝiajn paragrafojn sen bone kompreni, pri kio ili temas. 
Do, se 'la popolamasoj' vaste ekuzos tiun libron, kiu fakte destinitas 'por lingvaj elituloj', la efiko povas esti mala, ol tiu, kiun oni esperis.”

Mi ne povus pli konsenti! 
Esperanta gramatiko estas destinita por ni, fundamentistoj, kiuj predikas La Fundamenton kiel pastroj predikis la latinlingvan Biblion al la popolamasoj – avertante pri “pekoj” kontraŭ Zamenhof! 
Ni estas la lingvaj elituloj! 
Kaj baldaŭ mi, sam-akademiano, sidos dum la kunsidoj apud “Mevo”, jam-akademiano.

Do mi elŝutas PAG-on. 
Laŭ ĝi la vorto kiel en la frazo pala kiel neĝo estas prepozicio, sed tion mi jam sciis. 
La aŭtoroj skribas plue: 
“Por pasiaj kompletigemuloj oni povas prezenti ankaŭ tian solvon de la problemo, kiu ebligas la kompletigon. 
Nome oni povas rigardi kiel kompara partikulo.”

Sed kio estas partikulo? 
PAG skribas nur ke partikulo ne estas adverbo. 
Mi konsultu PIV. 
Laŭ ĝi: 
“partikul/o Morfemo ne necesa en la frazsintakso, sed laŭsence elektebla - - ekz. 
ne, nur, ja, la”.

Nun mi komprenas! 
Eblas ellasi la komparan kiel sen rompi la frazon. 
Mi retelefonu al la Akademio.

A: 
Akademio, bonan tagon.

M: 
Estas mi! 


A: 
Aĥ, vi. 
Denove. 
Kion vi volas nun? 
Mi ĵus estis kontrolonta ke miaj vortaroj estas en alfabeta ordo.

M: 
Mi parolas vi.

A: 
Kion? 
? 


M: 
Mi parolas vi. 
Mi pensas vi. 
Mi estas same scianta vi. 
Mi estas ti-i-i-om resanigita! 
Ĉu mi nun povas esti Akademiano? 
...Ha lo? 


Tut tut tut tut tut tut...

Ĉu mi ne sufiĉe emfazis la tiom-on? 
Ho Zamenhof se oni kredis ke mi estas tiom-kiom-isto! 


Ne-Zamenhofa morno

Sed ĉu de Hoog vere ne prifajfis pri la Zamenhofa lingvo? 
En 1978 aperis lia libro, La senpera verbigo de adjektivoj, en kiu li argumentas ke verboj kiel beli estas Zamenhofaj, malgraŭ la fakto ke Zamenhof ne uzis ilin. 
Male, en Du malsanoj, li argumentas ke komparoj per tiom-kiom estas ne-Zamenhofaj, malgraŭ la fakto ke Zamenhof ja uzis ilin.

En la cirkonstancoj estas alloge suspekti ke de Hoog simple ŝatis kiel kaj belas sed, kontraste, malŝatis tiom. 
Kun vortoj de la aŭtoro: 
“Tio ne estas afero de gusto! 
La fonetika valoro de -om estas multe pli peza ol tiu de -el [. 
I]u teksto kun multaj kiel-oj restas flua kaj facile elparolebla, dum la sama teksto kun kiom-oj sonas peze, 'morne.'”

Christer Kiselman el Svedio estis elektita nova prezidanto de la Akademio de Esperanto. 
Post lia elekto la Akademio jam publikigis sian unuan rekomendon, pri esperantigo de propraj nomoj. 
En intervjuo al Libera Folio Christer Kiselman akcentas, ke grava rolo de la Akademio estas servi kiel stabiliga forto en la evoluo de la lingvo. 
Krome li diras, ke li ne scias, kial la luno ekzistas.
Nova prezidanto volas atenti pri nehindeŭropaj lingvoj

Christer Kiselman

Libera Folio: 
En letero dissendita post via elekto, vi atentigas, ke la plej grava fundamento de Esperanto estas respekto al aliaj kulturoj. 
Same, en via memprezento antaŭ la elekto vi esprimis esperon, ke la Akademio en sia laboro ĉiam memoros la konvinkon de Zamenhof pri la malutilo de ĉia naciismo. 
Kial? 


Christer Kiselman: 
Tiuj eldiroj estas unuavice signalo pri mia propra skalo de valoroj, ne instigo al agado. 
Same pri mia eldiro ke ni estos juĝataj laŭ niaj kulturaj atingoj. 
Esperanto estas kaj kultura, kaj socia, kaj lingva fenomeno.

Ĉu vi opinias, ke la Akademio devus entrepreni iujn konkretajn paŝojn por pli bone reflekti kaj respekti la kulturan kaj nacian diversecon de la mondo? 


La elektoj de novaj membroj en 2013 jam okazis. 
Antaŭ la novaj elektoj en 2016 oni provu trovi pli da parolantoj de ne-hindeŭropaj lingvoj. 
Sed ankaŭ antaŭ tiu jaro oni dediĉu iom pli da atento al ne-hindeŭropaj lingvoj. 
Inter la fontolingvoj de Esperanto ĉiuj krom unu, la hebrea, estas hindeŭropaj. 
Sed la hebrea ludis pli grandan rolon en la Lingvo Universala de 1881 ol en la Lingvo Internacia de 1887.

En viaj tekstoj antaŭ kaj post la elektiĝo vi mencias la ideon kunlabori kun neakademianoj, por altigi la kvaliton de iuj akademiaj laboroj, kaj por diskonigi la Akademion inter eksteruloj. 
Kiel tia kunlaboro povus konkrete funkcii, laŭ vi? 


Ni jam komencis aligi membrojn kaj nemembrojn al libroprojekto kun la provizora titolo Aliroj al Esperanto. 
Ĝi montros ke ekzistas pluraj vojoj al Esperanto kiel lingva, kultura kaj socia fenomeno; neniu havas monopolon.

Ĝis nun la Akademio neniel estas jure registrita. 
Vi proponas, ke oni esploru la eblecojn havigi juran personecon por ĝi. 
Kiajn avantaĝojn tio povus doni al la Akademio? 
Ĉu antaŭvideblas ajnaj malavantaĝoj? 


Ni ankoraŭ ne komencis tiun studon. 
Tute unue necesas juraj konsiloj.

Vi akcentas, ke la Akademio okupiĝu ne nur pri preskriba laboro, sed ankaŭ observu kaj priskribu la fakte ekzistantan lingvon. 
Tamen, kiel vi mencias, ofte provoj esplori Esperanton kiel ĉiun alian lingvon renkontis fortan, kvazaŭ ideologian kontraŭstaron. 
Kial tio laŭ vi okazas? 


Tiu ne estas demando por mi. 
Mi apenaŭ povus imagi, ke iu kiu studis du aŭ tri lingvojn ĉe universitata nivelo, kaj kiu krome studis universitatnivelan kurson pri sciencaj esplormetodoj uzataj en lingvistiko, povus aliĝi al tiu sinteno.

Tamen, la kontraŭstaro ekzistas, kaj vi mem priskribas ĝin en via memprezento, eĉ komparante ĝin kun la iama tabuo pri dissekcado de homaj korpoj.

Pli precize, mi skribis ke ĝi "memorigas min" pri la tabuo. 
Memorigo en si mem ne estas komparo. 
Kaj kiel klarigo ĝi ja estas nur spekulativo. 
Mi povas dividi mian eldiron en du partojn: 
1. 
Esperanto estas vivanta lingvo. 
2. 
Ĉiu ajn rajtas studi kiun ajn vivantan lingvon per sciencaj metodoj. 
Mi ne scias ĉu persono kiu kontraŭas studon de Esperanto rifuzus la unuan aŭ la duan eldiron, aŭ eble ambaŭ.

Do, kial la kontraŭstaro laŭ vi ekzistas inter esperantistoj? 


Mi ne estas ĉionsciulo, nek ĉiosciulo. 
Mi ekzemple pensas, ke la luno ekzistas, kvankam mi neniam promenis sur ĝi; mi vidis ĝin multfoje per nudaj okuloj kaj per diversaj teleskopoj, sed mi ne scias, kial la luno ekzistas. 
Por scii kial la luno ekzistas, oni demandu la lunon mem, kvankam ne ekzistas garantio ke la luno mem scias, kial ĝi ekzistas.

Iuj ofte kritikas la Akademion pro pasiveco kaj malrapideco, kaj plendas ke ĝi tro konservative sintenas al lingva evoluo. 
Aliaj opinias, ke ĝuste tia estu la stabiliga rolo de la Akademio. 
Ĉu, kaj en kiuj kampoj, laŭ vi la Akademio devus iĝi pli aktiva? 
Kiel laŭ vi ŝanĝiĝis la efektiva rolo de la Akademio dum ĝia ekzisto? 


Grava rolo de la Akademio estas servi kiel stabiliga forto. 
La interna laboro de la Akademio multe ŝanĝiĝis pro interreto, sed ĝi estas iom malŝpara rilate al la nombro de elektronoj en la universo. 
La rolo de la Akademio povos ankaŭ ŝanĝiĝi pro la interreto; interalie la Lingva Konsultejo liveras gravan servon al la esperantoparolantoj.

La laboroj de la Akademio estas ĉefe financataj de UEA, kiu tamen donas nur malgrandan subvencion ĉefe por korespondaj kostoj. 
Kiel statis la financoj de la Akademio dum la lastaj jaroj? 


Rilate al la ĝisnuna aktiveco, ne malbone.

Kaj kiel povus esti financataj la sciencaj konferencoj, kiujn vi mencias inter eblaj aktivadoj de la Akademio? 


Historiaj faktoj: 
La konferenco en Zagrebo en 2001: 
1. 
La Kroata Akademio de Sciencoj kaj Artoj (Hrvatska Akademija Znanosti i Umjetnosti) – pro feliĉa renkontiĝo kun ties ĝenerala sekretario unu jaron antaŭe – senpage disponigis al ni sian belan Ilirian Salonegon. 
2. 
Mi persone pagis por la lunĉoj kaj la manĝaĵo dum la paŭzoj. 
3. 
La preskostojn verŝajne pagis iuj en Brazilo – mi ne memoras.

La konferenco en Gotenburgo en 2003: 
1. 
La Gotenburga universitato senpage disponigis al ni la konferencejon. 
2. 
La Sveda Akademio, la plej alta protektanto de la sveda lingvo, malavare finance subtenis la renkontiĝon (pri manĝaĵo kaj kelkaj vojaĝkostoj). 
3. 
La preskostojn pagis verŝajne la Sveda Akademio aŭ mi mem – mi ne memoras.

Mi imagas ke tiuj okazintaĵoj liveras al ni modelon por la estonteco. 
Krome ni nun havas ESF.

En via sinprezento vi mencias, ke la Akademio inter iuj esperantistoj estas konata kiel "klaŭna klubo" kaj komprenigas, ke necesus plibonigi la renomon de la Akademio. 
Kio laŭ vi kaŭzis tian misfamon? 


Eble iuj malefikaj laboroj, aŭ iom klaŭna apero dum kongresoj, sed mi ne kapablas ĉion analizi.

Kion eblus fari por altigi la renomon de la Akademio? 


Unue: 
ni konsciiĝu pri la renomo. 
Due: 
ni kunlaboru kun elstaraj esperantologoj kaj interlingvistoj por konatigi al ili la laborojn de la akademio kaj profiti de iliaj konoj.

Kvin kandidatoj interesiĝas pri la posteno de redaktoro de la revuo Esperanto. 
La estraro de UEA ne malkaŝas iliajn nomojn pro privatecaj kialoj. 
La prezidanto de UEA, Mark Fettes, planas telefone intervjui iun aŭ iujn el la kandidatoj, kaj poste fari rekomendon pri la elekto ene de du semajnoj. 
La finan decidon faros la estraro de UEA.
Nova redaktoro anoncota post du semajnoj

Inter la unuaj paŝoj de la nova estraro de UEA, elektita en Rejkjaviko en julio, estis la decido ŝanĝi la redaktoron de la revuo Esperanto. 
Stano Marček, kiu redaktas la revuon ekde januaro 2002, produktos sian lastan numeron en decembro, kaj ekde januaro 2014 la oficiala organo de la plej granda Esperanto-organizaĵo havos novan estron.

La konkurso pri la redaktora posteno estis anoncita en gazetara komuniko dissendita la 22-an de aŭgusto. 
Laŭ la komuniko, la nova redaktoro ĉefe laboros ekster la Centra Oficejo, same kiel Stano Marček. 
Kandidatoj por la posteno devis sendi al UEA sinprezentan leteron kun klarigo pri la motivoj por kandidatiĝi, vivresumon, mallongan eseon pri la potenciala kontribuo de la revuo al la efektivigo de la nova strategia laborplano de UEA, kaj kontaktinformojn de tri rekomendantoj.

La limdato por kandidatiĝo estis la 30-a de septembro, kaj la 1-an de oktobro post la 13-a horo en Nederlando, kiam ne plu estis la 30-a de septembro ie ajn en la mondo, la Centra Oficejo dissendis mallongan komunikon, laŭ kiu kvin kandidatoj anoncis sin. 
Ĉiuj provoj ekscii ion plian pri la kandidatoj estis malsukcesaj. 
Laŭ la ĝenerala direktoro de UEA, Osmo Buller, la estraro malpermesis publikigon de pliaj informoj pro "privatecaj kialoj".

Por ke la nova redaktoro havu sufiĉan tempon por eklabori kaj produkti sian unuan numeron, kiu aperu jam en januaro, la fina elekto devas okazi relative rapide.

Mi kaj Osmo trarigardos ĉiujn senditajn dokumentojn kaj prezentos nian analizon al la Estraro. 
Ankaŭ aliaj estraranoj povas legi la dokumentojn kaj komenti, se ili volas. 
Poste ni aranĝos telefonan intervjuon kun la plej promesplena(j) kandidato(j). 
Surbaze de tio ni faros rekomendon al la Estraro, espereble ene de du semajnoj, klarigas Mark Fettes.

Laŭ li, la nova redaktoro devos esti preta kontribui per propraj ideoj, sed ankaŭ doni lokon al multaj pensodirektoj en la paĝoj de la revuo. 
Tial la posteno postulas multflankan personon kun pluraj kompetentoj: 


Esence, la redaktoro devas esti ne nur kunlaboranto de la Estraro kaj la Oficejo, sed ankaŭ kunpensanto. 
Per tio mi ne celas samopiniecon pri ĉiuj aspektoj de UEA kaj la movado, ĉar tian samopiniecon oni ankaŭ ne trovas inter estraranoj, komitatanoj, ktp. 
Sed ni ja bezonas redaktoron kiu flegas la revuon kiel kulturan forumon – kiel lokon por tre diversaj diskutoj kaj esploroj pri la evoludirektoj de la movado.

Mark Fettes en arbaro

Por tio, redaktoro devas esti homo plurflanka. 
Iom da konoj pri la movadaj historio kaj geografio, iom da literatura gusto, ioma kompreno pri lingvoj kaj lingvopolitiko... 
tiuj estas havindaj scioj. 
Regado de bona Esperanta stilo, amo al krea utiligo de la lingvo, preteco insisti pri altaj normoj en la kontribuoj al la revuo, pacienco kunlabori kun plej diversaj movadanoj en la kunmetado de artikoloj kaj numeroj

… tiuj estas tre gravaj kvalitoj. 
Bona redaktoro iom similas al la dirigento de orkestro: 
ne necesas povi ludi ĉiujn instrumentojn, sed necesas kompreni ilin kaj scii utiligi ilin en harmonia maniero.

Libera Folio: 
Kio ŝanĝiĝos en la revuo post la redaktora ŝanĝo, laŭ via espero? 


Laŭ mia opinio, la revuo en la lastaj jaroj dediĉis tro da spaco kaj atento al la rutina funkciado de Esperantujo. 
Precipe nun, kiam informoj pri renkontiĝoj, kursoj kaj simile tiel rapide cirklulas per retaj kanaloj, ne indas okupi multajn paĝojn per ili. 
Aliflanke, abundas interesaj ideoj kaj iniciatoj en la movado, kiuj meritas pli okulfrapan kaj plurflankan traktadon. 
Iusence, estas la tasko de la revuo elserĉi la tranĉajn eĝojn de la movado, la homojn kaj grupojn kiuj plivastigas la uzkampojn de Esperanto, profundigas nian pensadon pri sociaj, politikaj kaj ekologiaj temoj, diras ion novan kaj valoran per aŭ pri la lingvo.

Tio ne estas rutina laboro; mi dirus eĉ, ke ĝi estas laboro kiu rezistas rutinigon. 
La ĉefaj motivoj fari tian laboron estas amo kaj scivolo. 
La ĉefaj bezonataj trajtoj estas persisto kaj kreemo. 
Kribrante la kandidatiĝojn, mi aparte atentos tiujn malfacile difineblajn ecojn. 
Finfine, redakti estas arto. 
Kiel ĉiuj artoj, ĝi havas sian teknikan flankon, kaj ankaŭ, jes, sian rutinan flankon. 
Por plenumi tiun laboron necesas bona mastrado de lingvo, tempo, paĝfarado, ktp. 
Sed kerne de la redakta laboro devas troviĝi tiu sparko, kiun ni foje nomas fantazio. 
Ni bezonas revuon kun pli da fantazio.

Libera Folio: 
Ĉu vi jam havas iujn konkretajn ideojn pri tio, kion enhavu la nova revuo? 

Pri la detaloj, kiel povus aspekti tia revuo, kion ĝi povus enhavi, ktp, mi nun evitas paroli, ĉar en ties ellaboro devos partopreni la nova redaktoro. 
Mi ne volas trudi al tiu homo jam pretan vizion. 
Mi persone estas malfermita al ideoj kiel ŝanĝo de aperritmo, publikigo de aldonaj materialoj (fotoj, sonintervjuoj ktp) en la reto, dediĉo de spaco al facillingvaj artikoloj kaj ludoj, kaj aliaj ŝanĝoj en stilo kaj enhavo. 
Sed ĉio ĉi devas kongrui kun la konceptoj kaj volo de nia nova kunlaboranto.

En enketo farita de la prestiĝa nederlanda ĵurnalo NRC Handelsblad kvindek fakuloj elektis la esperantiston Willem Drees kiel la plej bonan ĉefministron de Nederlando post la jaro 1900. 
En 1954 Drees faris la malferman paroladon de la Universala Kongreso en Haarlem. 
Li kompreneble parolis en Esperanto. 
En 1962 li iĝis membro de la Honora Patrona Komitato de UEA.
Esperantisto la plej bona ĉefministro de Nederlando

Willem Drees naskiĝis unu jaron antaŭ la publikigo de la Unua libro, en 1886. 
Li mortis en la aĝo de 101 jaroj en 1988. 
Li estis socialdemokrata ĉefministro de Nederlando dum la gravaj postmilitaj jaroj 1948-58. 
Sub lia gvido okazis la senkoloniigo kaj la postmilita rekonstruado de Nederlando. 
Jam antaŭ sia ĉefministriĝo, kiel ministro pri socialaj aferoj, li havis gravan rolon en la kreo de la nederlanda pensia sistemo.

La enketo de "NRC Handelsblad", la gvida tagĵurnalo en Nederlando, estis farita kunlabore kun la Universitato de Utreĥto. 
Fakte okazis du enketoj: 
unu inter 50 fakuloj pri politiko, kaj alia estis reta voĉdonado, kiun partoprenis 3441 homoj.

Drees venkis en la enketo inter la fakuloj, dum en la reta voĉdonado li estis la dua post Ruud Lubbers (ĉefministro 1982-1994). 
Ĉe la fakuloj Lubbers estis la dua. 
Drees estis socialdemokrato kaj Lubbers kristandemokrato. 
Ankaŭ Lubbers havis ligon kun Esperanto, ĉar kiel ĉefministro li estis Alta Protektanto de la 73-a UK en Roterdamo en 1988, same kiel Drees estis tiu de la 39-a UK en Harlemo en 1954.

La diferenco en la reta voĉdonado estis minimuma: 
Lubbers 885, Drees 876. 
En la reta voĉdonado multaj homoj evidente emis elekti pli lastatempajn ĉefministrojn. 
Tio tamen ne helpis la nunan ĉefministron Mark Rutte, kiu estis sur la naŭa loko kun 83 voĉoj. 
En la enketo ĉe la fakuloj Rutte ne estis inter la 10 plej bonaj.

Jam en 2006 Drees estis elektita kiel la plej bona ĉefministro post la dua mondmilito en reta voĉdonado de radioprogramo pri historiaj temoj. 
Kiam en 2004 okazis voĉdonado pri la plej granda nederlandano de ĉiuj tempoj, Drees atingis la trian lokon.
Fine de aŭgusto forpasis Jerzy Fornal, unu el la nemultaj konataj profesiaj aktoroj, kiuj dum la lastaj jardekoj laboris pri la Esperanto-teatro. 
Li mortis en la aĝo de 86 jaroj, unu jaron post sia edzino Zofia Banet-Fornalowa, kiu same estis elstara esperantisto. 
Kerstin Rohdin, kiu proksime konis la laboron de Jerzy Fornal kaj lin mem, verkis nekrologon.
Forpasis Jerzy Fornal

Jerzy Fornal kun sia edzino Zofia Banet-Fornalowa

La 31-an de aŭgusto atingis Jerzy Fornal la lastan momenton de sia laboro en tiu ĉi mondo. 
Post sia multjara kaj altkvalita prezentado de diversspecaj unupersonaj prezentadoj, li trankvile endormiĝis en Varsovio en ĉeesto de sia filino Tamara. 
Li pasigis sian lastan tempon en la vivo kun sia filino, kiu multon faris por faciligi lian vivon post la morto de Zofia Banet-Fornalowa, kiu subite forlasis nian mondon la 19-an de septembro 2012. 
Tio estis forta bato al ili ambaŭ.

Jerzy Fornal prezentis sian repertuaron en pluraj landoj de la mondo. 
Dum pluraj jaroj ekde la 1980-aj jaroj li kaj la verkisto Harold Brown travivis grandan ĝojon renkontiĝi kaj kunlabori. 
Ili ofte diskutis pri esperantoteatro kaj pri sia propra kuna laboro. 
Ili forte fekundigis la idearon kaj pensojn de unu la alia.

Mi, kiu kunvivis kun Harold Brown kaj kiu aranĝis plurajn turneojn en Svedio por Jerzy Fornal, ofte renkontis ilin kune kaj povis aŭskulti ilian gajan kaj kreivan interparolon pri ĉio de la monda literaturo ĝis kiel plej bone substreki kaj montri iujn detalojn en sia propra laboro. 
Estis feliĉaj momentoj aŭskulti la du inteligentajn kaj kreivajn ”kulturlaborantojn” naski novajn ideojn kune. 
Ili estis kiel du knabetoj ludantaj feliĉigajn ludojn, kiuj multe riĉigis la esperantan teatron kaj la esperantan kulturon. 
Mi esperas, ke ni ĉiuj, kiuj havis la bonŝancon travivi iliajn kreaĵojn por ĉiam portos tion en niaj koroj.

En Högsby/Oskarshamn, kie loĝis Harold Brown, estis prezentitaj du premieroj, ”Eduko danĝera”, kiu pere de eventoj dum la franca revolucio, kiu tiam 200-jariĝis, montras ke la sinteno de la homo ne ŝanĝiĝas, kiam la jarcentoj ŝanĝiĝas. 
”Vagabondo”, kvazaŭ biografia prezentado, sursceniĝis unuan fojon en 1992 dum la Kultura SEF-kongreso en Oskarshamn.

”Vagabondo”-n Jerzy Fornal prezentis lastan fojon dum la entombiga ceremonio de Harold Brown. 
Oni ŝoke travivis kiel la akso de la vivo rompiĝis. 
Eĉ homoj en la publiko, kiuj ne komprenis esperanton, venis plurfoje diri kiel ili ŝatis kaj ”komprenis” la prezentadon. 
Tio klare montras la altan kvaliton de lia laboro.

Famis la prezentado de ”Aniara”, (foto) verkita de la Nobelpremiito Harry Martinsson, tradukita de William Auld kaj Bertil Nilsson, kaj aranĝita por Jerzy Fornal de Gunnar Gällmo. 
Tiu priskribas kiel oni jam dum la 1950-aj jaroj vidis nian mondon senstiran ŝanĉeliĝi en la Universo. 
Vidante Jerzy Fornal prezenti ĝin, oni vere travivis la lastajn horojn de nia mondo.

Fragmento el recenzo de "Aniaro" en DEFA-Bulteno (Danio), n-ro 9/1987: 


"... 
Neniam oni aŭskultis tiom da esperantistoj diri alsolute nenion dum tiam da tempo. 
Neniam oni aŭskultis tian esprimriĉecon, tian precizecon, tian voĉon kiel ĉe Jerzy. 
Ĉiuj estis tute kaptitaj de la alta arto, kiu plenigis la ĉambron, - kiam la prezento tiel finiĝis, ni apenaŭ kapablis reveni al la "ordinara" mondo, sed volis resti en la mondo, kvankam kruela kaj timiga, kiun Jerzy aperigis antaŭ niaj okuloj. 
Tre intima estis la travivaĵo, ĉar la "scenejo" estis tiel malgranda kaj la aktoro estis tute proksima al la publiko. 
Koregan dankon al Jerzy por tiu elstara vespero..."

Fragmento el enkonduko de Harold Brown al la programo de "Vagabondo", 1992: 


"... 
Koncize dirite 'Vagabondo' esprimas la ideon pri rajto de homo al alternativa vivo, eĉ kiam ĝi ne alportas feliĉon, sed tamen donas senton de libereco. 
Malgraŭ saturanta ĝin per tristo 'Vagabondo' enhavas radion de optimismo, ĉar ja ĝia heroo havas ideon; li volas semi plantojn sur betonaj aŭtoŝoseoj, kaj agante laŭ la Zamenhofa fido... 
eĉ guto malgranda konstante frapante traboras la monton granitan - esperas fari ion bonan, pozitivan..."
Mi memoras kaj ofte pensas pri kiam vi kaj Harold vigle interparolis pri diversaj eblecoj de esperantoteatro.

Salutu Harold de mi, kiam vi renkontos lin kaj vi ambaŭ sidos sur la arĝenta rando de la nuboj denove parolantaj pri esperanto-teatro! 
”Daŭrigu sur la nubo vian gajan interparolon, vian kreivan kunlaboron por esperanto-teatro. 
Ne ripozu en paco! 
Vivu kune en ĝojo! 


Noam Chomsky sendube estas la plej fama vivanta lingvisto, sed estas eĉ pli vaste konata kiel politika kritikanto. 
Li estis unu el la plej fruaj protestantoj en Usono kontraŭ la Vjetnama milito en la 1960-aj jaroj. 
Daŭris longe ĝis la Esperanto-movado komencis interesiĝi pri liaj ideoj, sed nuntempe aperas tradukoj de liaj verkoj. 
Jens Stengaard Larsen legis la plej freŝan.
La novaj ambicioj de la imperiestro

Noam Chomsky: 
"Imperiaj ambicioj. 
Interparoloj pri la mondo post la 11-a de septembro." Eldonejo Bero, Rotterdam 2013. 
12,00 eŭroj ĉe la libroservo de UEA.

Nelonge post la famiĝo de Chomsky, usonaj esperantistoj provis instigi lin lerni la internacian lingvon, sed li respondis ke aliaj aferoj estas pli gravaj al li. 
Ŝajnas ke nenio de Chomsky aperis en Esperanto-versio ĝis ĉi tiu artikolo de 2003 en la reta Le Monde Diplomatique. 
Nun “Imperiaj ambicioj” jam estas la dua libro de Chomsky tradukita en Esperanton. 
En 2010 UEA eldonis prezenton de lia lingvistika flanko en “Lingvo kaj menso”, kaj ĉi-jare do aperis ĉe eldonejo Bero prezento de lia politika flanko. 
Ambaŭ titoloj estas bone elektitaj kiel enkondukoj al la Chomsky-a pensado; “Imperiaj ambicioj” eĉ estas sufiĉe grava por havi propran artikolon en la anglalingva Vikipedio.

La traduko bedaŭrinde konfirmas la proverbon ke “Tro da kuiristoj kaĉon difektas” (kaj malfruigas la pretigon de la plado, anoncita jam en julio 2007). 
Ne malpli ol 19 homoj helpis traduki kaj revizii la tekston, sed tio ne malhelpis, jam sur la unuaj paĝoj, konfuzi doktrinon kaj teorion, kaj traduki “preventive” ne per “preventa”, sed jen per “atak-evita”, jen per “antaŭataka”. 
Bonlingvismo ne estas traduk-faciliga. 
Krome la piednotoj estas iom konfuze organizitaj, kaj la indekso estas ne tre zorge flegita. 
La ekzisto mem de indekso tamen estas laŭdinda, kaj la ideo indiki tie la prononcon de la propraj nomoj ankaŭ ne estas malbona.

La libro konsistas el naŭ radiointervjuoj al Chomsky fare de David Barsamian. 
Tiajn intervju-seriojn ili faris kaj librigis jam plurfoje antaŭe kaj poste, sed ĉi tiu kredeble estas la plej diverstema, samtempe estante ne tro longa. 
La intervjuoj okazis plejparte antaŭ la ekofico de la nuna prezidento Barack Obama. 
Intertempe kelkaj minacoj ne realiĝis, kelkaj esperoj trompiĝis, kaj novaj minacoj aperis. 
La libro tamen esence ne malaktualiĝis pro tiuj detaloj, ĉar laŭ Chomsky la esenca doktrino de la usona politika reĝimo restas la sama pli-malpli ekde la komenco: 
nome, ke Usono posedu la mondon kaj malgranda riĉega elito posedu Usonon – kaj jen kio inspiris la titolon de la libro.

La bildigo de Usono kiel imperio unuavide malbone akordas kun alia aserto de Chomsky, nome ke Usono estas la plej libera lando en la mondo, eble eĉ en la monda historio. 
Efektive tio signifas ke la usona popolo havas multe pli da rekta respondeco pri la agado de sia registaro ol tiu de iu ajn antaŭa imperio. 
Kvankam oni facile legas la libron, ĝi enhavas multajn tiajn asertojn kiujn oni unuavide simple ne povas kredi, ĉar la vidpunkto neniam estas “ni la justuloj, ili la nejustuloj” (nek inverse). 
Chomsky draste draŝas la Usonan socion laŭmerite, sed aliflanke ĉiuj, nelaste la usonanoj mem, devus konscii ke ĝi estas konsiderinde kaj laŭdinde libera, multe pli ol ekzemple la Brita.

La paradokso estas ke la homoj plej liberaj agi, plej hezitas kion komenci. 
Post prelegoj en Usono, homoj ofte demandas al Chomsky: 
“Kion mi devas fari? 
”. 
Post prelegoj en la Tria Mondo homoj rakontas al li kion ili jam faras! 
La unuamondanoj, precipe la usonanoj, estas dum longa tempo submetataj al propagando kiu kredigadas al ili ke se ne estas facila kaj rapida solvo, tiam estas neniu solvo. 
Tia propagando prosperas en senprecedence libera socio nur ĉar la amasinformiloj dependas de reklamoj por siaj enspezoj, kaj ĝi sukcesas nur tiom kiom la popolo restas apatia pri la specialaj interesoj de la posedantoj de grandaj kompanioj.

Laŭ esperantista vidpunkto oni devas bedaŭri ke en la libro estas nenio pri la imperiismo lingva. 
La dua ĉapitro nomiĝas “Sur malneŭtrala lingva fundamento” (pli idiome ol fidele tradukita el “Collateral language”). 
Tio tamen referencas al io tute alia, nome la hipotezo, vaste subtenata en usona laika lingvistiko, ke la lingvo en si mem povas doni “difinitan formon en la homa kompreno pri la eventoj”. 
Chomsky simple rifuzas rilati al tio. 
Propagando ne estas en la lingvo, sed en tio kion oni efektive diras – kaj ankoraŭ pli en tio kion oni sukcesas prisilentigi.

Interese estas konstati ke la propagando estas plej evoluinta en la plej liberaj landoj, simple ĉar tie la potenculoj plej bezonas ĝin. 
Lastinstance neniu hierarkio povas plenumi sian volon sen la konsento de la amasoj, sed la diktaturoj havas ankaŭ pli krudajn metodojn por certigi ĝin. 
La moderna propaganda industrio ekestis kiam Britio bezonis la partoprenon de Usono en la unua mondmilito. 
La strategio de la Brita “Ministerio pri Informado” estis konvinki la usonajn intelektulojn pri sia afero, tiel ke tiuj kondukos la paceman usonan popolon en histerian staton kiu permesos la partoprenon en la milito. 
Oni plene sukcesis. 
La kontraŭgermana fanatikeco atingis punkton, kie la Bostona Simfonia Orkestro eĉ ne povis ludi la muzikon de Bach! 
Evidente, ankaŭ publika uzo de la germana lingvo estis praktike malpermesita, sed tio ne menciiĝas en la libro.

Interese estas ankaŭ konstati la malestimegon al la popolo fare de la plimulto de intelektuloj. 
Ĝi haladzas el esprimoj kiel “La fabrikado de konsento” el la 1920-oj (Walter Lippmann) aŭ “La inĝenierado de konsento” en la 1940-aj (Edward Bernays, nevo de Sigmund Freud). 
Laŭ ili, pensadon oni devas lasi al la pensuloj, kiuj en demokratio devas agi malantaŭ la kulisoj. 
La pensuloj sukcesas tiagrade kiom la fabelo pri la novaj vestoj de la imperiestro efektive estas fabelo. 
La pensuloj servas al imperio, kies estro decidas kio estas bela, kaj se oni ne povas silentigi la infanon kiu ekridante krias ke la imperiestro estas nuda, oni povas efike malhelpi ke la aŭdantoj emu ekagi surbaze de tiu rivelo.

Chomsky mem ĉiam tenis sian profesion strikte aparte de sia socia aktivado. 
Laŭ li, politiko malkiel lingvistiko estas por ĉiuj, kaj efektive la politikaj intervjuoj al li estas multe pli legeblaj ol liaj lingvistikaj verkoj. 
Marksistoj ofte interpretas tion kiel “mankon de teorio”. 
Tiurilate estas ilustra la citaĵo el Antonio Gramsci, kiun Barsamian faras fine de la tria ĉapitro. 
Malkiel Gramsci, Chomsky ne estas marksisto; la misevoluo de socialismo okazis nek ĉe Stalin, nek ĉe Lenin, nek ĉe Markso, sed jam ĉe Hegelo, kiu estas la malbona spirito ne nur de marksismo, sed de la tuta okcidenta filozofio. 
Gramsci argumentis kontraŭ la marksa duismo inter ideo kaj materio, transprenita el la filozofio de Hegelo. 
Per tio Gramsci akiras respekton de Chomsky, kvankam li esprimis per nenecese malsimplaj vortoj la simplan veron ke oni diru la veron.

Nin esperantistojn Chomsky tantaligas pri la rilato inter socio kaj lingvo, sed aliflanke li certigas ke ĉiu povas kompreni kaj kontraŭbatali imperiismon. 
Ekzistas neniu aparta scienca metodo. 
Tamen ne tute mankas lingvistiko en ĉi tiu libro. 
La lastaj vortoj en la oka ĉapitro mencias la okupiĝon de Chomsky pri “temo kiu estis malfacile studebla ĝis antaŭnelonge [...] kiel la apartaj ecoj de biologiaj sistemoj – kaj mi konsideras penso-sistemojn, planadon kaj lingvojn kiel biologiajn sistemojn – povas esti difinataj de tre ĝeneralaj ecoj de fizikaj leĝoj, matematikaj principoj kaj tiel plu”.

Eble la popolaj imagoj pri lingvo devas maturiĝi sub scienca influo dum kelka tempo, antaŭ ol eblos skizi teneblan ideon, kapablan instigi lingvan agadon internaciskale. 
Ni havas teneblan internacian lingvon en Esperanto, sed kun tio ni ne aŭtomate havas teneblan ideon pri la homa lingvo. 
La imperiestredzino ankoraŭ estas en la vestoĉambro.

Interna konflikto skuas la fundamenton de la Esperanta Civito. 
En eksterordinara ĝenerala asembleo de Kultura Centro Esperantista en novembro opoziciaj fortoj klopodos detronigi la prezidanton, Valerio Ari. 
Laŭ lia ĉefa kontraŭulo, Dieter Rooke, sub nova gvidado KCE povus distanciĝi de la Civito kaj aliĝi al la ĉeffluo de la movado.
Ribelo skuas Civitan sidejon

La domo de KCE

Kultura Centro Esperantista (KCE) en la svisa urbo La-Chaux-de-Fonds estas la plej signifa membro de la Esperanta Civito. 
La ĉefa atuto de KCE estas trietaĝa domo kun biblioteko, libroservo, gastoĉambroj kaj klasĉambroj.

KCE estis fondita de svisaj esperantistoj en 1968, kaj havas sian sidejon en La-Chaux-de-Fonds ekde 1975. 
En 1994 Valerio Ari iĝis prezidanto de KCE, kaj kvar jarojn poste en KCE estis fondita la Esperanta Civito, kies pinta korifeo li estas.

Valerio Ari plu loĝas en la domo de KCE. 
Ekde septembro 2012 tie loĝas ankaŭ du aliaj komitatanoj de KCE: 
la domestro Dieter Rooke (vic-prezidanto) kaj lia edzino Liu Jun (sekretario). 
Nun parte en Hispanio loĝas Perla Ari-Martinelli, komitatano de KCE kaj edzino de Valerio Ari.

La etoso en la domo de KCE estas neserena jam de novembro 2012, interalie pro opini-diferencoj rilate la redaktadon de la lasta aperinta numero de Heroldo de Esperanto, la kongresa numero de 2012. 
Dieter Rooke estis la korespondanto de Heroldo dum la Universala Kongreso en Hanojo, sed ne kontentis pri la maniero de Valerio Ari prezenti lian materialon en la kongresa numero, kiu atingis la abonantojn en oktobro 2012.

De tiam aperis neniu numero de Heroldo de Esperanto, sed nur diversaj asertoj en la retejo de la Civito, ke novaj numeroj estas redaktataj, jam senditaj, aŭ eĉ jam atingis la abonantojn. 
En la lasta tia anonco, aperinta en la retejo de la Civito la 25-an de aŭgusto, la interna konflikto unuafoje ekhavis publikan formon.

La anonco asertas, ke jam atingis la abonantojn la ĉi-jara kongresa numero de Heroldo – tamen ŝajne neniu ĝis nun vidis ĝin. 
Pli interese tamen estas, ke la plej granda parto de la komuniko ne temas pri la kongresa numero, sed konsistas el plendoj pri tio, ke Dieter Rooke, kiu ĉeestis la kongreson, ne volis raporti pri la okazaĵoj en Heroldo.

Libera Folio turnis sin al Dieter Rooke por kompreni, pri kio temas la konflikto. 
Responde al nia demando, li klarigis, ke li tute ĉesigis sian kunlaboron kun Heroldo, ĉar Giorgio Silfer (Valerio Ari) "fie ŝanĝis la titolon" de unu el liaj artikoloj en la pasintjara kongresa numero.

Anstataŭ la titolo proponita de Dieter Rooke, mallonga teksteto pri komunista kunveno en Hanojo ricevis la surskribon "Komunistoj vane", cetere sen ajna ligo al la enhavo de la artikoleto.

Dieter Rooke– Li promesis, ke li reĝustigos ĝin, sed li tion ne faris, kvankam mi plurfoje atentigis lin. 
Li ofendis min forte per ĝi. 
Li tre bone scias, ke mi estas ruĝa senatano, kaj tamen li arogas al si la rajton manipuli la titolon. 
Krome en KCE li kondutas kun mi kiel feŭdulo el mezepoko. 
Ĉar mi estas domestro de KCE, li postulis ke mi ŝanĝu liajn littukojn, klarigas Dieter Rooke.

La konflikto en KCE evidente akriĝis jam longe antaŭ la nuna publika fazo. 
Laŭ informoj de Libera Folio, en aprilo 2013 Valerio Ari anoncis ŝanĝojn en la kvinmembra komitato de KCE. 
Laŭ subite elpensita regulo, Dieter Rooke kaj lia edzino Liu Jun ne plu rajtu membri en la kvinmembra komitato, ĉar ili ne estas civitanoj de Svisio.

La postulo pri civitaneco ne troviĝas en la statuto de KCE nek en svisaj leĝoj, kaj evidente alilanda pasporto ne estis problemo antaŭ la akriĝo de la konflikto.

Responde al la klopodo forigi disidentojn el la komitato, en julio Dieter Rooke, Liu Jun, kaj tria komitatano, Mariola Jobin, skribe postulis okazigon de eksterordinara ĝenerala asembleo, la supera decidorgano de la asocio KCE, por trakti ŝanĝojn en la komitato. 
Valerio Ari tiam rifuzis, konsiderante la postulon kontraŭstatuta.

Tamen la 20-an de aŭgusto li anoncis, ke ja okazos la petita eksterordinara ĝenerala asembleo - ne pro la iniciato de Rooke, Liu kaj Jobin, sed pro tio, ke laŭ li multaj membroj de KCE "malkontentas" pri Rooke kaj Liu. 
La asembleo okazos la 9-an de novembro.

Valerio AriValerio Ari anoncis ankaŭ, ke dum la asembleo estos modifita la statuto de la asocio. 
Laŭ lia propono estos nuligita la tiel nomata "Kultura konsilio", tra kiu havas voĉdonrajton Rooke kaj Liu, sed ankaŭ pluraj apogantoj de Ari. 
Krome estos duonigita la kotizo, kiun juraj personoj kiel Esperanto-asocioj devas pagi por havi voĉdonrajton en la asembleo.

Laŭ la nuna statuto de KCE la ŝanĝoj postulas dutrionan majoritaton de la asembleanoj, kaj ŝajne ekvalidos tuj post aprobo, ĉar nenio alia estas indikita en la statuto. 
Ne tute klaras, kiel la proponataj modifoj influos la postan ekvilibron de la voĉoj, sed ili apenaŭ malutilos al la proponinto, Valerio Ari.

Dieter Rooke ĉiaokaze esperas, ke la ĝenerala asembleo povos rezulti en seriozaj ŝanĝoj en KCE, kaj eventuale proksimigi ĝin al Svisa Esperanto-Societo kaj la cetera Esperanto-movado, kiu nun tenas sin distance pro la centra rolo de KCE en la Esperanta Civito.

La celo estas ŝanĝo de la komitato, kaj ŝanĝo de prezidanto. 
La prezidanto ne nur prezidas la asocion, sed ankaŭ regos la Centron kaj administros ĝin. 
Nova komitato kun nova prezidanto povus malaliĝi el la Pakto. 
Povus okazi pozitiva ŝanĝo – malfermo al la neŭtrala movado, klarigas Dieter Rooke.

Ĉu efektive povos okazi iuj seriozaj ŝanĝoj en la komitato de KCE tute dependas de tio, kiuj voĉdonrajtaj personoj ĉeestos en la eksterordinara ĝenerala asembleo. 
Laŭ Mireille Grosjean, unu el la du kunprezidantoj de Svisa Esperanto-Societo, malfacilas antaŭvidi la rezulton.

Mireille Grosjean– KCE nun havas 12 apogantojn. 
Apoganto oni fariĝas per pago de 180 svisaj frankoj [150 eŭroj]. 
Kiu ajn povos la 9-an de novembro veni al la kunsido, pagi, kaj valide voĉdoni. 
Krome iuj establoj en Svislando, ekzemple la svisa sekcio de ILEI, lokaj kluboj kaj tiel plu, povos aperi kaj valide voĉdoni, se ili sendas sian jarraporton kaj statuton al KCE kaj pruvas ke ili havas bankkonton aŭ poŝtkonton, klarigas Mireille Grosjean.

Aliflanke, laŭ la statuto de KCE, laste modifita en 2003, la komitato – prezidata de Valerio Ari – rajtas rifuzi membrecon en KCE sen klarigo de kialo. 
Do novaj apogantoj, kiuj aperos dum la kunsido, riskos esti baritaj.

Aldone havas voĉdonrajton dek membroj de la Kultura konsilio de KCE, el kiuj majoritato estas proksimaj subtenantoj de Valerio Ari – inter tiuj ankaŭ li mem.
Valerio Ari jam anoncis tra la retejo de la Civito, ke li rekandidatas por sia nuna posteno. 
Aliaj eventualaj kandidatoj devas esti proponitaj de tri voĉdonrajtaj asembleanoj, kaj la proponoj devas atingi la prezidanton plej laste la 9-an de oktobro.

La komitato de TEJO dum la IJK en Israelo en vendredo elektis novan estraron – kun malnovaj prezidanto, ĝenerala sekretario kaj kasisto. 
Raketo el Libano ĵaŭde posttagmeze trafis israelan vilaĝon ĉe la marbordo, 35 kilometrojn de la kongresejo, sed ne ĝenis la kongresanojn.
TEJO elektis novan estraron

Kongresanoj dum ekskurso.

La komitato de TEJO vendrede en Nazareto elektis novan, sepmembran estraron. 
Siajn postenojn konservis prezidanto Łukas Żebrowski, ĝenerala sekretario Paweł Fischer-Kotowski kaj kasisto Nico Huurman. 
En la estraro restis ankaŭ Boris Mandirola kaj Tina Tišljar el Kroatio.

Novaj estraranoj iĝis Veronika Poór kaj Alexandre Raymond. 
La estraron forlasis Sergeo Tyrin, kiu ne rekandidatiĝis, kaj Petra Smidéliusz, kiu ne estis reelektita de la komitato.

La negranda IJK en Israelo, kun cento da aliĝintoj, komenciĝis per antaŭkongreso, kiu ekis la 15-an de aŭgusto en Tel-Avivo. 
Okazis ekskursoj al la judortodoksa urbo Bnej-Barak, al Ĥajfo kaj al Jerusalemo.

La IJK mem estis malfermita en Nazareto lunde vespere la 19-an de aŭgusto. 
La kongreso pro lastmomenta ŝanĝo okazas ne en la antaŭe planita ejo, sed en lernejo nomita laŭ la palestina politikisto Tawfiq Ziad. 
Li estis komunista urbestro de Nazareto, kaj forpasis en aŭtakcidento en 1994, survoje reen el Jeriko, kie li renkontis Jasir Arafat, kiam tiu revenis el ekzilo.

En la malferma vespero de la kongreso parolis Ramiz Jaraisy, la nuna urbestro de Nazareto, en la hebrea, kun samtempa tradukado al Esperanto. 
Marde okazis la unua kunsido de la komitato de TEJO. 
Merkrede okazis ekskursoj kaj nacia vespero.

En ĵaŭdo entute kvar raketoj estis pafitaj el Libano direkte al norda Israelo. 
Unu el ili falis en Nahariya, 35 kilometrojn de Nazareto, kie okazas la IJK. 
En vendredo Israelo venĝis sin, sendante atak-aviadilojn al suda Libano, kie ili laŭ israelaj raportoj trafis "teroristan celon".

Tamen la militaj agoj ne tuŝis la kongreson. 
Pri la raketoj la kongresanoj eksciis nur el la amaskomunikiloj. 
Ĵaŭde en la kongresejo okazis interalie prelegoj pri lingva justeco, pri mondcivitaneco kaj EU, kaj vendrede la komitata kunsido, dum kiu estis elektita la nova estraro.

En sabato estas planata interalie nova ekskurso, kaj en dimanĉo internacia vespero. 
Dimanĉe okazos ankaŭ la fina kunsido de la komitato de TEJO. 
Ĝis nun la komitato aprobis la jarraporton kaj la financan raporton. 
Dimanĉe la komitato diskutos la laborplanon.

La kongresejo estos fermita lunde matene.


En gazetara komuniko dissendita la 22-n de aŭgusto UEA oficiale anoncis la pli frue promesitan konkurson pri la posteno kiel redaktoro de revuo Esperanto. 
La nova redaktoro ĉefe laboros ekster la Centra Oficejo, kaj sinproponoj devas atingi la asocion antaŭ la fino de septembro. 
Ni publikigas la kompletan tekston de la gazetara komuniko.

La sukcesa kandidato ricevos unujaran kontrakton por redakti la jarkolekton 2014; decido pri renovigo/plilongigo estos farita en aŭgusto 2014. 
La redaktan laboron la redaktoro faros ĉefe en sia loĝloko.

Kandidatoj devas havi tre bonan lingvan nivelon (KER-nivelo C1), ĵurnalisman aŭ redaktan sperton, pruvitan kapablon por memstara laboro kaj bonan konon de la Esperanto-movado. 
La Estraro serĉas personon, kiu aktive kontribuos al la efektivigo de la Strategia Laborplano de UEA, kiu estas iniciatema kaj kreema, kaj kiu interesiĝas pri plej diversaj aspektoj de la movado.

Por kandidatiĝi, oni sendu al la Ĝenerala Direktoro de UEA elektronikan dokumentaron kun jena enhavo: 


Surbaze de tiuj dokumentoj -- kiuj atingu la CO antaŭ la 30-a de septembro -- oni elektos unu aŭ pliajn kandidatojn por telefona intervjuo.

La Plenum-Komitato de SAT studos, kiel kaj kiam en plej oportuna maniero malfermi la enhavon de Plena Ilustrita Vortaro por libera uzo. 
Tion decidis la kongreso de SAT en Madrido. 
La kongreson kun cento da partoprenantoj karakterizis abunda kultura programo, manĝo por ĉies gusto kaj fruktodona kontakto kun lokaj maldekstraj politikaj aktivuloj.
SAT pripensas liberigon de PIV

Koruso Solfónica prezentas.

Iom pli ol 100 membroj kaj nemembroj de SAT (Sennacieca Asocio Tutmonda) partoprenis ĝian 86-an Kongreson en Madrido, kiu okazis de la 28-a de julio ĝis la 4-a de aŭgusto sub la devizo "Esperanto: 
taŭga ilo por sociaj luktoj". 
La organizantoj estis plejmulte anoj de SATeH (SAT en Hispanio).

La kongresejo estis komforta studenta domo en la universitata kvartalo, kie oni loĝis, manĝis kaj disponis taŭge ekipitajn salonojn, eĉ klimatizitajn. 
Vegetaranoj kaj veganoj kontentis kaj instigis noti en la Gvidrezolucio, ke “ĉi-jare ĉiu kongresano povis manĝi laŭ propra dieto”.

Kongresanoj multe laŭdis la organizantojn, kiuj kaj ebligis kontaktojn kun lokaj maldekstraj neesperantistoj kaj prizorgis akuratan disvolviĝon de la kongreso, kies programeroj estis pli abundaj ol en kelkaj pasintaj jaroj. 
Sekvis tritaga postkongreso konsistanta el tuttagaj ekskursoj.

Grava parto de ĉiu SAT-kongreso estas la malfermaj tutmatenaj laborkunsidoj, kie oni traktas ĉiujn aferojn de la Asocio – ĉi-jare kvin. 
Apartajn kunsidojn havis la frakcioj ekologia, sennaciista, komunista, liberecana, la Vegetara Sekcio kaj la Poresperanta Fako.

Aparte riĉa estis la kultura flanko de la kongreso. 
Koncertis Jomo dum tuta vespero, kantis parto de la koruso Interkant', gvidata de Franjo Leveque, kaj unu el la altaj punktoj estis la apero de la indignula koruso Solfónica, kies scenejo estas plej ofte la stratoj kaj placoj. 
Miguel Fernández deklamis el sia nova libro Poezio: 
armilo ŝargita per futuro, kolekto de socie engaĝita, revolucia poezio ĵus eldonita de SATeH.

La kontaktiĝo kun hispaniaj politikaj aktivuloj okazis en pluraj aranĝoj. 
En podia diskuto de aktivuloj de la gazetoj Tierra y Libertad, Germinal, CNT, Estudios kaj de la traduk-reto Tlaxcala okazis opini-interŝanĝo pri "Esperanto ekster Esperantujo – Simpatio al Esperanto ĉe alternativaj komunikiloj".

Ĉi-konekse la kongresa Deklaracio notas la pretecon “en liberecanaj kaj aliaj maldekstraj medioj uzi Esperanton kiel identecan signon, interalie per situigo de la lingvo en kolofonoj kaj artikolresumoj, kaj ekuzo de la lingvo en plurlingvaj retejoj”. 
Dum unu ekskurso granda grupo de kongresanoj vizitis la anarki-sindikatistan sindikaton CNT. 
Du membroj de tiu senhierarkia, senfunkciula sindikato klarigis ĝian funkcimanieron.

Estis montrita la filmo Mondcivitanoj en ĉeesto de la reĝisorino Natalia Román kaj aktivulo de movado kontraŭ polica ĉikanado de senlegitimilaj enmigrintoj. 
La filmo montras kaj diversmaniere reflektas la situacion de enmigrintoj en Hispanio. 
Aperas en ĝi Pedro Sanz, aktivulo de SATeH, kiu prezentis la ideon de sennaciismo al la hispanlingva publiko.

Salutis la kongreson homoj kaj grupoj, kun kiuj SAT-anoj havas rilaton: 
interalie la poeto kaj aktivulo en la Unuiĝinta Maldekstro (Izquierda Unida) Luis Garcia Montero, la distrikta federacio de Bais Llobrega de CGT, la Komisiono pri internacia solidareco de la Industriaj Laboristoj de la Mondo (IWW), la Laborista kunordigantaro (COS) kaj Alan Woods de la Internacia Marksisma Tendenco (IMT). 
Dum la kongreso Tonyo del Barrio prelegis pri Esperanto kaj SAT por eksteraj vizitantoj.

La laborkunsidoj devis dediĉi multe da tempo al du malsufiĉoj en la aktuala SAT-agado. 
Unue, la neregula aperado de Sennaciulo evidentigas, ke necesas fortikigi la redaktan skipon kaj aktivigi pli da verkemuloj en la membraro. 
Dum la kongreso oni faris kelkajn paŝojn tiudirekte – kaj oni vidos dum la venonta jaro, ĉu ili sufiĉis.

Due, oni devis konstati, ke lamas precipe (sed ne nur) la anglalingva informado pri Esperanto kaj SAT. 
Pri nacilingva informado okupiĝas kaj SAT mem kaj ĝiaj LEA-oj (kontrakte kunligitaj lingvoregionaj resp. 
landaj asocioj). 
Malvigliĝis SATEB, la brita LEA.

La kongreso rezoluciis, ke la Plenum-Komitato estigu “la teknikan bazon de retpaĝaro celanta informi ne-esperantistojn pri SAT, komencante laŭeble per informado en la angla”. 
Kvankam la LEA-oj ne estas "filioj" de SAT kaj mem havas la finan decidrajton, kongresanoj sugestis pristudi la eblon rekonstitui kelkajn el ili laŭ la lingvoregiona principo. 
Tio koncernas precipe la britan SATEB kaj la hispanian SATeH, nun landaj asocioj, sed potenciale agadpovaj en la tutaj mondregionoj anglalingva kaj hispanlingva. 
Tio restas ne ĝisfine eldiskutita.

La agado de Eldona Fako Kooperativa de SAT (SAT-EFK) povas pli kontentigi. 
Aperis finfine, kvankam kun ĝena malfruo, la longe atendita filmo Esperanto de Dominique Gautier, kiun SAT-EFK financis. 
Kongresanoj spektis ĝin apreze kaj planis ĝian disvastigon. 
Montrinda estas nova bildrakontaro de Serĝo Sir': 
BoRoKo – Bildaj Resumoj de Klasikaĵoj, volumo de bildstrie rerakontitaj klasikaj verkoj. 
Ambaŭ vendiĝis en la libroservo kune kun pluraj aliaj novaj eldonaĵoj de SAT-EFK.

La kongreso dum sia fina laborkunsido rezoluciis ankaŭ, ke “la PK [Plenum-Komitato] studu kiel oportune liberigi la datumojn de PIV, kiam la kondiĉoj permesos”, kaj ke “la PK kontraktu kun la redaktantoj de PV por ĝia papera eldono kiel eble plej baldaŭ”.

La debato pri la maniero kaj grado de tiu “liberigo” tamen ĵus komenciĝis. 
Pli frue aperis la ideo pri plena “liberigo” de la datumoj, sed ankaŭ ekzistas la ideo pri konservo de la kopirajto kaj malmultekostaj PIV-eldonoj en ne-riĉaj mondopartoj. 
Pro tempomanko diskuto pri la respektivaj meritoj de la du vidpunktoj ne okazis dum la kunsido, sed ĉiuj konsentis pri la formulo, laŭ kiu la Plenum-Komitato studu la demandon.

La nova, internacie vaste kritikata rusia leĝo, kiu malpermesas "propagandon de netradiciaj seksaj rilatoj", verŝajne malebligas ke Universala Kongreso de Esperanto okazu en Rusio. 
Tion opinias la prezidanto de Ligo de Samseksamaj Geesperantistoj. 
La ĝenerala direktoro de UEA konsentas.
Kontraŭgeja leĝo malebligas UK-n en Rusio

Kunsido de LSG en Rejkjaviko.

Dum sia ĝenerala kunveno en Rejkjaviko Ligo de Samseksamaj Geesperantistoj (LSG) akceptis rezolucion, kiu esprimas grandan ĝojon pri la situacio rilate rajtojn de seksaj minoritatoj en la kongreslando. 
"Islando troviĝas en la avangardo de la landoj kiuj serioze strebas al respekto de la homaj rajtoj sendepende de seksa orientiĝo kaj seksa identeco", LSG konstatas.

La rezolucio laŭde mencias la urbestron de Rejkjaviko, Jón Gnarr, kiu forte protestis pri la atakoj kontraŭ gejaj rajtoj en Moskvo, kaj proponis interrompi la partnerajn kontaktojn inter la ĝemelurboj Rejkjaviko kaj Moskvo. 
La rezolucio de LSG ricevis atenton ankaŭ en nacilingvaj amaskomunikiloj.

Libera Folio demandis al la prezidanto de LSG, Randy Dean, kiel estiĝis la ideo pri la rezolucio, kaj kia diskuto antaŭis la decidon pri ĝia ekzakta formo.

Randy Dean: 
Mi demandis dum la kunveno ĉu estas rezoluci-proponoj kaj ĉu eble taŭgus fari rezolucion pri la stato de gejaj rajtoj en Islando. 
Surprizis nin la progreso en Islando egaligi la rajtojn de homoj malgraŭ sekso aŭ seksemo. 
La propono ŝajnis esti tuj populara. 
Estis menciite, ke tiu nuna bonstato de GLAT-rajtoj [vidu gloson] en Islando estas plej bone montrita en la personoj Jóhanna Sigurðardóttir (eksa ĉefministro) kaj Jón Gnarr (urbestro de Rejkjaviko). 
La intenco estis fari pozitivan rezolucion honorante la landon kaj tiujn du homojn. 
Ne estis kontraŭoj.

Libera Folio: 
La rezolucio kun aprobo mencias la proponon de la urbestro de Rejkjaviko rompi la partnerajn kontaktojn kun Moskvo pro malpermeso de gejaj manifestacioj en la urbo. 
Ĉu vi opinias, ke rompo de kontaktoj estas bona maniero "igi la mondon pli justa kaj feliĉa", kiel tekstas la rezolucio? 


Randy Dean: 
Nu, fakte la propono de Jón Gnarr estis reverki la rilatojn inter Rejkjaviko kaj Moskvo eble ĝis la punkto de nuligo de la ĝemeliĝo inter la du urboj. 
La fina decido restas ĉe la ministro pri eksteraj rilatoj. 
Mi ja persone subtenas la ideon, ke oni devas protesti leĝojn, kiel tiu aprobita de la rusa parlamento kontraŭ la rajtoj de GLAT-homoj. 
Aliflanke mi ne subtenas la rompon de ĉiuj kontaktoj. 
Mi esperas, ke ju pli da kontakto kun pozitivaj ekzemploj de GLAT-homoj kaj iliaj subtenantoj (kiel Jóhanna kaj Jón Gnarr), des pli da progreso okazos en la socio.

Libera Folio: 
Rusaj esperantistoj kelkfoje invitis UEA-n organizi la Universalan Kongreson en Rusio. 
Ĝis nun tio pro diversaj kialoj ne okazis. 
La novaj kontraŭgejaj leĝoj en Rusio lastatempe en multaj landoj kondukis al proponoj de bojkoto aŭ nuligo de la vintraj olimpikoj en Soĉi, kaj eĉ al komparoj kun la olimpikoj en Berlino 1936. 
Ĉu laŭ vi en la nunaj cirkonstancoj estus bone, ke UEA kongresu en Rusio? 


Randy Dean: 
Se estus Universala Kongreso en Rusio sub la menciita leĝo, LSG estus en malbona situacio. 
Ni verŝajne ne povus havi kunsidon nek eĉ personajn diskutojn pri la stato de GLAT-homoj. 
Pro tio mi persone ne subtenus UK-on en Rusio nun. 
Mi tute ne kontraŭas la rusan Esperanto-movadon, kaj neniam spertis diskriminacion de rusaj samideanoj. 
La espero estas, ke la esperantistoj laboros por egaligi la leĝojn rilate al sekso kaj seksemo.

En 2008 la ĝenerala direktoro de UEA, Osmo Buller, vizitis Moskvon por esplori la cirkonstancojn por eventuala Universala Kongreso tie. 
Fine la estraro de UEA tamen decidis aranĝi la kongreson 2010 en Havano, Kubo, kie la ĝenerala situacio rilate la homajn rajtojn apenaŭ estas pli bona ol en Rusio.

Libera Folio turnis sin al Osmo Buller por demandi, ĉu laŭ li UEA entute povas kongresi en landoj, kie bazaj homaj rajtoj ne estas respektataj.

Osmo Buller: 
Mi respondis al via demando tri jarojn antaŭ ol vi faris ĝin, nome en la artikolo "Neŭtraleco en praktiko: 
ne juĝi sed eduki" en "Esperanto" 2010: 
5. 
Tie mi skribis, ke kvankam UEA ne juĝas pri la politiko de la kandidata lando, UK ne nepre eblas ĉie. 
UEA devas povi libere kunmeti la kongresan programon. 
Ankaŭ fakaj asocioj k.a. 
movadaj instancoj, kiuj kunlaboras kun UEA, devas povi okazigi en UK siajn proprajn aranĝojn. 
Feliĉe en la kazo de tiuj UK-oj, kies lok-elekton mi partoprenis, neniam iu lando estis rifuzita pro tio, ke iu politika aŭ religia asocio aŭ ekzemple samseksemuloj ne rajtus tie kunsidi.

Libera Folio: 
Ĉu en la nunaj cirkonstancoj vi trovus konsilinde aranĝi Universalan Kongreson en Rusio? 


Osmo Buller: 
Pro la leĝo, kiu malpermesas "propagandon de samseksemo", kunsido de LSG verŝajne ne estus ebla dum UK en Rusio. 
Nur tion mi povas konkludi el ĉio, kion mi legis pri la aplikado de tiu absurda leĝo. 
LSG estas faka asocio, kiu estas en oficialaj kunlaboraj rilatoj kun UEA jam ekde la UK en Havano en 1990. 
Pro tio UEA devas povi garantii al ĝi la eblecon okazigi publikan kunsidon en ĉiu UK kaj ankaŭ informi pri ĝi. 
Tio kompreneble en neniu senco signifas "propagandon de samseksemo", sed la gardistoj de tiu leĝo verŝajne pensas alie.

La leĝo, kiu oficiale malpermesas "propagandon de netradiciaj seksaj rilatoj al neplenkreskuloj" estis akceptita de la rusia parlamento la 28-an de junio kaj subskribita de prezidento Vladimir Putin la 30-an de junio. 
Laŭ la leĝo estas malpermesite en ĉeesto de neplenkreskuloj aserti, ke gejaj kaj geaj rilatoj estas socie samvaloraj.

Ankoraŭ ne klaras, kiamaniere la leĝo estos praktike aplikata, sed gejaj organizaĵoj en Rusio timas, ke ĝi interalie povos gvidi al pliiĝo de la jam multaj sinmortigoj inter samseksemaj lernejanoj, ĉar estas malpermesite rakonti al ili, ke iliaj sentoj estas normalaj aŭ helpi ilin kontaktiĝi kun aliaj samseksemuloj.

Eksterlandanoj kiuj estos juĝitaj laŭ la nova leĝo riskas ne nur altan punpagon, sed ankaŭ 15-tagan malliberigon kaj elpelon el Rusio.

Antaŭ unu jaro estis fermita la lernejo en Bona Espero, la mondfama esperantista komunumo en Brazilo, starigita en 1957. 
En junio 2013 estis malfondita la samnoma germana asocio, kiu dum pli ol tridek jaroj subtenis la laboron de Bona Espero por malriĉaj infanoj. 
Sed la komunumo plu ekzistas kaj agadas.
Bona Espero ne malfondita

Ceremonio por paco en esperantista renkontiĝo en Bona Espero

Fine de junio aperis en la retejo de la germana asocio Bona Espero germanlingva informo pri malfondo de la organizaĵo. 
Post 32-jara laboro por helpi infanojn el ekstreme malfacilaj cirkonstancoj ricevi edukon, la helpo ne plu estas bezonata. 
La socia situacio en la regiono nun pliboniĝis. 
La infanoj nun studas en publikaj lernejoj kaj estas prizorgataj de siaj propraj aŭ adoptaj gepatroj, informas la asocio.

Post la apero de la anonco iuj supozis, ke la malfondo de la subtena asocio kaj la fermo de la lernejo signifas ankaŭ la malfondon de Bona Espero mem. 
Tiel tamen ne estas, klarigas Ursula Grattapaglia, kiu laboras volontule kun sia edzo Giuseppe en Bona Espero ekde 1974.

Bona Espero estas frukto de jardekoj da financa kaj volontula agado de tutmondaj esperantistoj, kaj ĝiaj asembleo kaj estraro certe ne permesas ke ĝi subite malfondiĝu pro problemoj kiuj estas kaŭzataj de la daŭraj ŝanĝoj de la homa socio kaj ĉefe en lando kiel Brazilo - riĉa lando kun malriĉa popolo pro manko de edukado kaj instruado.

Eĉ se la socia agado por helpi infanojn el problemaj medioj malpliiĝas, la ceteraj laboroj daŭras, ŝi aldonas.

Bona Espero en siaj statutaj celoj ekde la fondiĝo antaŭ 56 jaroj difinis ne nur la socian laboron favore al infanoj. 
Dua celo estas mediprotektado - ni zorgas pri mil hektaroj da grundo kun arbaroj kaj riveretoj, apud nacia parko - kaj ekologia daŭripova agrikulturo por la memsufiĉo. 
Tria celo estas Internacia Kulturcentro Esperanto. 
Dum laste ni do reduktis draste la socian agadon, ni plene daŭrigas la duan celon kaj forte potencigas la trian.

La internacia solidareco de esperantistoj kaj la financa subteno perita de la nun malfondita germana asocio dum tri jardekoj estis esenca por la laboro de Bona Espero, atentigas Ursula Grattapaglia. 
La mono estis uzita interalie por tri novaj loĝdomoj, du traktoroj, aŭtoj, kaj por havigo de nutraĵoj kiuj ne povas esti produktataj rekte en la bieno.

Sukeron kaj kafon ni plejparte mem produktas, kaj estis plantitaj pli ol 2000 fruktoarboj ĉiuspecaj por la nutrado, ŝi rakontas.

Laŭ ŝi pli ol 600 infanoj kaj adoleskantoj dum la jardekoj profitis de la internacia subteno, kiu permesis al ili ricevi protekton, edukadon kaj lernejan diplomon por povi eniri kun digno kaj sekureco la nacian labormerkaton.

Ĉirkaŭ 30% de ili estas kursantaj aŭ jam finis universitatajn studojn, 3 estis elektitaj urbkonsilistoj en diversaj urboj de la regiono, 20 estas nun instruistoj en ŝtataj lernejoj.

La lernejo en Bona Espero estis kampara filio de publika lernejo, kaj tial la salajroj de la instruistoj estis pagataj de la ŝtato. 
Tamen en aŭgusto 2012 la lernejo estis fermita, ĉar la edukaj instancoj ne trovis instruistojn kiuj pretus loĝi en Bona Espero, kiu situas izolite en la kamparo. 
Pro tio sian laboron ĉesigis ankaŭ la germana asocio, kies subteno celis ĝuste la lernejon.

Evidente ni ege bedaŭras tiun decidon, sed ĝi estis farita parte ankaŭ pro la fakto ke ĉiam malpli da homoj pretis regule finance kunlabori, plejparte nur sporade, verŝajne pro la tutmonda financa malboniĝo kiu atingis ankaŭ Germanion. 
Ĉiuokaze nia organizaĵo estas ege danka al la germana grupo por tiel signifa subteno dum 32 jaroj! 


En 2012, ĝis la lernejo estis fermita, ĝin frekventadis entute 38 infanoj - 22 internuloj de Bona Espero kaj 16 infanoj de proksimaj bienoj. 
Post la fermo de la lernejo ili transiris al publika lernejo en proksima urbeto Alto Paraíso, kien ili estas transportataj ĉiutage per lerneja buso.

Plu loĝas en Bona Espero ses plenkreskuloj kaj kvin infanoj, el kiuj kvar vizitadas la lernejon en Alto Paraíso. 
La kvina infano ankoraŭ ne atingis lernejan aĝon. 
Baldaŭ verŝajne venos kelkaj pliaj infanoj, kiujn tribunalo portempe loĝigos en Bona Espero, rakontas Ursula Grattapaglia.

Ĝenerale laŭ brazila leĝo infanoj en socia risko ne restu pli ol kvar jarojn en protekta institucio, ĉefe kiam la familioj loĝas malproksime kaj ne havas kondiĉojn por viziti la infanojn – aŭ plej ofte ne rajtas, pro familia perforto. 
Do la ŝtato trovos anstataŭan familion portempan aŭ serĉas adoptan familion post la restado ĉe ni. 
Pro tio dum 50 jaroj da funkciado de Bona Espero centoj da infanoj alvenis kaj foriris, neniu restis por ĉiam, kvankam ekzistas esceptoj, kiuj restis pli ol dek jarojn, konsiderante Bonan Esperon sia hejmo.

La kunlaboro de Bona Espero kun la Brazila Esperanto-movado laŭ Ursula Grattapaglia lastatempe intensiĝis – ĉi-jare okazis en Bona Espero jam ses aranĝoj ligitaj al la Esperanto-movado, kun sume pluraj centoj da partoprenintoj.

La nova estraro de UEA decidis ŝanĝi la redaktoron de la revuo Esperanto. 
"Ni vere bezonas novan homon – iun kiu dividas nian ambicion renovigi la asocion", klarigas Mark Fettes. 
La decido estis komunikita al la nuna redaktoro jam en Rejkjaviko. 
"En nia persona interparolo pri tio en Rejkjaviko li montris komprenemon pri niaj motivoj", aldonas Fettes.
Nova estraro volas novan redaktoron

La decido serĉi novan redaktoron de la oficiala organo de la asocio estis inter la unuaj paŝoj de la nova estraro. 
Laŭ oficiala komuniko, dissendita la 31-an de julio, la kontrakto de la nuna redaktoro, Stano Marček, validos ĝis la finredakto de la decembra numero 2013, sed ne estos renovigita por la jaro 2014.

Stano Marček redaktas la revuon ekde januaro 2002, kiam demisiis la antaŭulo István Ertl. 
Lia kontrakto kun UEA pri la redaktado formale ĉiam validis po unu jaron, sed estis aŭtomate renovigata, dum la estraro de UEA ne nuligis ĝin kelkajn monatojn anticipe.

Dum la lastaj jaroj ne ĉiuj membroj estis kontentaj pri la kvalito de la revuo, kaj la kvanto de membroj-abonantoj klare malkreskis. 
Dum la Universala Kongreso en Havano 2010 la eliranta estraro decidis ne aŭtomate renovigi la kontrakton kun Stano Marček, sed anonci malferman konkurson pri la redaktora posteno.

La tiama decido jam dum la kongreso kondukis al forta protesto flanke de subtenantoj de Marček. 
Inter la plej laŭtaj estis Renato Corsetti, sed inter la protestantoj estis ankaŭ la nunaj novaj estraranoj Stefan MacGill kaj Martin Schäffer, kiuj tiam subskribis petskribon subtene al nuligo de la kontraktonuligo.

Tiufoje la subtenantoj de Marček sukcesis en sia kampanjo - la decido pri konkurso por trovi novan redaktoron estis prokrastita "por plia esplorado" kaj fine forgesita, tiel ke la kontrakto denove estis aŭtomate renovigita.

Ĉi-foje la nova estraro atendis ĝis post la kongreso por publike diskonigi la decidon pri redaktora konkurso. 
Krome, male ol en 2010, temas nun pri eksplicita decido ŝanĝi la redaktoron, ne nur aranĝi konkurson pri la posteno, kiun ankaŭ la nuna redaktoro povus partopreni kaj do teorie povus gajni.

En marto 2012 la estraro de UEA eĉ supozis, ke Stano Marček redaktos la revuon ĝis sia pensiiĝo. 
Tiama konsultiĝo kun nederlanda juristo laŭ la respondeculoj de UEA montris, ke lia kontrakto kun la tempopaso aŭtomate definitiviĝis, kaj ne plu povis esti unuflanke nuligita sen peza kialo.

Ne klaras, ĉu io ŝanĝiĝis de tiam. 
La ĝenerala direktoro de UEA, Osmo Buller, nun ne volis respondi al demandoj de Libera Folio pri la temo. 
Antaŭ unu jaro li komentis la juran flankon jene: 


Ankaŭ en Nederlando dungo ne estas eterna, eĉ se formale ĝi ne havus tempan limon. 
Kiam temas pri "kontrakto por nedifinita daŭro" (jen la koncerna esprimo), ĝi tamen estas ĉesiĝebla post aprobo de la laboroficejo. 
Kutime oni tiam difinas iun kompensan sumon, kutime egalan al sesmonata salajro, kiun la labordonanto pagu al la dungito.

Rapide respondis aliflanke la nova prezidanto de UEA, Mark Fettes. 
Laŭ li, la decido estis tre funde pritraktita de la nova estraro.

Mark Fettes en arbaro– Evidente tiaj decidoj havas sekvojn ne nur por la Asocio, sed ankaŭ por la persono kiu okupas tiun postenon. 
Ni ĉiuj konas Stanon kaj volas trakti lin kun estimo kaj honoro. 
Aliflanke, nia estraro komune kredas je la bezono de ŝanĝoj en UEA, kaj ankaŭ en la bildo, kiun havas pri ĝi esperantistoj tra la mondo. 
Tio signifas interalie, kaj prioritate, ŝanĝi niajn komunik-metodojn.

La decido ŝanĝi la redaktoron de la revuo laŭ Mark Fettes intime ligiĝas kun la plano pri profunda renovigo de la retejo.

Retejoj estas evidente unu el la ĉefaj komunikrimedoj de la nuntempo, kaj oni ne povas neglekti ilin. 
Sed ankaŭ nia revuo restas ege grava rimedo, precipe por komunikado kun niaj membroj. 
Nepras havi revuon, kiel diras la Strategia Laborplano, "kun interesa kaj varia enhavo, kiu donas senton pri komunaj direkto kaj energio."

Mark Fettes mem redaktis la revuon dum pli ol kvin jaroj, kaj do bone konas la defiojn de la tasko.

Mi scias proprasperte, ke la personaj scioj, interesoj kaj kredoj de la redaktoro ludas intiman rolon en la ĉasado de materialoj, la kunmetado de la numeroj, la elektado de titoloj, kaj tiel plu. 
Iusence oni povus diri, ke la redaktoro rolas kiel aldona estrarano - almenaŭ en tiuspeca revuo, kiun mi volus havi dum mia prezidado.

Por kunlabori kun nia estraro, ni do vere bezonas novan homon – iun kiu dividas nian ambicion renovigi la Asocion. 
Mi pensas ke Stano verŝajne agnoskus, ke li ne pensas tiamaniere, kvankam li estas sendube lojala kaj kunlaborema. 
En nia persona interparolo pri tio en Rejkjaviko li montris komprenemon pri niaj motivoj, li diras al Libera Folio.

Marček estas unu el la plej longe deĵorintaj redaktoroj de la revuo, kaj en la oficiala komuniko pri la decido, la estraro esprimas siajn dankojn al Stano Marček pro lia multjara fidela laboro. 
Samtempe la estraro atentigas, ke la mondo kaj la movado ŝanĝiĝas.

Estas tempo funde repripensi la celojn kaj enhavojn de niaj diversaj eldonaĵoj. 
Por tio ni volas malfermi pordon al novaj homoj kaj novaj ideoj, komentas Fettes en la komuniko.

UEA intencas baldaŭ anonci konkurson por la redaktora posteno.

En la serĉado de nova redaktoro, ni priskribos iom pli detale nian vizion por la nova direkto de la revuo. 
Ni esperas ke ĝi malfermos vojon al kunlaboro kun la kreaj fortoj de la Esperanto-movado. 
Finfine nia revuo ne estas nur la "oficiala organo" de UEA – ĝi estas, aŭ devus esti, unu el la ĉefaj kulturaj revuoj de nia malgranda sed mondvasta komunumo. 
Tio estas unu el niaj ĉefaj celoj, diras Fettes responde al demando de Libera Folio.

Laŭ István Ertl, la antaŭulo de Stano Marček sur la redaktora posteno, nova redaktoro devus havi ne nur movadan sperton, sed ankaŭ sperton ĵurnalisman, prefere pri redaktado de simila revuo, bonegan lingvan nivelon en Esperanto, kaj bonan scipovon ankaŭ de kelkaj aliaj gravaj lingvoj: 


Prefere estu membro de UEA, sed ne nepre. 
Prefere malpli ol 40 jarojn aĝa, sed ne nepre. 
Oni povus pripensi iom da pozitiva diskriminacio favore al virinoj kaj ekstereŭropanoj, sed prefere nur en la senco ke la postenanonco emfaze invitu tiajn kandidatiĝojn.

Libera Folio: 
Kiel grava laŭ vi estas la revuo por la asocio? 


Ĝi povus esti same grava kiel antaŭe, se oni trovus konvenan interrilaton kun la retejo de la asocio. 
Iuj enhavoj eble troviĝu nur en unu el la du aperejoj. 
Samaj enhavoj povus aperi en malsamaj prezentmanieroj – ligitaj enhavoj en la du medioj, kiel ekzemple sonaj enhavoj kuplitaj al papera teksto.
Renato Corsetti, kiu antaŭ tri jaroj estis unu el la iniciatintoj de la kampanjo por Stano Marček, ne volis tuj respondi al demandoj de Libera Folio pri la temo. 
Li volas atendi kelkajn tagojn por "pli bone kompreni la demandon".

Premio Onisaburo Deguĉi, "la esperantista pacpremio", estis starigita per donaco de Oomoto en 1987, la Jubilea Jaro de Esperanto, kaj estis aljuĝita ĉiujare ekde tiam. 
La Premio konsistas el monsumo de 2000 eŭroj kaj el diplomo.

Laŭ sia regularo la Premio Deguĉi estas asignata "pro meritoj en la utiligo de Esperanto kiel rimedo por monda paco kaj homara feliĉo, konforme al la idearo de d-ro Zamenhof kaj al instruoj de Onisaburo Deguĉi, kaj pro kontribuo al la celo de UEA kreskigi inter siaj membroj fortikan senton de solidareco kaj disvolvi ĉe ili komprenon kaj estimon por aliaj popoloj".

Per decido de la Estraro de UEA, la Premio Deguĉi de la jaro 2013 estis aljuĝita al la reta projekto lernu.net.

La retejo lernu.net estis lanĉita en decembro 2002. 
Ekde tiam amaso da homoj lernis Esperanton per la modernaj retaj rimedoj, kiujn ĝi ofertas. 
Jam preskaŭ 150 000 homoj ĉie en la mondo estas registritaj kiel ĝiaj uzantoj. 
"Disvastigante la Internacian Lingvon Esperanto, lernu.net plenumas en unika kaj efika maniero la idealojn de la Premio Deguĉi", diris la Estraro en la pravigo de la decido pri la ĉi-jara laŭreato.

En la Fermo de la 98-a Universala Kongreso la 27-an de julio en Rejkjaviko estis anoncita la decido de la antaŭa Estraro de UEA pri la aljuĝo de Trofeo Fyne al Vjetnama Esperanto-Asocio.
UEA premiis Vjetnaman Esperanto-Asocion

Prezidanto Mark Fettes transdonas la diplomon pri la Trofeo Fyne al Nguyen Thi Nep. 
(Foto: 
Amri Wandel)

Trofeo Fyne estis donacita al UEA de s-ino A.E.G. 
Otterby el Kanado memore al Adam kaj Erica Fyne. 
La Estraro de UEA povas aljuĝi ĝin al la landa asocio, en kies lando okazis la plej granda procenta kresko de la nombro de individuaj membroj de UEA aŭ kiu alimaniere grave kontribuis al la plifortigo de UEA. 
La Trofeo estis unuafoje aljuĝita en 1975.

Vjetnama Esperanto-Asocio estis premiita per la Trofeo pro ĝia multflanka organiza plifortiĝo en la lastaj jaroj, pro granda proporcio de gejunuloj inter ĝiaj vicoj, kaj pro la eksterordinare sukcesa organizado de la 97-a UK en Hanojo pasintjare.

En la unua intervjuo al Libera Folio post sia elektiĝo kiel prezidanto de UEA, Mark Fettes promesas, ke la estraro zorge esploros la retejajn bezonojn de la asocio, kaj petos ofertojn de pluraj firmaoj. 
Li antaŭvidas ankaŭ ŝanĝojn en la revuo. 
La ŝrumpinta dungitaro de la Centra Oficejo devos respondeci pri la ĝisdatigado de la nova retejo, sed Fettes esperas, ke retaj solvoj faciligos aliajn taskojn.
Fettes promesas zorgan esploron de retejaj planoj

Mark Fettes. 
Foto: 
Peter Hauser

Libera Folio: 
Kiuj estos la ĉefaj prioritatoj de la nova estraro? 
Kion vi volas ŝanĝi kaj kion konservi el la linio de la antaŭa estraro? 


Mark Fettes: 
Nu, mia unua celo estas ke ni laboru vere teame. 
Tial, kiam ni dividis la taskojn, ni kreis subteamojn de po kelkaj estraranoj (evidente ĉiu el ni apartenas al pli ol unu teamo). 
Mi observis multajn estrarojn tra la jaroj, kaj ĉiam estis tiel, ke kelkaj estraranoj kvazaŭ izoliĝis en sia laboro. 
Espereble ne plu estos tiel. 
Ankaŭ la nova Konsilio de UEA helpos tiurilate, alportante novajn laborfortojn kaj perspektivojn al la kerna organiza taskaro.

Due, ni havas strategian kadron por nia laboro. 
Tiel do ni laboros ne per la longaj listoj de unuopaj agadoj, per kiuj la estraroj kutime funkciis, sed pri la evoluigo de la asocio sur la kvar agadkampoj en la Strategia Laborplano: 
konsciigo, kapabligo, komunumo kaj kunordigo. 
Tio espereble helpos nin daŭre vidi la arbaron kaj ne nur la arbojn.

Trie, ni ege konscias pri la graveco de komunikado kun la membroj, kaj ankaŭ kun la ĝenerala publiko. 
Tial ni pretas prioritate investi en la konstruo de nova retejo. 
Ankaŭ la revuo spertos kelkajn ŝanĝojn en stilo kaj enhavo.

Kvare, UEA tradicie ne havas tre aktivan strategion pri la aliĝintaj landaj asocioj, por kontribui al la evoluo kaj plifortigo de la movado je landa nivelo. 
Tion ni intencas ŝanĝi, en proksima kunlaboro kun TEJO kaj ILEI, kaj eventuale ankaŭ kun lernu.net. 
Aktivula trejnado ludos gravan rolon en tiu strategio.

La nova strategia laborplano de UEA listigas entute 12 prioritatojn. 
Ĉu tio ne estas iom tro multe? 
Malfacilas eĉ memori ilin ĉiujn, kaj se 12 aferoj estas unuarangaj, tio ne multe helpas la faradon de konkretaj decidoj.

Jes, sed memoru ke la plano ampleksas kvar jarojn. 
Certe ne ĉiujn prioritatojn oni atakos samtempe. 
En ĉi tiu unua jaro, ĉefrolos plibonigo de nia komunikado kaj kunplanado, diskonigado de la esenco de la strategia laborplano, komencaj elpaŝoj pri aktivula trejnado, kaj la kreo kaj funkciigo de kelkaj novaj kunordigaj strukturoj. 
Ĉion ĉi oni cetere trovas en la plano.

La laborplano ĝenerale estas tre ampleksa, kaj ne multaj aktivuloj ĝin eĉ tralegis. 
Ĉu ne indus prezenti koncizan version? 


Efektive, mi jam faris iun koncizan prezenton pri ĝi en Rejkjaviko, kiun oni povas nun trovi en la retpaĝoj de UEA. 
Necesos pliaj laboroj por krei resumojn, subplanojn, gvidilojn pri ĝia utiligo je landa nivelo, ktp. 
La ampleksa plano estas esence nur bazo por la postaj, pli praktikaj paŝoj. 
Dennis Keefe diris en la Komitato, ke entreprenoj kutime komencas per io simpla kaj poste plidetaligas ĝin. 
En Esperantujo, mi ne vidis alian eblon ol fari inverse, provante unue konstati kaj analizi la komplikecon de la situacio kiel tuto, kaj nur poste simpligi.

La komitato en Rejkjaviko aprobis la planon de la estraro uzi ĝis 100.000 eŭroj por renovigo de la retejo. 
Kion laŭ vi devos enhavi la nova retejo de UEA, kaj ĉu efektive necesos 100.000 eŭroj por realigi tion? 


Ni bezonas retejon multlingvan, per kiu ni povas atingi la vastan publikon de homoj tutmonde, kiuj interesiĝas pri Esperanto. 
Krome ni kompreneble bezonas retejon esperantlingvan, kiu donas al niaj membroj kaj aktivuloj rimedojn por aktiviĝi per kaj por Esperanto. 
Ĉi-rilate ekzistas multaj diversaj ebloj, kaj ni devos zorge esplori pri iliaj kostoj kaj avantaĝoj. 
Ni pensas ne nur pri disponigo de servoj, sed ankaŭ pri faciligo de la organiza laboro, virtuala partopreno en la kongresoj, flegado de scienca, faka kaj kultura kunlaboro kaj klerigado, ktp.

Evidente mi ne povas diri jam nun, ĉu ni devos uzi tiun tutan sumon. 
Miaj spertoj en ESF de post 2001, kiam ni lanĉis edukado.net kaj poste lernu.net, instruis al mi, kiom multfaceta kaj temporaba estas la ellaboro de vere bona diversfunkcia paĝaro. 
Ni kompreneble faros decidojn interalie surbaze de niaj taksoj, kiom difinita elemento kontribuos al la alvenigo de kotizoj kaj aliaj enspezoj. 
Ni devos ankaŭ zorgi pri la daŭra administrado kaj teknika prizorgado de la retejo post la konstruo.

Kiel la estraro konkrete procedos por trovi firmaon kiu realigos la renovigon de la retejo? 


Ni faros priskribon de niaj bezonoj kaj petos oferton de 3-4 firmaoj. 
Fakte la bazo de tiu priskribo ekzistas jam de kelkaj monatoj.

Kiu poste respondecos pri la prizorgado kaj ĝisdatigado de la nova retejo? 


Tio fariĝos parto de la taskaro de la Centra Oficejo, sed ne tiel, ke ĝi simple aldoniĝas al la jama taskaro. 
Parto de niaj esploroj celos malkovri, kiel la retejo povas faciligi la laboron de la Oficejo. 
Vi trovos tiun emfazon ankaŭ en la strategia plano.

Kiu estos la rolo de la nova konsilio, kaj kiel oni selektis ĝiajn membrojn? 


Laŭ la decido de la Komitato, kiu kreis ĝin, la Konsilio "proksime kunlaboros kun la nova Estraro pri efektivigo de la Strategia Laborplano," kaj enhavas "homojn, kiuj povas kontribui al la evoluigo de la ĉefaj agadkampoj de la Asocio: 
Konsciigo, Kapabligo, Komunumo, kaj Kunordigo." Ĝi estas provo krei teamon de homoj ĉirkaŭ la Estraro kiuj fidas la ĝeneralan evoludirekton en la plano kaj pretas kunpensi kaj kunagi por ĝia realigo.

Mi invitis la estraranojn sondi ĉe homoj, kiuj ŝajnas al ili taŭgaj por tiu rolo. 
Poste ni pridiskutis la tutan liston kaj proponis 14 nomojn al la Komitato, kiujn ĝi akceptis. 
Temas ĝenerale pri personoj plurflankaj, grandparte relative junaj sed tamen spertaj.

Kiuj estis la unuaj decidoj de la nova estraro? 


Okazis jam kelkaj interesaj, sed pri tio vi devos atendi la raporton en nia propra revuo! 


Ĉu la estraro kunsidos en la Centra Oficejo en aprilo, kiel kutime? 
Se jes, kiel oni financos la vojaĝkostojn de la estraranoj, konsiderante ke la komitato forprenis 1.000 eŭrojn el la koncerna buĝetero? 

Jam antaŭ tiu kunsido de la Komitato, la Estraro serioze diskutis, kiel ŝpari vojaĝkostojn. 
Mi povas ofte ligi vojaĝojn al mia universitata laboro, kaj ankaŭ nia Ĝenerala Sekretario ne bezonas repagon de la tuta kosto de liaj vojaĝoj. 
Niaj eŭropaj anoj povas veni al Roterdamo sufiĉe malmultekoste. 
Krome per la reto, ekzemple Skype, eblas partopreni sufiĉe aktive sen persona ĉeesto, kio estas solvo certe konsiderinda por niaj plej foraj anoj. 
Do ni fakte plene subtenas la decidon de la Komitato, kaj esperas elspezi ankoraŭ malpli ol buĝetite.

Post la angla, Esperanto iĝis la dua lingvo kiu aperis en la ĵus lanĉita ludkonzolo Ouya, kies evoluigo estis financita de privataj entuziasmuloj. 
Aplikaĵo por aŭskulti Esperanto-radion per la konzolo estis akceptita por publikigo nur kvar semajnojn post la lanĉo de la aparato.
Esperanto iĝis la dua lingvo en Ouya

La malgranda kaj malmultekosta ludkonzolo Ouya estas bazita sur la libera operacia sistemo Android, kaj ĝia evoluigo estis financita de entuziasmuloj, kiuj donacis 8,5 milionojn da usonaj dolaroj pere de la retejo Kickstarter.

Ĉiuj ludoj por la nova aparato estos baze senpagaj almenaŭ por provi ilin, sed oni povas aĉeti kromaĵojn ene de la ludoj. 
La aparato mem estas relative malmultekosta – depende de la lando, la prezoj varias de 99 usonaj dolaroj al 99 eŭroj kaj 99 britaj funtoj.

La aparato estis lanĉita la 25-an de junio. 
Ĝia interfaco komence estas nur angla, kaj same anglalingvaj estis ĉiuj ludoj kaj programoj haveblaj je la lanĉo. 
Post unu monato aperis la unua neanglalingva ero: 
Muzaiko, programo por aŭskulti la tuttempan Esperantlingvan retradion tiunoman, kaj kelkajn aliajn Esperantlingvajn elsendojn.

Mi memoris, ke Jacob Nordfalk verkis programon por aŭskulti Esperanto-radion per Androjdaj telefonoj kaj pensis, ke estus facile porti ĝin al Ouya. 
Estis fakte pli da laboro ol mi pensis, sed mi kontentas pri la rezulto! 
Ĉar la kodo mem estas malfermfonta, estis tre facile kunlabori per Google Code, rakontas Chuck Smith, kiu entreprenis la taskon kune kun Jacob Nordfalk.

Krom por aŭskulti Esperanto-radion en televidilo, la aparato ĉefe utilas por televidludoj. 
Eblas ankaŭ instali en ĝi aliajn Android-programojn, sed ne certas, ke ĉiuj programoj kreitaj por tuŝekrano estos facile uzeblaj per lud-regilo.

La komitato de UEA en sia vendreda kunsido aprobis la estraran proponon, laŭ kiu ĝis 100.000 eŭroj el la asocia kapitalo rajtas esti uzitaj por renovigo de la retejo de UEA. 
Aliflanke la komitato decidis ŝpari 1.000 eŭrojn el la vojaĝkostoj de la estraro, kiu ne akceptis la Kongresan rezolucion, kaj la strategia plano estis akceptita sen diskuto.
Komitato akceptis elspezon de 100.000 eŭroj por retejo

La komitato de UEA akceptis la proponitan buĝeton preskaŭ unuanime. 
En la diskuto oni menciis ankaŭ "sanigan efikon" de Libera Folio, kiu "daŭre pendas ĉe nia nuko", laŭ vortoj de la prezidanto Mark Fettes. 
Granda demando kompreneble estis la propono uzi 100.000 eŭrojn el la asocia kapitalo por renovigi la retejon.

Defendantoj de la ideo referencis al vortumo de la propono, kio ne signifas tujan forprenon de 100.000 eŭroj el la kapitalo, sed apartigon de monrezervo por la konstruo de la retejo. 
Tiu vortumo tamen rajtigas la estraron forpreni el la kapitalo maksimume tiun sumon por la retejo. 
Ĝenerale, pri la uzo de kapitalo decidas formale la estraro de UEA, sed kiam okazas io nekutima, estas laŭ la prezidanto bone peti benon de la komitato.

Komitatano Maurelli petis la estraron klarigi al la membroj, kio okazos kun la retejo, tiel ke la membroj konsciiĝu pli la graveco renovigi la retejon. 
La komitato donis sian benon kun granda plimulto, nur tri sindetenoj aperis kaj nenia kontraŭa voĉo.

La tuta buĝeto de UEA estis akceptita post pli ol unuhora diskuto – kun kvar sindetenoj kaj kun nenia kontraŭa voĉo.

En la buĝeto la plej tiklaj aferoj estis: 
movada evoluigo, al kiu estis aldonitaj du mil eŭroj, edukado, kun unu milo plia, kaj eksteraj rilatoj, same kun unu plia milo. 
La reprezentanto de ILEI en la komitato forte pledis por kreskigo de la buĝeto por edukado, kie laŭ la buĝeta propono okazis proporcie granda malkresko de 7000 eŭroj dum 2013 al 3000 eŭroj en 2014.

Post amendo la sumo nun estos 4000 eŭroj. 
La aldonita milo estis post diskuto prenita el vojaĝkostoj de la estraro. 
Jam dum du antaŭaj jaroj, 2011 kaj 2012, la vojaĝkostoj de la estraro estis sub-buĝetitaj, kaj praktike kostis milojn da eŭroj pli ol estis buĝetite.

La subtenantoj de la propono ŝpari monon de la vojaĝkostoj de la estraro opiniis, ke tute ne necesas la kutima aprila estrara kunsido en la Centra Oficejo, sed ke la estraro anstataŭe kunvenu rete. 
Nur kelkaj komitatanoj atentigis ke nun estas pli da ekstereŭropaj estraranoj ol dum la antaŭaj jaroj kaj evidente la vojaĝkostoj estos pli altaj. 
Laŭdire iuj estraranoj estas pretaj rezigni pri parto de siaj vojaĝkostoj.

Alia amendo estis forpreno de mil eŭroj el la dissendokostoj de la Jarlibro (laŭ buĝeto: 
7500 eŭroj). 
Tiu ŝanĝo estis akceptita ne kun simila unuanimeco. 
Multaj komitatanoj esprimis maltrankvilon pri la sorto de la Jarlibro, kiu laŭ ili por multaj el la membroj estas la sola konkretaĵo kiun ili ricevas pro sia membreco.

Kvankam la realaj sendokostoj en 2012 estis 6500, kiuj samkiel nun estos en la buĝeto por 2014, la amendo ne antaŭvidas altigon de kostoj ĉe ekspedoservoj. 
La Centra Oficejo laŭ la ĝenerala direktoro Osmo Buller faras ĉion eblan por redukti la kostojn – sed neniel certas, ke la prezoj restos ĉe la sama nivelo kiel ĉi-jare.

La propono  estis akceptita kun 23 poraj voĉoj, 15 kontraŭaj kaj 6 sindetenoj. 
La ŝparita sumo de 1000 eŭroj estis laŭ propono de Francesco Maurelli aldonita al eksteraj rilatoj. 
Tiu aldono okazis jam post la decido pri malaltigo de vojaĝkostoj, ĉar la originala amendopropono celis nur ŝpari monon. 
La transmeto de la mono al alia konto estis tamen poste akceptita per unuanima voĉdono.

La buĝeto enhavas 3,3-procentan kreskon de la baza membrokotizo je 2 eŭroj, al 63 eŭroj. 
Tio tamen ne signifas similan kreskon de la enspezo el la kotizoj, ĉar la konservative farita buĝeto estas pesimisma pri la membrokvanto.

Tamen neniu atentigis en la diskuto pri la plej granda malkresko de la kostoj, kiu okazos ĉe salajroj. 
Temas pri malpliiĝo de unu oficisto en la Centra Oficejo. 
La kostoj por la salajroj estos por 2014 entute (inkluzive de socialaj kostoj) je pli ol 30.000 eŭroj malpli grandaj ol laŭ la buĝeto por 2013.

Laŭ klarigoj de la respondeculoj, la financa situacio de UEA simple ne permesas pli da kostoj, kaj tial la tuta sumo de kostoj fakte malkreskos de ĉ. 
509.000 eŭroj al ĉ. 
462.000 eŭroj. 
Tio signifas ŝparon de preskaŭ dek procentoj. 
La plej signifa malkresko de la kostoj estas ĝuste ĉe la oficistaro, kiu kovras preskaŭ du trionojn de la ŝparo.

La buĝeto de la fondaĵoj antaŭvidas kompletan nuligon de la kapitalo en fondaĵo Afriko. 
Tie la rezulto jarfine 2014 estos nulo pro la subteno de UEA al la organizado de Afrika kongreso en Benino jarŝanĝe, de decembro 2013 ĝis januaro 2014. 
Ankaŭ ĉe la Volontula Fondaĵo ”manko de donacoj, aldone al malalta rento, fariĝas alarmaj.” La fondaĵoj fakte estas la plej grava financanto de la aktiva agado, kiu en la buĝeto de UEA havos la kategorion "movada evoluigo", kaj por kiu en la ĝenerala buĝeto estas rezervita nur malmulte da mono.

La komitato elektis ankaŭ novajn komitatajn revizorojn: 
Loes Demmendaal kaj Renato Corsetti. 
Corsetti ricevis ĉiun el la 39 validaj voĉoj, dum ĉe aliaj elektoj estis aŭ unu-du sindetenoj aŭ kontraŭaj voĉoj. 
La nova konsisto de la Financa Komisiono estas Nico Huurman, Flory Witdoeckt kaj Gianfranco Polerani. 
Tiuj elektoj estis iom aliaj ol la originala propono de elektokomisiono, ĉar du kandidatoj, Josep Franquesca Solé kaj Marcel Delforge, ne estis elektitaj komitatanoj C, kaj tiel ili ne povis kandidatiĝi por tiuj postenoj.

Mankis raporto de la subkomitato pri scienca kaj faka agado, kie la tempon forprenis diskutoj pri organizado de faka forumo.

Laŭ propono de la nova estraro, la komitato ankaŭ decidis krei novan organon, kiu ne havas decidrajton, sed kiu laboros kune kun la estraro. 
Temas pri konsilio kiu momente konsistas el 14 membroj, sed al kiu la estraro rajtas inter la kongresoj alelekti novajn anojn.

Laŭ prezidento Mark Fettes ne eblas por malgranda estraro okupiĝi pri agado efike, kaj la nova konsilio celas enigi pli da homoj en la pintan agadon de UEA. 
La nova konsilio laŭ li ne celas malgravigi la rolon de la komitato.

Ne estis tempo por voĉdoni unuope pri ĉiu kandidato al la nova konsilio, do la konsilio estis elektita bloke. 
Antaŭ la voĉdono la estraranoj, kiuj kunlaboros kun tiuj konsilianoj, prezentis ĉi tiujn. 
Nur kelkaj el la konsilianoj estas nuntempaj membroj de la komitato.

En la nova konsilio estos Petro Baláž, Heidi Goes, Trezoro (Huang Yinbao), Johannes Mueller, Zsófia Kóródy, Mélanie Maradan, Francisco Maurelli, Veronika Poór, Orlando Raola, James Resende Piton, Rafael Henrique Zerbetto, Amri Wandel, István Ertl kaj Michaela Lipari. 
Por starigo de la konsilio voĉdonis granda plimulto el la komitatanoj. 
Neniu voĉdonis kontraŭ. 
Du komitatanoj sintedetenis.

La vendreda kunsido de la komitato estis plilongigita dufoje, unue per 15 minutoj, poste ankoraŭ per 5 minutoj, kiuj tamen praktike fariĝis 10 minutoj. 
Spite la aldonan temon, fine de la kunsido la komitato ne sukcesis akcepti la kongresan rezolucion, kiu ”ankoraŭ ne estas matura por akcepto”.

Tiu vortumo de la prezidanto venis iom surprize por la reĝisoro de la kongresa temo, Orlando Raola, kiu prizorgis la verkadon de malneto por la rezolucio. 
La komitato lasis la finan akcepton de la rezolucio al la estraro, kiu kune kun Orlando Raola prizorgos la redaktadon de la rezolucio.

Temas pri relative malofta kazo ke la rezolucio ne estis akceptita de la komitato. 
Laŭdire la vortumo de la rezolucio ne estas en ordo, sed momente mankas informo pri tio, kio prezice estas la problemo. 
La estraranoj ricevis la proponon de Raola malfruvespere ĵaŭde, kaj ne trovis tempon pritrakti ĝin.

La komitato akceptis ankaŭ laborgrupon, kiu konsistos el Nico Huurman, Michael Boris Mandirola, flanke de TEJO, kaj Brian Moon kaj Martin Schäffer, flanke de UEA, por grandigi la membraron de TEJO. 
Temas pri tio ke la membronombro de TEJO estas fakte tro malgranda por reprezentiĝi en iuj instancoj, kaj oni ne volas ”endanĝerigi la gravajn atingojn kadre de la eksteraj rilatoj dum la lastaj jardekoj”.

La komitato ankaŭ akceptis preskaŭ sen diskuto la strategian laborplanon, pri kiu jam okazis diskuto pli frue kaj ankaŭ en apartaj kongresaj programeroj. 
Nur unu komitatano, Dennis Keefe, sin detenis rilate la strategian laborplanon.

Plej fine inter la ceteraj demandoj la komitato decidis aldoni al la regularo pri perantoj ke ili ne rajtas aldoni al la kotizoj administrajn kostojn, ĉar la perantoj jam ricevas 10 procentojn el la kotizoj kiel makleraĵon. 
El tiu makleraĵo ili devus pagi la kostojn de la kotizokolektado. 
Lastatempe atingis la asocion plendoj pri perantoj, kiuj aldonas al kotizoj diversajn administrajn kostojn.

La nova estraro de UEA decidis preni 100.000 eŭrojn el la kapitalo de la asocio por tute renovigi la retejon. 
La sumo estas pli alta ol la kosto de la revuo Esperanto dum unu jaro, kaj egalas al triono el la salajrkostoj de la oficistoj. 
La senprecedenca decido signifos postan ĉiujaran perdon de 2.000 eŭroj en rentumo pro la malkresko de la kapitalo.
Nova UEA-estraro pagos 100.000 eŭrojn por retejo

La nuna retejo de UEA

La subkomitato pri administrado kaj financoj de UEA dum sia kunsido en Rejkjaviko en ĵaŭdo decidis uzi 100.000 eŭrojn el la kapitalo de UEA por farado de nova retejo. 
La malofta decido estis farita preskaŭ unuanime. 
Ĝin subtenis ĉiuj ĉeestantaj komitatanoj krom la eksa estrarano Loes Demmendaal, kiu sin detenis, ĉar la propono ne inkluzivis ŝanĝon en la spezokonto. 
Tiu detalo signifas, ke la kapitalo estas uzata kvazaŭ preter la kuranta agadobuĝeto de la asocio.

La uzo de centmil eŭroj el la kapitalo praktike signifos ĉiujaran perdon de rento de ĉ. 
2.000 eŭroj. 
La decido estis farita laŭ propono de la nova estraro, kiu tiel malfermis pordon al politiko uzi la kapitalon por kurantaj elspezoj. 
Ĝis nun la kapitalo de la asocio estis tuŝita nur esceptokaze.

La plej lasta tia kazo estis en 2003, kiam oni decidis uzi 300.000 eŭrojn por renovigo de la oficeja domo. 
Tiu enspezo tamen estis investo, kiu samtempe signifis plialtigon de la valoro de la oficeja domo. 
Tiel en la praktiko la mono nur iris el unu konto al alia, ĉar la bilanca valoro de la oficeja domo estis altigita.

Nova retejo por la asocio tamen ne estas nemoveblaĵo, kiun en kazo de neceso eblus vendi, aŭ kiu altigus la kapitalon de UEA, kvankam la plej favoraj subtenantoj de tiu decido efektive revas pri eventuala gajno - en formo de pli da membroj aŭ novaj donacoj.

Reale la efiko tamen povas esti eĉ negativa, se la donacemo de membroj falas pro tro facilanima financa politiko. 
Precedencon eblis aŭdi jam ĵaŭde en la koridoroj de la kongresejo, kie unu veterana esperantisto komentis la junularan programon, kiu ĉiuvespere finiĝis per ”drinkumado”. 
La veterano ne volas donaci monon al tiel alkoholema organizaĵo.

La decido elspezi 100.000 eŭrojn estis akceptita sen ajna detala plano pri la nova retejo, nur surbaze de ĝenerala scio, laŭ prezidanto Mark Fettes, kiom kutime kostas tiaj retejoj. 
Li pli frue havis spertojn pri retejoj de lernu.net kaj aliaj kiujn parte financis Esperantic Studies Foundation. 
La sumo estas pli alta ol la kostoj de revuo Esperanto por unu jaro, kaj ili egalas al triono de la mono uzata por la salajroj de la UEA-oficistoj dum la jaro.

Pli frue la laboroj por renovigi la nunan retejon de UEA estis haltigitaj, pro la plano komplete renovigi la retejon.

La nova retejo eventuale havos ankaŭ sistemon por kontroli kaj eble eĉ fari transpagon rete, kio ĝis nun ne eblis pro sekurecaj kialoj. 
Tamen, kiel atentigis Boris Mandirola,  la nuna sistemo per letero aŭ retpoŝto estas malpli sekura ol ajna sekura sistemo. 
Malgraŭ tio, kiel atentigis Osmo Buller, ĝis nun ne okazis eĉ unu trompo en la kontosistemo de UEA. 
Kiam petoj pri transpagoj aperas retpoŝte aŭ letere, la oficisto kiu plenumas la pagon povas, okaze de dubo aŭ nekutima pago, kontroli la aferon de la kontohavanto.

La nova estraro de UEA ŝajnas alpreni pli facilaniman sintenon al financoj ol la antaŭaj estraroj, kvankam la prezidanto Mark Fettes emfazis ke li subtenas konservativan financan politikon. 
Tio laŭ li signifas, ke la estraro ne uzu monon kiu ne ekzistas, kaj ekzemple ne buĝetu donacojn aŭ subvenciojn, pri kies ricevo ne estas garantio. 
La plej signifa redukto en la buĝeto tamen estas ĉe la salajroj por oficistoj, kio estas laŭ ĝenerala direktoro Osmo Buller ”tre timiga”.

La subkomitato akceptis la buĝetproponon por la definitiva decido fare de la komitato en vendredo. 
La buĝetpropono ne estas en la linio de la ambicia strategia laborplano, ĉar ekzemple la mono por movada evoluigo iom draste falos. 
Kiel komentis la nova ĝenerala sekretario Stefan MacGill, rememorante la vortojn de la iama ĝenerala direktoro Victor Sadler, ”planado sen financa planado estas sensenca”.


Almenaŭ en unu elsendo dum la kongresa semajno, la islanda publika televido en sia veterprognozo montris la tagon de la semajno ne nur en la islanda, sed ankaŭ en Esperanto. 

En la programero Centra Oficejo respondas, ĵaŭde matene, en sunoplena Rejkjaviko, malkaŝiĝis kelkaj novaj fenomenoj de la reta mondo, pro kiuj la organizado de Universalaj Kongresoj iĝis finance pli peza tasko. 
Oni eksciis ankaŭ, ke UEA ne havas monon por dungi posteulon por Roy McCoy, kiu pensiiĝos ĉi-jare.
Retaj entreprenoj forprenas kongresajn enspezojn

La kunsidon partoprenis oficistoj de la Centra Oficejo de UEA: 
Osmo Buller, Pasquale Zapelli, Stanka Starčević, Roy McCoy, Clay Magalhães kaj Tobiasz Kaźmierski. 
Krome en la salono estis ankaŭ Stano Marček, kiu iom poste mem gvidis la kunsidon de legantoj de la revuo Esperanto. 
Krome la kongreson ĉeestas ankaŭ Ionel Oneţ, kiu tamen laboris en la libroservo, kiun, sekve, ne necesis fermi por tiu horo. 
La kvanto de helpantoj kaj deĵorantoj estas iom manka en la ĉi-jara kongreso.

La ĝenerala direktoro de UEA, Osmo Buller, informis, ke ne okazis ŝanĝoj en la personaro de la Oficejo post la Hanoja kongreso, sed ke ŝanĝoj aperos venontjare, ĉar jam aŭtune Roy McCoy pensiiĝos. 
La asocio laŭ Osmo Buller ne havas financan eblon dungi anstataŭanton por Roy McCoy, sed necesas dividi liajn taskojn inter la nunaj oficistoj.

La publiko eksciis pri sekvoj de la ĉiam pli grava rolo de interreto, kiuj jam portis pliajn ŝarĝojn al organizantoj de Esperanto-kongresoj. 
Iam UEA funkciis kiel peranto de flugoj, kaj ricevis el tio makleraĵon de 8 procentoj. 
Tio ne plu ekzistas, kaj nuntempe la bazaj prezoj de flugoj ĝenerale estas tute teoriaj, kiel atentigis Brian Moon. 
Tiel la reklamo de Star-alianco en la Dua Bulteno kaj la Kongresa Libro estas simple reklamo, por kiu la kompanio pagas, kaj al kiu oni rilatu same dubeme kiel al ajna reklamo.

La samo rilatas ankaŭ al la perado de hoteloj kaj ekskursoj. 
Povas esti, ke iam venos tempo, kiam UEA ne plu povos peri hotelĉambrojn, aŭ almenaŭ ke tio ne plu estos ekonomie defendebla. 
Jam nun montriĝas, ke la hotelo plej proksime al la kongresejo, Arnahvoll, ne estas inter tiuj kiujn peris UEA, kvankam en tiu hotelo loĝas eĉ kelkaj oficistoj de UEA.

Temas pri tio ke grandaj retaj kompanioj blokis ĉiujn hotelĉambrojn en tiu hotelo (kaj ofte faras la samon por hoteloj apud kongresejoj) kaj pagas al hoteloj por ke tiujn nur ili rajtu peri. 
Se UEA mendus ĉambrojn en tiuj hoteloj, ĝi devus pagi multe pli ol kongresanoj pagas, se ili rezervas rekte ĉe la retaj firmaoj. 
La samo povus iam okazi eĉ por ekskursoj, kaj tiam necesus altigi la kongresan kotizon, ĉar la enspezoj el perado de hoteloj kaj ekskursoj forfalus.

Tamen, almenaŭ en iuj el la hoteloj, kiujn oni povis rezervi tra UEA, la prezoj evidente restis konkurpovaj por la kongresanoj, samtempe portante al la asocio profiteton. 
Kiel atentigis unu kongresano, ŝia mendo de unu ekstra nokto en la sama hotelo kostis 100 eŭrojn pli ol po-nokta mendo pere de UEA dum la kongresa semajno.

Ankaŭ la aliaj demandoj kaj komentoj de la publiko temis plejparte pri kongresoj kaj publikaĵoj de UEA, unuavice pri la Jarlibro. 
Iuj komentantoj volis ke la nomoj de delegitoj aperu en emfazitaj literoj en la Jarlibro, aŭ ke enestu ankaŭ la persona nomo aŭ almenaŭ ties unua litero en la laŭlanda listo de kongresanoj en la Kongresa Libro. 
Tiel, se iu kongresano konas iun Martin el Germanio, sed ne scias ties familian nomon, ne necesus serĉi tra ĉiuj kongresanoj de Germanio, sed oni pli facile trovus tiun kiun oni serĉas.

Inter la proponoj al kiuj la CO-anoj rilatis pozitive estis ankaŭ tio, ke en la Kongresa Libro estu mapo de la kongresurbo kun indikoj pri la kongresejo kaj hoteloj mendeblaj pere de UEA. 
Krome io jam decidita estas ke sekvaj Kongresaj Libroj indikos la distancojn inter la kongresejo kaj la hoteloj ne en minutoj sed en metroj aŭ kilometroj.

Eventuale en la Libroservo eblos dum la lastaj tagoj de la kongreso pagi per eŭroj, kaj ne nur per islandaj kronoj. 
Plej strangas ke ne eblas pagoj en eŭroj, kvankam la prezoj sur la libroj estas indikitaj en eŭroj kaj ne en loka valuto.
Krome aperis la kritiko, ke por la kongresa balo necesus vera orkestro kaj viva muziko, ne nur diskejo, kia ĝi estis pasintjare kaj ĉi-jare. 
Pro manko de plendoj pri seriozaj problemoj, la sugestoj kaj proponoj de la kongresanoj ricevis bonan eĥon inter la oficistoj, kaj eventuale iuj ŝanĝoj, ekzemple en la sendado de konfirmoj pri mendoj por UK, realiĝos dum la venonta jaro.

En la programero La nova estraro sin prezentas, marde matene en sunoplena Rejkjaviko, preskaŭ plena salono de eble eĉ 150 kongresanoj povis konatiĝi kun novaj estraranoj, kiuj ĉi-foje ĉiuj ĉeestis. 
Oni eksciis, ke kaj la nova prezidanto Mark Fettes kaj la nova vicprezidanto Stefan MacGill naskiĝis en Nov-Zelando kaj laboris en la Centra Oficejo de UEA.
La nova estraro sin prezentis

La nova estraro sin prezentas.

Ni scias pli pri la Centra Oficejo ol ni volus, eble iom ŝerce komentis MacGill.

Dum la estrara sinprezento la publiko eksciis ankaŭ, ke en la nova estraro estas pluraj profesiaj esperantistoj. 
Martin Schäffer, la nova ĝenerala sekretario, loĝas en malmultekosta Meksiko kaj laboras de tie por Germana Esperanto-Asocio kaj foje faras ankaŭ aliajn esperantajn projektojn. 
Barbara Pietrzak, post pensiiĝo de la Esperanto-redakcio de la Pola radio, nun laboras volontule por Pola Ret-radio en Esperanto. 
Lee Jung-Kee gvidas la Seulan Esperanto-Kulturcentron.

La ceteraj estraranoj, Mark Fettes, Stefan MacGill, Stefano Keller kaj José Antonio Vergara, tamen ne tuttempe okupiĝas pri Esperanto, sed plenumos estraran laboron kiel voluntulan aktivadon, apud siaj eksteresperantaj profesioj.

La novaj estraranoj rakontis iom pri si mem kaj pri sia persona fono kaj konatiĝo kun Esperanto. 
Temas pri relative juna, sed pli profesia teamo. 
Tamen, kvankam pri ĉiuj el la sep estraranoj ekzistas artikolo en la Esperanta vikipedio, nur pri unu el ili, Barbara Pietrzak ekzistas ankaŭ artikolo en alilingva vikipedio - en la pola. 
Efektive, apud Pietrzak, nur pri prezidanto Fettes povus laŭmerite esti artikolo en nacilingva Vikipedio.

La kernaj vortoj por la nova estraro estas Strategia laborplano, komunikado, ”kelkaj plibonigoj” (tamen ne dirite precize kiuj) kaj profesiigo de la movado. 
La esperoj pri la nova estraro evidente estas grandaj.

La estraro planas labori iom alistile ol la ĝisnunaj. 
Kerna ideo de la prezidanto Fettes estas formi subteamojn aŭ subgrupojn. 
Krome la nova estraro planas grupigi ĉirkaŭ la estraro ankaŭ ĉ. 
15-membran konsilion, kiu - kvankam restante formale nedecidrajta - povus influi la decidojn kaj laboron de la estraro. 
Kritikoj aŭditaj en la kongresejo starigas la demandon, ĉu tia sistemo entute funkcios.

La subteamoj de la estraro temas pri tri laborkampoj, mastruma, monda kaj movada. 
Al la mastruma laborkampo apartenas ankaŭ aferoj kiel Universalaj kongresoj, delegita reto kaj komunika politiko. 
Pri tio okupiĝas unuavice estraranoj Fettes, Schäffer kaj Vergara.

Al la monda laborkampo apartenas plejparte eksteraj rilatoj, kaj pri ili okupiĝas ĉefe Stefano Keller. 
Pri la movada laborkampo respondecas Vergara kune kun McGill kaj Pietrzak.

En la marda numero de la kongresa kuriero aperas detala prezento de la unuopaj estraranoj kaj iliaj movadaj celoj.

La demandoj de la partoprenantoj al la estraro reliefigis multajn problemojn. 
Ili temis ekzemple pri la rilatoj inter TEJO kaj UEA kaj pri la organizado de Infana kongreseto, kiu jam de du jaroj ne okazis, kaj estas antaŭvidite ke ĝi ne okazos eĉ venontjare.

Unu ĉefa temo en la demandoj de la publiko estis, kiel igi Esperanton pli konata al la ekstera publiko, kial laborantoj en hoteloj aŭ homoj surstrate ne scias pri Esperanto kaj Esperanto-kongreso aŭ kiel disvastigi Esperanton pli efike kaj kiel la estraro de UEA povus plibonigi la situacion.
Dum la dua kunsido de la Komitato lunde posttagmeze en Rejkjaviko, UEA akceptis 71-an landan asocion, Albanan Esperanto-Asocion. 
La nova prezidanto promesis prioritatigi interalie renovigon de la retejo de la asocio, kaj defendis sian strategian planon, kiun iuj opiniis tro ampleksa, kaj malmultaj legis.
Strategia planego ektedis la komitatanojn

Transdono de la potenco kaj de la ŝalo

La Komitato vigle, proksimume unu horon, diskutis pri jarraporto kaj financa raporto, preparitaj de la malnova estraro, sed nenio aparte profunda estis dirita. 
Temis pri unuopaj korektoj kaj demandoj, kaj la komitato akceptis la dokumentojn kun neniu voĉo kontraŭ kaj kun kelkaj sindetenoj.

Post la voĉdono ekoficis la nova estraro. 
La eksiĝinta prezidanto Probal Daŝgupta transdonis la povon kaj ankaŭ baratan ŝalon al la nova prezidanto, Mark Fettes. 
Foriris de malantaŭ la komitata tablo la eksiĝantaj estraranoj.

La dua kunsido de la Komitato havis komence malpli grandan kvorumon ol la unua, ĉar ĉeestis nur 32 komitatanoj. 
Tiu falo de kvorumo estas kutima en komitataj kunsidoj, sed ĉi-foje influis ankaŭ la elekto de la estraro dum la unua kunsido. 
Poste tamen alvenis kelkaj pliaj komitatanoj.

Nova aliĝpeto venis de Albana Esperanto-Asocio. 
La anoj de la komisiono, kiu pristudas la petojn de landaj kaj fakaj asocioj pri aliĝo aŭ kunlabora kontrakto, Ulrich Lins kaj Brian Moon, konstatis, ke ĉio estas en ordo pri la statuto de la asocio kaj ili proponis aprobi la aliĝpeton. 
Per sekreta voĉdono, 37 por, neniu kontraŭ kaj kun unu sindeteno, la Komitato decidis, ke Albana Esperanto-Asocio fariĝu la 71-a landa asocio de UEA.

Poste la Komitato komencis diskuti pri 38-paĝa strategia laborplano kun demando de Dennis Keefe, ĉu iu fakte legis la planon. 
Mark Fettes resumis la planon per pli ol duonhora enkonduko, entuziasme, sed komitatanoj komencis ankaŭ moviĝi kaj diskuti unu kun la alia dum la nova prezidanto parolis.

Proksimume la saman prezenton li jam faris antaŭe en aparta diskuto pri la Strategia laborplano. 
Li menciis ankaŭ novan retejon de la asocio, kiu estas inter la unuaj prioritatoj de UEA.

La nova plano proponas ankaŭ novajn temfokusojn por jaroj, la unua jaro ĝis la venontajara kongreso estas jaro por pretigi fundamenton, sekve 2014-2015 estos jaro por festi kaj trakti la atingojn post la 60-jariĝo de Montevidea rezolucio kaj en 2015-2016 en la fokuso staros Jaro de la Lernanto kaj ankaŭ lingva justeco.

Ĉar la Komitato ankoraŭ ne povis trakti la aferojn planitajn por la tria, vendreda kunsido, restis multe da tempo por diskuti pri strategio. 
Tio estis ŝanĝo kompare kun pli fruaj jaroj, kiam la diskuto pri strategio devis okazi en la lasta momento, sub forta tempopremo. 
Ĉi-foje por la diskuto estis rezervitaj entute pli ol tri horoj.

Taktiko estas bezonata apud strategio, proponis Orlando Raola. 
Alia novelektita B-komitatano, Dennis Keefe, atentigis, ke kompare kun la strategia laborplano de la grandega firmao General Electric, kiu estas nur dupaĝa, la plano de UEA enhavas tro da aferoj. 
La anoj de la nova estraro defendis sian planon en la diskuto.

La estraro dividiĝis al kvar laborgrupoj por diskuti pri la laborplano. 
La emfazo, kiel esperis la nova prezidento Fettes, estas kiel fari landajn laborplanojn surbaze de strategia laborplano. 
La laborgrupoj fokusiĝis surbaze de la temoj konsciigo, kapabligo, komunumo, kunordigo.
La 98-a Universala Kongreso de Esperanto estis oficiale malfermita dimanĉon matene, la 21-an julio, en la Rejkjavika kongresejo Harpa. 
La Alta Protektanto, la islanda prezidento Ólafur Ragnar Grímsson, ĉeestis la inaŭguron kaj legis sian salutmesaĝon, premiitan per forta aplaŭdo. 
Krom la prezidento, ĉeestis ankaŭ kvar membroj de la Honora Komitato de la UK: 
ministro pri kulturo Illugi Gunnarsson kaj eksministro pri kulturo Katrin Jakobsdottir, kaj la esperantistoj prof. 
Sigurður Líndal kaj Baldur Ragnarsson.

Per sia ĉeesto honoris la inaŭguron ankaŭ la ĉina ambasadoro Ma Jisheng, la germana ambasadoro Thomas Meister, la pola aferŝarĝito Lech Mastalerz kaj la rusia aferŝarĝito Aleksej Ŝadskij. 
Ĉeestis ankaŭ Ulrich Brandenburg, germana ambasadoro en Moskvo kaj membro de la Honora Patrona Komitato de UEA, kaj Ragnar Baldursson, konsilisto en la islanda ambasado en Pekino.

Hannes Högni Vilhjálmsson kiel prezidanto de LKK bonvenigis la kongresanojn al Islando, post kio Claude Nourmont, vicprezidanto de UEA, legis la jam tradician salutmesaĝon de d-ro inĝ. 
L.C. 
Zaleski-Zamenhof. 
La ĝenerala Sekretario Barbara Pietrzak anoncis la novajn Honorajn Membrojn de UEA: 
Roland Lindblom, Biruta Rozenfelde kaj Hallgrimur Sæmundsson. 
La kongresanaro omaĝis la memoron de Sæmundsson, forpasinta la 22-an de junio, kaj de aliaj Honoraj Membroj, forpasintaj post la antaŭa UK, per momento de silento.

La Ĝenerala Direktoro Osmo Buller legis la nomojn de la nova Estraro, kies prezidanto estas Mark Fettes kaj kiu ekgvidos la Asocion lundon, la 22-an de julio. 
La inaŭguro estis ankoraŭ gvidata de la malnova Estraro, kies prezidanto Probal Dasgupta por la lasta fojo faris kongresan festparoladon. 
(La teksto estos publikigita aparte.) Antaŭ la festparolado la reĝisoro de la kongresa temo Orlando Raola faris mallongan enkondukon en la temon, "Insuloj sen izoliĝo: 
por justa komunikado inter lingvokomunumoj", kaj invitis la kongresanojn al la kunsidoj, en kiuj ĝi estos traktata.

Novaĵo en la inaŭguro estis filma paŭzo, kiu pro teknikaj problemoj tamen iom prokrastiĝis, donante spacon al la tradicia muzika paŭzo, kiun plenumis la argentina pianistino Teresita Alaniz. 
Tuj poste la salono mallumiĝis por la monda premiero de la mallonga animita filmo "Espero" de la reĝisorino Simone Gianpaolo. 
La filmo estas originale farita en Esperanto, kun la voĉo de Mariana Evlogieva.

Sekvis la salutparoladetoj de TEJO (vicprezidanto Michael Mandirola), ILEI (prezidanto Mireille Grosjean), Akademio de Esperanto (vicprezidanto Brian Moon) kaj SAT (Nikolao Gudskov). 
La plej longa sed vigla programero estis la kavalkado de salutoj de la landoj reprezentataj en la UK. 
Gvidis ĝin la estraranoj Maritza Gutierrez kaj Amri Wandel.
Post komuna kantado de la Himno, prezidanto Dasgupta deklaris la 98-an UK malfermita per la oficiala martelo de UEA, ricevita donace en la 33-a UK en la sveda Malmö en 1948.

La Universala Kongreso en Rejkjaviko komenciĝis sabate la 20-an de julio per la unua kunsido de la komitato de UEA, kiu elektis novan estraron. 
Kiel prezidanto de la asocio estis unuanime elektita Mark Fettes. 
Plej multajn voĉojn el la ceteraj kandidatoj ricevis Stefan MacGillf. 
La novan estraron eniris ankaŭ José Antonio Vergara, Lee Jungkee, Martin Schäffer, Stefano Keller kaj Barbara Pietrzak.
Fettes ricevis la subtenon de ĉiuj komitatanoj

Jam komence de la komitata kunsido, kiu estis malfermita je 13.30 sabate posttagmeze en salono Hodler, ĉeestis 40 komitatanoj, kiu estis tre forta kvorumo, ĉar ekzistis entute 40 komitatanoj A kaj 6 komitatanoj B. 
La elekto de nova estraro, kiu okazis tute komence, certe instigis komitatanojn alveni al la kunsido frue.

La nova elekta regularo tuj montriĝis ne bone finpolurita, ĉar aperis diskuto pri tio, ĉu la komitato voĉdonu por dividi la funkcion al nove elektitaj estraranoj, aŭ ĉu la estraro mem dividu la taskojn inter si kaj komitato nur poste konfirmu la decidon. 
Amri Wandel aparte atentigis, ke ne eblas ke la estraro dividu la taskojn inter si. 
Tion konfirmis Brian Moon: 
la regularo postulas, ke la komitato faru la dividon.

Mark Fettes, la sola kandidato por la posteno de prezidanto, proponis, ke ne estu estraranoj kun tre fikse difinita tasko, sed ke estu ekzemple tri grupoj de estraranoj, kiuj okupiĝu pri certaj taskoj, tiel ke okaze de malkapablo de unu estrarano labori volontule, la aliaj grupanoj povu anstataŭi tiun personon.

Mark Fettes ankaŭ proponis ke estraranoj kunlaboru kun ne-estraranoj kiuj formu ekzemple 15-membran konsilantaron por subteni la estraron. 
Tiam laŭ li eblus havi eĉ nur kvinmembran estraron, kaj eblus efika kunlaboro de la estraro. 
Li tamen ne pretis tuj diri kun kiuj li volus labori en la estraro.

Unue okazis elekto de komitatanoj C. 
Dum voĉkalkulantoj kalkulis la voĉojn, okazis vigla diskuto pri la kvanto de estraranoj. 
Multaj preferis havi kvin estraranojn, kelkaj, ankaŭ tiuj kiuj mem kandidatis por la estraro, ekzemple McGill kaj Wandel, pledis por pli da estraranoj, ekzemple 7. 
Raola kaj Vergara tamen subtenis la ideon de nur kvinmembra estraro. 
Ankaŭ la eliranta prezidanto Dasgupta subtenis la ideon pri kvin estraranoj.

Estis ok kandidatoj por C-komitataneco. 
La elektokomisiono proponis, ke estu elektita kvin. 
La voĉdonadon partoprenis 40 komitatanoj, kaj elektitaj estis la sekvaj kandidatoj: 


Per tiu elektorezulto de komitatanoj C forfalis el la komitato ne nur la estrara kandidato Derks sed ankaŭ kandidatoj por financa komisiono kaj komitataj reviziantoj. 
Tio necesigis, ke la elekta komisiono kunvenu kaj diskutu kion fari.

Post diskuto kaj sinprezento de la kandidatoj estis decidita la kvanto de estraranoj. 
Unue la komitato voĉdonis pri la originala propono de elektokomisiono, do pri estraro kun sep membroj. 
Se plimulto estus kontraŭ, eblus voĉdoni pri alia kvanto. 
La voĉdono okazis per manlevo, kaj por sep estraranoj estis 26 komitatanoj. 
Kontraŭis la proponon de la elektokomisiono 12 komitatanoj, sin detenis kvin. 
Do estis akceptita la propono pri sep estraranoj.

Dum la diskuto la kandidato por prezidanteco, Mark Fettes, diris ke li havis tre fruktodonajn diskutojn kun kvar el la estraraj kandidatoj: 
Keller, Lee, Vergara, Schäffer. 
Tiel li kvazaŭ subtenis ilin kiel kandidatojn por sia estraro, kaj ili ĉiuj efektive ankaŭ estis elektitaj.

Entute estis 10 kandidatoj por la estraro, el kiuj Johan Derks tamen, forfalis ĉar estraranoj devas unue iĝi komitatanoj. 
Li ne sukcesis altiri sufiĉe da voĉoj de la individuaj membroj de UEA en la elekto de komitatanoj B, nek de la komitatanoj en la nuna elekto de komitatanoj C. 
Restis do 9 kandidatoj, kaj ili ricevis jenajn voĉojn de la 43 komitatanoj kiuj partoprenis la voĉdonadon en Rejkjaviko: 


En la konferenco de Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj en Herzberg, Germanio, la komitato elektis novan prezidanton: 
Mireille Grosjean el Svisio. 
Ŝia multjara antaŭulo Stefan MacGill demisiis, ĉar li kandidatas por la estraro de UEA.

La 46-a Konferenco de ILEI lunde eniris sian trian tagon, en kies mateno okazis la dua kunsido de la Komitato de ILEI. 
Komence ĝi akceptis la daŭrigan tagordon kaj akceptis kun aplaŭdo la financajn raportojn pri 2012, sub kompreno, ke tiuj ne estas revizoritaj, kaj du/tri spezoj ankoraŭ estas konotaj. 
Post tio, la estraro estis senŝarĝigita rilate al la jaro 2012. 
Je tiu punkto du ĝisnunaj estraranoj, Zsófia Kóródy kaj Stefan MacGill, demisiis el la estraro, konforme al siaj anticipaj deklaroj pri tiu intenco. 
La motivo estis doni al la Komitato plenan liberecon en elekto de nova prezidanto.

Je tiu punkto transprenis la prezidadon la organiza teamo, Monique Arnaud kaj Marc Cuffez, kiuj plenumis la rolon de la elekto-komisiono, el kies membroj neniu partoprenas la konferencon. 
Tiu teamo konstatis, ke estas klare kaj sufiĉe anoncita nur unu kandidato: 
s-ino Mireille Grosjean el Svislando. 
Post sinprezento, ŝi forlasis la salonon por ebligi liberan diskutadon. 
Post tio komenciĝis la balotado, kun tiumomente 36 validaj voĉdon-mandatoj. 
La rezulto estis ŝia elekto kun 34 poraj, 1 sindetena kaj 1 kontraŭa voĉo.

Post aplaŭdo sekvis akceptaj rimarkigoj de la nova prezidanto, kiu interalie aludis al la dezindireco okazigi trian Mondan Konferencon pri la Instruado de Esperanto, post la unua en Ĝenevo en 1922 kaj la dua en Prago en 1927. 
Post tiuj rimarkoj, la komitato pluiris al aliaj temoj.

La aliĝpeto kaj statuto de instruista sekcio en Sud-Afriko estis anticipe dissendita kaj montrita; la sekcio estis unuanime akceptita. 
Kiel prezidanton de la Internacia Ekzamena Komitato, kiu gvidas la internaciajn ekzamenojn de UEA kaj ILEI, oni unuanime elektis s-rinon Karine Arakelian el Armenio. 
La tasko de komisiito pri kandidatiĝo de novaj sekcioj transiris al s-ro Bharat Ghimire el Nepalo. 
Oni decidis prokrasti la elekton de nova vic-prezidanto ĝis la lasta sesio merkred-matene.

Notinde estas, ke la fonda prezidanto de ILEI en 1949 en Bournemouth, Britio, estis s-ino Violet C. 
Nixon; sekve post sesdeko da jaroj, ILEI havas sian duan prezidantinon.

La angla lingvo estas nepraĵo por internaciaj kontaktoj – sed indas memori, ke eĉ post jaroj kaj jardekoj da spertiĝo, nur malmultaj alilingvaj homoj kapablas suverene regi ĝin, memorigas la Usona korespondanto de la plej granda gazeto de Finnlando en artikolo, kiu vekis multe da atento kaj rekono. 
Libera Folio publikigas tradukon de la artikolo.
Ĉu vi babilaĉas la ingliŝan? 


Desegnaĵo: 
Matti Pikkujämsä

"Avara. 
Kio estas avara en la angla? 
"

Vespera kunveno, oni interparolas angle. 
En la kompanio estas tri finnoj kaj unu eksterlandano.

Finna, pli ol 60-jara vira ĵurnalisto ne povas rememori, kiel diri "avara" en la angla. 
Ĝuste avara: 
troŝparema, striktmonuja, neelspezema, alivorte montena.

Same ne memoras pli ol 50-jara diplomatino. 
Kaj ankaŭ mi ne, subite la sparkilo malfunkcias.

Ie neatingeble ŝvebas la vortoj parsimonious, stingy, cheap, mean, frugal kaj tiel plu.

Ni tri malmemorantoj de la vorto "avara" uzis la anglan dum jardekoj, kunkalkulite. 
Ni ĉiuj loĝis multajn jarojn en Usono kaj aliloke eksterlande, ni legis bretmetrojn da anglalingvaj libroj.

Ni estas uzegantoj de la angla, sed ni ne regas la lingvon suverene, eĉ ne proksime al tio. 
Ni estas spertaj uzantoj de mankohava angla – spertaj palpserĉi tiajn ĉiutagajn vortojn kiel levostango, kazeo kaj aĉetpova egaleco. 
Tiajn vortojn ni neniam devas serĉadi, kiam ni parolas finne.

Mi mem regule uzas la anglan de 25 jaroj, kaj de 15 ĉiutage. 
Mi verkis artikolojn en la angla, partoprenis anglalingvajn podiajn diskutojn kaj studis dum unu jaro en usona universitato.

Mi listigas mian fonon ne por blagi, sed por montri, kiel la alproprigo de fremda lingvo estas multe pli malfacila ol homoj miakrede mezume komprenas. 
Estas laboro de jardekoj, kaj la fina noto tamen povas resti sur la akso kontentiga-bona.

La angla lingvo kiun oni aŭdas en la kunvenĉambroj de finnlandaj grandentreprenoj estas nomata per la termino Bad English – malbona angla. 
Laŭ tio kion mi aŭdis, la priskribo bone trafas la staton de la aferoj. 
Internacie oni parolas pri malpeza angla kun la nomo Globish. 
Ĝi malhavas profundajn nuancojn, fluan skriban esprimpovon kaj naturan idiomecon.

La natura regado de idiomoj temas pri tio, ke oni en malpli ol palpebrumo komprenas, pri kio temas, ke oni "ne estas unuafoja kongresano".

En la Aalto-universitato aperis disaj protestoj pri tio, ke ĝia komerca altlernejo aŭtune proponos sian magistriĝan programon nur en la angla. 
Al la justickanceliero apelaciis la esplorstudento kaj portempe dungita instruisto Riku Oksman, kiu miras, kial la finna lingvo estas flankenmetita en la ĉefa komerca lernejo de la lando, kvankam la plej multaj ekzamenitoj restos labori en Finnlando.

La universitato strebas iĝi unu el la internacie pintaj studejoj, volas allogi internaciajn studentojn, esploristojn kaj profesorojn – kaj prepari la finnlandajn studentojn por la ĉiam pli senlima mondo. 
Jen tre saĝa argumento, kiam oni rigardas la lastatempan historion de la finna ekonomia politiko.

La forta argumento de tiuj, kiuj defendas finnlingvan instruadon aliflanke estas, ke la instruataj aferoj estas sufiĉe malfacilaj jam en la propra lingvo: 
kial oni devas plu kompliki la lernadon kaj pensoformadon per lingva baro? 


La ekonomikistoj devus unue kompreni en sia propra lingvo ekzemple tiajn konceptojn kiel garantiaĵo aŭ kontrakto pri interŝanĝo de profitoj. 
Poste oni povos fari la samon en la angla like nobody's business.

"Ni kreskigas duoble senlingvan nobelaron. 
Al ĝi apartenas edukitaj homoj, kiuj komprenas la aferon nek en unu lingvo, nek en la alia. 
Ili bone scias nek la finnan nek la anglan", juĝas la tradukisto Kimmo Pietiläinen (HS 11.5.2013), kiu mem estas dejunaĝe dulingva.

La internaciiĝa strategio de la Aalto-universitato estas draŝata de esploristo kaj instruisto, kiu kaŝiĝas sub la nomo Tiina Tutkija. 
Ŝi vidis, kiel la nivelo de la pensado kaj argumentado ĉe al finnaj studentoj falas, kiam oni transiras al la angla, eĉ se la nivelo de la lingvoscio estas bona.

"Ĉu vere indas, ke oni limigu la evoluon de siaj propra pensado kaj sperteco nome de internacieco, se tio ne estas nepra por la instruado? 
", ŝi demandas en sia populara blogo huippuyliopisto.blogspot.fi.

La sama diskuto okazas en Francio, kie iuj pintaj universitatoj proponas kelkajn studprogramojn nur en la angla – uzante la samajn argumentojn pri konkurkapablo kiel la Aalto-universitato.

En Francio al la diskuto pli forte aldoniĝas ankaŭ patriotaj zorgoj pri la konserviĝo de la francaj lingvo kaj kulturo – kaj pri tio indas atenti ankaŭ en Finnlando.

Havas sencon demandi, ĉu la tuta mondo estas premata en usonanecan formon, en kiu scienco, esploroj kaj kulturaj produktoj estas unue mezurataj laŭ meritoj de la lingvo, kaj nur poste laŭ tiuj de la enhavo.

Tiina Tutkija diras, ke la nuna pensado stampas la finnlingvemulojn kiel luzerojn.

Evidentas, ke estas utile por finnoj enmeti poluradon de sia angla lingvo en sia ĉiusemajna programo: 
tiel centran rolon havas la angla kiel la ĉefa lingvo de politiko, diplomatio, ekonomio, scienco kaj kulturo.

Tamen indas ankaŭ memori la savan argumenton, laŭ kiu pli gravas kompreni kaj esti komprenata ol gramatike perfekti – ni ja ankaŭ ne atendas kompletan senerarecon en nia finna.

Oni povas ĉesi ĝeniĝi pro prononcado kaj akĉentoj: 
ankaŭ la denaskuloj ja parolas sian anglan ĉiel ajn. 
Ju lajk potejto en aj lajk potato.

Multaj finnaj entreprenoj kaj privatuloj bone elturniĝis en la mondo sen perfekta angla lingvo. 
Kaj bona usona profesoro povas esti pli valora fonto de instruo por studento de komerco ol mezuma finna lektoro, eĉ se la angla lingvo kaŭzus pliajn malfacilaĵojn.

Plej gravas esti realisma pri tio, kiel malmultaj atingas la revon suverene alproprigi fremdan lingvon.

Ĉiuj aliaj bezonas, kiel ilon por lernado, komprenado, pensado kaj homa kreskado, fortan ankran lingvon, kiun oni nomas la propra lingvo, kaj indas havi almenaŭ po unu en ĉiu cerbujo.

La semajno 8-12 julio 2013 estis agadoplena por UEA-teamanoj ĉe UN en Ĝenevo, kiuj aktivis en la 6-a sesio de Ekspertaj Mekanismoj pri la Rajtoj de Indiĝenaj Popoloj (EMRIP). 
Krom la ĉeftemo de la ĉi-jara kunsido, Studo pri la aliro al justeco en la antaŭenigo kaj protektado de la rajtoj de indiĝenaj popoloj, la kunvenintoj traktis ankaŭ la konkludan dokumenton de la evento okazinta junie en Alta, Norvegio, pretiginta la pintan UN-kunsidon de 2014: 
Monda Konferenco pri Indiĝenaj Popoloj.
UEA renkontis diplomatojn ĉe UN

Stefano Keller en interparolo kun indonezia diplomato.

Verena Graf, Adrian Tanner kaj Stefano Keller, reprezentantoj de UEA, ĉeestis en tiu signifa UN-evento, kiu okazas unufoje jare. 
Dum la semajno estis pluraj ebloj esprimi la opinion de UEA pri lingvaj rajtoj, ĉu dum specialaj kromkunvenoj, ĉu diskutante kun reprezentantoj de indiĝenaj popoloj kaj de aliaj NRO-oj.

Keller alparolis en du paralelaj eventoj. 
La unua konsistis el liaj gratuloj kaj dankesprimoj al la Ĝeneva organizaĵo doCip (dokumenta, informa kaj esplorcentro por indiĝenaj popoloj), kiu per siaj servoj signife kontribuas al la subteno de indiĝenoj, ĉefe helpante ilin dum koncernaj UN-eventoj kaj plurlingve disponigante dokumentojn. 
Tiu NRO konsilis kaj helpis ankaŭ al UEA en la organizado de la Simpozio pri lingvaj rajtoj, okazinta ĉe UN en 2008.

En sia dua alparolo, en la laborgrupa kunveno de Incomindios (Internacia komitato por indiĝenaj popoloj de Ameriko) Stefano Keller substrekis la gravecon de la interdependeco de lingva kaj biologia diversecoj kaj akcentis pri la neceso konservi la biokulturan riĉecon en la mondo, je kies bazo estas la defendo, pluvivigo kaj respekto de ĉiu etna lingvo, por kio UEA laboras. 
La ĉefprelegistoj subtene dankis lin por lia interveno.

La plej signifa elpaŝo de la estrarano de UEA pri eksteraj rilatoj dum tiu EMRIP-sesio estis lia alparolo en la ĉefkunsido. 
Citante la punktojn 1 kaj 2 el la Artikolo 13 de la Deklaracio de Unuiĝintaj Nacioj pri la rajtoj de indiĝenaj popoloj, li prezentis kazon de rompo de lingvaj rajtoj koncerne loĝanton de Svedio, kies gepatra lingvo estas la samea. 
Temis pri malfacilaĵoj de tiu persono por povi praktiki siajn lingvajn rajtojn, kiujn la leĝoj de la lando ja garantias al li por kontaktado kun publikaj oficejoj.

En rilato kun tiu kazo, Keller sin esprimis pri la pli kaj pli evidentiĝanta neceso atentigi ankaŭ pri la devoj respekti la rajtojn entenatajn en la Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj.

Keller rememorigis pri la malkontentiga situacio dum UN-kunsidoj, kie la neglekto, minimumigo de la lingva aspekto koncerne dokumentojn kaj parolajn lingvouzojn pluekzistas forme de privilegiigo de nur unu el la oficialaj lingvoj, la angla.

Poste, li informis la kunsidon pri la pionira paŝo de la registaro de Indonezio, kiu intencas enkonduki la instruadon de Esperanto en la studprogramon de diplomatoj. 
Dum la alparolo kaj okaze de personaj renkontoj kun du el la reprezentantoj de tiu ŝtato, Keller vigle gratulis ilin nome de UEA kaj substrekis, ke la uzo de neŭtrala kaj facile lernebla lingvo kiel Esperanto en la internacia komunikado signifas elmontradon de respekto al ĉiu popolo, lingvo kaj kulturo.

Li transdonis al la renkontitaj diplomatoj informajn dokumentojn, ekzemplerojn de la revuo Esperanto en Indonezio, kopion de la mesaĝo de s-ino Rita Izsák, UN-ĉefo pri minoritataj aferoj, sendita okaze de la 125-jariĝo de Esperanto kaj la Esperantan version de la Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj.

Fine de sia alparolo Stefano Keller diskonigis detalojn pri la baldaŭ okazonta UK en Rejkjaviko, al kiu li kore invitis la ĉeestantojn.

Post la interveno venis gratulantoj al li, interalie junula delegacio el Germanio, kies membro diris al Keller, ke ĝis nun li opiniis pri Esperanto ke ĝi estas sensencaĵo, sed la alparolo de la ĉefreprezentanto de UEA konvinkis lin pri Esperanto. 
Li ricevis de Keller la plej lastan numeron de Esperanto aktuell.

Dum la kunsidaj tagoj okazis ankaŭ interparolo kun indiĝenoj cele al informado pri Esperanto kaj starigo de venonta kunlaboro, por kio necesas projekto kun tre klara enhavo kaj celoj, kaj kiu respondas al la atendoj de indiĝenoj, havante utilecon por ili, kiel ponto-lingvo kaj interligilo inter tradicio kaj moderneco.

Alparolteksto diverslingve, sonregistraĵo kaj video estos publikigitaj rete.

La 23-jara Jonny M el Germanio estas unu el la freŝaj nomoj en la kolekto de Vinilkosmo. 
Fine de junio aperis lia unua granda albumo en Esperanto. 
Ni demandis al li, kial li ekmuzikis en Esperanto, kaj ĉu muziko en Esperanto laŭ li povas esti interesa ankaŭ al neesperantista publiko.
Regestilo celas esperigi kaj pensigi


Jonny M ekfaris regean muzikon jam en 2006, unue an la angla kaj germana, en la propra hejma studio. 
En 2010 aperis lia unua albumeto en Esperanto, la senpage elŝutebla Pli ol espero. 
Ĝi kondukis al turneo kun koncertoj interalie en Japanio kaj Francio, kaj partopreno en la dua hiphopa kompildisko de Vinilkosmo.

Ĵus aperis lia unua propra plenlonga albumo en Esperanto kun la nomo Regestilo. 
La albumo enhavas 16 kantojn, el kiuj kelkaj jam estas konataj post liaj koncertoj en Festo 2012 kaj JES 2012.

Libera Folio: 
Kiel via muziko diferencas de tio, kio antaŭe estis farita en Esperanto, kaj kial? 


Jonny M: 
Mia muziko donas multege da espero - do ĝi perfekte kongruas laŭ mi kun la ideo kaj idealismo de Esperanto. 
Mia disko enhavas multajn kantojn, kiuj energiigas, sed ankaŭ pensigas. 
La stilo estas tute nova. 
Regeo ja estas malofta muzikstilo en esperantujo - sed mia stilo estas alia, mi nomas ĝin moderna regeo. 
Ĝi estas miksaĵo el regeo, repo, bona etoso kaj senlimaj pensoj… Ĝi batalas por unuigi la mondon - kaj tio bone efikas en Esperantujo. 
Mi pensas, ke la diferenco radikas en mia persono… juna, dinamika, sen bariloj kaj sen penso-kadroj.

Kiel okazis, ke vi lernis Esperanton? 


Mi trovis Esperanton en la reto, kiam mi legis pri aliaj lingvoj, specife artefaritaj aŭ planitaj. 
La idealismo tuj plaĉis al mi, kaj mi lernis ĝin dum kelkaj monatoj – tiam mi jam skribis la unuan kanton en Esperanto! 


Kial laŭ vi estas bezonata muziko en Esperanto? 
Ĉu ĝi povas esti interesa al neesperantista publiko? 


Ho, muziko ege bezonatas. 
Mi ekzemple lernis Esperanton kvazaŭ per muziko. 
Mi faris kelkajn retajn studojn kaj lernis libre… Sed la plej granda kaŭzo estis, ke mi volis kompreni kanton de la grupo Kaj tiel plu. 
Mi tradukis la tutan tekston kaj tiel lernis Esperanton.

Kaj jes, kial ne ĉiuj aŭskultu Esperanto-muzikon… En ĉiu lando oni aŭdas anglan muzikon en la radio. 
Sed mi ŝatas aŭskulti muzikon ekzemple en la hispana kaj la itala, la franca aŭ la pola. 
Kial do ne en Esperanto? 
Oni ja sentas la energion en la muziko, ankaŭ se oni ne komprenas la tekston.

Esperantistoj ofte parolas pri lingva demokratio kaj lingvaj rajtoj. 
Nemalofte ili tamen per tiuj vortoj celas tre diversajn aferojn. 
La fondaĵo ESF nun elspezos 3.000 dolarojn por kunlabore kun tri prestiĝaj universitatoj prepari sciencan raporton, kiu klarigu la konceptojn kaj iliajn implicojn por lingva politiko.
Lingva demokratio kostos 3.000 dolarojn

Manifestacio por rajtoj de minoritataj lingvoj en Francio

Diverslingvaj retaj serĉoj pri "lingvaj rajtoj" povas konduki al malnova retejo de Unesko, la retejo de la komisiito pri la oficialaj lingvoj de Kanado, Nitobe-centro por lingva demokratio aŭ al novaĵoj pri diversaj minacataj lingvoj kun foje mirindaj asertoj, ekzemple ke "nur 30 procentoj el la romaoj el Finnlando bone parolas kaj komprenas sian propran lingvon".

Ofte montriĝas, ke esperantistoj aŭ simpatiantoj de Esperanto havas rektan rilaton al la diversaj projektoj. 
Universala Esperanto-Asocio eĉ havas apartan retejon pri la temo lingvaj rajtoj, eĉ se ŝajnas, ke ĝi apenaŭ estis renovigita dum la lastaj jaroj.

Sed kion fakte signifas lingva justeco? 
Ĉu vere iu povas ne kompreni sian propran lingvon? 
Kaj ĉu la kerno de "lingvaj rajtoj" estas revivigi kaj protekti malaperantajn lingvetojn, aŭ ĉu ankaŭ la lingvaj rajtoj de parolantoj de multmilionaj oficialaj ŝtatlingvoj povas esti minacataj? 
Ĝenerale, kiaj estas lingvaj rajtoj, kio estas lingva justeco kaj lingva demokratio, kaj kian signifon tiuj konceptoj povas havi en lingva politiko kaj planado? 


Respondojn al tiuj kaj rilataj demandoj devos trovi esplorprojekto, pri kiu la fondaĵo Esperantic Studies Foundation kunlaboros kun tri prestiĝaj universitatoj, Universitato Humboldt en Berlino, la universitato de Lepsiko, kaj universitato Sophia en Tokio.

Por tiu projekto oni nun serĉas salajratan kunlaboranton, kiu ne nepre devas scii Esperanton – sed certe la anglan.

Laŭ anonco dissendita de la scienca komitato, gvidanta la esploron, la kandidato havu magistran diplomon pri politika filozofio, politikaj sciencoj, ekonomiko aŭ socio-lingvistiko, aŭ estu nun finanta siajn studojn en unu el tiuj kampoj. 
Plej bonvenaj estas kandidatoj, kiuj okupiĝas pri doktoriĝaj studoj.

Lingva demokratio kostos 3.000 dolarojnLaŭ la kunordiganto de la projekto, Michele Gazzola ĉe la universitato Humboldt en Berlino, homoj ĝenerale ne tre konscias pri malegaleco en la lingva kampo, kiu tamen abundas.

Kvankam lingva demokratio kaj lingva justeco estas valoroj kiuj kongruas kun la modernaj valoroj de libereco kaj egaleco, oni malmulte scias pri ili, li klarigas.

Unu kialo de la problemo estas, ke la konceptoj ofte ne estas klare difinitaj, kaj tial ankaŭ ne mezureblaj. 
Ĝuste tiun problemon celas aliri la nova projekto, klarigas alia ano de la scienca komitato kiu respondecas pri la programo, Goro Christoph Kimura ĉe la universitato Sophia en Tokio.

La celo de la projekto estas starigi raporton pri la stato de lingva demokratio kaj lingva justeco en pluraj landoj, same kiel ekzistas komparaj raportoj pri la rezultoj de naciaj edukadaj sistemoj aŭ pri la libereco de la gazetaro, pri diskriminacio kaj perforto kontraŭ virinoj, aŭ pri la stato de la poluado de medio, klarigas Goro Christoph Kimura.

Por ke eblu kompari la staton en diversaj landoj, necesas detale studi sciencan literaturon pri la temo kaj klare difini la konceptojn de lingva demokratio kaj lingva justeco surbaze de pli fruaj studoj.

Lingva demokratio kostos 3.000 dolarojn– Poste necesas trovi indikilojn por taksi aŭ mezuri la konceptojn, kaj datumbazojn, kiuj entenas la bezonatajn informojn. 
Por tiu ĉi grava baza tasko ni serĉas kunlaboranton, aldonas Goro Christoph Kimura.

Kandidatiĝoj por la posteno estas akceptataj ĝis la 25-a de aŭgusto, kaj la laboro komenciĝos jam en septembro. 
La taskon gvidos scienca komitato, en kiu krom Michele Gazzola kaj Goro Christoph Kimura membros Renato Corsetti, Mark Fettes, Sabine Fiedler kaj Bengt-Arne Wickström.
La raporto devos preti ĝis la 15-a de januaro 2014, kaj por sia laboro la dungota kunlaboranto ricevos unufojan malnetan pagon de 3.000 usonaj dolaroj - proksimume 2.300 eŭroj. 
Pri la financado respondecas Esperantic Studies Foundation. 
La universitatoj kontribuas per la laboro de siaj esploristoj.

Multo en la funkciado de UEA estas malkontentiga kaj eĉ postrestinta. 
Oni povas miri, kiel bone la asocio tamen konservis la plej grandan parton de sia membronombro, kvankam la kvanto de esperantistoj malkreskis, skribas la ĝenerala direktoro de UEA Osmo Buller en artikolo, kiu baziĝas sur lia prelego farita en Finnlando.
Malkresko de la membraro kiel defio al UEA

Membroj de UEA en Finnlando

La plej okulfrapa fenomeno ĉe UEA dum la lastaj jaroj estas la malkresko de la membraro. 
Ĝi tamen ne okazis egale en diversaj landoj kaj mondopartoj. 
En riĉaj landoj la malkresko estis granda. 
En triamondaj landoj la membraro kreskis kaj povus kreski eĉ pli, se pli da membriĝemaj esperantistoj povus pagi la kotizon.

La grafikaĵoj montras la evoluon de la membraro en UEA ĝenerale kaj en Finnlando aparte ekde 1950 ĝis 2012. 
En Finnlando okazis sentebla falo: 
la nombro de individuaj membroj (IM) pasintjare (105) estis nur 44% de la nombro en 1950  (239). 
La falo estus eĉ pli drasta, se oni komparus 2012 kun la jaroj, kiam UK estis en Finnlando: 
353 en 1969 (UK en Helsinko) kaj 324 en 1995 (Tampereo), sed tiu komparo ne estas adekvata.

Se ni ignoras la kongresajn jarojn kaj konsideras nur la ”normalajn” jarojn, ni vidas kreskon de finnaj UEA-membroj ĝis 1970, kiam ili estis 280. 
Poste tiu nombro ne plu estis atingita krom en la Tamperea jaro 1995. 
En 2000 la membronombro falis sub tiun en 1950. 
En 2003 ĝi estis precize 200. 
Poste la falo plu daŭris, ĉar membroj maljuniĝis kaj mortis, dum apenaŭ alfluis novaj.

La evoluo de la aligitaj membroj (AM) de UEA en Finnlando sekvis la saman tendencon. 
EAF fariĝis landa asocio de UEA en 1955. 
Ekde tiam ĝi devas ĉiujare pagi al UEA etan kotizon por ĉiu membro de EAF, kiu ne estas individua membro de UEA. 
En 1955 EAF anoncis al UEA 12 tiajn membrojn kaj en 1956 nur 2. 
En la jaroj 1957-1960 EAF anoncis neniun aligitan membron. 
Lau la sumoj de IM kaj AM oni vidas la malmultiĝon de la organizitaj esperantistoj en nia lando.

Pri UEA ĝenerale la bildo estas malpli drameca, ĉar en 2012 la asocio havis pli-malpli same multe da membroj kiel en 1950. 
Survoje estis tamen diversaj evoluoj: 
estis du periodoj kun pli ol 7.000 IM (nun ĉ. 
5.000) kaj longa periodo kun ĉ. 
25.000 AM (nun ĉ. 
10.000). 
La nombro de AM kolapsis post la ŝanĝoj en Orienta Eŭropo, kies landaj asocioj perdis siajn subvenciojn kaj ne plu povis pagi al UEA por miloj da membroj.

Oni povas miri, kiel bone UEA tamen konservis la plej grandan parton de sia membronombro. 
SAT estis iam pli-malpli same granda, sed nun ĝia membraro estas apenaŭ dekono de IM de UEA. 
Heroldo de Esperanto konkurencis iam kun la revuo Esperanto pri la nombro de abonantoj, sed nun ankaŭ ĝi ŝajne falis al dekono kaj eble eĉ ĉesis aperi. 
La pozicio de UEA kiel la ĉefa reprezentanto de la parolantoj de Esperanto estas tute klara. 
La ekstera mondo cetere, UN kaj Unesko ĉekape, agnoskas tion jam de longe, tenante oficialajn rilatojn nur kun UEA.

”Politike korekta” klarigo pri la membrara falo estas, ke pro la interreto homoj ne emas membriĝi nek partopreni en kunvenoj nek aboni paperaĵojn. 
Tiel estas, sed tio ne klarigas ĉion, ĉar la malkresko komenciĝis antaŭ la reta epoko. 
Temas pri tio, ke la nombro de esperantistoj malkreskis. 
Malfeliĉe ni ne scias, kiom da esperantistoj nun estas kaj eĉ malpli, kiom da ili iam estis.

La malmultiĝon de esperantistoj oni povas konkludi ankaŭ el tio, ke pro la malkreskinta merkato vendiĝas malpli da Esperanto-libroj, okazas malpli da Esperanto-renkontiĝoj kaj ilia partoprenantaro ŝrumpas, kaj diversaj Esperanto-centroj, -kursejoj kaj -feriejoj malaperis. 
Verŝajne malpli da homoj lernas nun Esperanton ol antaŭ la reta epoko. 
Oni lernas ĉefe rete, sed la nombro de retaj lernantoj ne atingas la iamajn nombrojn. 
Fakte ankaŭ en la pasinteco granda parto de esperantistoj lernis mem la lingvon. 
Nun retaj lernantoj anstataŭas ilin, sed samtempe tradiciaj kursoj kaj studrondoj preskaŭ malaperis.

La malpli amasa lernado de Esperanto sekvas el la populariĝo de la angla, kiu estas preskaŭ ĉie instruata kiel la unua fremda lingvo kaj kiu ankaŭ ĝenerale trudas sin tra ĉiu truo en la nuna socio. 
En la pasinteco oni ankoraŭ povis pensi, ke la ĝenerala akcepto de Esperanto estas reala kaj povus okazi relative baldaŭ. 
Tio en si mem instigis eklerni ĝin kaj aliĝi al ĝia movado, sed nun apenaŭ iu ajn plu pensas tiel. 
Tamen, anstataŭ komenci ĉi-loke filozofumi pri la ŝancoj de Esperanto defii la anglan en estonteco, mi nur citas Bertolt Brecht: 
La certaĵo ne certas. 
Kiel estas, ne restos.

Oni ofte renkontas la aserton, ke nun plej multaj agadoj okazas ekster UEA, kaj tial UEA ne allogas. 
Tio klarigas nenion, ĉar ĉiam estis tiel kaj en tio estas nenio malbona, eĉ male. 
Manka kono de historio estas komprenebla ĉe novuloj, sed estas strange, ke foje eĉ iuj, kiuj partoprenas en la movado jam de longe, kvazaŭ perdis pecojn el sia memoro.

Multo en la funkciado de UEA estas malkontentiga kaj eĉ postrestinta. 
Plibonigoj tamen ne ĉiam estas facile realigeblaj, ĉar proponoj pri ŝanĝoj ofte konfliktas inter si kaj ĉiu estas ĝisoste konvinkita pri sia pravo. 
Ekzemploj estas la diskutoj pri la retejo de UEA kaj pri la revuo Esperanto. 
Kroma problemo estas, ke la diskutojn regas eŭropanoj, kiuj probable atendas de UEA ion alian ol ne-eŭropanoj. 
UEA fariĝis pli tutmonda laŭ sia membraro, sed tio ankoraŭ ne aperas en la diskuto pri la estontaj vojoj de la Asocio. 
Verdire povus esti utile, se dum iom da tempo la eŭropanoj restus malpli laŭtaj.

Nun UEA pretiĝas por elekti novajn gvidorganojn, precipe la novajn prezidanton kaj Estraron. 
Estas nur unu kandidato por la prezidanteco, Mark Fettes kaj ne malfacilas prognozi, ke li estos elektita. 
Mi esperas, ke kun li kaj lia teamo revenos iom de la entuziasmo, kiun oni spertis dum unu-du jaroj post la lanĉo de la Manifesto de Prago en 1996. 
Fettes estis la aŭtoro de tiu dokumento, kiun 14.000 esperantistoj subskribis. 
Ĝi naskiĝis kadre de Kampanjo 2000, kiun iniciatis prezidanto Lee Chong-Yeong kaj kiu vigligis la movadon por ioma periodo.

Similan elanon oni poste ne plu spertis en UEA. 
Ankaŭ la nova Strategia Plano, akceptota ĉi-jare, havas la saman ĉefaŭtoron kiel la Manifesto de Prago. 
Ĝi nur estas tro ampleksa, por ke multaj legu ĝin, sed espereble oni scios distili el ĝi konkretan agadplanon, kiun ĉiu komprenos kaj en kiu ĉiuj trovos almenaŭ unu eron, kiun ili sentos proksima al si kaj por kies realigo ili pretos ion fari.

La lastatempaj membrostatistikoj ne servis por krei viglan etoson en UEA. 
Al la nova Estraro do la granda tasko venki la apation kaj levi la mensojn. 
Por atingi tion ĝi devos konduti antaŭ la membraro unuece, ĉar nenio subfosus la reputacion de la estraro pli ol publika disonanco inter ĝiaj membroj. 
Malbonaj ekzemploj el freŝa pasinteco ne mankas. 
Ni esperu, ke la Estraro trovos la ĝustan ŝnuron, kiun ĝi tiru, por ke eksaj membroj komencu reveni kaj novaj aperi. 
Ni ne scias la nombron de la parolantoj de Esperanto en la mondo, sed ili estas multe pli multaj ol la membraro de UEA. 
Potencialo por kresko ekzistas, eĉ por rapida kresko.

Ĉar Heroldo de Esperanto ĉesis aperi ĉe la Esperanta Civito, ĝia iama eldonanto Gian Carlo Fighiera anoncis, ke li nun transdonas la gazeton al ankoraŭ anonimaj personoj, kiuj promesis prizorgi ĝian pluan aperadon. 
La anonimuloj planas kunvenon pri la temo en Rejkjaviko.
Nova Heroldo promesata post Rejkjaviko

Heroldo de Esperanto

Heroldo de Esperanto, iam unu el la pintaj gazetoj en Esperantujo, estis fondita de Teo Jung en 1920 kaj transdonita al Ada Fighiera Sikorska en 1961. 
Dum ŝia ĉefredaktora periodo ŝia edzo, Gian Carlo Fighiera, estis la eldonanto de la gazeto.

Post ŝia morto en 1996 la gazeton transprenis Itala Interlingvistika Centro, kiu tamen tuj pludonis ĝin al LF-koop. 
Sub la nova posedanto Heroldo de Esperanto iĝis grava parto en la tiel nomata Esperanta Civito. 
Laŭ Gian Carlo Fighiera, la nova posedanto malrespektis la tradicion kaj principojn de la gazeto.

La tradicio kaj principoj estis, i.a.: 
la gazeto havas ĉefe informan karakteron pri la disvastigo de Esperanto; ĝi estas sendependa kaj supertendenca pri movadaj ideologioj kaj internaj konfliktoj. 
Kiel ĉiuj povas konstati, la supraj kondiĉoj neniam estis respektataj de la nova redakcio, Fighiera skribis en publika deklaro en 1998.

Jam tiam li anoncis, ke li reprenas la rajton eldoni la gazeton, sed en la praktiko nenio okazis, kaj Heroldo de Esperanto dum pliaj 13 jaroj restis la ĉefa presita organo de la Civito. 
Tamen la abonantoj iom post iom malaperis, kaj ekde 2011 la Civita Heroldo ekhavis ĉiam pli gravajn problemojn pri la aperritmo.

En la jaro 2013 aperis neniu numero de la gazeto, kiu devus aperi 17-foje jare. 
La Civito silentis pri la enorma malfruo, sed la 10-an de junio en ĝia retejo aperis informo, laŭ kiu "nenio malhelpas la eventualan vendon" de Heroldo de Esperanto. 
Ŝajne ĝuste tiu anonco instigis la anonimajn aktivulojn turni sin al la antaŭa eldoninto Gian Carlo Fighiera kun la propono transpreni la eldonadon.

En komuniko dissendita la 22-an de junio al nekonata kvanto da adresoj, Gian Carlo Fighiera anoncas, ke, pro la neaperado de Heroldo, li decidis "akcepti la proponon de kelkaj esperantistaj ĵurnalistoj pluaperigi ĝin en reta kaj papera formoj".

Mi ricevis la proponon antaŭ nelonge kaj mi decidis akcepti ĝin ĉar mi esperas, ke HdE renaskiĝos. 
Sendube, la informo ke la gazeto ne plu aperas kaj ke oni provas senrajte vendi ĝin rapidigis la decidon, klarigas Gian Carlo Fighiera, responde al demando de Libera Folio.

Laŭ la teksto de la komuniko, la decido okazis sen ajnaj financaj kondiĉoj, sed estas ligita al la postulo, ke la gazeto respektu la tradicion kaj principojn, kiujn starigis Teo Jung kaj Ada Fighiera-Sikorska: 


“Heroldo“ estu neŭtrala kaj sendependa rilate al kiu ajn ideologio nemovada kaj movada.

Ĝi objektive informu pri la agado kaj atingoj de la Esperanto-movado  kaj -komunumo en la kampoj de disvastigo kaj utiligo de la internacia lingvo.

Plia kondiĉo estas, ke eventuala plua transdono de la gazeto same okazu senpage.

La ĝis nun anonimaj eldonantoj siaflanke promesas dum unu jaro senpage liveri la gazeton al ĝisnunaj abonantoj kiuj pagis por numeroj ĝis nun ne eldonitaj. 
La teksto de la komuniko tamen ne indikas, kiom da numeroj devas aperi dum tiu jaro. 
Ankaŭ ne estas indikite, ĉu la novaj numeroj komencu per 2013: 
1, ĉar nenio aperis ĉi-jare, aŭ tamen per la plej frua neaperinta numero, 2011: 
12.

Libera Folio provis kontakti la anonimulojn, sed tiuj tra Gian Carlo Fighiera komunikis, ke ili ne deziras prezenti sin pli frue ol en la Universala Kongreso en Rejkjaviko. 
Laŭ la ĝenerala direktoro de UEA, ĝis nun neniu salono por kunveno pri Heroldo de Esperanto estis mendita.

Libera Folio: 
Ĉu UEA disponigus salonon por tiu celo senpage? 


Osmo Buller: 
Krom por la kunsidoj de UEA mem kaj por oficialaj kongresaj programeroj, UEA disponigas salonon senpage por la Akademio kaj por unu kunveno de SAT. 
Por aliaj kunvenoj necesas pagi luon, kiu tamen estas nur parto de la sumo, kiun UEA pagas al la kongresejo.

La Esperanta Civito kaj LF-Koop sendube ne konsentas, ke la iama eldoninto Gian Carlo Fighiera havas la rajton transdoni Heroldon de Esperanto al novaj respondeculoj, kaj ĝi apenaŭ konsentos transdoni la registron de abonantoj al nova redakcio. 
Abonantoj tamen certe trovos aliajn manierojn pruvi, ke ili pagis sian kotizon, se efektive aperos nova Heroldo.
Formala jura konflikto pri la eldonrajto kaj la rajto je la nomo de la gazeto apenaŭ estiĝos, pro la limigitaj financaj rimedoj de la Civito.

Mark Fettes, kiu ricevis la subtenon de 85% el la voĉdonintoj, estis la plej populara el la kandidatoj en la ĵus okazinta elekto de la B-komitatanoj de UEA. 
El la sep kandidatoj ne elektita estis nur unu – Johan Derks, kiu tamen ricevis la subtenon de 48% el la voĉdonintoj.

La 17-an de junio okazis en la Centra Oficejo de UEA la nombrado de la voĉoj donitaj en la elektado de ses Komitatanoj B por la periodo 2013-2016. 
Por tiu tasko la Estraro de UEA nomumis komisionon, kiu konsistis el la Ĝenerala Direktoro Osmo Buller kaj la individuaj membroj Atie van Zeist, Piet Schuil kaj Rob Moerbeek. 
Laborantoj de la Centra Oficejo helpis la komisionon en la nombrado, kiu daŭris preskaŭ kvar horojn.


Ĉar pri la ses elekteblaj lokoj konkursis nur sep kandidatoj, la voĉdonado eble ne estis same interesa kiel en 2010, kiam por la sama nombro da lokoj estis 13 kandidatoj kaj la balota procentaĵo estis pli alta, 32,3%. 
La rekordo, 33,8%, datiĝas de 1998.

La iam kompletigota ĉefverko de Bertilo Wennergren, Plena Manlibro de Esperanta Gramatiko, jam de jaroj estas la ĉefa gvidilo por esperantistoj kiuj misiris en la labirintoj de gramatiko. 
Ĵus en la reto aperis la grandparte reverkita 15-a versio. 
Ni demandis al Bertilo, ĉu Esperanto estas komplika lingvo, aŭ ĉu la lingvouzo de esperantistoj ĝenerale estas korekta. 
Misa demando.
Freŝa PoMEGo malkomplike korektas

PoMEGo, versio 15

Libera Folio: 
Kial kaj kiam vi komencis okupiĝi pri verkado de Esperanta gramatiko? 


Bertilo Wennergren: 
Mi ĉiam havis grandan emon provi klarigi aferojn en klara kaj facile komprenebla maniero. 
Ĉiam, kiam mi ekokupiĝis pri io nova, mi eksentis emon organizi la sciojn pri tio en sistema maniero. 
Se mi sukcesas pri io tia, tio estas al mi granda plezuro. 
Tial jam tre frue mi komencis fari provojn de sistema gramatiko pri Esperanto, unue por Svedoj. 
El tio rezultis mia Esperanto-Kompendio por Svedoj, kiu – se mi ne eraras – ankoraŭ estas uzata. 
Ĝi aperis unuafoje iam meze de la 1980-aj jaroj. 
Poste ĝi estis la semo, el kiu kreskis PMEG.

Kiam la unua versio de via Plena Manlibro de Esperanta Gramatiko aperis en la reto? 
Kiajn reagojn vi ricevis tiam? 


La ekzaktan daton mi ne plu memoras. 
Mi scias, ke mi diskonigis la enretigon pere de soc.culture.esperanto. 
La efektiva mesaĝo tamen ne plu estas retrovebla en la arĥivoj. 
Sed ŝajne tio okazis en 1994. 
Jam la unuaj reagoj estis pozitivaj, sed ne tiom vastaj. 
Nu, la Interreta Esperanto-komunumo tiutempe ne estis same granda kiel nun. 
Mi timis, ke oni tuj masakros min pro miaj frenezaj gramatikaj terminoj, sed je mia surprizo neniu kritikis miajn elpensaĵojn tiutempe. 
Tio intertempe ŝanĝiĝis. 
Nun ekzistas homoj, kiuj kuraĝe masakras. 
Tre bone. 
Mi ŝatas kontraŭdirojn, precipe kiam oni uzas fortajn argumentojn.

Ĉu vi scias, kiuj partoj de via manlibro plej interesas la legantojn? 


Ho ve! 
Mi neniam sukcesis malĉifri la datumojn pri vizitoj. 
Kelkfoje mi provis uzi diversajn programojn, kiuj analizas tiajn aferojn, sed neniam rezultis digestebla statistiko. 
Fakte min mem plej interesus ekscii, kiam homoj ion certan serĉas, sed ne trovas ĝin.

Kiujn gramatikajn demandojn vi plej ofte devas respondi? 


Mi sufiĉe ofte ricevas diversajn demandojn, sed mi neniam povis konstati tendencojn aŭ ofte revenantajn temojn. 
Oni demandas pri etaj detaloj, ofte pri aferoj, pri kiuj mi neniam pensis. 
Ne malofte mi devas vere pripensadi, kiel respondi. 
Ĉiam estas io nova kaj surpriza. 
Tre interese kaj stimule.

Ĉu vi opinias, ke via verko unuavice priskribas la efektivan lingvouzon, aŭ ĉu ĝi unuavice celas doni konsilojn pri ĝusta lingvouzo? 


Tio iom varias. 
Ne ĉiuj temoj estas traktataj en ekzakte la sama maniero, interalie ĉar iuj partoj ankoraŭ estas en pli-malpli la sama stato, en kiu ili estis en 1994, dum aliaj estas tute nove verkitaj en 2013. 
Mia aliro al lingvoklarigado kaj al Esperanto sendube kaj neeviteble ŝanĝiĝis dum tiu tempo. 
Mi forte emfazas la Zamenhofan uzon, kion iuj kritikis. 
La nuna lingvouzo ja ne egalas al tiu de Luĉjo. 
Sed, jes, kredeble oni devas diri, ke la emfazo estas je konsilado pri ĝusta uzo. 
Estas kelkaj gravaj punktoj, kie PMEG firme stampas kiel erarajn kaj evitendajn iujn uzojn, kiuj estas sufiĉe oftaj, ankaŭ ĉe spertaj Esperantistoj.

Ĉu vi povas doni kelkajn ekzemplojn? 


BertiloUnavice venas en la kapon la "da"-ismo, kontraŭ kiu PMEG sufiĉe forte verdiktas negative. 
Temas pri frazoj de la speco "Kiom da vi volas? 
Mi volas iom da! 
" En tiaj frazoj "da" ŝvebas sen posta esprimo, al kiu ĝi devus rilati. 
Oni kvazaŭ ŝablone alŝovas "da" post ĉiu ajn esprimo de kvanto, plej ofte tute senbezone. 
En la klasika literaturo, kaj ankaŭ hodiaŭ en flegita lingvaĵo, tiaj esprimoj plene forestas. 
Sed en iaj rondoj, en parola lingvaĵo, tia uzo oftegas. 
La ekesto de tia uzo estas lingvoscience fascina fenomeno.

Alia ekzemplo povas esti uzo de IS-formoj por OS-tempo! 
Mi lasas al la fantazio kaj eltrovkapablo de la legantoj diveni, en kiaspecaj frazoj entute povus veni al iu en la kapon uzi IS anstaŭ OS. 
Ŝajnas freneze, ĉu ne? 
Sed tia uzo ja ekzistas. 
Ne temas pri okazaj misparoloj, sed pri uzo sistema (kvankam klare malĝusta).

Kiu estas via opinio pri la ĝenerala lingva nivelo de esperantistoj? 
Ĉu ĝi laŭ vi iel ŝanĝiĝis dum via propra esperantlingva vivo? 


Mi pensas – aŭ almenaŭ volas pensi – ke la lingva nivelo pliboniĝis (precipe post la apero de PMEG), sed tiajn aferojn prijuĝi estas praktike neeble. 
Tiuj homoj, kun kiuj mi komunikas Esperante nuntempe, ne estas la samaj, nek samspecaj, kiel tiuj, kun kiuj mi komunkadis en la 1980-aj kaj 1990-aj jaroj. 
Ne eblas do vere kompari. 
Kaj ankaŭ mia Esperanto intertempe evoluis, espereble en la direkto de plia boneco, ĉar mi nuntempe uzas Esperanton kiel hejman lingvon. 
Tial mi juĝas el tute alia pozicio nun, ol siatempe, kio denove forigas la eblon de vera komparo. 
Krome, kiam mi babilas kun homoj en kongresoj kaj aliloke, mi tute ne zorgas pri lingvaj eraroj. 
Tiam gravas interkompreniĝo, amikeco kaj la efektiva temo.

Kiam aperis la presita versio de via verko, kaj en kiom da ekzempleroj? 
Kiam ĝi estis finvendita? 
Kiajn avantaĝojn kaj malavantaĝojn laŭ vi havas papera eldono, kompare kun la reta? 


La presita versio portas la daton 2005, sed vere ĝi aperis nur komence de 2006 pro kelkaj lastminutaj prokrastoj en la presejo. 
Oni presis, se mi ne eraras, 1100 ekzemplerojn aŭ simile. 
La mesaĝon pri vendo de la lasta ekzemplero en Usono mi ricevis en Februaro ĉi-jare, sed eble la afero okazis tamen iom antaŭe. 
Papera eldono havas la grandan avantaĝon, ke ankaŭ la maljunaj generacioj ektraktas la verkon serioze, aŭ entute rekonas ĝian ekziston. 
Fakte, mi havas la impreson, ke kiam oni konatiĝas kun PMEG en la Reto, oni ofte havas malfacilaĵon kompreni, kiel longa estas la teksto. 
En la Reto oni ne vidas la tuton, sed ĉiam nur tiun unuopan paĝon, kiun oni estas leganta. 
Kaj la unuopaj paĝoj estas en multaj okazoj sufiĉe malgrandaj. 
Mi pensas, ke multaj ekkonsciis pri la amplekso de PMEG nur kiam ili finfine vidis la 700 paĝojn de la papera briko. 
Eĉ mi mem certagrade vere kaptis la aferon, kiam mi tenis la unuan ekzempleron en la manoj.

Vi ĵus diskonigis la novan, 15-an version de PMEG, kiu estos la bazo de nova papera eldono. 
Kiuj estas la ĉefaj ŝanĝoj, kiujn vi faris kompare kun la unua papera eldono? 
Kial vi faris tiujn ŝanĝojn? 


Freŝa PoMEGo malkomplike korektasMi timis fari grandajn ŝanĝojn, ĉar ŝanĝado ĉiam kunportas la riskon, se ne certecon, ke oni enkondukas erarojn. 
Tial mi prokrastadis vastan renovigadon. 
Sed iel subite venis trarompo, kaj la etaj poluroj, kiujn mi planis fari, transformiĝis en vastan kaj preskaŭ senbridan reverkadon de grandaj partoj de la teksto. 
Grava instigo al tio estis komentoj, kiujn donis al mi Markos Kramer kaj Jorge Camacho, pli-malpli samtempe. 
Pri pluraj gravaj punktoj ili sukcesis konvinki min, ke mi signife ŝanĝu la instruojn en PMEG.

La plej grava ŝanĝo koncernas vortojn kiel "korekta" kaj "komplika". 
Tiajn esprimojn, kiam ili signifas respektive "senerara" kaj "malsimpla", multaj kritikas kiel nelogikajn kaj evitendajn. 
PMEG tamen defendis tian uzadon, precipe ĉar ĝi aperas ĉe Zamenhof kaj ĉe multegaj aliaj "bonaj aŭtoroj". 
Eĉ Plena Analiza Gramatiko uzis tiajn vortojn en tia dubinda maniero, kaj tute ne diris ion pri erareco. 
Sed PIV stampis tian uzon kiel eraran, kaj multaj akre kritikis la starpunkton de PMEG. 
Finfine mi komencis mem dubi, kaj kiam Markos Kramer, kies opiniojn mi alte taksas, tre klare kaj forte ekargumentis por tio, ke mi ŝanĝu la aferon en PMEG, mi finfine konvinkiĝis, ke la tradicieco ne estas sufiĉe forta argumento. 
Tia uzo fakte kaŭzas realajn problemojn kaj miskomprenojn, kaj eĉ riskas ĥaosigi partojn de la lingvo. 
Do, mi plene reverkis la koncernajn paragrafojn en PMEG, renversante la antaŭan starpunkton. 
Nu, jam aperis la unuaj plendoj kontraŭ tiu ŝanĝo...

Kiajn kritikojn kaj laŭdojn vi ricevis pri la unua papera eldono? 


La unua papera eldono plejparte ricevis tre pozitivajn reagojn, sed ja ekzistas la fama negativa recenzo en la La Ondo de Esperanto. 
Tiu recenzo siatempe iom ŝokis min, precipe pro la akra tono kaj plurloke tute neracia rezonado kaj atakado. 
Sed okaze de la nuna reviziado mi relegis tiun recenzon, kaj trovis tamen plurajn tute pravajn partojn. 
Sekve mi utiligis la kritikon kaj plibonigis plurajn lokojn en PMEG laŭ tiu eble ne tute amikeca, sed tamen plurloke tute prava kritiko fare de Alen Kris.

Kiam vi supozas, ke aperos la dua papera eldono? 
Ĉu vi pensas, ke estos granda merkato por ĝi, konsiderante ke granda parto de la interesiĝantoj jam havas la unuan eldonon en sia librobreto? 


Gravaj demandoj. 
Pri la merkato malfacilas juĝi. 
Tute povas esti, ke nun malfacilas vendi pliajn mil ekzemplerojn. 
Interalie tial mi planas uzi laŭmendan presadon, kio signifas, ke okazos presado nur de jam menditaj ekzempleroj, iom post iom, laŭbezone. 
Sekve, eĉ se neniu aĉetos, apenaŭ estos monperdo. 
Sed la fina decido pri tio ankoraŭ ne estas farita, precipe ĉar mi ne certas, ĉu eblos tiamaniere kunlabori kun la ordinaraj Esperantaj libroservoj. 
Ankaŭ pri la aperdato malfacilas juĝi. 
Mi certe atendos unue, ĉu aperos atentigoj pri eraroj, kiuj enŝteliĝis dum la reverkado, kaj proponoj pri eventualaj pluaj plibonigoj farindaj. 
Sed espereble fine de tiu ĉi jaro la afero povos okazi.

Vi estas ano de Akademio de Esperanto. 
Ĉu tio donas ian apartan statuson al via verko? 


Ĉe iuj Esperantistoj supozeble tio plialtigas la statuson de PMEG. 
Sed ekzistas ankaŭ tiaj, kiuj opinias, ke la Akademio estas rubo, kaj ĉe ili la efiko povas esti mala. 
Por mi mem plej gravas, ke mi povis dum la reviziado de PMEG konsiliĝi kun miaj kolegoj en la Akademio. 
Mi faris al ili plurajn konkretajn demandojn, kaj mi ricevis tre bonajn kaj tre utilajn reagojn. 
Fakte multaj, kiuj nuntempe kritikas la Akademion, simple ne konscias, kiom aktiva kaj vigla ĝi estas.

Kion vi ĝenerale opinias pri la rolo de la Akademio por la lingva evoluo kaj stabileco de Esperanto? 
Ĉu la Akademio nuntempe bone plenumas sian rolon, aŭ ĉu ĝi devus esti pli aktiva? 


Jouko Lindstedt esprimis la opinion, ke estas tute bone, se la Akademio povas dormi senlabore, ĉar tio signifas, ke la lingvo kaj la lingvokomunumo fartas tute bone. 
La Akademio laŭ li servu precipe kiel iaspeca fajrobrigado, kiu ekagu nur kiam io brulas (mi citas ne laŭvorte, sed laŭ mia propra interpreto de liaj ideoj). 
Parte li tute pravas, sed mi mem opinias, ke la Akademio tamen havu iom pli aktivan rolon.

Ĉiuokaze la Akademio ne estas lingva registaro, nek lingva polico. 
Ĝi estas unu el pluro da agantoj en la granda interludo, kiu decidas la evoluon de Esperanto. 
Se la Akademio diskonigos bonajn kaj utilajn konsilojn kaj rekomendojn, la Esperanta popolo kredeble atentos ĝian opinion, kaj tio povas esti nur bona. 
Malbonajn konsilojn oni kutimas ignori, kio estas tute laŭdinda.

En imagita estonteco, priskribata de la ekspozicio ”Domo de eŭropa historio en ekzilo” en Bruselo, Eŭropa Unio estos disfalinta ĉirkaŭ la jaro 2018, sekve de financa krizo kaj de kreskantaj naciismaj sentoj. 
Libera Folio intervjuis la aŭtoron de la ekspozicio, Thomas Bellinck, por ekscii kiaj ideoj kondukis al la ekspozicio kaj kial ĝi uzas Esperanton. 


Libera Folio: 
Ĉu vi detale imagis kaj kreis fikcian historion de la estonteco, kiun la vizitanto malkovru paŝon post paŝo? 
Iuj elementoj de la ekspozicio ŝajnas sugesti tion. 
Se tiel, ĉu vi povus diri iom pli al ni pri tiu imagita historio? 


Thomas Bellinck: 
Efektive, malantaŭ tio kion montras la muzeo, kuŝas certa imagita historio pri la estonteco. 
Tamen, tiu fikcia historio restas tre maleksplicita. 
Per la uzado de sugestoplenaj esprimoj kiel “La Dua Intermilita Epoko”, anstataŭ listo de fikciaj datoj kaj eventoj, ni provas elvoki ian Eŭropon postan al la kolapso de la antaŭa EU. 
La ekspozicio plej ofte delikate ekvilibras inter kredinda fikcio kaj realo foje preskaŭ nekredebla. 
Tro eksplicitaj prognozoj en la fino fariĝus sciencfikcio, kiu estas multe pli sendanĝera kaj lasas malpli al la imagkapablo de la vizitantoj. 
Iel ajn, ni ne nepre celas produkti antaŭdirojn: 
ni uzas la estontecon por malkovri la nunon.

Ĉu en la imagita mondo kiun priskribas via ekspozicio, Esperanto estas iel videbla parto de Eŭropo en 2060? 


Esperanto nepre ludas rolon en la disrompiĝinta Eŭropo de 2060, kvankam nur je modesta skalo. 
“La Amikoj de Reunuiĝinta Eŭropo”, kiuj kunmetis kaj prizorgas la ekspozicion, uzas evoluintan formon de la lingvo por atingi iun novspecan unuecon.

”Mi volis igi tuŝebla tion, kion ni riskas perdi”

Kial la ekspozicio tiom mallonge daŭras? 
Ĉu ĝi restos iel dokumentita? 


La muzeo estas ero en serio de la tiel nomataj “Tok Toc Knock"-festivaloj, kiujn organizas KVS, la Reĝa Flandra Teatro en Bruselo. 
Dekomence ĝi estis konceptita kiel portempa ekspozicio. 
Tamen, ni nun esploras la eblon remalfermi la muzeon por plia periodo en septembro kaj oktobro. 
Krom kialoj sufiĉe praktikaj, la limigitan daŭron de la ekspozicio kaŭzas ankaŭ la urĝa neceseco de ĝia temo. 
Estante teatrestro, mi konsideras muzeon kiel vivantan estaĵon, aŭ kiel historion kiun ni rakontu hodiaŭ. 
Kiu ja scias kiajn historiojn ni bezonos morgaŭ? 


Kiel vi venis al la ideo uzi Esperanton? 
Ĉu vi scipovas la lingvon je iu grado? 
Se ne, kiel vi produktis ĉi tiujn tekstojn, ĉu per Google Translate? 


Je pli rakonta nivelo, Esperanto ekŝajnis la ideala utopia komunikilo por la estontecaj “Amikoj de Reunuiĝinta Eŭropo”, kiuj estos eble travivintaj ian eŭropan renaskiĝon. 
Koncerne la karakteron de la ekspozicio, mi serĉis etoson kiu kontribuu al la distanco sentata pro la estonteca tempokadro, kiu sentiĝu samtempe hejmeca kaj stranga. 
Mi volis ke la vizitantoj eniru mondon kie ili sentos sin kiel fremduloj en propra lando. 
Por neparolantoj de Esperanto, kiel mi, tiu lingvo ja havas tiun apartan econ. 
Tial ke en la muzeo Esperanto funkcias pli kiel artformo ol kiel laŭintenca komunikilo, kaj ĉar mi celis iun estontan version de la lingvo, mi decidis uzi Google Translate. 
La sufiĉe fuŝan rezulton mi poste redaktis tiel ke ĝi aspektu pli kohere, kaj mi kreis kelkajn neologismojn por igi ĝin eĉ pli komprenebla por publiko ne konanta Esperanton.

”Mi volis igi tuŝebla tion, kion ni riskas perdi”Kion vi mem opinias pri la estonteco de EU? 
Ĉu la mesaĝo de la ekspozicio kongruas kun viaj propraj atendoj ĉi-rilate? 


La vizio pri la estonteco de EU, kiel prezentita en la muzeo, estas tre malhela. 
Post la kolapso de EU ĉirkaŭ 2018 la plej multaj membroŝtatoj revenas al sia kutima memcela naciŝtateco. 
Milito refoje fariĝas realisma eblaĵo. 
Kompreneble, mi decidis prezenti la scenaron de la plej malbona okazo. 
Tio ne nepre signifas ke mi deziras, aŭ atendas, ke la okazaĵoj iros en tiu direkto. 
Sed mi absolute volis konsciigi la vizitantojn pri la danĝeroj kiujn ni frontas hodiaŭ, en la nuna tempo de profunda krizo, kreskantaj naciisma disiĝemo, eŭrop-skeptikismo kaj ksenofobio. 
Mi volis igi tuŝebla tion, kion ni riskas perdi.

Kion vi mem pensas pri Esperanto? 
Ĉu vi scias ke Esperanto ofte, kaj ĝuste en Belgio, estis ligita al utopioj kaj distopioj kiel via ekspozicio, aŭ kiel Neŭtrala Moresnet? 


Dum la kreo-procezo mi forte ekinteresiĝis pri Esperanto. 
Kompreneble, jam originale mi konvinkiĝis utiligi la lingvon pro ties utopieco. 
Sed, dum komence allogis min ĝia amuza, iom artefarita aspekto, mi poste malkovris kun surprizo ke Esperanto fakte plu evoluas. 
Ĝiaj pasiaj parolantoj sukcesis transformi ĝin el provtuba bebo al vivanta, spiranta estaĵo. 
Intertempe pluraj esperantistoj venis viziti la muzeon, tiel ke ĉiutage mi lernas iom pli pri la fascinaj historio kaj evoluo de la lingvo.

La Esperanta Civito ne plu kapablas eldoni Heroldon de Esperanto, sed esperas ricevi monon, vendante la gloran nomon al nova eldonisto. 
Tion montras freŝa komuniko, aperinta en la retejo de la Civito.
Civito vendas mortintan Heroldon

Diskreta vendoanonco

Heroldo de Esperanto, unu el la plej malnovaj kaj iam unu el la plej prestiĝaj gazetoj en Esperanto, ĉesis aperi pasintjare. 
Jam el la jarkolekto 2011 mankis kvin numeroj. 
El la promesitaj 17 numeroj en 2012 aperis nur kvin.

Jam de longe evidentis, ke la Civito spertis enormajn problemojn, provante plenigi la paĝojn de la malfruantaj numeroj de Heroldo. 
Grandan lokon en la lasta aperinta numero, ial nomata 10/2012, okupis ampleksa represo de teksto el Libera Folio. 
Tiu tuta numero temis pri la Universala Kongreso en Hanojo, okazinta antaŭ preskaŭ unu jaro.

La malfruo en la aperritmo jam atingis pli ol unu jaron, ĉar mankas entute 23 numeroj, kaj devus aperi 17 numeroj ĉiujare. 
Multaj abonantoj esprimis sian malkontenton – aŭ simple ne plu abonis.

Unu el la nekontentaj abonantoj en Germanio estis Hans Eichhorn, kiu turnis sin al la loka peranto por postuli klarigon, alsendon de la mankantaj numeroj – aŭ repagon de la mono.

Responde al la plendoj la peranto, Wolfgang Schwanzer, klarigis, ke ŝajne ankaŭ neniu alia el la restintaj sume ses (6) abonantoj de Heroldo en Germanio ricevis la promesitajn numerojn – almenaŭ li mem ne ricevis. 
Tial li decidis ekde la venonta jaro ne plu peri Heroldon, nek aliajn eldonaĵojn de la Civito.

Se konsideri, ke Germanio estas unu el la landoj kun la plej forta Esperanto-movado en la mondo, oni povas certi, ke Heroldo havas maksimume centon da pagintaj abonantoj por 2013, supozeble klare malpli. 
Tial ne tre mirigas, ke ĝi efektive ĉesis aperi, eĉ se la Civito ĝis nun ne publike anoncis tion.
La 10-an de junio tamen en la retejo de la Civito aperis "respondo al lastatempe ricevita demando", laŭ kiu "nenio malhelpas la eventualan vendon" de Heroldo de Esperanto. 
La Civito laŭ la sama anonco pretas vendi ankaŭ la nomojn de siaj aliaj ne plu aperantaj periodaĵoj.
Domo de eŭropa historio en ekzilo. 
Tiel, en Esperanto, kaj kun esperantlingvaj klarigoj, nomiĝas eksterordinara ekspozicio, ĝuste nun okazanta en Bruselo. 
La kreinto de la aranĝo, kiu ricevis multe da internacia atento, elektis uzi Esperanton pro ĝia simbola signifo.
Eksa Eŭropa Unio iam parolis Esperanton

En la imagita estonteco, priskribata de la ekspozicio, Eŭropa Unio estos disfalinta ĉirkaŭ la jaro 2018, sekve de financa krizo kaj de kreskantaj naciismaj sentoj.

La ekspozicio ŝajnigas okazi en la jaro 2063, kaj rakontas pri la pasinteco antaŭ duona jarcento, kiam eŭropanoj ankoraŭ uzis komunan valuton, limoj inter naciaj ŝtatoj estis neakraj, kaj la koro de la kontinento troviĝis en Bruselo, ne en Varsovio.

Eksponaĵoj montras statistikojn pri la kresko de subteno al naciismaj partioj diversloke en Eŭropo, de Ora Tagiĝo en Grekio ĝis Flandra Intereso en Belgio, la imagitan postan kreiĝon de novaj naciaj ŝtatoj en Eŭropo kaj la disfalon de la unio.

La klarigoj de la ekspozicio estas en grandparte tute komprenebla Esperanto, kun tradukoj en la franca, la nederlanda kaj la angla. 
La elekto de Esperanto kiel la ĉefa lingvo de la aranĝo estas rimarkinda, konsidere ke la aŭtoro de la ekspozicio, la teatristoThomas Bellinck, ne estas esperantisto kaj tute ne scias la lingvon.

Li elektis uzi Esperanton kiel parton de la artaĵo, ĉar laŭ li Esperanto por averaĝa civitano de Eŭropa Unio estas "iom kiel EU mem"  - iom konata, sed samtempe io fremda. 
Ĝuste tiun senton de duonkonateco-duonfremdeco li volis krei ĉe la vizitantoj, interalie per la lingvoelekto.

Eksa Eŭropa Unio iam parolis EsperantonLa ekspozicio estis malfermita en la eŭropa tago, la 9-an de majo, ne malproksime de la ĉefaj administraj konstruaĵoj de Eŭropa Unio en la centro de Bruselo. 
La morna bildo de estonteco, en kiu la nuna Eŭropa Unio ne plu ekzistas krom kiel malklara memoro de iama, malsukcesinta utopia projekto, laŭ la aŭtoro de la ekspozicio estas celita kiel memorigo pri tio, kio povus realiĝi en la plej malbona okazo.

En intervjuo de la elstara usona reta kaj papera periodaĵo Foreign Policy, Thomas Bellinck rakontas pri la jaroj tuj antaŭ la komenciĝo de la unua mondmilito, kiam multaj eŭropanoj supozis, ke milito en la kontinento ne plu eblos, pro la proksimaj ekonomiaj kontaktoj kaj pro la parencaj ligoj inter la nobeloj en la diversaj landoj.

Timigas min pensi, ke ni revenis al la punkto, kiam ni ne plu konsideras la eblecon de milito en Eŭropo, li diras al Foreign Policy.

Seán Ó Riain estas unu el la esperantistoj kiuj kaptis la okazon vidi la ekspozicion. 
Li rekomendas al ĉiuj fari la samon, antaŭ ol la ekspozicio fermiĝos vendrede la 14-an de junio: 


Valoras viziti la ekspozicion, pro la nekutime grava uzo de Esperanto fare de neesperantisto, kaj por pli profunde kompremi la gravecon de eŭropa integriĝo. 
Tio aparte gravas por la generacioj kiuj havas neniun rektan sperton de milito en Eŭropo, kaj kiuj pro tio eble emas forgesi ke la homa naturo ne profunde ŝanĝiĝis, per ia miraklo, en 1945.

La retejo de la ekspozicio - en la franca, nederlanda kaj angla, sed ne en Esperanto

Por eviti, ke la organizantoj de Esperanto-aranĝoj fojon post fojo uzu tempon kaj energion por reinventadi la radon, TEJO ellaboris instrukciojn por sukcesa okazigo de kongresoj kaj similaj aranĝoj. 
Ni petis la prezidanton de TEJO klarigi, pri kio temas.
Instrukcioj por sukcesa kongreso

Alklaku por grandigi

Libera Folio: 
Kial vi trovis, ke oni bezonas krei instrukcion por organizantoj de Esperanto-aranĝoj? 


Łukasz Żebrowski: 
En la junulara Esperanto-movado aktivuloj sufiĉe rapide ŝanĝiĝas. 
Aperas ĉiam novuloj kiuj ne havas spertojn en organizado, dum spertaj homoj sufiĉe ofte post iom da tempo malaperas. 
Tial valoras havi tiujn spertojn en formo de tiaj dokumentoj - klaraj, facile kompreneblaj kaj tuj uzeblaj.

Kiam oni faras eĉ ĉiujaran kaj stabilan renkontiĝon, kiel ekzemple JES [la Junulara Esperanto-Semajno de Pola Eperanto-Junularo kaj Germana Esperanto-Junularo, red.], oni efektive ĉiujare konstruas la teamon denove. 
En tiaj aranĝoj kutime triono aŭ eble eĉ duono de organizantoj estas novaj en la teamo. 
Tiuj kiuj jam havas iujn spertojn, sufiĉe ofte ŝatas ŝanĝi rolojn kaj tiel en unu jaro okupiĝi pri novuloj, en alia pri administrado ktp. 
Pro tio multan tempon prenas klarigado de taskoj al homoj, kiuj ĵus prenis novan funkcion kaj foje eĉ ne vere havas imagon kion kaj kiam ili devos fari. 
La tasklistoj celas helpi ĝuste en tiu konsciigo al organizantoj kiuj estas iliaj taskoj kaj ĝis kiam ili devas esti faritaj.

Kiu kunlaboris por krei la instrukcion? 
Kiaj pozitivaj kaj negativaj spertoj utilis en la laboro? 


Plej multan laboron en la projekto faris Tina Tišljar, Rolf Fantom kaj mi, sed kompreneble ĝi ne povus kreiĝi sen kontribuo de organizantoj de kelkaj Esperanto-aranĝoj. 
Ĉefe temas pri organizantoj de la 65-a IJK en Liberec, al kiuj poste aldoniĝis spertoj de aliaj teamoj organizantaj IJK-ojn kaj JES-ojn. 
Fakte la IJK en Liberec estis ĝuste tiu kongreso, kiu instigis la kreadon de la projekto. 
Tiam ĝi estis sufiĉe eksterordinara, ĉar organizata de 3 landaj organizoj (ĉeĥa, germana kaj pola) kaj kun homoj de 7 nacioj en la teamo. 
Tiu tre malloka karaktero de la organiza teamo necesigis vere bonan kunordigadon kaj taskodividon, por ke la kongreso povu bone okazi sen eĉ unu fizika kunsido de la kompleta organiza teamo.

Kiajn bazajn erarojn, laŭ via espero, organizantoj evitos helpe de tiu nova ilo? 


La projekto estas kreita ĝenerale por Esperanto-aranĝoj, do kompreneble oni ĉiam devas memori, ke necesas almenaŭ iom konformigi ĝin al cirkonstancoj de konkretaj evento kaj teamo. 
Certe estas pluraj problemoj, kiujn neniel eblas antaŭvidi, sed estas ankaŭ nemalmultaj, kiujn eblas eviti, se oni pri ili konscias kaj memoras solvi.

Ofta problemo estas manko de klareco kiu homo pri kiuj specifaj taskoj okupiĝas. 
Ekzemple povas esti ne klare kiu estas respondeca pri tio, ke surloke estu preparita bona programtabulo. 
Ĉu tiu, kiu preparas la programon aŭ tiu, kiu respondecas pri la informado al la partoprenantoj? 
La taskolisto atribuas tiajn taskojn al konkretaj postenoj.

Sed se la problemo estas manko de respondeculo, ĉu taskolisto helpos trovi tiun? 


Kompreneble, la projekto estas nur helpilo, do oni povas facile interkonsenti fari alimaniere kaj simple noti tion en la dokumento, tamen jam apero de tiu tasko en kontrollisto malebligas, ke oni forgesu pri tio kaj ekpensu nur je komenco de la evento. 
Oni tuj vidas tiun mankon, kaj do evitas oftan problemon, kiam ĉiuj pensas, ke "iu faros".

Alia kategorio estas taskoj facile forgeseblaj, kies konsekvencoj povas esti tre ĝenaj. 
Ekzemple facilas forgesi, ke iom antaŭ la renkontiĝo oni devas certigi ŝanĝomonon por akceptejo, drinkejo aŭ gufujo. 
Tio ne nepre devas esti problemo, se oni organizas eventon en granda urbo kaj en normalaj labortagoj. 
Pli ĝena ĝi povas evidentiĝi, se oni estas en iu fora loko kaj la evento komenciĝas ekzemple kristnaske. 
Tiaspecajn erarojn eblas eviti ĝuste havante kontrolliston.

Krome la projekto helpas ankaŭ en strukturigo de la teamo, ĉar ĝi proponas iun konkretan, elprovitan skemon de la teamo, kiun oni povas konformigi al siaj kondiĉoj. 
La kontrollistoj helpas ankaŭ al ĉeforganizanto al kiu estos pli facile memori kion kaj kiam postuli de la koncernaj respondeculoj.

Ĝis nun aliĝis malpli ol 50 eksterlandanoj al la ĉi-jara Internacia Junulara Kongreso en Israelo. 
La kongreso ŝajnas iĝi la plej malgranda post 1967, kiam la IJK pro la Sestaga milito lastmomente estis movita el Israelo al Roterdamo.
Rekorde malgranda IJK atendas en Israelo

La situo de la IJK-urbo Nazareto

La estraro de TEJO post sia maja reta kunsido en letero al la komitato esprimis bedaŭron pro la fakto, ke ĝis nun malpli ol 50 eksterlandanoj aliĝis al la Internacia Junulara Kongreso, kiu okazos de la 19-a ĝis la 26-a de aŭgusto en la ĉefe araba urbo Nazareto. 
"La klopodo estu tamen organizi bonan kongreson, kvankam malgrandan", skribas la estraro.

La kvanton de ĝisnunaj aliĝintoj eblas kompari kun tiu de la same ekstereŭropa IJK en Kubo en 2010. 
Tiam la 5-an de junio estis jam 110 aliĝintoj, ĉiuj nekubanoj. 
La fina nombro de anticipaj aliĝoj tiam estis 133. 
Aldone ĉeestis eble ĝis kvindeko da kubaj esperantistoj. 
Tiam multaj el la partoprenantoj estis nejunuloj, kiuj partoprenis ankaŭ la Universalan Kongreson en Kubo.

La kongresoj en Kubo kaj Israelo tial eble ne rekte kompareblas, sed ŝajnas ke la kvanto de ĉeestantoj en Nazareto apenaŭ povos atingi la ciferon 100. 
Lastfoje la kvanto de IJK-anoj estis sub 100 en la jaro 1967, kiam la kongreso same devis okazi en Israelo. 
Tiam ĝi estis lastmomente nuligita pro la Sestaga milito, kiu komenciĝis la 5-an de junio. 
Anstataŭe estis urĝe organizita nova kongreso en Roterdamo.

Libera Folio demandis al la prezidanto de TEJO, Łukasz Żebrowski, ĉu oni povas supozi, ke la maltrankvila situacio en la regiono, kaj speciale la kaosa milito en la najbara Sirio, influis la kvanton de aliĝintoj. 
Li ne kredas tion.

Łukasz Żebrowski: 
Ni ricevis nur unu komenton de persono kiu eksplicite decidis ne partopreni pro sekurecaj kialoj, do ĝi malverŝajne estas signifa kialo.

Libera Folio: 
Kial do, laŭ via supozo, la kvanto de aliĝintoj estas tiel malalta? 


Rekorde malgranda IJK atendas en IsraeloŁukasz Żebrowski: 
Verŝajne grava kialo estas malfrua apero de la aliĝilo kaj la retejo, kio ŝuldiĝas inter alie al la fakto ke la loka teamo estis trompita en origine planita IJK-ejo - kibuco Afikim. 
Tial necesis trovi alian lokon, kio prenis multon da tempo. 
La aliĝilo interalie malfruis ankaŭ ĉar la israela LKK evoluigadis kompletan sistemon por administrado de partoprenantoj (kion antaŭe la komitato taskis al la estraro de TEJO). 
Plia ebla kialo estas la relative alta vojaĝkosto al Israelo, kiu ŝajnas al eŭropanoj proksima, kaj tamen troviĝas en alia kontinento.

Libera Folio: 
Kial TEJO ne sekvas la rekomendon de la komitato de UEA, laŭ kiu IJK kaj UK prefere okazu relative proksime, por ke eblu facila partopreno en ambaŭ? 


Łukasz Żebrowski: 
Ĝenerale ni sekvas ĉi tiun rekomendon, tamen ne ĉiam tio estas ebla, nek nepre ĉiam preferinda. 
Relative proksimaj al Islando estas sole Britio kaj Irlando kaj de tiuj landoj ni ne ricevis kandidatiĝojn por IJK 2013. 
Se temas pri la jaro 2014 ni tute konscie elektis nordan Brazilon, sufiĉe foran al Bonaero: 
nia intenco estis ebligi al laŭeble multaj amerikanoj partoprenon en internacia kongreso. 
Ili ja ne havas tian ŝancon tro ofte, malkiel eŭropanoj, por kiuj apudaj kongresoj en 2014 estus supozeble pli favoraj. 
Do, kompreneble inter aliaj kialoj, pri distanco ni havis alian prioritaton.

Aldonindas ke niaopinie, ekstereŭropaj kongresoj nur plialtigas la aktivemon de la gejunuloj kiuj ne havas sammulte da eblecoj partopreni pli grandajn eventojn. 
Efektive, ĝuste en la lasta jardeko IJK iĝas pli kaj pli vere internacia evento, paŝanta tra pluraj anguloj de la mondo.

Laŭ la ĝenerala direktoro de UEA, Osmo Buller, multaj kongresemuloj en TEJO-aĝo ŝajnas preferi Islandon. 
Laŭ li estas problemo, ke la du ĉefaj kongresoj ne okazas proksime unu al la alia.

Rekorde malgranda IJK atendas en IsraeloOsmo Buller: 
Tio estas bedaŭrinda, sed ofte, kvankam ne ĉiujare, TEJO estas senforta tiurilate pro manko de invito el la lando de UK aŭ alia proksima lando. 
Ĝi tamen devus nepre klopodi okazigi IJK kiel eble plej proksime al la loko de UK. 
Tiam ambaŭ kongresoj, sed precipe IJK, profitus kaj havus pli da aliĝintoj. 
Ju pli malproksime unu de la alia la kongresoj okazas, des pli multekoste aŭ eĉ tute ne eble estas partopreni en ambaŭ kaj necesas elekti. 
Pli da gejunuloj ŝajnas preferi la Rejkjavikan UK al IJK, ĉar fine de majo la 98-a UK havis 80 aliĝintojn malpli ol 30-jarajn.

Libera Folio: 
Ĉu la emo de iuj TEJO-estraranoj sendependigi la organizon disde UEA ankaŭ iel rolas? 


Osmo Buller: 
Certe neniu en TEJO intence faras ion, kio povus subfosi la organizon kaj ĝian plej gravan eventon. 
La ekzemplo pri IJK kaj UK bone montras ankaŭ pli ĝenerale, ke al TEJO estas des pli avantaĝe, ju pli proksime ĝi estas ligita kun UEA.

Cetere, ĉi-jare IJK parte suferas ankaŭ pro la Azia Esperanto-Kongreso, kiu same okazis en Israelo en marto. 
Se tiuj du kongresoj okazus en sinsekvaj semajnoj, ambaŭ havus pli da partoprenantoj. 
Certe ankaŭ politikaj konsideroj kaŭzas, ke iuj potencialaj kongresanoj ne volas aliĝi al kongreso en Israelo. 
Same okazis ĉe la UK en Tel-Avivo kaj iuj aliaj UK-oj.
Grava problemo, kiu trafas ne nur la IJK-n sed ankaŭ la lastatempajn Universalajn Kongresojn, laŭ Osmo Buller estas la ĝenerala ekonomia krizo, kiu reduktis internacian turismon kaj precipe vojaĝadon al foraj landoj. 
Pri tio tamen rekte kulpas nek TEJO nek UEA.

La inundego en 2002 detruis grandan parton de la librostoko de la eldonejo Kava-Pech. 
Ĉi-semajne inundo denove trafis la ĉirkaŭaĵon de Prago, kaj la urbocentro de Dobřichovice, sudokcidente de Prago, estis evakuita. 
Sed ĉi-foje la eldonejo de Petro Chrdle ne estis trafita de la akvo.
Inundo ne trafis la eldonejon de Petro Chrdle

La inundo en Prago. 
Foto: 
Crivins CC

En la lastaj tagoj inundegoj trafis urbojn en sudokcidenta Germanio, en Aŭstrio kaj en Ĉeĥio. 
Atendeblas ankoraŭ inundoj en la sudorienta parto de Germanio. 
La situacio similas al tiu en la jaro 2002, kiam dum la kongresa semajno estis inundita interalie la urbo Dobřichovice, kie troviĝas la eldonejo Kava-Pech de Petro Chrdle.

Antaŭ 11 jaroj Petro Chrdle dum la inunda katastrofo troviĝis sur la alia flanko de la terglobo, en la Universala Kongreso en Brazilo, kaj post reveno povis nur konstati la detruon. 
Ĉi-foje la situacio estis alia, li rakontas al Libera Folio.

Ĉio okazis malrapide, la pluvo daŭris semajnojn, kaj male ol en la jaro 2002, mi nun estis hejme, kaj diligente transigis miajn librojn, unuavice tiujn, kiuj estas bone vendeblaj, al la sekureco de nia loĝejo en la tria etaĝo. 
Nun ĝi ne aspektas kiel loĝejo, sed estas provizora stokejo.

En lunda posttagmezo alvenis al Dobřichovice reprezentanto de la ĉeĥa inunda komisiono, kaj anoncis, ke la kvartalo devas esti evakuita pro minaco de superakviĝo.

- La informo venis en la momento, kiam ni plenigis la sablosakojn, ja estas kutima afero por protekti la ejojn, por ke almenaŭ ne envenu tiom da koto kaj simile. 
La avertisto diris, ke laŭ meteologoj la rivero altiĝos ĝis la nivelo de la barilo noktomeze, kaj ĉiuj devos foriri. 
Ni tranoktis en la loĝejo de mia vivkunulino, kiu estas preparata por luigo, sed momente libera.

En Dobřichovice, urbeto kun malpli ol 4.000 loĝantoj, estis evakuita granda parto de la urbocentro, ĉefe sur la norda parto de la rivero Berounka. 
Sur la suda flanko la bordo estas pli kruta, kaj estis evakuita nur proksimume centmetra zono.

Marde matene alvenis la informo, ke la akvonivelo efektive kulminis noktomeze, sed ne superis la kontraŭinundan barilon, kaj la urbocentro ne estis trafita de la akvo. 
Marde vespere Petro Chrdle jam povis inspekti la domon, kaj konstati, ke ĉi-foje restis netuŝitaj la kelo kun la restinta parto de la librostoko, kaj la garaĝo.
Nun ĉe ni jam estas suno post multaj monatoj.

TEJO daŭre planas aperigon de papera listo de gastigantoj de Pasporta Servo ĉi-jare, sed jam klaras, ke la listo apenaŭ atingos la bezonantojn antaŭ septembro.

En intervjuo de Libera Folio komence de aprilo, la ĝenerala sekretario de TEJO, Paweł Fischer-Kotowski, jam avertis, ke eĉ kun tre streĉa tempoplano, la aperigo de la listo de gastigantoj antaŭ la kongreso en Rejkjaviko estos verŝajne neatingebla. 
La kongreso komenciĝos la 20-an de julio.

Nun klaras, ke tiu dato jam tutcerte estas neatingebla, kaj nerealisma ŝajnas ankaŭ la apero de la papera kajero antaŭ la fino de aŭgusto. 
La progreso de la laboro estis traktita en la reta estrara kunsido de TEJO fine de majo, kaj la komitato de TEJO poste ricevis la sekvan komunikon: 


La pretigo de la papera versio de Pasporta Servo 2013 pluiras, baldaŭ ĝisdatigalvoko estos sendita al membroj de PS. 
La limdatoj por ĝisdatigi PS-profilon estos la 1a de julio rete kaj la 15a perpoŝte.
En pli fruaj jaroj la alvoko pri ĝisdatigo de informoj kutime estis sendita plurajn monatojn pli frue, kaj komence de la libertempa sezono la listo de gastigantoj jam haveblis. 
Se ĉi-jare la limdato por adresŝanĝo estos la 15-a de julio, ne ŝajnas realisme ke la kajero povos esti presita, ekspedita, kaj atingi la mendintojn antaŭ septembro.

La redaktoro de Libera Folio faris enketon kun ok demandoj al ĵurnalistaj kolegoj en la redakcio de la gazeto Sydsvenskan por ekscii, kio povus igi ilin verki artikolon pri temo rilata al Esperanto. 
Ni publikigas la enketrezultojn.

Loka esperantisto kontaktas vin sojle al la tago de Eŭropo la 9-an de majo kaj klarigas ke Esperanto estas la solvo al la lingva problemo en EU, ĉar la lingvo estas neŭtrala kaj facile lernebla. 
Ĉu tio povas iĝi artikolo? 


Kial? 


Eĉ se la ideo ne estas nova, certe iuj legantoj ŝatus babili pri la temo dum kafumado.
Oni ne multe raportas pri Esperanto, prefere male. 
Sed tamen mi ne scias, ĉu tiu esperantisto povus ricevi multe da spaco por sia ideo pri la lingva problemo. 
Aliflanke ja estus interese verki pri tio, kiel la loka esperantisto komunikas kun la cetera mondo - eble okaze de la Eŭropa tago.
Ne, ĉar la angla tamen estas pli simpla solvo - eĉ se la angla ne estas tute simpla, parte pro la gramatiko, sed precipe pro la vasta vortprovizo.
Ne, ĉar oni tuj komprenas, ke la propono estas tute nerealisma - bedaŭrinde.
Jes, estus interese kapti la okazon por rakonti pri la aktuala statuso de la lingvo.
Ne, tion esperantistoj diradis dum tiuj 33 jarojn, kiujn mi laboris kiel ĵurnalisto, sed kiom mi scias, malmultaj akceptas la ideon.
Jes, tio povus ŝpari monon ene de EU - sed tiam oni bezonus vastan politikan unuecon.
Ne, la problemo de EU ne estas la multaj lingvoj - oni ja interpretas. 
La problemo estas homoj, kiuj ne parolas sian gepatran lingvon, kaj tial ne precize esprimas sin.



2. 
Sojle al la tago de Eŭropo la 9-an de majo Sveda Esperanto-Federacio rekomendas, ke Svedio subtenu proponon pri libervola instruado de Esperanto en la bazaj lernejoj de ĉiuj EU-landoj. 
Grupo de esperantlingvaj anoj de la eŭropa parlamento faris la proponon. 
Ĉu tio povas iĝi artikolo? 


Kredeble ne - 1 (12,5%)
Eble - 4 (50%)
Kredeble jes - 3 (37,5%)

Kial? 


Jes, temas pri propono, kiu potenciale povus influi multajn. 
Eĉ se ĝi ne estos realigita, estas interese rakonti, ke la propono ekzistas.
Eble - se la propono havus la subtenon de kelkaj potenculoj.
Jes, tio povus esti amuza telefonvoko! 

Se tia propono jam ekzistas kaj svedaj reprezentantoj de la Esperanto-asocio subtenas ĝin, ja povus iĝi kelkaj linioj en la gazeto, iom depende de tio, kia estas la konkurado pri novaĵoj en tiu tago.
Jes, iom nova angulo pri la temo.
Jes, interese se parlamentanoj opinias tion grava.



3. 
Vi ekscias, ke la tradukservo de Google en la reto nun kapablas traduki ankaŭ al kaj el Esperanto. 
Google publikigis gazetaran komunikon, laŭ kiu Esperanto kaj Google havas komunan celon, nome helpi al homoj kompreni unu la alian. 
Ĉu tio povas iĝi artikolo? 


Kredeble ne - 3 (37,5%)
Kredeble jes - 4 (50%)
Tutcerte - 1 (12,5%)

Kial? 


La afero aspektas iom tro stirata de Google.
Novaĵeto. 
Estas interese, ke Google nun altigis la statuson de Esperanto. 
Sed efektive tio eble ne estas ege granda novaĵo. 
Se oni uzas la tradukservon oni ja same bone povas traduki al sia propra lingvo, kaj Esperanto havos malpli grandan rolon.
Jes, absolute! 
Tio ja estus io konkreta, kio okazis. 
Eble oni povus eĉ sekvi la aferon iel.
Ŝajnas tro nekritike al la entrepreno Google simple transdoni ilian mesaĝon pri tio, kiel bonaj ili estas.
Interesa novaĵeto.
Reklamo por Google.
Multaj homoj uzas servojn de Google.



4. 
Loka esperantisto kontaktas vin kaj rakontas, ke ŝi estas unu el  mil personoj kiuj ĉeestos internacian Esperanto-kongreson en Vjetnamio. 
Ĉu tio povas iĝi artikolo? 


Absolute ne - 2 (25%)
Kredeble ne - 2 (25%)
Eble - 4 (50%)

Kial? 


En la lokaj paĝoj - jes.
Jes, eble valoras telefonvokon kun kelkaj demandoj.
Jes, se estas loka ligo, do ekzemple ke la koncerna persono loĝas en municipo pri kiu mi respondecas.
Eventuale en loka paĝo. 
Sed tiam mi kredas, ke la persono kiu veturos, devas havi iun plian historieton por rakonti.
Ne, lokanoj veturas al plej diversaj konferencoj la tutan tempon.
Ne, tuŝas tro malmultajn homojn. 
Krom se temas pri loke fama persono.



5. 
Loka esperantisto kontaktas vin kaj rakontas, ke vizitanto el Vjetnamio faros prelegon pri vjetnama arta metiaĵo. 
La prelego okazos en Esperanto kaj estos interpretata al la sveda. 
Ĉu tio povas iĝi artikolo? 


Absolute ne - 3 (37,5%)
Kredeble ne - 3 (37,5%)
Eble - 1 (12,5%)
Kredeble jes - 1 (12,5%)

Kial? 


La temo devas esti pli interesa.
La temo ŝajnas tro distanca kaj tro bagatela. 
Neniu ligo al miaj legantoj.
Jes, verŝajne, la loka metio eventuale povus esti la interesa afero. 
Aŭ eble se Vjetnamio estas lando, kie oni opinias Esperanton ŝlosilo por simpla komunikado trans landolimoj.
Neatendite. 
Do se la prelego okazas loke, ĉe ni, tio povus iĝi agrabla artikoleto.


Vi ekscias, ke persono en la regiono pri kiu vi respondecas tradukis konatan verkon el la sveda al Esperanto. 
La libro nun estas eldonita en Novjorko. 
Ĉu tio povas iĝi artikolo? 


Kial? 


Ŝajnas memklara temo por mallonga telefonintervjuo por la libropaĝo.
Dependas de la enhavo de la libro.
Dependas de tio, ĉu la libro estos uzata por iu specifa celo.
Dependas de tio, kiel ĝenerale interesaj la libro kaj la persono estas.
Jes, iom neatendite kaj amuze. 
Loke.



Vi ekscias, ke loka bando kiu kantas en Esperanto koncertos antaŭ 2.000 personoj dum internacia Esperanto-kongreso en Kopenhago. 
Ĉu tio povas iĝi artikolo? 


Kial? 


Unika bando? 
Se ni antaŭe ne havis artikolon pri la bando ni nun kompreneble devos havi! 

En malgranda municipo kiel Lomma aŭ Svedala tio povus funkcii. 
Kaj tiam evidente estus bona kazo fari filmeton por la reto! 

Mi tamen ŝatus havi ligon al tio, ke Esperanto en si mem iel estas aktuala.
Jes, estas unikaĵo se bando kantas en Esperanto.
Jes. 
Loka temo. 
Kaj neatendita.



8. 
Vi ekscias, ke la ĝenerala sekretario de Unesko parolos pri internacia interkompreniĝo antaŭ 2.000 personoj dum internacia Esperanto-kongreso en Kopenhago. 
Ĉu tio povas iĝi artikolo? 


Kredeble ne - 4 (50%)
Eble - 2 (25%)
Kredeble jes - 2 (25%)

Kial? 


La temo ne vekas aparte grandan atenton. 
Antaŭvideble.
Sonas tro nebule.
La persono en si mem devas esti interesa, kaj depende de tio, kion ŝli diras, ja povus iĝi artikolo. 
Se ŝli krome parolas EN esperanto, tio ja estas interesa kvazaŭtrarompo por Esperanto sur alta internacia nivelo.
Jes, se la parolado en si mem enhavas ion interesan? 

Kian ĝeneralan intereson havas la afero? 

Ŝajnas deviga rutinaĵo. 
Nenio frape eksterordinara.

Ĉiuj scias, ke ĵurnalistoj kolektas, elfosas, prilaboras kaj publikigas novaĵojn kaj informojn por la ĝenerala publiko. 
Sed kio estas novaĵo, kaj ĝenerale, por kio la afero entute utilas, se la ĵurnalistoj ne volas rakonti pri Esperanto? 
Pri tio prelegis la redaktoro de Libera Folio en la Malferma tago den la Centra Oficejo. 
Ni publikigas prilaboritan version de la prelego.
Kial Esperanto interesu ĵurnalistojn? 


Esperanto estas rapida vojo al la ĉina.

En demokratia socio unu el la plej gravaj taskoj estas kontroli la potenculojn, informi la publikon, se tiuj misuzas sian pozicion, kaj ĝenerale montri mankojn kaj plibonigendaĵojn en la ĉirkaŭa mondo. 
En diktaturo kompreneble la tasko de obeema ĵurnalisto estas nur laŭdi la ekzistantan ordon. 
Sed feliĉe Esperantujo ja ne estas diktaturo.

Sed kio kaj kial povus igi nacilingvajn ĵurnalistojn, kiu unuavice klopodas plenumi tiujn taskojn, interesiĝi pri Esperanto? 
Mi demandis al kelkaj kolegoj en la redakcio de sveda ĵurnalo, kie mi laboras, kio povus igi ilin okupiĝi pri la temo. 
La respondoj estis sufiĉe pripensindaj, kaj parte surprizis ankaŭ min, kvankam mi ĝenerale scias, kion miaj kolegoj opinias interesa novaĵo.

La laboro de ĵurnalisto konsistas el tio, ke ni kolektas materialon el diversaj, laŭeble fidindaj kaj sendependaj fontoj, por trovi novaĵtemon kaj aliron, kiuj povus interesi la ĝeneralan publikon. 
Poste la ĵurnalistoj, sendepende de eksteraj influoj, verku artikolon, kiu estu interesa, sencohava kaj iel signifa por niaj legantoj.

Estas grave kompreni, ke la tasko de ĵurnalisto estas io tute alia ol la laboro de reklamisto ĉe komerca firmao aŭ tiu de informisto ĉe Esperanto-asocio. 
Ĵunalisto havas la devon esti kaj resti sendependa de la interesoj de siaj fontoj, kaj neniel havas la devon raporti pri okazaĵoj, kiujn li taksas neinteresaj aŭ nesignifaj por la legantoj.

Do, se ĵurnalisto raportu pri io rilata al Esperanto, tiu io devas esti interesa, signifa kaj aktuala. 
Prefere ĝi estu novaĵo. 
Sed kio do estas novaĵo, kaj kial esperantistoj malofte sukcesas proponi tiajn? 


Por loka aŭ regiona gazeto povas validi ekzemple jenaj kriterioj, por ke oni konsideru ion atentinda novaĵo: 


La afero devas esti: 


freŝa kaj aktuala
tuŝi multajn homojn
signifa por la evoluo de la socio
neatendita
loka
ekskluziva por la gazeto



Trarigardo de arkivo de svedaj gazetoj montras, ke almenaŭ dum la unuaj tri monatoj de la jaro 2013 en Svedio tre malmultis okazaĵoj rilataj al Esperanto, kiuj plenumis tiujn kriteriojn - aŭ almenaŭ informoj pri tiaj okazaĵoj ne atingis la ĵurnalojn. 
La vorto "Esperanto" ja estis menciita entute pli ol centfoje en gazetartikoloj - sed preskaŭ ĉiuj mencioj temis pri fama restoracio en Stokholmo, kiu nomiĝas Esperanto, sed cetere havas nenian rilaton al la lingvo.

Se oni forprenas la artikolojn kiuj ankaŭ enhavas la vorton "restoracio", restas nur 33 trafoj. 
Kaj tamen estas inter tiuj ankoraŭ kelkaj artikoloj kiuj efektive temas pri la restoracio. 
El la ceteraj artikoloj unu temas pri centjariĝo de virino, kiu iam lernis Esperanton. 
Kelkaj estas leteroj de legantoj, kaj en kelkaj Esperanto estas menciita nur kiel metaforo. 
Plej amuza el laste menciitaj estas artikolo, kiu uzas la "malsukceson" de Esperanto kiel argumenton kontraŭ la enkonduko de nova, seksneŭtrala pronomo en la sveda lingvo, apud la kutimaj li kaj ŝi.

Krome aperis intervjuo kun la esperantisto Lars Forsman, kiu rakontas pri similaĵoj inter Esperanto kaj la ĉina, kaj el informa vidpunkto eble plej sukcese, en la komputila magazino PC för alla aperas mallonga informo pri Lernu.net. 
Do, sufiĉe magra rikolto, kaj la sola iel novaĵeca afero temis pri la centjariĝo de esperantisto.

Sed kio, krom la centjariĝoj de pliaj esperantistoj, do almenaŭ teorie povus interesi ĵurnalistojn, kiuj prijuĝas okazaĵojn laŭ la ordinaraj profesiaj kriterioj? 
Unu maniero ekscii ion pri tio estas fari enketon inter neesperantistaj ĵurnalistoj, kaj tion mi entreprenis – tamen en tre malgranda skalo, do la rezultoj absolute ne havas ian statistikan signifon, sed ja povas doni iom da materialo por pripensado.

EnketiloMi dissendis la retan enketilon al 12 elektitaj kolegoj, ĉiuj spertaj ĵurnalistoj, kiuj multajn jarojn laboras ĉe Sydsvenskan, duono viroj kaj duono virinoj. 
Mi dissendis ankaŭ unu memorigon. 
Respondis 8 personoj, kion oni povas konsideri relative bona rezulto. 
Laŭ la respondoj ŝajnas, ke multaj el la nunaj inform-stragegioj de la Esperanto-movado estas tute senperspektivaj, sed ke ekzistas aliaj eblaj aliroj, ĝis nun ne sufiĉe provitaj.

Por la Esperanto-movado estus granda sukceso, se nian kongreson denove vizitus la ĝenerala sekretario de Unesko, sed tia okazaĵo apenaŭ interesus la pridemanditajn ĵurnalistojn. 
Nur du el la ok respondintoj diris, ke la afero eventuale meritus artikolon.

Ŝajnas kiel deviga rutinaĵo. 
Nenio frape eksterordinara, komentis unu respondinto.

Unu el tiuj, kiuj supozis ke la okazaĵo eventuale povus meriti mencion, klarigis jene: 


La persono en si mem devas esti interesa, kaj depende de tio, kion ŝli diras, ja povus iĝi artikolo. 
Se ŝli krome parolas en Esperanto, tio ja estas interesa kvazaŭtrarompo por Esperanto sur alta internacia nivelo.

Por esperantistoj eĉ duona favora vorto de iu gravulo estas granda afero – sed ne por ĵurnalistoj, kiuj scias, ke gravuloj ĉiutage faras paroladojn kaj dissendas bondezirojn. 
Ne eblas raportadi pri ĉiu paŝo de la ĝenerala sekretario de Unesko, tio simple ne estus interesa por la legantoj. 
Necesas, ke la okazaĵo enhavu ion rimarkindan. 
Se kongresano ĵetus kremtorton en la vizaĝon de la ĝenerala sekretario, ĉar tiu anstataŭ Esperanto parolis la anglan, la novaĵo certe disvastiĝus en la tuta mondo. 
Alia demando estas, ĉu tia publikeco estus favora al Esperanto.

Eĉ malpli interesa ol la ĝenerala sekretario de Unesko la ĵurnalistoj opinias lokan esperantiston, kiu veturos al la Universala kongreso. 
Neniu respondis, ke la temo verŝajne aŭ certe meritus artikolon.

Ne, lokanoj veturas al plej diversaj konferencoj la tutan tempon, klarigis unu skeptikulo.

Eventuale en loka paĝo. 
Sed tiam mi kredas, ke la persono kiu veturos, devas havi iun plian historieton por rakonti, skribis alia respondinto.

Iom surprize al mi, tute neinteresa por la ĵurnalistoj montriĝis ankaŭ hipoteza vjetnama esperantisto, kiu faros prelegon pri vjetnama metiaĵo en Esperanto, kun interpretado al la sveda. 
Mi pensis, ke la ŝanco aŭdi Esperanton efektive uzata povus allogi iom da atento, sed la lingvo mem montriĝis nesufiĉa logilo.

La temo ŝajnas tro distanca kaj tro bagatela. 
Neniu ligo al miaj legantoj, klarigis unu skeptikulo.

Jes, verŝajne, la loka metio eventuale povus esti la interesa afero. 
Aŭ eble se Vjetnamio estas lando, kie oni opinias Esperanton ŝlosilo por simpla komunikado trans landolimoj, opiniis unu el la du malpli skeptikaj respondintoj.

Nesurprize, iom pli interesa la pridemanditaj ĵurnalistoj opiniis hipotezan kazon de propono pri libervola instruado pri Esperanto, prezentita en la Eŭropa parlamento, kaj subtenata de Sveda Esperanto-Federacio.

Jes, temas pri propono, kiu potenciale povus influi multajn. 
Eĉ se ĝi ne estos realigita, estas interese rakonti, ke la propono ekzistas, komentis unu respondinto.

Sed eĉ tia el esperantista vidpunkto tute mondoskua novaĵo apenaŭ trovus lokon sur la frontpaĝo: 


Se tia propono jam ekzistas kaj svedaj reprezentantoj de la Esperanto-asocio subtenas ĝin, ja povus iĝi kelkaj linioj en la gazeto, iom depende de tio, kia estas la konkurado pri novaĵoj en tiu tago, klarigis unu el la ĵurnalistoj.

Eĉ pli interesa la ĵurnalistoj opiniis novaĵon pri tio, ke la tradukservo de Google iĝis havebla en Esperanto, kaj ke Google dissendis gazetaran komunikon pri tio, ke Google kaj Esperanto havas komunan celon, nome helpi al homoj kompreni unu la alian.

Kvin el la ok respondintoj probable verkus artikolon pri tia temo, el ili unu eĉ tutcerte. 
La tri restintaj diris "probable ne", ĉar ili opiniis, ke la afero kaj precipe la gazetara komuniko tro aspektas kiel reklama truko de Google.

Ŝajnas tro nekritike al la entrepreno Google simple transdoni ilian mesaĝon pri tio, kiel bonaj ili estas, klarigis unu.

Novaĵeto. 
Estas interese, ke Google nun altigis la statuson de Esperanto. 
Sed efektive tio eble ne estas ege granda novaĵo. 
Se oni uzas la tradukservon oni ja same bone povas traduki al sia propra lingvo, kaj Esperanto havos malpli grandan rolon, skribis alia.

Indas rimarki, ke la novaĵo pri Google klare dividis la respondojn: 
neniu elektis la mezan, nenidiran variaĵon "eble". 
Supozeble ĉiuj respondintoj antaŭ ol decidi konscie prijuĝis la du kontraŭajn faktorojn: 
unuflanke temas pri neatendita okazaĵo ĉe la populara retejo Google, kiun la plej multaj legantoj vizitas ĉiutage – sed aliflanke temas pri novaĵo iniciatita de la grandfirmao Google, al kiu oni kompreneble sintenu kritike.

Iom interesa estas ankaŭ la fakto, ke almenaŭ laŭ supraĵa arkiva serĉo la novaĵo pri la enkonduko de Esperanto en la tradukilo de Google neniam aperis en la sveda presita gazetaro. 
La sola rilata mencio aperas poste, en interjvuo kun esperantisto, kiu preterpase mencias la fakton kiel pruvon pri la signifo de Esperanto. 
Evidente do la svedaj esperantistoj ne sukcesis en taŭga maniero informi la ĵurnalistojn pri tiu novaĵo, kiu supozeble povus generi plurajn artikolojn.

La absolute plej interesa el la proponitaj temoj laŭ la ĵurnalistoj estis la informo pri loka bando, kiu kantos en Esperanto en internacia kongreso. 
Kvin el sep respondintoj "kredeble" aŭ "certe" verkus artikolon pri la afero, la restintaj du "eble" verkus artikolon.

Unika bando? 
Se ni antaŭe ne havis artikolon pri la bando ni nun kompreneble devos havi! 
respondis unu el la ĵurnalistoj.

Ankaŭ informo pri konata libro, kiu estis tradukita el la sveda al Esperanto de lokano, kaj poste eldonita en Novjorko, vekis iom da interesiĝo inter la ĵurnalistoj - klare pli ol ekzemple la ĝenerala sekretario de Unesko.

Ŝajnas memklara temo por mallonga telefonintervjuo por la libropaĝo, respondis unu el la demanditoj.

Ĝenerale oni povas konkludi, ke la pridemanditaj ĵurnalistoj apenaŭ interesiĝas pri vjetnamaj manlaboraĵoj, solenaj deklaroj de gravuloj aŭ lokanoj kiuj veturas al kongresoj. 
Ili aliflanke ja interesiĝas pri politikaj proponoj kiuj povus influi la ĉiutagon de la legantoj, kaj pri konkretaj, neatenditaj okazaĵoj, prefere iel proksimaj al la legantoj. 
La kriterioj aplikataj al novaĵoj pri Esperanto ŝajnas esti precize la samaj kiel tiuj aplikataj al ĉiuj aliaj fenomenoj.

Do ne vere havas sencon dissendadi rutinajn, seninteresajn komunikojn pri kongresoj kaj solenaj deklaroj – kaj poste plendadi pri konspiro de kontraŭesperantaj ĵurnalistoj, kiuj tuj enrubujigas la deklarojn. 
Ja havas sencon fari per Esperanto ion konkretan, interesan kaj signifan, kaj je okazo rakonti pri tio ankaŭ al ĵurnalistoj. 
Se ni efektive havas ion interesan por rakonti, certe almenaŭ parto de la ĵurnalistoj pretos aŭdi tion.

”Laŭ mia vidpunkto, la literaturo vastigas nian realon, kreas paralelajn mondojn, distras, edukas, provokas nin, profundigas al ni la vivon. 
Se troviĝas en la mondo homoj, kiuj pasigas parton de sia vivo en iu difinita lingvo, ŝajnas al mi nature, ke estiĝu en tiu lingvo ankaŭ la vastigita realo de literaturo”, skribas Sten Johansson en la enkonduko de sia esearo ”Kroze – proze”
Kial ekzistas literaturo en Esperanto? 


Kial ekzistas literaturo en la internacia lingvo Esperanto? 
Kian celon ĝi havas, kaj kian valoron? 


Kiam Zamenhof kreis sian lingvon, beletraj tekstoj estis por li grava ilo por elprovi kaj pliriĉigi la lingvon. 
Novaj vortoj, novaj esprimoj, viglaj parolmanieroj, komplikaj frazaranĝoj, fakaj terminoj ktp ofte estiĝis dum verkado aŭ tradukado de literaturo. 
Eĉ hodiaŭ oni ofte aŭdas la opinion, ke la Esperanta literaturo gravas ĉefe por pliriĉigi kaj evoluigi la lingvon. 
Nu, aŭdigas ankaŭ mala ideo, laŭ kiu “la poetoj detruas la lingvon”.

Tamen, kian celon havas literaturo ĝenerale, en iu ajn lingvo? 


Jen grandega demando, al kiu devas respondi ĉiu homo por si mem. 
Laŭ mia vidpunkto, la literaturo vastigas nian realon, kreas paralelajn mondojn, distras, edukas, provokas nin, profundigas al ni la vivon. 
Se troviĝas en la mondo homoj, kiuj pasigas parton de sia vivo en iu difinita lingvo, ŝajnas al mi nature, ke estiĝu en tiu lingvo ankaŭ la vastigita realo de literaturo.

Se zorge pensi pri la afero, la efektiva ekzisto de Esperanta literaturo tamen estas ja konsterna. 
Temas ne nur pri lingvo malgranda, pri lingvo kun mallonga historio, sed krome pri lingvo, kiu estas minoritata eĉ en preskaŭ ĉiu individuo, kiu ĝin uzas. 
Kiom ajn ni kunvenas, kongresas, klubvesperas, korespondas, interretumas, ni faras tion nur dum eta parto de nia tempo. 
Kaj multaj el ni faras tion nur balbute, kun malfacilo, ĉar temas pri lingvo lernita, aŭ eĉ lernata. 
Eĉ en familioj Esperantlingvaj, nacia lingvo kutime superregas. 
Malgraŭ tio, multaj homoj sentas aspiron esprimi en Esperanto sentojn, ideojn, rakontojn en beletra formo. 
Surprize kaj mirinde, ĉu ne? 
Se la nivelo de la kreataj verkoj ne ĉiam estas altega, ni nek hontu nek malesperu, konsiderante la malfavorajn cirkonstancojn.

En la komenca tempo de la lingvo ne ĉiuj esperantistoj konsentis pri la valoro de literaturo en Esperanto, kaj precipe ne pri la bezono de originala literaturo. 
Pluraj homoj antaŭvidis por la nova lingvo limigitan rolon de “helplingvo”, kaj rigardis kun suspektemo la ambiciojn de aliaj, kiuj ekuzis la lingvon por krei beletron. 
Tia kreado povis esti danĝera, laŭ iuj, ĉar ĝi minacis la simplecon de la lingvo, kaj krome riskis prezenti Esperanton kiel konkuranton de naciaj lingvoj.

Tia kritika sinteno tamen ne povis haltigi la strebadon de tiuj, kiuj pro diversaj motivoj volis verki beletre en Esperanto. 
Kaj efektive, la historio de Esperanto estas intime ligita kun ĝia literaturo. 
Jam ekde la komenco, eĉ antaŭ la publikigo de sia lingvoprojekto, Zamenhof elprovis ĝin per poemoj originalaj kaj tradukitaj, kaj ankaŭ per tradukado de prozo.

Laŭ konata kliŝo, verkado de poemoj en Esperanto sekvas tuj post la kurso por komencantoj. 
Kaj la tuta historio de la lingvo – ekde la unuaj jaroj ĝis hodiaŭ – vere plenas je poetoj pli aŭ malpli talentaj. 
En la frua epoko la poemoj de Zamenhof, Devjatnin, Hankel, Schulhof kaj multaj aliaj tre gravis, kaj por la lingva stabiliĝo, kaj por la evoluo de esperantista sento de komuneco. 
Temis grandparte pri patosa romantismo, kiu en naciaj lingvoj jam estis eksmoda.

En sekvaj jardekoj aperis poezio pli matura, ekzemple la socialisma poezio de Miĥalski, la parnasismo de Kalocsay, la postparnasismo de Auld kaj Boulton, aŭ la modernismo de Ragnarsson, Nervi, Camacho kaj aliaj. 
Post 1980 la originala poezio ekhavis novan ŝatatan branĉon el kantotekstoj de muzikgrupoj kiel Persone kaj kanzonistoj kiel Bronŝtejn.

La unua originala prozo de beletra karaktero aperis en junio 1891 en La Esperantisto eldonata en Nurembergo. 
Temis pri la rakonto Nur unu vorton! 
verkita de la germano Ludwig Emil Meier. 
Sekvis en julio 1892 la novelo En la tombo de la ruso Nikolaj Afrikanoviĉ Borovko. 
En 1896 Lingvo Internacia eldonata en Upsalo aranĝis literaturan konkurson, en kiu premiiĝis novelo de la polo Józef Waśniewski. 
Alia frua novelisto estis la svedo Otto Zeidlitz.

La verkado kaj publikigado de noveloj kaj rakontoj en Esperanto do tre baldaŭ postsekvis la poezian kreadon, kaj ĝi multe antaŭis la romanojn. 
Tio estas natura afero; mallongajn prozaĵojn oni povas publikigi en gazetoj, kaj ilia verkado ne signifas tro grandan fortostreĉon. 
Ankaŭ en la plua evoluo de originala literaturo noveloj ludis gravan rolon, eble pli gravan ol en kelkaj naciaj literaturoj, kie ofte romanoj – kaj eble dramoj – estis ĉefa motoro de la evoluo. 
La Esperanta beletro estas amatora afero, kreata de amatoroj, eldonata de amatoroj, kaj ĝiaj revuoj – kulturaj kaj movadaj – pli facile atingeblas ol ĝiaj libroservoj. 
Krome, la legantoj ne ĉiam regas la lingvon tiel bone, kiel la meza leganto de nacilingvaj verkoj. 
Do, multaj cirkonstancoj pli favoras mallongan prozon ol ampleksajn, kelkcentpaĝajn verkojn.

Iom post iom tamen estiĝis ankaŭ romanarto en la nova lingvo. 
Pri la apero de la unua romano verkita originale en Esperanto oni povas iom disputi. 
En 1906 aperis en Francio la libreto Urso de Henri Sentis, kiu en 83 paĝoj enhavis “romanon” kaj kelkajn poemojn. 
Pli bona kandidato tamen estas romano el 1907 de Henri Vallienne, Kastelo de Prelongo, kiu en pli ol 500 paĝoj prezentas tre viglan sed eksmodan melodramon.

Antaŭ 1920 aperis sep aŭ ok originalaj romanoj, inter 1920 kaj 1940 tridek unu. 
Inter tiuj fruaj romanoj oni trovas distraĵojn kaj romantikajn rakontojn, kiel ekzemple tiujn de H.J. 
Bulthuis, krome ideajn aŭ religiajn edifaĵojn, kiel tiujn de H.A. 
Luyken. 
Tamen aperis ankaŭ verkoj kun pli grava enhavo, kiel Viktimoj kaj Sur sanga tero de Baghy, Homoj sur la tero de Engholm kaj Metropoliteno de Varankin. 
Pli distran prozon kreis Jean Forge (Jan Fethke) en pluraj verkoj.

Inter 1945 kaj 1970 aperis nur dek kvin romanoj, sed ankaŭ inter ili troviĝas kelkaj gravaj verkoj, kiel Vojaĝo al Kazohinio de Szathmári kaj Kiel akvo de l’ rivero de Schwartz. 
Mi menciu ankaŭ la elstaran romanon Kredu min, sinjorino! 
de Cezaro Rossetti, kiu estas samtempe distra kaj serioza.

Post 1970 kreskis la eldonado, kaj post 1980 pli-malpli eksplodis la Esperanta romanarto, kun pli ol tridek romanoj publikigitaj en ĉiu jardeko. 
Precipe kreskis la nombro de krimromanoj, sed aperis ankaŭ romanoj historiaj, biografiaj, sociaj-politikaj, psikologiaj kaj aliaj. 
En ĉi tiu epoko ni trovas ankaŭ kelkajn aŭtorojn, de kiuj aperis po pluraj verkoj. 
La rekordon havas István Nemere kun siaj dek naŭ romanoj kaj tri novelaroj inter 1981 kaj 2009. 
Aliaj aŭtoroj de pluraj verkoj estas Lorjak (Jacques-Louis Mahé), karakterizata de tre specifa sprita stilo, Karolo Piĉ, kies lingvaĵo fifamas, John I. 
Francis, kies primilita romanego La granda kaldrono elstaras, Spomenka Štimec kun tre persona tono,  Trevor Steele, plej konata pro sia unua romano Sed nur fragmento, Manuel de Seabra, kiu verkas kaj nacilingve kaj Esperante, kaj Mikaelo Bronŝtejn, rekreinto de tute aparta Sovetia mondo en nia literaturo. 
El aŭtoroj de po unu aŭ du romanoj mencieblas Masao Miyamoto, verkinto de biografiaj romanoj, Sara Larbar (Lilia Ledon da Silva), denaskulino kun vertiĝa prozo, Blazio Vaha (Balázs Wacha) kun tute unika stilo, Eli Urbanová, poetino kiu kreis la unikan membiografion Hetajro dancas, kaj Anna Löwenstein, kreinto de historiaj romanoj. 
Pri verkintoj de krimromanoj mi ĉi tie ne parolas, ĉar ili aperas komplete en aparta eseo en la esearo Kroze – proze.

Oni jam diversloke publikigis listojn de plej valoraj originalaj verkoj. 
La plej konata listo estas la “Baza legolisto” de William Auld el 1988, ĝisdatigita en 1997. 
Ĝi enhavas 27 verkojn poeziajn kaj 32 prozajn, el kiuj 22 romanojn. 
Pluraj verkoj traktataj en Kroze – proze troviĝas en la listo de Auld.

Mi tamen kuraĝus diri – kvankam tio ja estas aserto kontestebla – ke la Esperantaj noveloj ne nur kvante sed ankaŭ kvalite superas la romanojn. 
Kiel jam dirite, krei romanon estas granda fortostreĉo, sed krome necesas kapablo kaj talento por starigi bonan romankonstruon. 
En Esperantaj romanoj oni ofte rimarkas, ke ĉio iras pli-malpli glate preskaŭ ĝis la fino, sed tie la aŭtoro ne tute sukcesis pri sia tasko. 
Aŭ la fino estas tro stumpa, kvazaŭ la fortoj elĉerpiĝis, aŭ ĝi plenas de koincidoj kaj rompoj de la ĝistiama realismo, kvazaŭ la aŭtoro malesperis kiel finfine nodi ĉiujn fadenojn. 
Kompreneble ankaŭ por verki bonan novelon necesas krea lerto, tamen oni pli facile supervidas kaj regas la verkon. 
Kaj en okazo de fiasko, ĉe novelo tio ne estas katastrofo – eblas simple komenci novan – dum fiaskinta romano povas kaŭzi aŭtoran traŭmaton.

La literaturo – kaj prozo kaj poezio – ĉiam estas kampo de formaj eksperimentoj. 
Tio validas pri la Esperanta beletro same kiel pri nacilingvaj. 
En Esperanto la eksperimentado koncernas ĉefe la lingvon, dum ni ankoraŭ grandparte atendas niajn novigantojn, se temas pri la maniero rakonti. 
Esperanta Joyce ankoraŭ ne aperis, nek Lobo Antunes. 
La legantoj tamen ofte plendas pri tiu lingva eksperimentemo; multaj el ili preferus legi verkojn en “normala Esperanto”. 
Ŝajnas al mi, ke la lingva eksperimentado okazas pli ofte en romanoj ol en noveloj, kvankam kompreneble troviĝas ankaŭ ekzemploj de la malo. 
Plej multe oni tamen ja eksperimentas en la poezio.

Tipa trajto de novelo estas la koncentriĝo je limigita temo, malmultaj aperantaj personoj, mallonga tempofluo. 
Ofte la eta formato signifas intensecon kaj densecon de la esprimrimedoj. 
Plej ofte temas pri prozo epika (rakonta) kaj sceniga, do same kiel en romano, tamen la denseco fojfoje donas al la stilo trajtojn certagrade lirikajn.

Oni ofte parolas pri du malsamaj tradicioj en la novelarto: 
Unue la tradicia epika novelo, kie gravas ĉefe la dramaj okazaĵoj kaj la klara fino, kiu rivelas aŭ konkludas ion, kelkfoje en maniero sprita. 
Due la pli moderna lirika novelo, kiu scenigas kaj prilumas la kondiĉojn kaj konfliktojn internajn kaj eksterajn de homoj, sed kie ne tiel gravas dramaj okazaĵoj aŭ sprita fino. 
Iam oni mencias kiel korifeon de la unua speco Guy de Maupassant, de la dua Anton Ĉeĥov. 
Kompreneble, ĉe multaj verkoj oni trovas trajtojn de ambaŭ tradicioj.

La historio de la Esperanta novelarto do komenciĝis en la 1890-aj jaroj, apenaŭ kvar jarojn post la publika lanĉo de la lingvo. 
El fruaj novelistoj mi povas mencii Ivan Genadjeviĉ Ŝirjaev kaj Julio Baghy. 
Ili verkis plejparte novelojn de tradicia humanisma speco, eble eĉ romantikisma, kaj ĉe Baghy ofte kun granda porcio da humuro. 
Ambaŭ havis gravan signifon por la evoluo kaj stabiliĝo de Esperanta proza lingvaĵo de internacia stilo, sen personaj aŭ naciaj specifaĵoj.

En la 1930-aj jaroj du britoj portis la Esperantan novelarton al nova ŝtupo. 
Temas pri K.R.C. 
Sturmer kaj L.N.L. 
Newell. 
Ili sufiĉe bone reprezentas la du noveltradiciojn supre menciitajn, kun Newell kiel la “epika” kaj Sturmer kiel la “lirika” novelisto.

Samtempe, sed ankaŭ poste en la jaroj 40-aj kaj 50-aj, Raymond Schwartz kaj Ferenc Szilágyi, aktivis en pluraj ĝenroj, sed eble plej elstare sur la novela kampo. 
Schwartz estis prefere humuristo kaj Szilágyi psikologo, tamen la verkoj de ambaŭ baziĝas sur profunda humanismo prezentata per bela stilo.

Dum la dua mondmilito literaturo por la plimulto de esperantistoj ne estis unua prioritato, sed ankaŭ postmilite ĝi nur iom post iom reakiris signifon. 
Literaturaj revuoj ja estis fonditaj – Malgranda revuo, Norda Prismo, la nica literatura revuo – aŭ refonditaj – Literatura Mondo. 
Tamen tiuj revuoj unu post la alia mortis, kaj la beletra libroeldonado ne furoris. 
Se mencii kelkajn gravajn novelistojn el la jaroj 1960-aj kaj 70-aj, tiuj povus esti Marjorie Boulton, John I. 
Francis, Johan Hammond Rosbach kaj Lina Gabrielli. 
En la mezo de la 70-aj jaroj aktivis Endre Tóth, kies sola novelaro Lappar, la antikristo tamen aperis nur postmorte en 1982. 
Tiu volumo estas eble la plej valora verko de la originala Esperanta novelarto, tamen ĝi ne vekis tre grandan atenton.

En la 1980-aj jaroj la nombro de libroformaj novelaroj denove kreskis, kaj ĉefe dank’ al la literatura revuo “Fonto” aperinta de 1980 ĝis 2006, sed ankaŭ al Literatura Foiro aperanta de 1970 kaj al Monato aperanta de 1980, kreskis ankaŭ la ebloj publikigi kaj legi novelojn Esperantajn en la gazetaro. 
El novelistoj de la jaroj 80-aj kaj 90-aj oni povus mencii Spomenka Štimec, Julian Modest (Georgi Mihalkov), Serĝo Elgo (Georges Lagrange), Jorge Camacho, Lena Karpunina kaj multajn aliajn.

En Kroze – proze mi kolektis eseojn pri originala Esperanta literaturo, kaj pri verkado kaj legado de beletra prozo. 
Tri el la eseoj estas premiitaj en la Belartaj Konkursoj. 
Pluraj jam aperis en la revuoj Fonto, La Ondo de Esperanto kaj Beletra Almanako. 
Aliaj estas verkitaj por ĉi tiu esearo. 
La tekstoj ne celas doni plenan superrigardon pri la Esperanta literaturo. 
Ili simple prezentas mian personan imagon kaj interpreton de kelkaj prozaj verkoj kaj aŭtoroj, kiuj ŝajnas al mi interesaj, kaj krome de kelkaj aspektoj el la tekniko de rakonta prozo. 
Espereble ankaŭ la legantoj trovos en la kolekto erojn legindajn kaj pensigajn.¨

Sten Johansson, kies valora esearo pri la Esperanta literaturo ĵus aperis, seniluziiĝis pri la Esperanto-movado en la 1970-aj jaroj kaj forlasis ĝin. 
Kiam li revenis al la lingvo, li faris tion por okupiĝi pri verkado kaj tradukado. 
"La Esperanta literaturo iom suferas de tio, ke oni pli multe emfazas ĝian lingvan flankon ol ĝian literaturan valoron", li diras en intervjuo de Libera Folio.
Sten Johansson: 
”Pri la movado mi ne plu okupiĝas”

Libera Folio: 
En la enkonduka teksto de la esearo vi starigas demandon: 
kial ekzistas literaturo en Esperanto, kian celon ĝi havas kaj kian valoron. 
Ĉu eblas respondi al tiu demando pli mallonge ol per tuta esearo? 
Kial vi mem okupiĝas pri Esperanta literaturo? 


Sten Johansson: 
Nu, pli longe eĉ pli facilus… Laŭ mia vidpunkto, la literaturo vastigas nian realon, kreas paralelajn mondojn, distras, edukas, provokas nin, profundigas al ni la vivon. 
Mi verkas, ĉar mi scivolas; verkado estas ia esplorado. 
Kio okazus, se… Kion mi farus, se mi… ktp. 
Pli-malpli la samon eblas diri pri legado de literaturo. 
Mi verkas svede kaj Esperante, ĉar tiuj estas miaj du lingvoj. 
La Esperanta literaturo iom suferas de tio, ke oni pli multe emfazas ĝian lingvan flankon ol ĝian literaturan valoron. 
Tion mi ŝatus ŝanĝi, se mi povus.

Esperantlingvaj verkistoj ĉiam vivas ĉefe en alilingva realeco, kaj precipe en pli fruaj epokoj kun tre limigita kontakto kun siaj kolegoj kaj siaj potencialaj legantoj. 
Ĉu tamen la esperantlingva literaturo formas koheran tuton, aŭ ĉu ĝi konsistas nur el fragmentoj? 
Kiel laŭ vi ŝanĝiĝis la situacio kun la evoluo de interreto? 


Jen demando por literaturscienca disertacio. 
Evidentas, ke parto estas fragmentoj, sed ĉu tio estas grava problemo? 
Laŭ mi, ĉiu verko estas parto de la monda literaturo, kaj samtempe tute persona kreaĵo de la aŭtoro. 
Krom tio, kelkaj estas parto ankaŭ de nacia literaturo, de aparta ĝenro, de skolo, aŭ de alia subgrupo de verkoj. 
La Esperanta literaturo estas unu tia subgrupo, sed ĝi ne tre koheras, pro naturaj kialoj. 
Aliflanke, ĉu naciaj literaturoj pli koheras? 
La malkohereco ne ĝenas min, sed kompreneble mi tre ĝojus, se la kvalito de la verkoj estus pli alta. 
Interreto sendube ege kreskigis la ĉiutagan uzadon de Esperanto, sed mi ne scias, kiel ĝi devus influi la literaturon. 
Nu, tamen jes, ĝi ja faciligas distribuadon, ne nur de literaturo, sed de ĉio. 
Mi tamen dubas, ĉu tio signifas plian koherecon, kaj same, ĉu tio estus dezirinda.

En la teksto pri Ivan Ŝirjaev vi konstatas, ke li tute ne estis tiel izolita de la ĝeneralaj fluoj de la Esperanta literatura kaj lingva evoluo, kiel supozis iuj pli fruaj esplorintoj. 
Tamen, lia ĉefverko estis eldonita nur sesdek jarojn post lia morto. 
Kion laŭ vi eblus fari, por ke la pintaj verkoj de la Esperanta literaturo iĝu pli vaste, kaj pli ĝustatempe, konataj inter la potencialaj legantoj? 


Nu, en la kazo de Ŝirjaev, kredeble necesus nuligi la oktobran revolucion, forigi la stalinismon en Sovetunio kaj la naziismon en centra Eŭropo, kaj malokazigi la duan mondmiliton. 
Ĝenerale, kion fari? 
Homoj, kiujn interesas literaturo, legu la Esperantajn verkojn, prijuĝu ilin, parolu kaj skribu pri ili. 
Jen kion mi klopodas fari. 
De homoj, kiujn ne interesas literaturo, ne eblas atendi grandan helpon. 
Kelkaj el ili ja tamen verkos, eldonos ktp, kaj tio estas tute en ordo, kvankam ili ne ĉiam sukcesas distingi valoraĵon disde rubo. 
Se oni fajfus pri kopirajtoj kaj eldonejoj, eblus publikigi pli multe Interrete, kaj iuj homoj efektive faras tion. 
Sed ne ĉiam facilas trovi la tekstojn. 
Ekzemple, La granda kaldrono de John Francis, pri kiu temas unu eseo en Kroze – proze, jam de jardekoj estas neakirebla, kaj mi sukcesis legi ĝin nur dank’ al tio, ke vi, Kalle, antaŭ kelkaj jaroj pruntis al mi vian ekzempleron. 
Do, tiel vi kontribuis al la esearo! 


Pluraj el la eseoj en la kolekto jam pli frue aperis aliloke, ĉefe en Beletra Almanako. 
Ĉu la libro havas alian celgrupon ol Beletra Almanako? 


Eble pli grandan… Tamen, laŭ mi estas oportune kolekti similtemajn verkojn, kiuj jam aperis dise, kune kun novverkitaj, kaj krome en formo espereble iom daŭre restanta sur librobretoj – kun aŭ sen polvo. 
Mi aldonu, ke la volumo enhavas, krom eseoj pri Esperantaj verkoj kaj aŭtoroj, ankaŭ kvar eseojn pri verkado kaj legado de rakonta prozo ĝenerale, kun abundaj ekzemploj el la literaturo monda kaj Esperanta.

Laŭ informoj en la libro, vi lernis Esperanton meze de la 1960-aj jaroj, kabeis meze de la 1970-aj, kaj revenis al Esperanto per verkado meze de la 1980-aj jaroj. 
Kial vi siatempe perdis la interesiĝon pri Esperanto? 
Kio logis vin reen? 
Kaj kiel vi sintenas al la organizita movado kaj ĝiaj celoj? 


Kiel junulo mi elreviĝis pri la movado, interalie ĉar tiam pli logis min movadoj sociaj kaj politikaj. 
Ĉar la lingvo estis intime ligita al la movado, mi ĉesis uzi ĝin. 
Post jardeko mi tamen rekomencis uzi Esperanton kun retrovita plumamiko, Paulo Sérgio Viana en Brazilo, kiu instigis min unue al tradukado, poste al verkado. 
Do, pri ĉio posta kulpas la amiko Paulo…

Pri la movado mi ne plu okupiĝas. 
Se homoj volas lerni Esperanton, ŝajnas normale, ke la jamaj uzantoj helpu ilin. 
Pri aliaj celoj mi ne havas opinion.
La verko Kroze proze de Sten Johansson ĵus aperis ĉe Eldona Societo Esperanto en Svedio, kaj jam mendeblas ĉe la eldonisto. 
La enkonduka eseo aperas en Libera Folio (ĉi tie) kun la permeso de la aŭtoro kaj la eldonejo.
Esperanto funkciis kiel sekreta lingvo de kelkaj el la organizintoj de granda fuĝo el prizono dum la interna milito en Hispanio antaŭ precize 75 jaroj. 
Pli ol 700 malliberigitaj respublikanoj sukcesis eliri, sed la plej multaj estis baldaŭ kaptitaj de militistoj fidelaj al la ribela generalo Franco. 
La esperantista ĉeforganizinto Leopoldo Picó kaj multaj aliaj estis mortigitaj.
Esperantisto gvidis fuĝon el prizono de Franco

La fortikaĵo

Amasaj eskapoj el prizonoj kaj koncentrejoj facile kaptas ĉies imagon. 
La granda eskapo estas la titolo de fama filmo, kiu bildigas la eventojn okazintajn en aliancana koncentrejo Stalag Luft III en Germanio dum la Dua Mondmilito. 
La koncentrejo de Sobibor famiĝis pro la eskapo de sescento da ĉefe judaj prizonuloj, el kiuj dekono sukcesis postvivi la militon; ankaŭ el ĝi naskiĝis filmo, Eskapo el Sobibor. 
Sed ekzistas alia, pli amasa eskapo el milita prizono, apenaŭ konata internacie, en kiu ŝajne Esperanto ĝuis tre interesan rolon.

La 22-an de majo oni kunmemoras la 75-an datrevenon de la fuĝprovo, en 1938, dum la hispana Intercivitana milito, de la plej amasa grupo de militkaptitoj. 
Preskaŭ 800 homoj eliris la fortreson konatan kiel San Cristóbal (Sankta Kristoforo), sur la monto Ezkaba, apud la navara ĉefurbo Pamplono (hispane Pamplona, eŭske Iruñea). 
El ili nur tri, aŭ eble kvar, sukcesis atingi Francion. 
La malmoleco de la frankoisma flanko de la milito, kaj la longa daŭro de ties reĝimo, kaŝis preskaŭ ĉiujn informojn pri la disvolvo de la ribelo, kiu nur nun, iom post iom, sukcesas aperi en la publika kono. 
Sed se oni iam kreus filmon pri ĝi, Esperanto devus nepre roli.

La fortreso de Sankta Kristoforo estis militista kazerno, kiu foje servis kiel prizono. 
En la unuaj momentoj de la hispana milito, Navaro fariĝis kvazaŭ ĉefurbo de la ribelo, pro la forta influo de la tradiciistoj (t.n. 
karlistoj) en tiu regiono, kaj la tiea deĵoro de la direktoro kaj ĉeforganizanto de la puĉo, generalo Mola. 
Baldaŭ oni komencis enkarcerigi tie anojn de la lojala flanko, nome socialistojn, komunistojn, anarkiistojn, eŭskajn naciistojn kaj aliajn respublikistojn.

La prizono estis tute superplenigita. 
Pli ol 2.500 homoj amasiĝis en konstruaĵo en kiu jam kvinono estus tro. 
La terura malvarmo, la mistraktoj, la humiligoj estis konstantaj. 
Oni apenaŭ ricevis manĝon, interalie pro la korupteco de la gardistoj kaj direktantoj, kiuj konservis por si monon destinitan por tiu celo. 
En tiu stato, malgranda grupo de senesperiĝintaj kaj engaĝitaj malliberigitoj komencis plani la eblojn de fuĝo.

Esperantisto gvidis fuĝon el prizono de FrancoLa ĉefa organizanto estis komunista gvidanto, Leopoldo Picó, naskiĝinta en Kantabrio, sed ekde sia junaĝo laborinta en ŝipfarejo en Biskajo. 
Laŭ la postrestintaj raportoj temis pri ege serioza, disciplinita kaj kapabla organizanto, tre inteligenta, amiko de la fama Pasionaria, la heroino de la tiutempaj eŭropaj komunistoj.

Oni ĉiel klopodis nepre konservi la sekreton. 
La planintoj estis vere malmultaj, eble ne pli ol dudeko. 
La sekreto estis fortigita per la uzo de Esperanto inter Leopoldo kaj kelkaj aliaj el la organizantoj. 
Pri tio konsentas la atestoj de diversaj postvivintoj, inter kiuj unu el la homoj kiuj atingis eksterlanden, laŭ la libroj kiujn lastatempe oni eldonis pri la fuĝo (pliaj informoj hispane).

La organizintoj profitis la malkreskon de la kvanto de gardistoj dum la dimanĉa vespero, por kapti kaj silentigi plejmulton el ili (unu mortis dum la batalo), kaj malfermis la pordegojn de la fortikaĵo. 
Nur en tiu momento oni diskonigis la situacion al la ceteraj malliberigitoj, kiuj profitis la okazon por eliri amase. 
Pli ol 700 homoj trairis la elirejon kaj komencis malsupreniri la monton en la ĉirkaŭajn valojn.

Bedaŭrinde en tiu momento du gardistoj sukcesis atentigi la militistajn taĉmentojn en la apuda urbo, kaj ili rapide atingis la kazernon. 
Multaj prizonuloj preferis ne riski la reprezaliojn, kaj sufiĉa nombro el la eskapintoj, kiuj apenaŭ estis preparitaj kaj sentis sin malfortaj pro la malsato kaj apenaŭ surhavis adekvatajn vestojn, preferis reveni en la fortikaĵon. 
Aliaj estis baldaŭ kaptitaj, kaj el tiuj ĉi, parto revenigita en la malliberejon, sed multaj aliaj (ĉirkaŭ 200) estis ĉe la kaptado surloke mortigitaj de la plej fanatikaj el la kaptintoj, milicanoj el la Falango, tradiciistoj, aŭ de la militistoj mem.

Plej multaj fuĝintoj celis la nordon, la Pirenean montaron, ne tro malproksiman de Pamplono, kaj en tiu direkto ankaŭ celis la ĉasistoj.

Esperantisto gvidis fuĝon el prizono de FrancoNur tri homoj sukcesis trairi la tutan vojon kaj atingi Francion. 
Ili poste revenis en la respublikanan flankon, tra Katalunio, plu luktis, kaj finfine sukcesis transvivi la militon kaj denove ekziliĝis. 
José Marinero vojaĝis al Meksiko. 
La aliaj du, Valentín Lorenzo kaj Jovino Fernández, restis en Francio, kaj  revenis al Hispanio nur post la morto de la diktatoro. 
En la lastaj tagoj oni disputas pri la sukceso de kvara homo, nenomita, kiu sukcesis fuĝi kaj laŭdire atingis Usonon.

La eskapon oni finfine povas taksi ne tre sukcesa. 
Tamen, ĝi estis sufiĉe granda bato por la mastroj de la prizono. 
Signife, ili devis informi pri ĝi en ĵurnaloj, eĉ se maskinte la ecojn kaj la nombrojn. 
La aŭtoritatoj organizis simbolan kaj drastan juĝon al 17 el la ĉefaj organizantoj, kio rezultis en la mortpuno de 14. 
Ili estis publike pafekzekutitaj en la centro de Pamplono en septembro 1938.

Inter ili ne troviĝis Leopoldo Picó. 
Oni lin kaptis du tagojn post la eliro, kaŝitan en izolita kampardomo, kaj tuj mortigis. 
Ne eblas precize koni la cirkonstancojn, kaj ekzistas diversaj versioj pri la formo de lia murdo. 
Li postlasis du malgrandajn infanojn, kiuj nur post pluraj jaroj ekkonis la veran dimension de la rolo de sia patro.

Pri lia rilato al Esperanto, ni ĝis nun ne sukcesis trovi pli detalajn informojn. 
Nek kiam li lernis ĝin, kaj kiujn rilatojn li havis al kluboj aŭ organizaĵoj. 
Ĉiuokaze, ne estas strange ke laboristoj en Hispanio, kaj specife en la ministaj kaj metalfabrikaj areoj ĉirkaŭ Bilbao, lernis Esperanton.

Pri tiu cirkonstanco mi mem verkis en aliaj tekstoj, al kiuj mi simple referencas, kaj specife al la studo pri la rolo de Esperanto en la kulturo de laboristoj en Hispanio, al mia prelego pri la uzo de Esperanto inter socialistoj en Eŭskio, inter kiuj sufiĉe gravaj gvidantoj kaj al la komuniko verkita de Ulrich Lins kaj mi mem pri la uzo de Esperanto dum la hispana milito, publikigita tie ĉi en Libera Folio. 
Kaj pri tio povas eĉ vive atesti amiko, Eduardo Larrouy, kiu jam travivis pli ol 80 jarojn da esperantumado kaj kies 100-an datrevenon ni ĝoje festis antaŭ kelkaj semajnoj. 
Kiel multaj aliaj, kaj kiel la fuĝontoj el la Navara fortreso, ankaŭ li parolis Esperanton en la prizonoj de Franco.
Ne indas propagandi por Esperanto – per tio oni nur fortimigas homojn, argumentas Zlatko Tišljar. 
Sed la esperantistoj ankaŭ ne enfermu sin en siaj propraj rondoj. 
Anstataŭe oni aktive partoprenu en internaciaj organizaĵoj kaj projektoj, uzante la lingvon en laboro por pli vastaj komunaj celoj. 
Tiuj, kiuj interesiĝas pri Esperanto, mem demandos pri ĝi, li asertas en sia artikolo.
Zlatko Tišljar: 
Ni disvastigu Esperanton sekrete

Foto: 
Martin Schmitt CC BY

Mi prelegis en Zagrebo pri la Eŭropa lingva situacio kaj Esperanto. 
Kaj mi konstatis ke oficiale ĉie regas kontraŭstaro al Esperanto, ĉefe inter politikistoj, sciencistoj kaj instruistoj. 
Sed estas unu niĉo kie ni ĉiam pli bone sukcesas: 
en la eŭropaj monaj fondaĵoj.

Tre diversaj fondaĵoj disponantaj pri multega mono ĉiam pli ofte aprobas monon por projektoj elpensitaj kaj proponitaj de Esperanto-organizaĵoj kaj -entreprenoj. 
Ni kredis ke ankaŭ en tiu sektoro sufiĉos ke la decidantoj vidu Esperanton en la nomo de la projektproponanto, kaj ili aŭtomate malakceptos nian projekton. 
Kaj jen, feliĉe, ĉi tie ni malpravis. 
Se ni faras bonan projekton, ne ĝenas la decidantojn Esperanto en la nomo. 
Ili aprobas. 
Nuntempe diversaj Esperanto-organizaĵoj, -asocioj kaj -entreprenoj realigas dekon da projektoj,  por kiuj estas aprobitaj ĉirkaŭ 2 milionoj da eŭroj.

Kaj interese, homoj kiuj rilatas kun la instancoj de EU pro realigo de tiuj projektoj, gajnas ĉiam pli da simpatioj kaj aŭtoritato en la strukturoj de EU-fondaĵoj. 
Ne nur ke jam tri organizaĵoj kun kvin esperantistoj membras en Multlingvisma platformo, kiun starigis Eŭropa Komisiono, sed esperantistaj gvidantoj de projektoj partoprenas en aro da komisionoj kaj laborgrupoj rilate la analizadon de la fondaĵoj. 
Kaj ili estas ĉie aktivaj, havas konstruinteresajn proponojn kaj kvalite kontribuas al la temoj tie traktataj. 
Ĉie tie la gravuloj kun kiuj ili kunlaboras, vidas en ili kvalitajn personojn kaj  perdas antaŭjuĝojn pri tio ke esperantistoj estas fanatikaj propaganduloj kaj sektanoj.

Tio donis al mi ideon, kiu povus esti nova taktiko por antaŭenigi Esperanton.

Ni partoprenu organizite en diversaj agadoj internaciaj neesperantistaj, laŭ niaj kapabloj, kaj ĉie kie ni partoprenas ni ne hontu  inter ni uzi Esperanton, sed ni neniam al aliaj diru ion ajn pri tio. 
Ili mem demandos. 
Kaj ni kondutu, kvazaŭ tio estas nia trezoro, kiun ni ne volonte dividas kun aliaj. 
Kiu lingvo estas tiu? 
Respondu: 
Esperanto, sed aldonu nenion plian. 
Se la interesiĝanto plu demandas, ĉiam respondu mallonge, kvazaŭ tio estas io via, kio la alian ne koncernas.

Per tiu konduto, ni provokas maksimuman scivolemon. 
Se ni partoprenas en tiuj neesperantistaj kunvenoj kiel fakuloj kiuj havas bonajn ideojn kaj proponojn por la celoj de la kunvenoj,  la aliuloj kutime rimarkos  ke ni estas utilaj por la celoj en kiuj ni laboras kune, ĉar niaj ideoj kaj kapabloj estas tre bonaj. 
Laŭ tiu maniero ni atingos multe pli ol per daŭra propagandado kaj laŭdado de Esperanto.

Por tiu taktiko estas evidente necese, ke en iuj internaciaj asocioj kaj projektoj partoprenu pluraj esperantistoj. 
Ununura ne povas paroli Esperanton kun si mem. 
Sed feliĉe ĝuste la eŭropaj projektoj estas ideala loko por tio, ĉar ili postulas ke en la projektoj partoprenu laŭeble multaj organizoj el diversaj landoj. 
Ekzemple en la projekto lingvo.info partoprenas naŭ partneraj organizoj, inter kiuj kelkaj estas esperantistaj, kaj tio donas la eblon por ĝuste tia konduto. 
Krome oni pagas nin por produkti ion kion ni mem elpensis, kaj kio almenaŭ flanke utilos al Esperanto.

Sed tia konduto estas uzebla ankaŭ en tre diversaj fakaj kaj aliaj internaciaj organizoj. 
Necesas nur iom da kunordigado. 
Ekzemple okaze de Unesko-konferenco ĉeestas tri aŭ kvar esperantistoj. 
Oni faru same. 
Oni ne reklamu Esperanton, oni ne konvinku la homojn nekonvinkeblajn, sed oni provoku almenaŭ ĉe iuj el ili scivolemon, kiu kondukos al meminteresiĝo. 
Dum la konferenco oni faru utilan paroladon fakan, kaj en paŭzoj oni babilu en Esperanto kun aliaj esperantistoj, en lokoj kie laŭeble multaj povas tion aŭdi.

La propagandistoj ĉiam aŭtomate provokas negativan rilaton ĉe homoj kiuj ĉiutage estas bombardataj per diversaj  reklamoj. 
Al Esperanto ja aliĝas homoj ne pro nia propagando, sed tiuj kiuj hazarde mem trovis ke Esperanto estas por ili interesa.

Sekve, ne kaŝu Esperanton. 
Uzu ĝin kun esperantistoj en lokoj kie vi kunestas kun neesperantistoj, sed pri ĝi ne parolu se oni vin ne petas, kaj ĉiam nur mallonge, kvazaŭ vi ne ŝatus tiajn demandojn.